Рыноктық механизмдегі сұраныс пен ұсыныс

          Сұраныс – бір нақты уақыт мерзімінде нарықтағы көп бағаның біреумен тұтынушыеың сатып алғысы келетін және сатып ала алатын тауарлар мен қызметтердің саны. Сұраныс міндеті – тауарға сұраныс пен оның шамасы мен көлемін анықтайтын факторлар араларындағы тәуелділік.

     Ұсыныс - өндірушілердіңнарықтағы көп  бағаныңбіреуімен, бір нақты мерзім  ішінде өндіріп және нарықта  сатқылары келетін және сата  алатын тауарлар мен қызметтердің саны.

     Сұраныс пен баға арасындағы кері тәуекелділік (оның шамасын анықтайтын негізгі факторы) сұраныс заңы болып табылады.Тауар бағасы мен оған ұсыныс шамасы арасындағы тура тәуелділік ұсыныс заңы деп аталады.Сұраныс пен ұсыныс қисық сызықтарының нүктесі – нарық тепе-теңдігі нүктесі, ол теңсалмақты баға мен тауардың теңсалмақты санына сәйкес келеді, яғни сатушы мен сатып алушыны қанағаттандыратын баға мен санға.

     Ұсыным заңына сәйкес, өндірушілер өндірілген өнімнің көбін жоғарғы бағамен сатуды ұсынады.Қалыпты жағдайда баға жоғары болса, онда сатушылар тарапынан тауарды ұсыну көбірек болады. Керісінше, тауар ұсынысы ұлғайған сайын,оларға баға төмендей түседі. Сұраным заңы бойынша, әдетте тауарға баға төмендегенде, тұтынушы оны көп мөлшерде сатып алады. Егер тауарға баға өссе, оған сұраныс азаяды.

     Бағаның төмендеуімен байланысты тауарға сұраныс өссе, бірақ тауар өндірушінің жалпы табысы өзгермесе, онда осындай сұраныстың икемділігі бірге тең болады; егер бағаның төмендеуінің нәтижесінде тауарға сұраныс өсуімен қатар тауар өндірушінің жалпы табысы да өссе, онда бағаға байланысты сұраныс икемді болады: егер бағаның төмендеуі тауарға сұранысты өсірсе, тауар өндірушінің жалпы табысы төмендесе, онда тауарға осындай сұраныс икемді емес болғаны.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. «Экономикалық теория негіздері», Осипова Г.М. Алматы -2002ж.
2. «Қаржы-экономика сөздігі», Алматы – 2007ж.
3. «Қазақ инциклопедиясы», 10 – том.
4. «Экономикалық теория», Б. Төлебаева. Орал 2007.
5. Микроэкономика
6. «Экономикалық теорияға кіріспе», А.Б. Темірбекова. Алматы – 2008ж.
7. «Жалпы экономикалық теория», Ө.Қ. Шеденов, Е.Н. Сағындықов, Б.А. Жүнісов, Ү.С. Байжомартов, Б.И. Комягин. Ақтөбе – 2004ж.
8. «Экономикалық теория негіздері», Я.Әубәкіров, К.Нәрібаев, М. Есқалиев, Е.Жатқанбаев, Е.Байжұмаев, С.Досқалиев, Ж. Жәйшікбеков Алматы – 2004.
9. «Экономикалық теория», С.Әкімбеков, А.С.Баймұхаметова, У.А.Жанандаров. Астана – 2002ж.