Жалпы білім беретін мектептерде оқушыларға экологиялық білім және тәрбие беру

     -    балаларда бағалылық   экологиялық   бағдарлауы мен   табпғатқа  саналы ғылыми-негізделген қатынастарды  тәрбиелеу;

     -    балалар     мен         жеткіншіктерде         альтернативті         оқыту технологияларының      негізінде      қоршаған       табиғи   ортаның біртүтастығы,     адам  мен табиғаттың     бірлігі  туралы  ғылыми экологиялық және биологиялық ұғымдарды қалыптастыру.

     Міндеттері:

     -    үздіксіз экологиялық білім беру  бағдарламаларын енгізу, дамыту (бала  бақшадан бастап - бүкіл өмірінің  барысында);

     -    әр    түрлі    техникалық        оқыту    құралдарын,    соның    ішінде компыотерлік,    ойын       бағдарламаларын        қолдана    отырып, балаларға   экологиялық   білім   берудің       ақпараттық-опындық модслінің жүйесін жасау;

     -    мектепке дейінгі торбие беру  мскемелері мен   жалпыбілім  бсретін мсктептсргс  ерте  экологиялық  білім беру  жүнссін снгізуге - бала бақшалардың   ерссек      топтары   мен      жалпы   білім      беретш мектептердің бастауыш сыныптарынан бастап жағдай жасау;

     -    жоғарғы   оқу орындарымен   бірлесе отырып   мектептін   базалык оқытуымен қатар   экология   негіздерін   жаратылыстану-ғылыми пэндерімен қоса қосымша тереңдетіп оқыту және жоғарғы сынып оқушыларын университетте оқуға дайындау;

     -    оқушыларға кәсіптік бағдар беру. Бұл қызметтің қорытынды нәтижесіг-

     -    балалар мен    жеткіншектерде  табиғатқа    деген    жауапкершілік  қөзқарасты қалыптастыру;

     -    өзінің болашағын анықтау мен  потенциалын жүзеге асыра алатын  жеке адамды тәрбиелеу.Белсенді білімдердің төменгі сатысы табиғатқа әсер етудегі стандартты міндеттерді стандартты әдістермен шеше алуға қажет ақпараттарды жннақтау сатысы болып табылады.

     Белсенді  білімдердің төменгі сатысы - бұл нақты жағдайларда қолданылатын ең қарапайым оншаты моделдер мен оларды шешуге қажетті алгорптмдер, бағдарламалардың жиынтығы. Бұл білімдер нақты бір антропогенді әсердің нәтижесін сараптауға, осыған үқсас шсшілген мәселені тауып, оны аналогиялық жолмен шешу үшін жсткілікті болуы тиіс.

     Төменгі сатыда қарапаным сандық модельдер қолдынылады. Бұл модельдер боііынша көптеген экологиялық жағдайлар имитацияланып. нэтижслері графиктер, ластаушы заттардың таралу картасы түрінде көрсстілуі мүмкін.

     ҚР-да экологпялық білім мен тәрбие (ЭБТ) бсруді дамытудын ұлттық стратепіясында төрт сатылы экологиялық білім бсрумсн қатар жоғарғы орта орнынан кейінгі және мектеп оқушылары мен басқа да топтардыц дэстүрлі смсс экологиялықбілім беру жүйссі жасалған.

       Бұл  саладағы іс-шаралардың нсгізгі бағыты халықтың эр түрлі топтарының экологиялық санасын қалыптастыру жәнс экологиялык саясатта белсенді әлеуметтік позпцияны насихаттау.

       Бұл  мақсатқа жету үшін кажетті нэрселер:

     -    өзекті экологиялық білімдерді   қоғамдық   ұйымдар мен ақпарат құралдары арқылы тарату жүйелерін дамыту;

     -    формалды және формалды емес  экологиялық білім берудің өзара байланысын жетілдіру;

     -    қоршаған табиғи орта   тур&лы  білімдерді    насихаттаудың  жана тиімді әдістерін іздеу;

     -    ақпарат құралдарында  мамандардың  экологиялық  дайындығын жақсарту.

