Строительство автомобильных дорог

Кіріспе

 

Кіріспеде  жол  құрылысының  экономикалық  мақсаттылығын немесе  техникалық  қажеттілігін  негіздеу  қажет.

Жаңа және  бар жолдарды  жаңарту  құрылысы  саласында  елдің  мемлекеттік  саясатын  анықтайтын  өкіметтің  директивалық  шешімдеріне   сілтемелер   жасау  керек.

Курстың тапсырмасы автомобиль жолдарын салудың технологиясы мен  ұйымдастыруды үйрену, әр түрлі өндіріс  жұмысының түрін үйреніп және оны практикада қолдана білу.

Автомобиль жолдары мен  аэродромдарды салу курсын үйрену барысында  болашақ маман өндіріс технологиясының  әр түрлі әдістерін, жер төсемесін, жол төсемесін және жасанды құрылыстарды құрылыс кезінде еңгізе білуі  тиіс.

Курстың мақсаты жасанды  құрылысты, жол төсемесін, жер төсемесін  салудың технологиясы мен ұйымдастыруға  теориялық дайындық беру.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Жер төсемесі кұрылысы ауданының сипаттамасы.

Климаттық анықтамаларға және СНиП 2.01.01-82 "Құрылыстық климаттану және геофизика" сәйкес құрылыс ауданының негізгі климаттық сипаттамалары анықталады:

1.1 Климаты тым континенттік, қысы ұзақ (5,5 айға созылады) суық, жазы қоңыржай ыстық. Қаңтардың орташа темпертурасы –16 – 18°С, шілдеде 19 – 21°С. Тұрақты қар жамылғысы қарашаның ортасында қалыптасып, оңтүстігінде 130 – 140 күн, солтүстігінде 150 – 155 күн жатады. Қардың орташа қалыңдығы 20 – 22 см. Солтүстігінде жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 400 мм, оңтүстігінде 250 мм. Облыста солтүстіктен оңтүстіке қарай қара қоңыр, қоңыр, ашық қоңыр топырақ белдемдері бірін-бірі алмастырады. Олардың көпшілігі жыртылған.

Ірі өзендері Есіл, оның салалары – Қалқұтан, Жабай, Терісаққан, Нұра, Сілеті, Өлеңті, Құланөтпес, т.б. Облыста көл көп, олардың 94-і тұщы. Ірі тұщы көлдері Қорғалжын, Қожакөл, Шолақшалқар, Балықтыкөл, Ұялышалқар, т.б. Ірі тұзды көлдері Теңіз, Керей, Итемген, Қыпшақ, Мамай, Үлкен Сарыоба және Астана, Сілеті бөгені бар. Олардан басқа жер суғаруға арналып 37 тоған салынған, жалпы су көл. 180,6 млн. м3. Қорғалжын көл жүйесін сумен толықтыру және Астананың өнеркәсібін сумен қамтамасыз етуді жақсарту үшін Нұра өзені арқылы 70 – 74 млн. м3 Ертіс суы беріледі.

Климаттық мінездеме

 

Таблица 1.5.1 – Қазақстанның негізгі метеостанциялары бойынша  жел бағытының қайталануы, (%)

 

 

Метеостанция атауы	Қаңтар								Шілде
	C	СШ	Ш	ОШ	О	ОБ	Б	СБ	С	СШ	Ш	ОШ	О	ОБ	Б	СБ
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17
Ақмола обласы	14	6	4	6	36	24	6	4	6	15	9	12	12	24	14	8

 

Таблица 1.5.2 – Орташа айлық  және жылдық ауа температурасы,  ̊С.

 

Метеостанция атауы	Айлар												Жыл
	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14
Ақмола обласы	-17.4	-16.8	-10.9	2.1	12.4	17.8	20.2	17.8	11.3	2.5	-7.6	-14.6	1.4

 

Таблица 1.5.3 – Орташа айлық  және жылдық жел жылдамдығы, м/сек.

 

Метеостанция атауы	Айлар												Жыл	v≥15 м/с
	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15
Ақмола обласы	5.6	5.5	6.2	5.8	5.5	4.9	4.5	4.4	4.5	5.4	5.8	5.8	5.3	40

 

 

Таблица 1.5.4 – Орташа айлық  жауын-шашын мөлшері, мм.

 

Метеостанция атауы	Айлар												Жыл
	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14
Ақмола обласы	17	12	16	18	28	40	48	38	24	23	16	17	297

 

 

 

 

Таблица 1.5.5 – Қар қалыңдығының биіктігі, (см)

 

№ п/п	XI			XII			I			II			III			IV			5 %	Қыстағы ең көп
	1	2	3	1	2	3	1	2	3	1	2	3	1	2	3	1	2	3		ср	мак	мин
1	-	6	8	8	9	11	14	14	16	17	19	19	19	17	13	-	-	-	38	23	40	13

 

 

Таблица 1.5.6 – Румбтар  бойынша жел жылдамдығы, м/с

 

Метеостанция атауы	қаңтар								шілде
	С	СШ	Ш	ОШ	О	ОБ	Б	СБ	С	СШ	Ш	ОШ	О	ОБ	Б	СБ
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17
Ақмола обласы	4.8	5.9	4.4	4.2	5.6	7.7	6.4	4.5	5.1	5.0	5.1	4.4	4.1	5.0	5.4	5,1

 

 

 

1.2 Бедері     

Ақмола облысы гидрожелілердің нашар дамуы мен бедерінің тегістелген нысаны бар сипаты Орталық-Қазақстан ұсақ шоқылық солтүстік шеті шегінде орналасқан. Қазіргі заманғы бедер сипаты негізінен палезой уақытынан кейін мұраға қалған. Ежелгі элементтері қазіргі заманғы бедердің морфологиясын едәуір дәрежеде айқындады. Бұл бедер нысандары атап айтқанда, қазаншұңқырлар мен аңғарлар бөлігі қазіргі уақытқа үшінші және төртінші кезеңдер қопсытылған шөгінділермен толтырылды.

 

1.3 Гидрография     

Ақмола облысы іргелес аумақтың гидрографиялық желісі Чаглинка, Қылшақты өзендерімен және Қопа көлімен беріледі.  
      Чаглинка су қоймасы суаруға және Қопа көлін толықтыруға айтарлықтай емес қосымша су алумен Көкшетау қаласын шаруашылық-ауыз сумен жабдықтау үшін Чаглинка өзенінің ағынын көп жылғы реттеуді жүзеге асырады.  
      Қопа көлі Ақмола облысы солтүстік-батыс бөлігінде орналасқан.  
      Көлдің ұзындығы 5,1 - 5,2 км, ені 3,1 - 3,2 км, айна ауданы 12,3 - 13,1 км ² , орташа тереңдігі 1,6-2,3 м, су көлемі 19,6 - 47,0 млн.м ³ (1955 жылғы зерттеу). Көлдің су беті негізінен ашық.  
      Көлге Чаглинка және Қылшақты өзендері құяды.

 

 

 1.4 Топырақтық-өсімдіктік жамылғы     

Ақмола облысы жерлерінің аумағында мынадай топырақ құрамдары бөлінген:  
      1. Орта қуатты кәдімгі қара топырақ.  
      2. Сортаң орта қуатты кәдімгі қара топырақ.  
      3. Шалғындық-қара топырақтық орта қуатты және аз қуатты топырақ, сортаң топырақ.  
      4. Аңғар шалғындық топырақ.  
      5. Шалғындық-батпақ топырақ.  
      6. Сортаң топырақ.  
     Ақмола облысы барлық игерілген аумағы мен қаланың одан әрі дамуының аумағы адамның қызметі нәтижесінде топырақ кескінінің ішінара бұзылатын жерге жатқызылады. Осыған байланысты көгалдандыру аймақтарының едәуір аумақтарында жасанды топырақтық жамылғы жасалған.  
      Көгалдандыру жасанды екпе ағаштарын отырғызу жолымен жүзеге асырылады

 

1.5 Физикалық-геологиялық үдерістер мен құбылыстар

Ақмола облысы аумағы және қаланың жақын төңірегі шегінде мынадай физикалық-геологиялық үдерістер мен құбылыстар дамуын алды: жер үсті мен жер асты суларын жел қақтыру және қызметі.  
      Қопсытылған тау жыныстары сияқты жартастар да солай жел қақтыруға тартылады. Жартас тау жыныстарын жел қақтыру үдерістерінің негізгі нәтижесі бұл жыныстардың физикалық-техникалық қасиеттерін өзгертуге әкелетін жел қақтыру мен жарықтардың қабығының пайда болуы.  
      Облысы ірі кәсіпорындар аудандарында жер асты суларының көтерілу деңгейі жылына 0,03 - 0,20 м шапшаңдықпен жүріп отырады. Васильковка шағын ауданы, РК-1, РК-2 аумақтарында деңгей 1978 жылдан 1983 жылға дейін жылына 0,13 - 0,20 м жоғарылау қарқынымен 3,8 - 4,0 м 1,1 - 1,2 м дейін жоғарылады.  
      Анағұрлым жиі су басу Чкалов-Чаглинка және Әуезов көшелері шекарасында Қопа көліне және Қылшақты езеніне дейін тартылады.  
     Ақмола облысы аумақтарын топырақ суларының және олармен байланысты су басу үдерісінің жоғарылау деңгейінің негізгі факторлары: а) Қопа көлі және Қылшақты өзені суларының көп жылдық көтерілу деңгейі есебінен пайда болған топырақты суларды тежеуі; б) ағынды су бетінің қиындығын туғызатын қала аумағының тігінен жоспарлануының болмауы; в) су келетін коммуникациялардан судың жиі апаттық ысырап болуы; г) топырақ суын қосымша қоректендіруге әкелетін су тартқыш тау қыраты қарықтардан қарсуларының жанама сүзілуі болып табылады.

 

1.6 Сумен қамтамасыз етілу жағдайлары     

 Обласы сумен жабдықтау  қазіргі уақытта Чаглинка су  қоймасынан Чаглинка өзені су  беті есебінен секундына 350 л  (тәулігіне 30.2 мың м ³ ) мөлшерде жүзеге асырылады.  
      Екі кен орын бойынша (Павловское және Еленовка көпірі ауданында) жер асты суының бекітілген қоры секундына 265 л (тәулігіне 23 мың м ³ ) құрайды. Секундына 200 л (тәулігіне 17 мың м ³ ) жер асты сулары бекітілген қорларымен Павловское кен орны ғана пайдаланылады. Бұл кен орны жоба қуатынан барлығы 47% пайдаланылады. Секундына 65 л мөлшерінде (тәулігіне 5,6 мың м ³ ) бекітілген қорларымен Еленовка көпірі ауданында орналасқан екінші кен орын пайдаланылмайды.  
      Жер асты суының бекітілген қорларынан басқа Көкшетау қаласымен су тоғаны қаланың әр шетінде секундына 45-50 л (тәулігіне 4,5 мың м ³ ) әр уақытта бұрғыланған, пайдаланылған ұңғымалардан жүзеге асырылады. Қазіргі уақытта 17 ұңғыма істеп тұр.  
      Қаланы сумен жабдықтау үшін су беті және жер асты суларының пайдаланылған қорларының жалпы балансы секундына 650 л (тәулігіне 56 мың м ³ ) құрайды. Чаглинка су қоймасының жоба белгісінен жоғары лайлануына байланысты бар тазарту имараттары небәрі тәулігіне 17,0 мың м ³ босатуға есептелген, сондықтан сапалы таза сумен қамтамасыз етпейді, Көкшетау қаласын сумен жабдықтаудың көзі ретінде Чаглинка су қоймасын шығарып Сергеевка су қоймасынан Көкшетау өндірістік су құбырына қосу нұсқасы бар.  
     Ақмола облысы сумен жабдықтаудың көзі ретінде Чаглинка су қоймасын шығарып Чаглинка өзені құятын Шағлы-Теңіз дала көлінің санитарлық жағдайы мен сумен қамтамасыз ету мәселелерін ішінара шешуге болады.