Әлемдік қаржылық дағдарыстың пайда болу себептері мен зардаптары

 
 
 
 
 

Қаржы секторын дағдарыстан  кейін ретке келтіру  (2011 – 2014 жылдар)
	Инвестициялық банкингтің қызметін және операцияларын  реттеуді күшейту	Қазақстан Республикасының  Үкіметіне  ақпарат	ҚҚА (келісім бойынша), ҰБ (келісім бойынша)		2011 –  2012 жылдар		Талап  етілмейді
	Зиянды және қауіпті өндіріс түрлерінде жұмыс  берушілердің міндетті кәсіптік зейнетақы  жарналарын енгізу мәселелері бойынша  Қазақстан Республикасының Заңы жобасының тұжырымдамасын әзірлеу  және ВАК қарауына енгізу	Қазақстан Республикасының  Заңы жобасының тұжырымдамасы	Еңбекмині, ЭДСМ, ҚҚА (келісім бойынша)		2011 –  2012 жылдар		Талап  етілмейді
	Банкроттық, оның ішінде кепілдік берілген рәсімдер кезінде  кредиторлардың басымдығын айқындау  мәселесін қарастыру	Қазақстан Республикасының  Үкіметіне  ұсыныстар	Қаржымині, Әділетмині, Еңбекмині, ҚҚА (келісім бойынша), ҰБ (келісім  бойынша)		2011 жыл		Талап  етілмейді
	Жеке  тұлғалардың  банкроттығы институтын енгізу мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының Заңы жобасының тұжырымдамасын әзірлеу және ВАК қарауына енгізу	Қазақстан Республикасының  Заңы жобасының тұжырымдамасы	Қаржымині, Әділетмині, ЭДСМ,  ҚҚА (келісім бойынша), ҰБ (келісім  бойынша)		2013 – 2014 жылдар		Талап  етілмейді
	Мемлекеттік сектордың  активтері мен міндеттемелерін басқару тұжырымдамасын әзірлеу	Қазақстан Республикасы Үкіметі  қаулысының  жобасы	ЭДСМ, Қаржымині, ҰБ (келісім  бойынша), ҚҚА (келісім бойынша)		2012 жыл		Талап  етілмейді
	Халықтың жинақ  ақшасын тарту үшін қосымша құралдарды енгізу және дамыту	Қазақстан Республикасының  Үкіметіне  ақпарат	ҚҚА (келісім  бойынша), ҰБ (келісім бойынша),  Қаржымині, АӨҚОА (келісім  бойынша)		2011 – 2014 жылдар		Талап  етілмейді
	Меншік иесі (бенефициар) туралы, сондай-ақ шетелде  орналасқан (тіркелген) активтерге ауыртпалықтың  болуы туралы ақпараттың айқындылығын қамтамасыз ету	ҚҚА Басқармасының  қаулысы	ҚҚА (келісім  бойынша),  ҰБ (келісім бойынша)		2011 – 2013 жылдар		Талап  етілмейді
	Қаржылық есептілік  депозитарийіне ұсынылатын ақпараттың аясын кеңейту	Қазақстан Республикасының  Үкіметіне  ұсыныстар	Қаржымині		2011 –  2012 жылдар		Талап  етілмейді
	Қаржы ұйымдарын  капиталдандыруға қойылатын талаптарды жоғарылату	ҚҚА Басқармасының  қаулысы	ҚҚА (келісім  бойынша)		2011 – 2013 жылдар		Талап  етілмейді
	Банктердің  меншікті капиталының жеткіліктілігін  бағалауды оның ішінде мыналар арқылы: қаржы ұйымдарының баланстан тыс міндеттемелеріне байланысты тәуекелдерді шектеу; оффшорлық аймақтарда тіркелген тұлғалармен  өзара іс-әрекетке қатысты қаржы  ұйымдарын реттеуді жетілдіру; динамикалық провизияларды және резервтерді  қалыптастыру арқылы жетілдіру	ҚҚА Басқармасының  қаулысы	ҚҚА (келісім  бойынша), ҰБ (келісім  бойынша)		2011 –  2012 жылдар		Талап  етілмейді
	Банктердің  өтімділігін жоғалту тәуекелін  реттеуді, оның ішінде қосымша сандық нормативтерді белгілеу арқылы жетілдіру	ҚҚА Басқармасының  қаулысы	ҚҚА (келісім  бойынша), ҰБ (келісім  бойынша)		2011 –  2012 жылдар		Талап  етілмейді
