Жайынтәрізділердің биологиялық және морфологиялық ерекшеліктері

Оңтүстік және Шығыс  Қазақстан тау бөктері – таулы  зоналары таза салқын сулы өзендерге бай, бұларда шағын шабақ өсіру негізінде балық шаруашылықтарын ұйымдастырудың болашағы мол.

Жайын өсірудің мүмкіншілігі өткен ғасырдың 50-60 жылдары зерттелген болатын. Қазақстан жағдайында жайынның өнімділігі, тұқымен салыстырғанда  төмен, егер шындап кіріссе тұқы өсіруден оның өнімділігі 1,5-2 есе аз болғанымен, жайын өсірудің пайдасы 2-2,5 есе артық болуға тиісті.

Сонымен бірге, жайынды  өсімдікжемді балықтармен бірге  өсіру қызықтыратын мәселе. Қазақстанда  жайынды табиғи қоры болғандықтан тиімді жағдайда, сондықтан тауарлы тұқы өсіретін шаруашылықтарға жеткілікті шабақтар дайындауды ұйымдастыруға мүмкіншілігі мол.

Солтүстік және Орталық  Қазақстан табиғи қоректік қоры мол  майда көлдерге бай, оларда жайылымдық аквакультураны (қосымша қолдан қоректендірмей балық өсіру) көбейтудің мүмкіншілігі бар. Бұларда салқынсу балықтарын өсіру әсіресе перспективальды.

Қазақстанның басқа  аймақтарында осы үлгімен дөңмандайды, жайынды, тұқыны, табанды, тұқытабанды  өсіруге болады.

Мен осы курстық жұмысымды  қорытындылай келе, келесі қоятын ұсыныстарым:

1. Қазіргі уақытта Қазақстанда балық өсірушілікті дамыту үшін мемлекеттік бағдарлама керек. Республикада балық өсірудің әдістері мен түрлерін, ең тиімді технологияны анықтап, оларды жүйелеу қажет.

2. Балық өсірудің болашағы бар технологиясын меңгерген мамандар дайындау қажет. Әртүрлі климаттық зоналардағы шағын және орта көлемді балық өсіру шаруашылықтарының (шарбақты, тоғанды, бассейінді) типтік жобасының атласын жасау керек.

3. Балық өсіру шаруашылықтары республика деңгейінде жеткілікті ұйымдастырылғаннан кейін жаңа жайынтәрізді тұқымдарды шығару үшін селекциялық шаруашылықтарды, ихтиологиялық қызметтерді және аквакультураның техникалық аспаптарын шығаруды әр жерге тарату керек.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. Анисимова И.М., Лавровский В.В., Ихтиология. «Высшая школа». 1938.
2. Бәйімбет Ә.А. Ихтиологияның негіздері. 1-бөлім: Оқу құралы.-Алматы, 2005.
3. Бәйімбет Ә.А., Темірхан С.Р. Қазақстанның балықтәрізділері мен балықтарының қазақша-орысша анықтаушы.-Алматы, 1999.
4. Боголюбов А.С. "Экосистема", Москва, 2010-2011
5. Жатқанбаев Ж. Экология негіздері. Оқулық.- Алматы, 2003.
6. Жумалиев М.Қ. Балықтар су қоры және ихтиология негіздері, Алматы, 2009.
7. Қаженбаев С. Қазақстанның балық байлығын қорғау.- Алматы, «Қайнар», 1979.
8. Қайымов Қ. Балықтар әлемінде.- Алматы «Қайнар», 1981.
9. Қайымов Қ. Суасты әлемінің айнасы.- Алматы, «Қайнар», 1989.
10. Қайым Қ., т.б. Жануартану. Оқулық-Алматы. «Мектеп».
11. Қазақ ұлттық энциклопедиясы, 2005.
12. Куленов К., Қазақстанның балық байлығын молайту, Алматы, «Қайнар», 1975.
13. Моисеев П.А., т.б. Ихтиология.- М., 1981.
14. Митрофанов В.П. Экологические основы морфологического анализа рыб.- Алматы, 1977.
15. Никольский Г.В. Экология рыб.-М., 1963.
16. Никольский Г.В. Экология рыб.-М., 1974.
17. Никольский Г.В., Частная ихтиология, Москва, «Высшая школа», 1971.
18. Оспанова Г.С., Бозшатаева Г.Т. Экология: Оқулық-Алматы., Экономика, 2002.- Рыбы Казахстана. Алматы, 1986.
19. Пресноводные рыбы. Справочник.-М. «Астрель», 2001.
20. Рыбы Казахстана. Т.2. Карповые.-Алматы, 2001.
21. Сабанеева Л.П. "Рыбы России. Жизнь и ловля наших пресноводных рыб" 1875.
22. Сабодаш В.М., Разведения рыбы, Москва, 2004.
23. Суворов Е.К. Основы ихтиологии.-М., 1948.
24. Суворов Е.К. Основы ихтиологии.-М., 1978.
25. Суханов К. Тоған байлығы.-Алматы, «Қайнар», 1948.
26. Скорняков В.И. «Практикум по ихтиологии», Москва, 1986.
27. Чугунова Н.И. Руководство по изучению возраста и роста рыб.-М., 1975.