Экономиканы мемлекеттік реттеу

   Су көздерінің экологиялық жағдайлары.

Ең жағымсыз жағдай Ертіс өзенінің бассейнінде  қалыптасты. Жекелеген учаскелердің ластану деңгейі жол берілетін  шекті шоғырлануынан.

    Арал теңізі – экологиялық апат аймағы. Өзен тармақтарының көп жылдан бері қысқаруы оның деңгейінің 15 метрге төмендеуіне және су құрамында зиянды заттардың молаюына әкеп соқтырды. Жыл сайын Қазақстанның аумағына және одан тысқары теңіз түбінен 150 мың тоннадай шаң-тозаң мен тұз көшіріледі. Теңіз бассейнінде биологиялық ортаның азуының қайталанбайтын процестері күшеюде.  

    Табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану және ұдайы өндіруді қамтамасыз ету үшін жауапты уәкілетті мемлекеттік органдардың функциялары: 

• Табиғи  ресурстарды басқару;
• Қоршаған ортаны қорғауды және жақсартуды жоспарлау;
• Экологиялық нормалау;
• Қоршаған ортаға әсерді бағалау;
• Экологиялық сараптама;
• Экологиялық лицензиялау;
• Экологиялық аудиттеу;
• Экологиялық мониторинг;
• Экологиялық бақылау;
• Экологиялық тәрбие және білім беру.

   Қоршаған ортаны қорғаудың экономикалық әдістері мыналар болып табылады:

1. Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларды жоспарлау және қаржыландыру;
2. Табиғи ресурстарды пайдалану үшін төлем төлеу;
3. Табиғи ресурстарды қорғау және ұдайы өндіру үшін төлем төлеу;
4. Қоршаған ортаны қорғауды экономикалық ынталандыру;
5. Экологиялық сақтандыру;
6. Қоршаған ортаны қорғау қорларын құру.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар

Рефераттар  тақырыптары

1. Мемлекеттің экономикалық функцияларын құқықтық негізбен қамтамасыз ету.
2. ҚР-ның Конституциясы ЭМР-ді ұйымдастырудың негізі ретінде.
3. Республиканың өкілетті, заң шығарушы және атқарушы органдарының жүйесі және олардың экономиканы мем лекеттік реттеу процесінде алатын орны.
4. ҚР-сы экономикасын басқару органдарының ұйымдық құрылымы.
5. Халық шаруашылығын басқарудың орталық органдарының негізгі функционалды міндеттері.
6. Аймақтық басқару органдары және олардың әлеуметтік-экономикалық дамуды реттеудегі рөлі.
7. Мемлекеттік меншікті жекешелендірудің мәні, процесі және оны ұйымдастыру.
8. Шағын бизнес пен кәсіперлікті қолдануды ұйымдық – құқықтық жағынан қамтамасыз ету және оның мемлекеттік бағдарламасы.
9. Мемлекеттік кәсіпкерліктің мәні, жалпы белгілгілері, даму тенденциясы және оның қоғамдық капиталдың және таза қоғамдық тауарлардың ұдайы өндірістегі рөлі.
10. Кәсіпкерлік қызмет субьектілерінің өзара қатынастарының ұйымдастырушылық – этикалық астарны.
11. Экономиканы реттеудегі мемлекеттік емес субьектілер: азаматтық қоғам институттары, кәсіби және қоғамдық бірлестіктер мен одақтар, ассоцациялар және т.б.
12. Нарықтық қағидалар негізінде мемлекет пен жеке сектор арасындағы экономикалық қарым-қатынастың тиімділігін арттыру.
13. Әкімшілік реформалар есебінен менмлекеттік араласуды оңтайландыру. Контрактілік 
14. Міндеттердің орындалмағандығы үшін экономикалық және әкімшілік жауапкершілікке тарту.
15. Нарықтық экономикасы дамыған елдердегі ЭМР-ді жүзеге асырудың ерекшеліктері.
16. Экономикада нарықтық қатынастардың дамуы және оын Оңтүстік-шығыс Азиямен Шығыс Еуропа елдеріндегі мемлекеттік реттеу.
17. Шетелдердегі жалпы экономикалық және стратегиялық жоспарлау; оның тәуелсіз мемлекеттер достастығы (ТМД) елдерінде нарықтық қатынастардың даму жағдйындағы рөлі.
18. ҚР жағдайында ЭМР-дің шетелдік тәжірибелерін пайдаланудың мүмкіндіктері мен проблемалары.
19. Нарықтық қатынастарға өтуде ҚР-да өзінің эволюциялық жолын таңдаудың обьективті негіздері.
20. Транзиттік экономика: мәні, негізгі мнездемелері және трансформациялық процестердгі мемлекеттің рөлі. Транзиттік экономиканың үлгілері және олардың жүйесі: «Жұмсақ революция», «Әлеуметтік нарықтық шаруашылық», «Есінен тандыру терапиясы» және т.б. белгілері бір үлгіні пайдалану неігздері.
21. Өтпелі кезеңдегі жалпы экономикалық және макроэкономикалық тенденциялар, олардың бағытын таңдау.
22. Мемлекеттің экономикалық саясатын қалыптастыру негіздері мен факторлары және оынң әлеуметтік бағыттталуы.
23. Қоғамдық өндіріс: көрсеткіштер, өсу қарқыны және құрылымдар.
24. Мемлекеттің құрылымдық саясатының қажеттілігі мен негіздемесі.
25. Экономикалық өсу: факторлары, көрсеткіштер және оларды анықтау әдістері.