	Бөлшек төлемдік қызмет көрсету нарығының инфрақұрылымын одан әрі дамыту жөніндегі іс-шараларды  өткізу	Қазақстан Республикасының  Үкіметіне  ақпарат	ҰБ (келісім  бойынша)		2012 – 2014 жылдар		Талап  етілмейді
	Ертерек ден  қою шараларының жүйесін, оның ішінде қаржы ұйымдарының сыртқы міндеттемелерінің  жиынтық міндеттемелеріне шекті  арақатынасының, берілген кредиттердің депозиттерге арақатынасының мониторингі  шеңберінде жетілдіру және стресс-тестинг  рәсімдерін оңтайландыру	ҚҚА Басқармасының  қаулысы	ҚҚА (келісім  бойынша), ҰБ (келісім  бойынша)		2011 –  2012 жылдар		Талап  етілмейді
	Күрделі қаржы  құралдарын реттеуді жетілдіру, оның ішінде мыналар арқылы: шығаруға  рұқсат етілген туынды қаржы құралдарының тізімін белгілеу; туынды  қаржы құралдарының айналысына және ақпараттың жария болуына қойылатын  бірыңғай талаптарды белгілеу; капиталдандыру  және қорландыруға қатысты шектеулердің мақсаттары үшін құрылымдық өнімдерді пайдалануға тікелей тыйым салуды белгілеу; ұйымдаспаған  нарықтарда айналыста жүретін қаржы  құралдары бойынша шектеулерді  белгілеу; алыпсатарлық  сипаты бар туынды қаржы құралдарымен мәмілелер бойынша қаржы ұйымдарының  тәуекелдерін барынша азайту	ҚҚА Басқармасының  қаулысы және ҰБ Басқармасының қаулысы	ҚҚА (келісім  бойынша),  ҰБ (келісім бойынша), АӨҚОА (келісім бойынша), ЭДСМ		2012 – 2013 жылдар		Талап  етілмейді
	Исламдық қаржы  құралдарын реттеуді жетілдіру	ҚҚА Басқармасының  қаулысы	ҚҚА (келісім  бойынша)		2012 –  2013 жылдар		Талап  етілмейді
	Банктік конгломераттарды реттеуді және қадағалауды мыналар арқылы жетілдіру: топты пруденциалдық реттеу;     басқа елдердің қадағалау органдарымен өзара  іс-қимылды дамыту	ҚҚА Басқармасының  қаулысы және ҰБ Басқармасының қаулысы  Меморандумдар жасасу	ҚҚА (келісім  бойынша), ҰБ (келісім бойынша)      ҚҚА (келісім  бойынша)		2011 –  2012 жылдар      тұрақты түрде		Талап  етілмейді
	Қаржы ұйымдарының  капиталына шетелдің қатысуын шектеуді енгізу туралы мәселені қарастыру	Қазақстан Республикасының  Үкіметіне ұсыныстар	ҚҚА (келісім  бойынша), ҰБ (келісім бойынша)		2012 – 2014 жылдар		Талап  етілмейді
	Қаржы нарығындағы  дауларды реттеудің балама институты  – қаржы омбудсменін құрудың орындылығын қарау	Қазақстан Республикасының  Үкіметіне ұсыныстар	ҚҚА (келісім бойынша)		2011 –  2012 жылдар		Талап  етілмейді
	Қаржылық қызмет көрсету стандарттарын және қаржы  ұйымдарының қаржылық қызметтерді  тұтынушылардың қызметтерді алу процесінде туындайтын шағым-талаптарын қарау тәртібіне қойылатын талаптарды енгізу мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының Заңы жобасының тұжырымдамасын әзірлеу және ВАК қарауына енгізу	Қазақстан Республикасының  Заңы жобасының тұжырымдамасы	ҚҚА (келісім бойынша)		2011 – 2013 жылдар		Талап  етілмейді
	Инвесторлардың  алдында бағалы қағаздар эмитенттерінің және лицензиаттардың қызметі және қаржылық жай-күйі туралы, оның ішінде акционерлік қоғам жасайтын мәмілелер туралы ақпаратты жария ету бойынша талаптарды енгізу	ҚҚА Басқармасының  қаулысы	ҚҚА (келісім  бойынша), АӨҚОА (келісім бойынша)		2012 – 2014 жылдар		Талап  етілмейді
