ҚР банкроттық мекемелер

Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Дәрменсіз борышкерлермен жұмыс комитетінің Өңіраралық департаменттеріндегі «Төлемге қабілеті жоқ мекемелерді қаржылық-экономикалық айықтыру» тақырыбында өткізілген «Дөңгелек үстел» бойынша

Пресс-релиз            

 2009 жылдың 30 маусымында Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Дәрменсіз борышкерлермен жұмыс комитетінің «Сарыарқа» өңіраралық департаментінде «Төлемге қабілеті жоқ ұйымдарды қаржылық-экономикалық айықтыру» тақырыбы бойынша «Дөңгелек үстел» Өңіраралық департаментінің өкілдері сондай-ақ, Астана қаласы бойынша Экономика және бюджетті жоспарлау басқармасының өкілдері, Астана қаласы бойынша Салық департаменті, «Сарыарқа СПК НК» АҚ, Астана қаласындағы «Атамекен» одағы» ҰЭП, «Кәсіпкерлікті дамыту қоры «Даму» АҚ өңірлік филиалының, Астана қаласының екінші деңгейдегі банктері («Халық Банкі» АҚ Астаналық өңірлік филиалы, «Цеснабанк» АҚ Астаналық филиалы), Астана қаласының Кәсіпкерлердің құқығын қорғау Ассоциациясы, ( «Стальснаб» ЖШС, «Агробизнесконсалт» ЖШС) кәсіпкерліктері өкілдерінің қатысуымен дөңгелек үстел өткізілді.         

 Қазақстан  халқына жылсайынғы «Дағдарыстан  – дамуға» 2009 жылғы 6 наурыздағы  жолдауында мемлекет басшысы  Үкіметке, мемлекеттік органдарға  және ұлттық компанияларға жұмыспен  қамту стратегиясын жүзеге асыруға,  әлеуметтік инфрақұрылымды жаңартуға  бағытталған Қазақстан экономикасының  тұрлаулы дамуын қамтамасыз ететін  бір қатар нақты мәселелер  қойды.

      Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі  жұмысының 2008-2012 жылдарға арналған стратегиялық бағыттарына және банкроттық саласындағы  уәкілетті органның негізгі мақсаттарына сәйкес, кәсіпорындардың төлем қабілеттілігін қалпына келтіруге және оларды оңалту рәсімін қолдану арқылы қаржы-экономикалық сауықтыруға бар күшті бағыттау қажет.

      Өйткені, оңалту рәсімі кәсіпорынның өндірістік потенциалын арттырып, оны кеңейтуге  мүмкіндік береді, жаңа жұмыс орындарын  құруға мүмкіндік беру арқылы, дағдарысқа қарсы бағдарламаларды жүзеге асыруда  маңызды рөл атқарады.

      Сырттан байқау рәсімі борышкерлер активтерін заңсыз шығаруға және  әдейі банкроттыққа жол бермеу әдістерінің бірі болып табылады.             

 Сондықтан,  бүгінгі таңда, төлеуге қабілетсіз  кәсіпорындарды сырттан байқау  және оңалту рәсімдеріне енгізу, Департамент алдында бірінші  кезекте тұрған  мәселелердің бірі болып табылады. 

      2009 жылдың бірінші жартыжылдығында  «Сарыарқа» департаменті бойынша  сырттан байқау рәсіміне 12 кәсіпорын  енгізілген, оның ішінде Астана  қаласында 7 кәсіпорын, Ақмола  облысында – 3, Қарағанды облысында  – 2.

      Оңалту  рәсімінде 5 кәсіпорын, оның ішінде Астана қалаасында 1 кәсіпорын, Ақмола облысында  – 2, Қарағанды облысында – 2. 

      Сонымен қатар, ағымдағы жылдың бірінші жартыжылдығында  «Күміс Қасқыр» ЖШС (Астана қ.) оңалту жоспары келісілді. Қазіргі кезде  борышкер құжаттарды сотқа жолдады.          

 Отырыста  оңалту рәсімінің, сырттан байқау  рәсімінің негізгі ережелері  және олардың салдары қаралды,  кәсіпорындарды осы рәсімдерге  енгізу кезінде туындайтын қиындықтар, олардың бірі кепілдік бойынша  кредиторлар оңалту рәсімін қолдануға  келісім беру мәселесі, банкроттық  рәсімдерінде төлеуге қабілетсіз  борышкерлердің мүлкі мен істерін  басқару  қызметін атқаруға берілетін лицензияны алу мәселесі және т.б. сұрақтар қаралды.         

 2009 жылдың 26 маусымында Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің  Дәрменсіз  борышкерлермен  жұмыс Комитетінің «Каспий» өңіраралық департаментінің қызметкерлері, Маңғыстау облысы әкімдігінің Басқармаларының,  «Каспий» ӘКК ҰК» АҚ, Маңғыстау облысы бойынша «Кәсіпкерлер мен жұмыс берушілер Одағының», Маңғыстау облысы бойынша Салық департаментінің, Ақтау қаласындағы екінші деңгейдегі банктердің, бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері, сырттай байқау әкімшілері, коммерциялық мекемелердің басшылары.          