     Жүзеге  асыру үшін төмендегідей іс-шаралар  қажет:

     Белсенді  білімдердің төменгі сатысы табиғатқа  әсер етудегі стандартты міндеттерді стандартты әдістермен шеше алуға қажет ақпараттарды жинақтау сатысы болып табылады.

     Белсенді  білімдердің төменгі сатысы - бұл нақты жағдайларда қолданылатын ең қарапайым оншаты моделдер мен оларды шешуге қажетті алгорптмдер, бағдарламалардың жиынтығы. Бұл білімдер нақты бір антропогенді әсердің нэтижесін сараптауға, осыған үқсас шсшілген мәселені тауып, оны аналогиялық жолмен шешу үшін жсткілікті болуы тиіс.

     Төменгі сатыда қарапайым сандық модельдер  қолдынылады. Бұл мoдeJlьдep боііынша көптеген экологиялық жағдайлар имитацияланып. нәтижелері графиктер, ластаушы заттардың таралу картасы түрінде көрсстілуі мүмкін.

     ҚР-да экологпялық білім мен тәрбие (ЭБТ) бсруді дамытудын ұлттық стратегиясында төрт сатылы экологиялық білім бсрумсн қатар жоғарғы орта орнынан кейінгі және мектеп оқушылары мен басқа да топтардыи дәстүрлі смсс экологиялықбілім беру жүнссі жасалған.

       Бұл  саладағы іс-шаралардың нсгізгі бағыты халықтың эр түрлі топтарының экологиялық санасын қалыптастыру жәнс экологиялык саясатта белсенді әлеуметтік позицияны насихаттау.

       Бұл  мақсатқа жету үшін кажетті нэрселер:

     -    өзекті экологиялық білімдерді   қоғамдық   ұйымдар мен ақпарат құралдары арқылы тарату жүйелерін дамыту;

     -    формалды және формалды емес  экологиялық білім берудің өзара байланысын жетілдіру;

     -    қоршаған табиғи орта   туралы  білімдерді    насихаттаудың  жана тиімді әдістерін іздеу;

     -    ақпарат құралдарында  мамандардың  экологиялық  дайындығын жақсарту.

     Жүзеге  асыру үшін темендегідей іс-шаралар  қажет:

     -    формалды   және   формалды   емес     экологиялық      білім   беруді жетілдіру мәселелері бопынша ақпараттарды жинақтауға белсенді қатысу;

     -    формалды емес білім берудің    тыңдаушылары арасында өзекті экологиялық білімдерді таратуға тікелей қатысу;

     -    білім берудің жаңа түрлерін  жасау мен іздестіру;

     -    экологиялық   білімдерді   таратуда       бүкілхалықтық       ақпарат құралдарының жұмыстарына қатысу.

     ҚР  ЭБТ дамытудың ұлттық стратегиясы сонымен қатар экологиялық дайындық жүйееін ресурстық қамтамасыз ету мәселесін қолға алады: экологиялық білім мен тәрбие жүйесінің ақпарапық қамтамасыз етілуі; экологиялық білім беру бағдарламаларын қаржыландыру; эколопіялық білімдерді дамыту мен жетілдірудің факторы ретіндсгі халықаралық бірлестік; экологиялық білім мен тәрбис бсруді қамтамассыз етудің тиімді инфрақұрылымын жасауға бағытталған ұйымдастыру іс-шаралары /4/. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

ҚОРЫТЫНДЫ

 

     Экологиялық мәселелердің өзектілігі, болашақ жэне қазіргі ұрпақтардың өмір сүруіне қажетті қолайлы жағдайларды қамтамассыз ету мақсатында оларды шешуге деген объективті қажеттілік мектептің алдына оқушыларға экологиялық білім мен тәрбие берудің жаңа міндеттерін қойып отыр.

     Оқушыларда  табиғатқа деген жауапкершілік  қатынасының процесі оның көпжақты бағалылығы - эстетикалық, танымдық. экономикалық, практикалық менгеруі негізінде  жүзеге асырылады.