	Акционерлік қоғамды  корпоративтік басқару жүйесін  жетілдіру, оның ішінде: тәуелсіз  директорларды сайлау тәртібіне  қойылатын талаптарды арттыру; қаржы ұйымдарына тәуелсіз директорларды  номинациялау құқығын уәкілетті  органға беру; қаржы ұйымдары басшы қызметкерлерінің және ірі акционерлерінің жауапкершілігін  және оларға қойылатын талаптарды арттыру, оның ішінде мінсіз іскерлік беделді  айқындау өлшемдерін жетілдіру; «аффилиирленген тұлғалар» санатын кеңейту; қаржы ұйымдары басшыларының бонустық жүйесін  реттеуді жетілдіру жөніндегі шараларды  енгізу мәселелері бойынша  Қазақстан  Республикасының Заңы жобасының  тұжырымдамасын әзірлеу және ВАК  қарауына енгізу	Қазақстан Республикасының  Заңы жобасының тұжырымдамасы	ҚҚА (келісім бойынша)		2011 – 2014 жылдар		Талап  етілмейді
	Депозиттерге  кепілдік беру жүйесінің тұрақтылығын арттыру мақсатында қатысушы банктердің күнтізбелік жарналарды төлеу жүйесін  жетілдіру	Қазақстан Республикасының  Үкіметіне  ақпарат	ҰБ (келісім бойынша), ҚҚА (келісім бойынша), «ҚДКҚ» АҚ (келісім бойынша)		2012 – 2014 жылдар		Талап  етілмейді
	Жинақтаушы  сақтандыруды қоса алғанда, сақтандыру төлемдерінің кепілдік беру жүйесіне тартылған сақтандыру сыныптарының (түрлерінің) аясын кеңейту	Қазақстан Республикасының  Үкіметіне   ұсыныстар	ҚҚА (келісім бойынша), ҰБ (келісім бойынша), Еңбекмині		2011 – 2013 жылдар		Талап  етілмейді
	Өмірді жинақтаушы сақтандыруға, оның ішінде зейнетақы  аннуитеттерін, жұмыс берушінің  жауапкершілігімен байланысты аннуитеттерді  мемлекеттік кепілдік беру жүйесін  енгізу мәселесін қарастыру	Қазақстан Республикасының  Үкіметіне   ұсыныстар	ҰБ (келісім  бойынша), ҚҚА (келісім бойынша), ЭДСМ, Қаржымині, Еңбекмині		2011 – 2013 жылдар		Талап  етілмейді
	Заңсыз жолмен алынған кірістерді заңдастыруды (жылыстатуды) болдырмау рәсімдерін жетілдіру	Қазақстан Республикасының  Үкіметіне  ақпарат	ҚМК, ҚҚА (келісім бойынша),  ЭСЖҚА (келісім  бойынша), ҰБ (келісім бойынша)		2011 – 2013 жылдар		Талап  етілмейді
	Қаржы ұйымы, оның клиенттері мен акционерлері арасында мүдделер қақтығысы болған жағдайда туындауы мүмкін проблемалық мәселелерді реттеуге бағытталған қаржы ұйымдары қызметкерлерінің кәсіби этикасының үлгі кодексін әзірлеу және қаржы ұйымдарында енгізу	Қазақстан Республикасының  Үкіметіне  Ақпарат	ҚҚА (келісім бойынша)		2011 – 2013 жылдар		Талап  етілмейді
	Аудиторлық  ұйымдардың халықаралық аудит стандарттарын  сақтауын және аудиторлардың біліктілігін арттыруын бақылауды күшейту	Қазақстан Республикасының  Үкіметіне  ақпарат	Қаржымині		2011 – 2014 жылдар		Талап  етілмейді
	Қаржы ұйымдарының  аудитін жүзеге асыратын аудиторлық компанияларға қойылатын талаптарды қатаңдату	Қаржыминінің  бұйрығы	Қаржымині, ҚҚА (келісім бойынша), ҰБ (келісім  бойынша)		2011 –  2012 жылдар		Талап  етілмейді
	Мемлекеттік бағалы қағаздардың құрылымын оңтайландыру,  қаржы нарығындағы кірістілік ауытқымасын  құру мақсатында  мемлекеттік бағалы қағаздар нарығын одан әрі дамыту жөніндегі шаралар кешенін әзірлеу	Қазақстан Республикасының  Үкіметіне  ақпарат	Қаржымині, ҰБ (келісім бойынша)		2011 – 2014 жылдар		Талап  етілмейді
	Манипуляциялық  мәмілелерге, сондай-ақ бағалы қағаздар нарығындағы инсайдерлік ақпаратты  пайдалану мен таратуды бақылауды  күшейту	ҚҚА Басқармасының  қаулысы	ҚҚА (келісім бойынша)		2012 – 2013 жылдар		Талап  етілмейді