 

Тест

Экономиканы мемлекеттік реттеу пәнінен (ЭМР)

1. ЭМР курсының пәні

А) халық  шаруашылығының дамуына мемлекеттің  экономикалық және заңды араласуы

В) экономиканың дамуына мемлекеттің саяси араласуы

С) экономиканың дамуына мемлекеттің әлеуметтік араласуы .

Д) экономиканың жамуына мемлекеттің институционалды  араласуы

Е) әлеуметтік саяси 

2. ЭМР-дің  объективті қажеттілігі.

А) пайда  табу үшін қызмет түрлерінің дамуы 

В) пайда  табуын көздемейтін қызмет түрлерінің дамуы

С)  нарықтық шаруашылықты басқару

Д) нақты  экономика сферасын басқару 

Е) нарық  жұмысын ұйымдастыру 

3. Өтпелі  экономиканың негізі 

А) экономиканың жоспарлық – басқару жүйесінің  демонтажы 

В) «нарықтық  шаруашылықты » ұйымдастыру

С) нарықтық қатынас және жоспарлы  басқарылудың экономикасының тәжірбиесін ескеретін  нарық экономикасын құру

Д) таза жоспарлы экономиканы қорғау

Е) таза нарықтық экономиканы қорғау

4. Экономикалық  өсім бұл :

А) мемлекеттің  экономикалық потенциялы

В) мемлекеттің экономикалық қуаты

С) мемлекеттің  экономикалық даму деңгейі 

Д) өнім мен өндіріс факторларының сандық ұлғаюы және саппалы жақсаруы

Е) өнім мен қызмет көрсетудің әр түрлілігінің өсімі 

5. Экномикалық  өсімнің негізгі макроэкономикалық  көрсеткіштері

А) НИРС

В) НИР 

С) пайда

Д)  өзіндік құн 

Е) ВВП, ВНТ

6. «  Шоқтық терапия » принципі  бойынша нарықтық қатынас сферасының  кеңеюі бұл:

А) нарыққа  жұмсақ өту 

В) нарыққа  қатты өту 

С) аралас экономиканы қалыптастыру

Д) жоспарлы әкімшілдік жүйенің шантажы

Е) жоспарлы әкімшілдік жүйенің демонтажы 

7. «Шоктық  теория» принципі бойынша   нарықты қалыптастыру мыналарға  тән :

 А)  Австрия 

В) Венгрия 

С) Польша Халық Республикасы

Д) Ресей 

Е) Қытай 

8. Нарыққа  «жұмсақ» тәртіп бойынша өту  мыналармен сипатталады :