     Қоршаған  оргада жауапкершіліккпен әрекет етуге дайынлық ііеь қабілеттілік және адамның интеллектуалдық, эмоциялық және жігерлілік сапаларының дамуымен тығыз байланысты. Оқушылардың қоршаған табпғатқа жэне азаматтық катынастарының күшеюі тск білімдер жүйссі ғана емес, белгілі бір дағдылар, іскерліктер, әдептердің қалыптасуымен байланысты. Қазіргі заманғы экологиялық білімдерді меңгсрудің одістсмслік нсгізі "адам - қоғам - табиғат" жүйесіндегі диалсктикалық бірлік болып табылады. Бұл білімдердің комплсксті понаралық сипаты бар және оған жаратылыстану ғылыми, қоғамдық-тарихи, әлеуметтік экономикалық, технико - технологиялық жэне адамгершілік-эстетикалық ұғымдар енеді де, олар дүниетанымдық сипатқа ие болады.

     Оқушының  қоршаған ортаға жауапкершілік қатынасы үш салада көрінеді: жеке мінез-құлқының мэдениетінде, қоршаған табиғи ортаны жақсарту, оны күту, қорғауда қоғамдық-пайдалы еңбекті орындауға белсенді қатысуда; табиғат қорғаудың қазіргі заманғы идеяларын кеңінен насихаттауда.

     Олай  болса, оқушылардың қоршаған ортаға жауапкершілік қатынасы табиғат  туралы ғылыми білімдердің органикалық бірлігі нәтижесінде, оны қорғауға іс жүзінде қатысудың қажеттілігін ұғынуы нәтижесінде қалыптасады.

     Сонымен қатар қоршаған табиғи ортаға жауапкершілік  қатынастың жекс адамның біртұтас тәрбие процесінде: идеялық-саяси, адамгершілік, ақыл-ой, еңбек, эстетикалық қалыптасуын атап өту қажет.

     Экологиялық білім мен тәрбие берудің міндеттерін жүзеге асыруда интегралдық сипаты бар пәнаралық тұрғыдан қараудың принципиалдық маңызы бар. 
 
 
 
 
 
 
 
 

ҚОЛДАНҒААН  ӘДЕБИЕТТЕР 
 

     1.   "Қазақстан Республикасының жоғарғы білім бсру туралы заңы" (3 бап).

     2.   Қазақстан  Республикасының "Қоршаған  ортаны  қорғау туралы заңы" /12 бөлім, 63-65 баптар/.

     3.   Назарбаев   Н.   Ә.   Қазақстан   -   2030.   Президенттің   Қазақстан халқына жолдауы - Алматы: Білім., 1997 ж.

     4.   Қазақстан Республикасында экологиялық  білім мен тәрбие беруді дамытудың Ұлттық стратегиясы - Алматы, 1996 ж.

     5.   Сухомлинский В.А. "Тәрбие туралы'". М.- 198/.

     6.   Голубец М.Г. "Об объеме и  содержании эколопіи" - Экология. 1985., №1.

     7.   Дидактика средней школы /Ред. М.Н. Скаткин, М., 1986/.

     8.   Кудрявцсва   Е.М.   "О   некоторых   психологнчсских   принципах   п условиях экологического  образования".  -  В кн.:  Педагогичсские  прпнципы и условия экологического  образования. М. 1992 ж.

     9.  Звсрев И.Д. "Ведущие идеи и понятия в содсржанип школьного-экологического     образования".-     В     кн.:     "Совершенствование содержания образования в школе" . М., 1986 ж.

     10.Хан Г. "Воспитать гражданина Вселенной" (Панорама Шымкента.

     1998 ж, 8 мамыр, 5 бет). 11.Экологическое образование школьников /Под.ред. И.Д. Зверева.

     11. Т.И. Суравегиной: Науч.- исл. ин-т содержания и методов обучения

     Акедем. пед. науч. СССР.- М., Педагогика, 1988 ж. 12.Миронов     А.В.     "Содержание     экологи ческого     образования