	Қаржы ұйымдарында  басшылық лауазымды иелену және олардың  капиталына қатысу құқығынан өмір бойына айыру практикасын енгізу мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының  Заңы жобасының тұжырымдамасын әзірлеу және ВАК қарауына енгізу	Қазақстан Республикасының  Заңы жобасының тұжырымдамасы	ҚҚА (келісім бойынша), ҰБ (келісім бойынша)		2011 –  2012 жылдар		Талап  етілмейді
	Заңды және жеке тұлғалардың Қазақстанның қаржы  ұйымдарының қаржылық жай-күйіне және беделіне айтарлықтай нұқсан келтіруге  алып келген қызметті жүзеге асыруына шек қою не тыйым салуды енгізу мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының  Заңы жобасының тұжырымдамасын әзірлеу  және ВАК қарауына енгізу	Қазақстан Республикасының  Заңы жобасының тұжырымдамасы	ҚҚА (келісім бойынша), ҰБ (келісім бойынша), ЭСЖҚА (келісім бойынша), ҰҚК (келісім бойынша), БП (келісім бойынша)		2011 – 2014 жылдар		Талап  етілмейді
	Эмитенттердің «қара тізімін» қалыптастыру мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының  Заңы жобасының тұжырымдамасын әзірлеу  және ВАК қарауына енгізу	Қазақстан Республикасының  Заңы жобасының тұжырымдамасы	ҚҚА (келісім бойынша), ҰБ (келісім бойынша)		2011 – 2014 жылдар		Талап  етілмейді
	Қаржы құралдарының әділ құнын айқындау әдістемесін  жетілдіру, сондай-ақ институционалдық инвесторлардың портфельдеріндегі  жекелеген қаржы құралдарының құнсыздану жүйелерін бір ізге түсіру	ҚҚА Басқармасының  қаулысы	ҚҚА (келісім бойынша), ҰБ (келісім бойынша)		2011 –  2012 жылдар		Талап  етілмейді
	Қымбат металдармен  белсенді биржалық саудаға бөгет  болатын кедергілерді жою	Қазақстан Республикасының  Үкіметіне  ақпарат	АӨҚОА (келісім бойынша), ҰБ (келісім бойынша), ҚҚА (келісім бойынша), ЭДСМ, Қаржымині, ИЖТМ		2012 – 2014 жылдар		Талап  етілмейді
Қаржы секторын реттеудің жаңа халықаралық тәсілдеріне өту (2012-2014 жылдар)
	Қаржы ұйымдарының  инвестициялық портфелінің құрылымына және сапасына контрциклдық қағидатты  енгізу	Қазақстан Республикасының  Үкіметіне  ұсыныстар	ҚҚА (келісім бойынша), ҰБ (келісім бойынша)	2012 – 2014 жылдар		Талап  етілмейді
	Сақтандыру  ұйымдарының инвестициялық портфельдерін  иммунизациялау әдістерін енгізу	Қазақстан Республикасының  Үкіметіне  ұсыныстар	ҚҚА (келісім бойынша), ҰБ (келісім бойынша)	2012 – 2014 жылдар		Талап  етілмейді
	Бағалау қызметінің халықаралық  стандарттарын енгізу  мәселелері бойынша  Қазақстан Республикасының  Заңы жобасының тұжырымдамасын әзірлеу  және ВАК қарауына енгізу	Қазақстан Республикасы Заңы жобасының тұжырымдамасы	Әділетмині	2012 – 2014 жылдар		Талап  етілмейді
	Кәсіби бағалаушылардың  жауапкершілігін қатаңдату мәселелері бойынша  Қазақстан Республикасының  Заңы жобасының тұжырымдамасын әзірлеу  және ВАК қарауына енгізу	Қазақстан Республикасының  Заңы жобасының тұжырымдамасы	Әділетмині	2012 – 2014 жылдар		Талап  етілмейді
	Нарықтық қағидаттарды және жинақтаушы зейнетақы қорлары  мен сақтандыру ұйымдарының мүмкіндіктерін барынша кеңінен пайдалана отырып әлеуметтік қамсыздандыру жүйесінің  тұжырымдамасын әзірлеу	Қазақстан Республикасы Президенті Жарлығының жобасы	Еңбекмині, ҰБ (келісім  бойынша), ҚҚА (келісім бойынша)	2012 – 2014 жылдар		Талап  етілмейді