А) салық  салудың шектігімен

В) несиелікпен

С) лицензиялаумен

Д) А,В,С  жауабы дұрыс 

Е) кәсіпорындарды мемлекетсіздендіру немесе жекешелендіру  процесімен

9. Нарыққа  жұмсақ тәртіп бойынша өту  мыналарға тән 

А) Қытай 

В) Ресей 

С) Польша Халық Республикасы

Д) АҚШ 

Е) Венгрия 

10. Таза  қоғамдық тауарлар

А) Бүкіл  қоғам қажеттілігін қанағаттандыратын  тауарлар

В) НДС  – сіз тауарлар

С) өндірістік тауарлар

Д) нақты  нарықтық тауарлар

11. Сыртқы  эффект бұл: 

А) шетелдік тауарлар операциясы

В) табиғатты  қорғауға арналған шараларға шығындалған  шығындар.

С) ВВП

Д) ВНП 

Е) экономиканы  глобалдануы 

12. Материалды  көлемді көрсеткіш сияқты сипаттау 

А) өнеркәсіп  шығындары

В) нарықты  экономикадағы шығындар

С) өндірістік өнімге шығындалатын кәсіпорынының  шығындары 

Д) өнім бірлігіне жұмсалатын кәсіпорын  шығындары

Е)  тауарды реализациялауға кететін  шығындар

13. НТП  –ның жеткен дәрежесі эффективті  қолдануға мына факторлар кіреді

А) ресурстарды  қамтамасыздандыру 

В) қаржымен қамтамасыздандыру 

С) ренталды тауардың өнімі 

Д) тауардың өзіндік құнын көтеру

Е) экономикалық өсім

14. Нарық  еңбегінің көрсеткіштері 

А) номиналды  еңбекақы

В) жұмыссыздық  немесе жұмыспен қамту 

С) негізгі  фондардың құны

Д) фондық көлемі 

15. Табыс  пен пайданың көрсеткіштері 

А) қаруландыру  фонды 

В) фондық қайтарым

С) фондық көлем 

Д) номиналды  жалақы

Е) нақты  кіріс

     16Минималды жалақы мөлшері 

А) 5

В)7

С) 8

Д) 9

Е) 6

2. Талдықорған  қаласында нақты монополия 

А) жылу сервис

В) АЗС 

С) наубайхана

Д) валюта айырбастау

Е) универмаг 

3. Нарықты  экономиканы реттеу 

А) бюроаралық мемлекеттік аппарт қызығушылығымен пайда болған

В) халықтық қаржы капитална экономикалық мақсатқа қызмет етеді 

С) әскери комплекстің қызығушылығымен құрылған ұғымы 

Д) қалыптасқан  құрылысты күшейтуге қызмет көрсету , рыноктық механизмді шеше алмайтын , өзгеріске ұшырайтын мәселенің шешу жолдарына бейімделу

Е) барлығы 

4. Мемлекеттік  реттеу мына төмендегідей мәселелерді  шешеді 

А) толық  жұмыспен қамтудың жетістіктері

В) экономикалық өсудің жетілдіруі

С) фонды  рынокта бағалы қағаздар курсын анықтау 

Д) дүние жүзін сақтандыруды экономикалық қамтамастандыру

Е) барлығы 

5. Алматы  облысы бойынша азық – түліктің  өнім бойынша қанша мың теңгені  құрайды 

А) 4,5

В)4,8

С) 5,0

Д)5,5

Е) 6,0

6. Барлығы  мемлекеттік және меншік өздеріне  керекті қолданылатын келесі  модель координациясын іскері.

А) администраторлық

В) патерналистік 

С) нарықтық

Д) жоспарлы

Е) «д»  және «е» жауабы дұрыс

7. ЭМР  субъектісіне қайсысы жатады 

А) мемлекет

В) аймақтық қалыптастыру

С) жергілікті қалыптастыру

Д) А,В,С  жауабы дұрыс

Е) экономика

8. Экономикалық  саясаттың бастапқы субъектісіне  не жатады?

А) кәсіпкерлік 

В) мемлекет

С) организация

Д) экономика 

Е) бірлестік 

9. Қазақстанда  мемлекеттік типтердің орналасуы

А) кәсіпкерлік 

В) нарықтық

С) унитарлы

Д) федаративті 

Е) муниципалды  

10. ЭМР-дің  мемлекеттік емес субъектісі

А) мамандандырылған