Инфляция, пайда болу себептері мен салдары

Инфляцияның көріну нысаны – ақшаның құнсыздануы мен  өнімге, тауарларға және қызметтерге бағаның көтерілуінде тұлғаланатын оның сатып алуға жарамдылығының тиісінше төмендеуі.

Инфляцияның табиғаты ақшаның онымен салыстырмалы тұлғаланатын тауар ауқымынан оқшауландырылғаан  қозғалысты жүзеге асыратын қабілетсіздігінде. Ақшаның жұмыс істеу негізі болып табылатын оның бұл қасиеті оған өзінің арналымын – тауар, төлем айналымына қызмет көрсете отырып, тиімді орындауға, қорланым мен қорды сақтаудың құралы болуға мүмкіндік береді. Бірақ ақшаның бұл қасиеті мемлекет белгілеген өлшемге сәйкес оның саны мен оған қарсы тұратын құнның натуралдық - заттай компоненттерінің сәйкестігі жағдайында көрінеді. Қазақстан Республикасының Президентінің «Қазақстан – 2030» стратегиялық бағдарламада еліміздегі макроэкономиканы тұрақтандырудың бір жолы ретінде мемлекеттік бюджет тапшылығын азайту, монетарлық және несиелік саясатты жүзеге асыру ұсынылған еді. Дүниежүзілік, соның ішінде, қазақстандық экономика негізге алып отырған Чикаго экономика мектебі монетаризм ілімін дайындаған болатын. Бұл экономикалық ілім бойынша ақша – несие саясатында инфляцияға қарсы күрестің басты құралы ретінде айналыстағы ақшаның санын қатал қадағалау принципі қолданды.

Инфляция өндірістік сфераға, халықтың көптеген жігінің  материалдық жағдайына, инвестициялық  қызметке қауіпті әсер етеді.

Инфляцияның дамуына  инфляциялық нәтижені тудырған жаңа салықтарды – алғашқы мөлшерлемесі 28% қосылған құнға салынатын салықты, акциздерді, экспорттық және импорттық  кеден баждарын енгізу, өнімнің өзіндік  құнына қосылатын қаражаттар аударымдарын экономиканы жаңғырту қорына, халықты жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің мемлекеттік қорына аудару, әлеуметтік сақтандыруға аударылатын аударымдарды бірден көбейту сияқты қаржыны және әлеуметтік шараларды асығыс жүргізу мүмкіндігін туғызды.

Инфляцияның дамуының қосымша факторы пайдаланылатын кредиттер бойынша пайыздарды жатқызудың тәртібі болып табылады; кредит үшін төлемақының өсуі жағдайында бұл өнімнің өзіндік құнының, оның ізін шала бағаның да өсуіне соқтырады.

Айтылған факторлар өндіріс шығындарын – өндірушілер инфляциясын арандатушы факторларға жатады.

 

 

       

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылатын  әдебиеттер

 

 

1. Бисенғазиев М.Е.  « Макроэкономика »

Орал  БҚМУ  2000 ж.

2. Көшенова Б.А.  « Ақша, несие, банк, валюта қатынасы »

Алматы  « Экономика  »  2002 ж.

 

3. Қазамбаев А.М.  « Баға және баға белтілеу »

Орал  2001 ж.

 

4. Назарбаев Н.Ә.  Қазақстан Республикасының ұзақ мерзімдік  ( 2030 ж.  дейінгі )  даму   стратегиясы.

Алматы  2001 ж.

 

         5.        Осипова Г.М.  « Экономикалық  теория  негіздері »

Алматы  2002 ж.

 

6.      Саниев М.С.  « Ақша, несие, банктер »

Алматы  2001 ж. 

 

7.     Сахариев С.С.,  Сахариева А.С.  « Жаңа кезең – экономикалық                        теориясы »  оқулық.

Алматы  2004 ж.

 

8.     Сәбден О.  ХХІ  ғасырға қандай экономикамен барамыз.

Алматы  2000 ж.

 

        9.   Сейітқасымов К.С.   « Ақша, несие, банктер »

         Алматы  2001ж.

 

      10.    Шеденов Ө.К, Байжомартов Ұ.С, Жүнісов Б.А.

«Жалпы экономикалық теория» 

Алматы – Ақтөбе, 2002ж.