 
 

     Ескертпе: аббревиатуралардың толық жазылуы:

     ВАК – Заң жобалау қызметі мәселелері бойынша ведомствоаралық комиссия

     ҚМК – Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Қаржылық мониторинг комитеті

     ҰБ     – Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі

     ҚҚА   – Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі

     ЭДСМ   – Қазақстан Республикасы Экономикалық даму және сауда министрлігі

     Қаржымині – Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі

      Әділетмині – Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

3.1 ДАҒДАРЫСҚА ҚАРСЫ ІС- БАҒАЛАУ ШАРАЛАРДЫ ОРЫНДАУҒА БӨЛІНГЕН МЕМЛЕКЕТ ҚАРАЖАТЫН ПАЙДАЛАНУДЫҢ ТИІМДІЛІГІН

Үкімет  тарапынан дағдарысқа қарсы іс-шараларды  іске асырудың тетіктерін қалыптастыруға, оларды тиісті дәрежеде үйлестіріп отыруға  кешенді көзқарас, сондай-ақ мемлекеттік  және жергілікті атқарушы органдар тарапынан  бақылау болмағандықтан, бөлінген бюджет қаражатын игеру процесі де айқын  болған жоқ.

 ЭКОНОМИКА  МЕН ҚАРЖЫ ЖҮЙЕСІН ТҰРАҚТАНДЫРУҒА  БӨЛІНГЕН МЕМЛЕКЕТ ҚАРАЖАТЫН  ПАЙДАЛАНУДЫҢ ТИІМДІЛІГІН БАҒАЛАУ

2009 жылы  дағдарысқа қарсы іс-шараларды  іске асыруға 635 млрд.теңге бөлінген, бұл 2007-2009 жылдары бөлінген (1 679 млрд.теңге) жалпы қаражат көлемінің 37,8%-ын құрайды.

2010 жылғы  1 қаңтарға дағдарысқа қарсы іс-шараларға  бөлінген жалпы қаражат көлемінің  1 405 млрд.теңгесі немесе револьверлік  негізді ескере отырып 83,6% -ы игерілген.

Револьверлік  негізді ескере отырып, игерілмеген  сома 405 млрд. теңгені құрады, бұл сома негізінен тұрғын үй құрылысына және “Стресті активтер қоры” АҚ-ны капиталдандыруға бөлінген қаражаттың үлесіне тиеді. Қаражаттың игерілмеуіне іске асыру тетігінің жетілдірілмегені және оларды пайдалану тәртібінің болмауы себеп болды.

Республикалық бюджет (472 млрд.теңге), соның ішінде Үкіметтің резерві (103 млрд.теңге), сондай-ақ Ұлттық қордан алынған нысаналы трансферттер мен тікелей қарыздар (1 208 млрд.теңге) дағдарысқа қарсы іс-шараларды қаржыландырудың  көздері болып табылады. Сонымен  бірге, ЕДБ-нің ең төменгі резервтік  талаптарын және салықтық жүктемені  төмендетудің тетіктері қолданылған.

Дағдарысқа  қарсы іс-шараларды жүргізуге  бөлінген қаражатты пайдаланудың бағалау  нәтижесі бойынша бірқатар жүйелі проблемалар  анықталды.

1. Бюджет  қаражатын түпкілікті тұтынушыларға  атаулы түрде және уақтылы  жеткізу бөлігіндегі нормативтік  құқықтық актілердің жетілдірілмеуі.