  Қазіргі дағдарыстың алғашқы белгілері 2006 жылы тұрғын үй сату санының төмендеуінен бастау алып, 2007 жылы  АҚШ-тағы ипотекалық кредитке ұласты. Бұл дағдарыс ипотекалық дағдарыстан жәйлап қаржылық дағдарысқа ауысты да, ол 2008 жыл басында тек АҚШ қана емес, дүниежүзілік сипатқа ие бола бастады.

     Бұл дағдарыстан Қазақстан Республикасы да тыс қалған жоқ. ҚР Ұлттық банкінің төрағасы Г.Марченконың пікірінше  дағдарыс Қазақстанда кезең-кезеңдермен  өтуде және ол СНГ елдерінің көбіндегіден, оның ішінде Ресейдегіден, біршама  бұрын басталды. 

     Қазір дүние жүзіндегі барлық мемлекеттер  оның ішінде Қазақстан да осы дағдарыстан  шығу жолдарын – қаржылық жүйені тұрақты  ету, азматтарды жұмыспен қамтамасыз ету  деңгейін көтеру және т.б.  қарастыруда. Бұл мәселені шешуге республикалық және өңірлік мемлекеттік жүйелер жұмылдырылуда.

     Бұл, өз кезегінде, төлем қабілетсіз борышкелерді қаржы-экономикалық сауықтыру негізгі  міндеті болып табылатын банкроттық институтының жоғары маңызға ие болуының  алғы шарты болып отыр.  Осы мақсатта «Банкроттық туралы» ҚР Заңына төлемге қабілетсіз борышкерлерге сырттай байқау жүргізу туралы түсінік енгізіліп, оңалту рәсімдерінің кейбір тұстары қайта қаралды.

     Сырттай байқау рәсімі енгізілуіне байланысты борышкердің басшылығының қызметіне  және борышкердің мүлкінің сақталуына бақылау жасайтын Сырттай байқай әкімшісі деген банкроттық рәсімдерінің жаңа қатысушысы пайда болды.

     Маңғыстау облысында да осы мәселелерге  байланысты біршама жұмыстар жүргізілуде. 2009 жылдың 1 жарты жылдығында облыс  бойынша 7 төлемге қабілетсіз борышкерлерге  сырттай байқау рәсімі жүргізілуде:

·        «Аярус и К» ЖШС;

·        «Ene Serv» ЖШС;

·        «Толагай-автосервис» ЖШС;

·        «Айнабай-Кузет» ЖШС;

·        «МырзАбеК-АЛТЫН ТАС групп» АҚ;

·        «Сантехмонтаж» ЖШС;

·        «Оптово-розничная компания» ЖШС.

     Әкімшінің негізгі функциялары болып кредиторлардың, оның ішінде әртүрлі кредиттер берген екінші деңгейдегі банктердің де, мүдделерін қамтамасыз ету болып табылады. 

     Мемлекет  экономикасында орын алып отырған жағдайларға  байланысты кредит алған борышкерлердің банктер алдындағы борыштарын өтеу мүмкіншіліктері болмай қалуын да жоққа  шығаруға болмайды.

     Осыған  байланысты кредит беруші-банктердің де борышкерлерге «Банкроттық туралы»  ҚР Заңы шеңберінде сырттай байқау рәсімін қолдануды қолдаулары мен  қатысуларының қажеттілігі туындап отырғаны анық.

     Сыртай  байқау рәсімін енгізу банкке кредитор ретінде сырттай байқау әкімшісі арқылы борышкердің мүлкінің, оның ішішнде банкке кепілдікке берілгендерінің  де, сақталуын, әдейі және жалған банкроттықтар  белгілерін дер кезінде анықтауға, борышкердің дебиторлары тізімін  шығарып, оларды өндіріп алуды борышкерден  талап етуге және т.б. мүмкіншіліктер береді.  

     Егер  сырттай байқау рәсімі кредитор ретінде  банктің берген өтінішіне сәйкес енгізілсе, «Банкроттық туралы»  ҚР Заңының 41-2 бабының 3 тармағына сәйкес банк кредиторлар комитеті құрамына енгізіледі, демек, банк сырттай байқау рәсімдерінің жүргізілуін, кредиторлық  берешекті уақтылы өтеуге бағытталған  шараларды алу барысын бақылай  алады.

     Сырттай байқау рәсімінің  алдыңғы бағыттарының негізгілерінің бірі – борышкердің қаржылық жағдайымен жете танысып, оған оңалту рәсімдерін қолданудың мүмкіншілігі мен тиімділігін анықтау болып табылады.  Сырттай байқау рәсімі мерзімі аяқталғаннан кейін әкімші сотқа борышкерді төлем қабілетін қайта қалпына келтіру және оңалту рәсімдерін қолдану мүмкіншіліктері туралы кредиторлар комитетімен және уәкілетті органман келісілген есеп тапсыруға міндетті.  Облыс бойынша қазіргі уақытта сырттай байқау рәсімдері жүргізіліп отырған «МырзАбеК -АЛТЫН ТАС групп» АҚ және  «EneServ» ЖШС бойынша оңалту жоспарларының жобалары жасақталуда.

