Жұммыссыздық

  Ұлттық экономиканың  нарыққа кіруінің шамалы жүзеге  асырылуы, республикадағы барлық  әлеуметтік-экономикалық процестерді  баяулатуда, соның ішінде ең бастысы  жұмыс күшін жүзеге асыратын  процестерге теріс әсер етуде.  Жұмыспен қамту саласын реформалаудағы  жол болмаушылықтар мен қателіктер, ұлттық экономиканың салалары  мен сфераларындағы жұмысшылардың  бақылауға келмейтін жұмыстан  босауына, жұмыссыздықтың барлық  түрлерінің өсуіне әкеліп соқтырды.

   Ең бастысы шет  ел тәжірибесімен танысамыз, өйткені  көптеген мемлекеттер нарықтық  емес қатынастан нарықтық қатынастарға  реформалау жолын өткен болатын  және Қазақстанға пайдалы тәжірибеге  ие. Біздің ел мен дамыған елдердің  жұмыспен қамту саласына араласуының  айырмашылығын ескере отырып, олардың  қиыншылықтармен жеткен жетістіктерін  жоққа шығару біздің тарапымыздан  өте қате болар еді. 

Жұмыссыздықпен  күрес

    Қазір көптеген  мекемелер әлдекашан ұмытылған  проблема жұмыс кадрларының кажеттігіне  ұшырады. Бұрын олар өте көп  болса, казір олар әртүрлі салаға  кетуіне, квалификациясы төмендеуіне  байланысты өте аз. Ал бар жұмыс  іздеушілердің квалификациясы жоқ  немесе өте төмен. Сонда қоғам  бір біріне қарама қарсы екі  түрлі ауруға шалдығуы мүмкін:

1. кадр дефициті

2. жұмыссыздық.

   Университеттер, училишщелер,  колледждер мен өндіріс орындарының  тіл табысуы бұл мәселені шешуі  мүмкін. Осы тұста мемлекетке  осы секторды басқару үшін  белгілі бір стратегия қажет.

1. жұмысшыларды мемлекеттен  тыс әдіспен орналастыру, бұл  әдіс негізінен натуралды шаруашылықтарға  тән.

2. жұмыссыздық әсерін  төмендету, бөл жерде жұмыс  жасайтын сектор зардап шегеді, себебі жұмыссыздарға берілетін  өтемақы салық есебінен алынады.

3. Жұмыс орындарын ашу.  Бұған келісу қиын өйткені  ол кедей елдерден имигранттар  келуін көбейтпесе ашылған жұмыс  орындарға жергілікті жұмыссыздардың  бара қоюы екіталай.

    Жоғарыда аталған  әдістерден басқа қоғамдық реттеу  әдісі де бар. Ол коғамдағы  басқа жұмыссыздыққа әсері бар  факторлар:

1. білім беру

2. жұмыс табуға көмек  т.б

Бұл факторларды қолдана  отырып сыртқы жұмыс іздеп келушілер  мәселесін де еске алған жөн.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 Жоғарыдағы айтылғандардан  тұжырымдама алатын болсақ онда  одан екі түрлі қорытынды шығады.

        1. Бізде  жұмыссыздық бар, ол мәселе  шешім күтеді.

        2. Жұмыссыздық  қарама қайшылықтарға толы.

   Біздегі жұмыссыздық,  жалпы алғанда жұмыссыздық жұмыс  күштерін резервациялайтын қойма  рөлін атқарады. Әртүрлі структуралық  өзгерістерге ұшырау салдарынан  пайда болған артық жұмыс күші, әрине, белгілі бір уақыттан  кейін басқа салаларды меңгеру  арқылы жұмыс табады. Бірақ ол  үшін оларға мемлекет және  қоғам тарапынан көмек қажет.

   Қарап отырсақ,  біздегі жұмыссыздық екі түрлі  қарама қайшылыққа кездеседі.  Біріншісі кадр тапшылығы болса,  екіншісі белгілі бір салаларда  оның артықтығы. Өтпелі кезең - экономикалық жүйедегі түбегейлі езгерістер есебінен елдің экономикасы сапалы түрде жаңа түрге өтетін уақыт аралығы.

   Мұндай кезеңді ТМД елдерінің барлығы өтті. Ел тұрғындырының нақты табысының азаюы экономикалық төмендеудің негізі болып табылады. Тап осы жұмыспен қамту саласында тұрақты экономика мен өтпелі экономика арасындағы айырмашылық айқын сезіледі. Өтпелі кезеңдегі өндірістің төмендеуі адекватты түрде жұмыссыздықтың өсуіне әкелмейді. Ал бұл еңбек өнімділігі нақты жалақыға қарағанда тезірек төмендеуі инвестиция салудан экономика жағдайы жақсармайды. Экономиканы сауықтыру шаралары мен классикалық-теория ұсынатын әдістерін жоққа шығарып жалақы өсіру пайда әкелмейді. Сонымен қатар өтпелі экономикадағы елдердің жағдайын ескере отырып, онда статистика мәліметтері мен нақты жағдайдын арасындағы алшақтықты ескеру қажет.

    Бұл жағдайларды  зерттеу арқылы біз осындай  өтпелі процестерді реттеу механизмдерінің  барлығын ескеру қажет. Механизмдер  ретінде мынадай әдістерді қолданамыз: жалақыны мемлекет тарапынан  реттеу, жұмыс берушімен мемлекеттен  тәуелсіз кәсіподақтар ықпалымен  жалақының өсуі.

   Бірақ та көбіне  жалақыны жұмыс берушілердің  арасындағы корпоративті байланыстрдың  арқасында жұмыс берушілер өз  талаптарына сай қояды. Бұл  өз кезегінде монополиялық және  олигаполдық механизмдердің күш  алуына әкеліп соғады. Осы өтпелі  кезеңді өту үшін екі типтегі  мәселелерді шешу қажет.

1. теңсалмақты экономиканы  құру, негізінен макроэкономикалық  өзгерістер арқылы шешіледі, яғни  нарықты әртүрлі ресурстарға  толтыру. 

    2. жоғарыдағыдан  туатын нарықтық экономиканы  экономикалық прогрестің негізгі  қозғаушы күшіне айналдыру, ол  үшін технологиялық прогрес қажет. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланған әдебиеттер тізімі