2010 жылғы  1 қаңтарға депозиттік жинақтаушы  шоттарда ақшалай қаражаттың  қалдығы 147,7 млрд.теңгені құрады.

Жылжымайтын мүлік нарығындағы жағдайды тұрақтандыруға және аяқталмаған құрылыс объектілерін қаржыландыруға көзделген 360,0 млрд. теңгенің 2010 жылғы 1 қаңтарға 186,4 млрд. теңгесі  құрылыс бойынша қарыздарды қайта  қаржыландыру үшін екінші деңгейдегі банктердің шотына қаражатты орналастыру  жолымен пайдаланылған, қалған 173,6 млн. теңге игерілмеген (48,2%).

2. Дағдарысқа  қарсы іс-шараларға бөлінген бюджет  қаражатын жұмсаудың тиімділігін  бақылауды мемлекеттік органдар  өздерінің іс-қимылдарын республикалық  деңгейде де, сондай-ақ жергілікті  деңгейде де бір-бірімен үйлестірмей  және квазимемлекеттік сектор  субъектілерімен қоян-қолтық жұмыс істеместен жүзеге асырған. Бұл өз кезегінде Үкіметке іске асырылып жатқан дағдарысқа қарсы іс-шаралардың тиімділігін жеткілікті дәрежеде бақылап отыруға мүмкіндік берген жоқ.

3. Бағдарламалық  құжаттардың жеткілікті дәрежеде  пысықталмағаны, бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінде және дағдарысқа қарсы іс-шараларға жауапты операторларды аталған іс-шараларды іске асырудың тетіктерін қалыптастыруға кешенді көзқарастың болмауы.

4. Дағдарысқа  қарсы қаражатты экономиканың  басым емес салаларына және  көзделмеген мақсаттарға бөлу.

5. Агроөнеркәсіптік  секторды қолдауға арналған қаражат  тиімсіз игерілген.

6. Бюджет  қаражатын пайдалану кезіндегі  қаржылық бұзушылықтар, нормативтік құқықтық актілердің талаптарын сақтамау, бөлінген бюджет қаражатын игеру мәселесінде ашықтық пен айқындықтың болмауы. 

    Дағдарысқа қарсы іс-шараларды іске асыру барысында, атап айтқанда, шағын және орта кәсіпкерлік субъектілеріне қолдау көрсету кезінде екінші деңгейдегі банктер түпкілікті қарыз алушыларға белгіленген жылдық ставканы көтеріп отырған. Сонымен бір мезгілде шағын және орта бизнестің бір ғана субъектілеріне бірнеше банктен кредиттер берілген, бір қарыз алушыға берілетін қаржыландырудың көлемі лимиттен асып кеткен, ірі бизнес субъектілеріне кредит берілген. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

                                           ҚОРЫТЫНДЫ

1. Жүйелі  қаржылық бұзушылықтарды жою  мақсатында, қаржылық бұзушылықтардың  сыныптамасы, оларды жасағаны  үшін жауапкершілік, сондай-ақ  қаржылық тәртіпті бұзушылықтарды  жоюдың тәсілдері заңнамалық  деңгейде айқындалсын. Мемлекеттік  қаржылық бақылаудың жоғары органдарының  салықтық және кедендік әкімшілік  ету тиімділігін бақылауды жүзеге  асыру жөніндегі өкілеттіктері  салық заңнамасында көзделсін.

2. Жоспарлау  жөніндегі уәкілетті органға  бюджеттің негізділік, теңгерімділік  приципін, сондай-ақ бюджеттік өтінімдерді  қалыптастыру кезінде белгіленген  талаптарды бұзып, бюджет қаражатының  негізсіз басқа мақсатқа жұмсалуына  жол берген мемлекеттік органдардың  лауазымды адамдарының жауаптылығын  қарауға құқық беретін өкілеттігі  заңнамалық деңгейде бекітілсін.

3. Мемлекеттік  және жергілікті атқарушы органдардың  стратегиялық жоспарларының параметрлері  мен көрсеткіштері нақты есептеулермен  расталған нысаналы индикаторларын  есептеудің әдістемесі әзірленсін.