     Оѕалту  рјсімі - сот рјсімі, оныѕ шеѕберінде дјрменсіз борышкерге кез келген  ќайта ўйымдастыру, ўйымдастыру-шаруашылыќ, басќару, инвестициялыќ, техникалыќ, ќаржы-экономикалыќ, ќўќыќтыќ жјне борышкердіѕ таратылуын болдырмау маќсатында оныѕ тґлем ќабілетін ќалпына келтіруге баєытталєан Ќазаќстан Республикасыныѕ заѕнамасына ќайшы келмейтін ґзге де шаралар ќолданылатын рәсім.     

  Борышкер жґнiнде оѕалту рјсiмiн ќолдануєа оныѕ таратылуына жол бермеу маќсатында тґлем ќабiлетiн ќалпына келтiрудiѕ наќты мїмкiндiгiнiѕ болуы негiз болып табылады. Борышкердің төлем қабілетін қалпына келтірудің нақты мїмкiндiгi тиiстi шарттармен, есептермен, экономикалыќ негiздемелермен жјне басќа да ќўжаттармен, егер борышкерге ќатысты сырттай байќау рјсімі енгізілсе, сырттай байќау јкімшісініѕ тґлем ќабілетін ќалпына келтіру мїмкіндігі туралы ќорытындысымен расталады.           

 Оңалту  рәсімін үш жылға дейінгі мерзімге сот енгізеді.

     Борышкер  жґнiнде оѕалту рјсiмiн жїзеге асыру  кезеѕiнде заѕды тўлєаныѕ барлыќ органдарыныѕ мїлiк пен iс басќару  жґнiндегi ґкiлеттiгi ґзiне ауысатын оѕалтуды басќарушы таєайындалады. 

     Оңалтуды  басқарушы борышкердің заңдылықтар  талаптарын бұза отырып жасаған мәмілелерін  анықтайды және оларды жарамсыз деп  тану немесе мүліктерді қайтару туралы сотқа өтініш береді.            

 Оѕалту  рјсімі енгізілген кезден бастап  борышкер берешегініѕ барлыќ  тїрі бойынша тўраќсыздыќ тґлемін  (ґсімпўлдарды, айыппўлдарды), сондай-аќ  алынєан кредиттер бойынша сыйаќыларды  есептеу тоќтатылады.         

 Демек, оңалту рәсімдерін дер кезінде енгізу тек ұйымды сақтап қалудың, төлем қабілетін қайта қалпына келтірудің ғана жолы емес, сонымен қатар мемлекеттің экономикасын сауықтырудың да жолы - себебі қаржылық жағдайы «сауықтырылған» ұйым – тұрақты жұмыс орындары, азаматтардың әлеуметтік жағдайларының  жақсаруы, бюджетке салық түсімдерінің өсуі, экономиканың жақсаруы болып табылады, т.с.с.

     Дөңгелек  үстел жұмысында ҚР Қаржы министрлігінің  Дәрменсіз  борышкерлермен  жұмыс Комитетінің «Каспий» өңіраралық департаменті бастығының орынбасары Т.Беккалиұлы,  «Каспий» әлеуметтік – кәсіпкерлік корпорациясы  Ұлттық Компаниясы» АҚ-ның жетекші менеджері И. Баймағанбетов, Маңғыстау облысы бойынша Салық департаментінің өндіру басқармасының бастығының міндетін атқарушы  А. Қосақпаева, «КаспийМұнайКұрылыс» АҚ-ның төрағасы Б.Есенғалиев, «МырзАбеК-АЛТЫНТАС групп» АҚ-ның қаржы директоры С.Орақова, сырттай байқау әкімшілері А.Каримов, Қ.Қойшығұл, сөз сөйледі.   
 

2009 жылдың 12 маусымында  Қазақстан Республикасы  Қаржы министрлігі  Дәрменсіз борышкерлермен  жұмыс комитетінің  «Батыс» өңіраралық  департаментінің  бастауымен «Төлемге  қабілеті жоқ ұйымдарды  қаржылық-экономикалық  айықтыру» тақырыбы  бойынша «Дөңгелек үстел» Ақтөбе облыстық сотының Төрағасы Б.А.Бекназаров, 11 облыстық сот судьялары, ауданаралық экономикалық соттың Төрағасы А.Д.Шигамбаев, 7 ауданаралық экономикалық соттың судьялары, Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі Дәрменсіз борышкерлермен жұмыс Комитетінің «Батыс» Өңіраралық департаментінің қызметкерлері, Ақтөбе облысы прокуратурасының, Экономикалық қылмыспен және сыбайлас жемқорлықпен күрес департаментінің (Қаржы полициясы), «Союз Атамекен» ХЭП заңды тұлғалар бірлестігінің АФ, Ақтөбе облысының Әділет департаментінің, Ақтөбе облысы бойынша және Ақтөбе қ. бойынша Салық департаментінің, бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері.