Инвестиция көздері

Жоспар:

 

Кіріспе......................................................................................................................3

 

1- бөлім. Инвестиция  түсінігі............................................................6

1.1. Инвестиция  түсінігі түрлері..........................................................................6

1.2. Инвестициялық саясат түсінігі және оның субъектілері..............................9

1.3. Еліміздегі шетел  инвесторларының рөлі және оның  қызметтері..............11

 

2-бөлім. Қазақстан Республикасының инвестициялық саясаты…13

2.1. Инвестиция  туралы Қазақстан Республикасының Заңдары.....................13

2.2. Инвестициялық қызметтің қаржыландыру және несиелендіру көздері...16

2.3.Негізгі капиталға жұмсалатын инвестициялар……………………………19

 

3-бөлім. Қазақстан Республикасының шетелдік инвестицияларды тарту саясаты…………………………………………………………………………..22

3.1. Қазақстанға шетелдік инвестицияларды тарту............................................22

3.2. Қазақстандағы  инвестициялық ахуал..........................................................24

3.3. Шетелдік инвестициялардың    артықшылықтары......................................28

 

Қорытынды..........................................................................................................30

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі....................................................................32

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе

Өзінің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етіп, экономикасының дамуы үшін Қазақстанның күшті потенциалы бар. Егер тек шикізат сектордың мүмкіндігін айтар болсақ, онда республика қойнауындағы минерал шикізатының шығынын эксперттер 8,7 трл. долларға  бағалайды. Елімізде дүние жүзімен салыстырғанда мыстың қоры 10 %, қорғасын 19 %, мырыш 13%,  темір 10%.Қазақстан уранның қоры бойынша дүние жүзінде бірінші, алтын бойынша – жетінші орында. Жалпы дүниежүзілік қорлардан бариттің анықтаған қоры 1,1 есе, ал вольфрамдікі 1,2 есе жоғары. Мұнай мен газ қорлары бойынша республикамыз дүние жүзіндегі алдыңғы  қатарлы елдермен таласады. Осы бір табиғи ресурстары іске қосылу үшін оған ақша жұмсау керек, атап айтқанда инвестиция түріндегі.

      Қазақстан тәуелсіздікке қол жеткізгеннен бастап, экономикалық жағдайды тұрақтандыру, ішкі экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және инвестициялар жөніндегі саясатты белсенді түрде жүргізе бастады. Еліміздің ішкі ресурстары арқылы экономиканы қайта құруды  қаржыландыру  және әлеуметтік қорғаудың өз деңгейінде болуы үшін, инвестициялық саясатты жүргізу аса маңызды мәселеге айналды. Инвестициялардың экономиканы дамытудағы басымдылығын айтсақ, оның ішкі жалпы өнімінің өсуіне, бюджетке түсетін салықтардың көбеюіне  және өндіріс кәсіпорындарының  қызметін жақсартуға, еліміздің ғылыми –техникалық потенциалын арттыруға, нарықтық инфрақұрылымының мәселелерін  қалыптастыруға, ұлттық экономика саласында жаңа жұмыс орындарын жасауға өнеркәсіптің жаңа салаларын дамытудың негізін жасауға мұрындық болатынын басып айтуымыз керек.

      Экономиканы инвестициялаудың проблемаларын  зерттеу экономика ғылымының басты мәселелерінің бірі болып есептеледі. Өйткені инвестициялар  - халық шаруашылығының және экономикалық өсудің деңгейін анықтайтын басты көрсеткіш. Қазіргі таңда олар экономикалық кризистен шығудың жолын, халық шаруашылығының өркендеуінің, техникалық прогресс дамуының, микро және  макро деңгейіндегі халық шаруашылығы көрсеткіштерінің сапасының өсу деңгейін анықтайтын бірден –бір фактор болып табылады.

Нарық жағдайындағы басты мақсат – макро және микро деңгейіндегі  инвестициялық саясаттың механизмдерін, нарықтық формаларын теориялық зерттеу. Аталған мәселелер қоғам дамуының әлеуметтік –экономикалық процестермен, экономикалық кризистен шығудың жолдарымен тығыз байланысты. Сондықтан да инвестициялық саясаттың қазіргі ерекшеліктерін зерттеу экономикалы ғылымының негізгі приоритеті болып саналады.

Осы курстық  жұмысымда мен инвестицияларды  микро және макроэкономикалық пропорциялардың  дамуының негізгі құралы ретінде  қарастырдым.

     Курстық  жұмысты жазудағы мақсатым – инвестициялардың экономиканың өсуіне әсерін көрсетіп, нарықтық жағдайдағы инвестицияның  саясат үшін қолайлы инвестициялық климат туғызудың қажетті шарттарын айқындау. Сондай-ақ Қазақстан Республикасының инвестициялық саясатының    деңгейін анықтау.

    Тақырыпты таңдауым да  тегін емес. Әлемдік сауда рыногына өтудегі басты шарт бәсекелестікке қабілетті экономиканы қалыптастыру. Бұл үшін инвестициялардың  көптеп жұмсалғаны жөн-ақ. Қысқасы экономикалық дамудың масштабы мен динамикасы бүгінгі таңда негізгі капиталға ақшалай салымдарды яғни инвестицияларды жұмсау арқылы анықталады.

Менің курстық  жұмысымның тақырыбы  қазіргі кезде  өте актуалды болып табылады. Қазақстан  инвестициялық “аштықты” басынан  өткізуде. ХХІ ғасырға  аяқ басып тәуелсіздікті алғанымызға 20 жыл болғанымен, басымызды жоғары көтеріп емес, инвесторларға қолымызды созып ыңғайына жығылудамыз.

 

1- бөлім. Инвестиция  түсінігі

1. Инвестиция  түсінігі,түрлері.

Практикада  қорлану күрделі қаржыны тартумен жүзеге асады.  Күрделі қаржы (инвестиция) – бұл жаңа құрылысқа, жабдықтауға, жұмыс жасап тұрған кәсіпорынды ұлғайту мен  техникалық қайта жабдықтауға, тұрғын үй , мәдени-тұрмыстық құрылысқа   кеткен шығындар.

    “Инвестиция”  немістің “investion” деген сөзі және бұл кәсіпорынға пайда табу мақсатында ұзақ мерзімге салынған капитал мөлшерін көрсетеді. Осы тұрғыдан “инвестициялау” күрделі қаржыға қарағанда кең мағына береді.

     Батыс елдері экономикалық теория мектептері инвестициялау процесін былай түсінген: кез келген қаржыны жұмсаудың мақсаты табыс, пайда немесе пайдалылық табу. Бұған акция, облигация, жинақ сертификаттары, салық және зейнеткерлік қорға және басқаларға жұмсалған шығындар да жатады.

Инвестицияның экономикалық табиғаты кеңейтілген  ұдайы өндіру процесінің заңдылығымен байланысты және оның мәні қосымша  қоғамдық өнімнің бір бөлігін  қоғамның өндірістік күші жүйесінің барлық элементтерінің саны мен сапасын көбейту үшін пайдалану болып табылады.

    Инвестиция көзі дегеніміз – қорлану қоры немесе өндірістік факторларын дамыту мен көбейтуге бағытталатын халықтық табыстық жинақтық бөлігі және өндірістің  тозған құралдарын жаңарту үшін пайдаланылатын  шығынның орнын толтыру қоры. Инвестиция қайнар көзіне - өнеркәсіп кәсіпорнының көптеген пайдасы, ірі банктердің еркін ақшалай қоры, тұрғындардың жинаған ақшалары, мемлекеттің ақшалай қоры, яғни мемлекеттің табыстарынан (салық, кеден салығы және т.б) оның барлық шығындарын алып тастау, тұтынуға кетпеген барлық ресурстар – жинақталған ресурстар болады. Олар инвестиция ретінде жаңа кәсіпорынды салуға және жұмыс атқарып тұрғандарын  жабдықтауға сондай-ақ  жол құрылысына, денсаулық сақтау, оқу-ағарту, мәдени объектілеріне  бағытталған, яғни капиталдың қорлануына жұмсалады.

    Қазақстан Республикасының “Инвестициялық қызметі туралы”    Заңына сәйкес инвестиция деп мыналар табылады:

• жалпы инвестиция- бұл фирма қызметінің белгілі бір кезеңдегі өндірістік негізгі қорларды жаңартуға немесе кеңейтуге, құруға, материалдық емес активтерді сатып алуға, қорларын өсіруге бағытталатын инвестициялық қаражатының жалпы көлемі;
• таза инвестиция – белгілі бір кезеңдегі жалпы инвестиция көлемінен сол кезеңдегі амортизациялық аударымды алып тастағандағы сомаға тең болады.

Кең мәніндегі  инвестиция дегеніміз – мемлекеттің  заңды және жеке тұлғалардың пайда  табу мақсатында жаңа кәсіпорындарды құруға, кеңейтуге қайта құруға , техникалық қайта құралдандыруға , жылжымайтын мүлікті, сондай-ақ акциялар мен облигацияларды  және басқа да бағалы қағаздарды сатып алуға жұмсалатын ақша қаражаттары, мүліктік және интеллектуалдық құндылықтары.

    Инвестициялар нақты және портфельді түрлеріне бөлінеді. Нақты инвестиция дегеніміз  қызмет істейтін  кәсіпорынды реконструкциялауға, техникалық қайта құралдандыруға және жаңаларын ашуға қаржыны жұмсау. Портфельді инвестициялар бағалы қағаздар портфелін қалыптастыруға қаржы жұмсау. Әлемдік тәжірибеде инвестициялардың венчурлік , аннуитет  деген түрлері ажыратылады.Венчурлік инвестиция – бұл термин қауіпті салынған салымдарды белгілеу үшін қолданылады.Бұл инвестиция жаңа кәсіпорындардың немесе қызметі үлкен қауіппен байланысты  жаңа бизнес саласында жүзеге асатын кәсіпорындардың  акцияларына салынатын салым. Венчурлік инвестициялар бір-бірімен байланысты емес салым қайтарымы тез болатын , бірақ қаупі жоғары жобаларға жұмсалады,

     Аннуитет – салым салушыға тұрақты мерзім аралығында белгілі бір табыс әкелетін инвестиция. Негізінен бұл сақтандыру және (зейнетақы) зейнетақы қорларына салынатын салымдар.

     Макроэкономикалық деңгейде инвестицияның мәні өте зор. Ол кәсіпорынның динамикалық дамуын қаматамасыз етеді және мынадай міндеттерді шешуге мүмкіндік береді:

• жекеменшік  кәсіпорынның қызметін қаржы және материалдық ресурстарды жинақтау есебінен кеңейтуге, жаңа кәсіпорынды ашуға;
• бизнестің жаңа салаларын игеру салдарынан болатын қатерлі диверсификациялауға;

 

 

         Нақты                                                                                     Портфельдік                                                                                                                                                

  Өндірістік саланы дамытуға                  Бағалы қағаздарды сатып алу

  - реконструкциялауға                                            - басқа кәсіпорындардың

 - жаңа техниканы қайта   жабдықтау                   -  акцияларын                                                                                    

  - өндірісті кеңейтуге                                             - басқа да бағалы қағаздарды.

• жаңа өнім шығаруға                                           - облигацияларды
• өнімді модернизациялауға

және жаңа ресурстарды

 қолдануға

                                                                         

Өндірістік  емес саланы                                          Басқа кәсіпорындардың

дамытуға                                                                  активтеріне қаржы жұмсау

 

                                                 

 

     тұрғын-үй құрылысы           

• мәдениет , денсаулық                                           және спорт    кешендерінің құрылысы     
• еңбек қауіпсіздігінің деңгейін                   нығайтуға және еңбек жағдайын жақсартуға .                                         

  - өндіруші кәсіпорынның                                     - қаржы несиелік мекемелердің  

   - басқа да комерциялық

           ұйымдардың 

 

2. Инвестициялық саясат түсінігі және оның субъектілері.

      Инвестициялық  саясат – бұл заңды және  жеке тұлғалардың инвестициялық   процесті мемлекеттік көлемде  жүзеге асыратын, сондай-ақ заңды  және жеке тұлғалардың практикалық  әрекеттерінің жиынтығы. Сонымен  қатар халық шаруашылығының әртүрлі салаларында пайда табу мақсатымен ұзақ мерзімді капитал жұмсау саясаты. Күрделі қаржыны тиімді пайдаланудың, оларды шешуші бағыттарға шоғырландырудың, қоғамдық өндірісте тепе-теңдікті қаматамасыз етудің жолдарын көрсететін шаруашылық шешімдерінің жиынтығы болып та табылады. Егер инвестициялық саясаттың нәтижесі оң болса, әрбір шығындалған сомаға келетін ұлттық табыстың мөлшері өседі, өнім молаяды.    Инвестициялық саясат күрделі қаржыны, қорларды өндіретін, өңдейтін және өнімді пайдаланатын салалар арасында дұрыс пайдалануды қаматамасыз етуі керек. Қазіргі кезде күрделі қаржыны жаңа өндіріс орындарын тұрғызудан гөрі оларды техникалық жағынан қайта жарақаттандыруға , қайта құруға бағытталып, одан әрі өндіріске жұмсалған күрделі қаржының ара салмағын өсіре беру көзделіп отыр. Нарықтық экономикаға көшу кезінде инвестициялық саясат  халық тұтыну бұйымдарын көбірек өндіруге, сұранысты қанағаттандыруға маңызды роль атқарған.

   Ақшалай ресурстарды табыс  алу және әлеуметтік тиімділікті  арттыру мақсатында жұмсайды. Мұндай жағдайда инвестициялық саясат инвестициялық сұраныс пен ұсыныстың сәйкестігі негізінде жүзеге асуы тиіс. Бұл сәйкестікті кезінде жоққа шығарудың нәтижесінде көптеген құрылыстар аяқсыз қалды, ақшалай салымдар жойылған болатын.

    Нарық шарттарында инвестициялық сұраныстың екі түрін ажыратуға болады:

1. Потенциалды сұраныс
2. Нақты сұраныс

   Потенциалды сұраныс немесе формальды сұраныс жиі инвестициялық потенциал ретінде көрсетіледі, яғни болашақ инвестициялық мақсатты және оның нәтижелерін айқындайды. Әдетте инвестициялық сұраныстың бұл түрі сәттіліктің көрсеткіші 100 пайызды көрсеткен кезде ғана іске асырылады.

   Инвестициялық сұраныстың екінші түрі инвестициялық саясаттың нақты субъектілерін реализациялау ісімен сипатталады. Нарықта ол капиталда ұсыныс ретінде қызмет атқарады. Инвестициялық ұсыныстың көзі болып жаңа реконструкцияларды құру, негізгі қорларды көбейту, бағалы қағаздар т.б. болып саналады. 

    Инвестициялық  саясаттың  объектісі нарықта капиталға сұраныс ретінде болады, ал субъектілері инвестициялық сұраныс пен ұсынысты іске асырады. Инвестициялық саясаттың субъектілері  болып табылады:

• инвесторлар, тапсырыс берушілер;
• мердігер(подрядчик);
• инвестициялық саясаттың объектісін пайдаланушылар;
• қаржыландыру және несиелендіру банктері;
• шетелдік және қазақстандық жеке және заңды тұлғалар.