4. Бөлінетін  қаражаттың жұмсалуына жүргізілетін  бақылаудың сапасын арттыру мақсатында:

1) барынша  жариялылық пен ашықтықты қамтамасыз  етуге қол жеткізілсін және  жасалған келісімшарттар (бас келісімдер) туралы деректер міндетті түрде  мемлекеттік органдардың, квазимемлекеттік  сектор субъектілері мен жергілікті  атқарушы органдардың сайттарында  жариялансын;

2) бюджет  қаражатын алудың рәсімдері оңайлатылсын  және сонымен бірге алушылардың  қаржының тиімді, атаулы және  нысаналы жұмсалуына қатысты  жауапкершілігі қатайтылсын;

3) дағдарысқа  қарсы бағдарламаны іске асыруға  қатысып отырған квазимемлекеттік  сектор субъектілерінде, қаржы  институттары мен мемлекеттік  органдарда тәуекелдерді басқарудың  жүйесі жетілдірілсін.

5. Активтердің  тиімді басқарылуына және тұтас  мағлұмат алуға жәрдемдесетін  айқын регламент болуы үшін, мемлекет  активтерінің біртұтас деректер  базасы құрылсын және сонымен  бірге оларға түгендеу жүргізіліп, әрқайсысының паспорты жасалсын, сондай-ақ есептеу әдісі бойынша  қайта бағалансын.

6. Мемлекеттік  органдардың ұлттық холдингілермен  және компаниялармен арадағы  өзара іс-қимылдар мәселесіндегі  құзыретінің ара-жігі нақты айқындалсын,  активтерді басқару процесінде  мемлекет саясатын жүргізуге  жауапкершілік күшейтілсін.

7. Бюджеттік  бағдарламаларды іске асыру аясында  жасалатын барлық келісімшарттардың  (бас келісімдердің) алдын ала  сараптамасының тиімділігі арттырылсын, келісімшарттар (бас келісімдер) тек мүдделі мемлекеттік органдардың оң шешімі болған жағдайда ғана жасалсын.

8. Республикалық  бюджеттен асыра көрсетіліп алынған  қаржыны қайтарудың және/немесе  қысқартудың тәртібі, сондай-ақ  салықтық базаны төмендетіп, белгіленген  нормативтерді асыра көрсету  фактілері анықталған жағдайда  жергілікті бюджеттен қаражатты  алып қоюдың тетігі әзірленсін.

9. Мемлекет  активтерін басқарудың тиімділігін  арттырып, мемлекеттік меншіктің  бөліну алғышарттарын болдырмау  мақсатында квазимемлекеттік сектор  субъектілерін басқаратын органдардың  лауазымды адамдарының қабылдаған  шешімі салдарынан мемлекетке  ірі зиян келгені үшін олардың  жауапкершілігі заңнамалық деңгейде  қатайтылсын.

10. Мемлекеттік  меншіктің үлесіне иелік ететін  квазимемлекеттік сектор субъектілерінің  құзыреті, нақтырақ айтқанда, уақытша  бос ақша қаражаты есебінен  бағалы қағаздар сатып алу  және қаражатты қор нарығында  басқа қаржы құралдарында орналастыру  бөлігіндегі өкілеттігі саласындағы  мемлекеттік саясат жетілдірілсін.

11. Ұзақ  уақыт бойы өзін-өзі ақтамаған  квазимемлекеттік сектор субъектілерінің  одан әрі жұмыс істеуінің орындылығы  қарастырылсын.

12. Квазимемлекеттік  сектор субъектілері қызметкерлерінің  еңбекақы төлеу және ынталандыру  тәртібіне олардың негізгі қызметінен  түсетін таза табыстың көлеміне  байланысты сыйақы төлеуді регламенттейтін  өзгерістер мен толықтырулар  енгізу жөнінде шаралар қолданылсын.

Мемлекет  активтерін басқарудың тиімділігін  қамтамасыз етіп, Мемлекет басшысы  қойған міндеттерді іске асыру мақсатында, екінші деңгейдегі банктерге, сондай-ақ даму банктеріне және Қазақстан Республикасы қатысатын басқа да халықаралық  қаржы институттарына қатысты мемлекеттік  қаржылық бақылауды жүргізудің құқықтық тетігін жасау үшін қолданыстағы заңнамаға және халықаралық актілерге  өзгерістер енгізу жөнінде бастама  көтерілсін.