Мектеп оқушыларына үйірме жұмыстарында кесте тігу өнерін оқытып,үйрету әдістемесі

                          

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды.

Халық бұрын ғылым мен білімге қолы жетпесе де, сұлулықпен әсемдікті таңдайда, талғай білген. өз тұрмысы мен мәдениетінде қолөнерді мұрат тұтып жетілдіре білген. Шеберліктің небір сән саласын асқан ұқыптылықпен көкірегінде қастерлей сақтап меңгеріп біздің дәуірімізге ұштастырған.

Халқымыздың сонау арғы кезеңдердегі мәдени өміріне көз жүгіртіп көрсек ерте заманда да он саусағынан өнері тамған іскер шеберлердің жасаған бұйымдары таңғажайып шежіре болып шертіледі. Олардың қолтаңбалары түскен өшпес салтанатына айналуда.

Біздің ата-бабаларымыз өздерінің қандай рухани қазынаға мұрагер екенін жете танымаған. Сол ол халықтың өтеуі халық қолөнерін зерттеу қалын қауымның игілігіне айналдыру біздің заманымызда  жүзеге асырылып келеді. Сәндік қолөнері-халықтық мәдениет пен өнердің айқын көрінісі

ңөнегелі елден өнерлі, өнегелі бала туарң-дейді халық мақалы. Көне де келешегі зор өнеріміздің өркендеуіне мемлекеттік маңыз беріліп, өмірімізде игілікті қозғалыс байқалуда.

Мемлекетіміздегі қолөнер шеберханаларының өнімдерінің саны мен сапасының жақсаруы-оның бірден-бір айқын көрінісі деуге болады.

Біздің қаламызда өнерге байланысты жалпы мектептердегі тереңдетілген сыныптар, арнайы көркем-сурет, өнер мектептері, колледждер, жоғары оқу орындары жұмыс істеп, жастар арасында қолөнерді көркейту шараларын насихаттауға оқып үйретуге үлес қосуда. Адамзат қоғамында бұрын соңды жасаған мұраны мәдени, жүйесі меңгеруге, жалпы әсемдік рухани құнды игіліктерді бағалай білуге жастарды тәрбиелеу қашанда маңызды мәселе. Сондықтан халқымыздың келешегі үшін, оның өсіп-өркендеу, дамуы үшін жас ұрпаққа жақсы тәрбие беріп, өнер мен білімді үйреніп, мәдениетін көтеру қажет.

өнерге деген құштарлыққа тәрбиелеуде оқушылардың эстетикалық талғамын дамыту үшін ең алдымен жанұяда, мектепте жан-жақты тәрбиелеуді қажет етеді. Мысалы: оқушыларды кесте тігуге үйретуде жұмыстың түсі, өрнегінің әсемділігі, сурет нұсқауларының көңілділігі және оқушының қолданбалы өнерге үйренуімен, мәдени мұраны игерумен білім дережесімен байланыстыра отырып, эстетикалық талғамын дамытуға болатындығы анықталды. Осыған байланысты оқушылардың бойында көзге ілінген заттардың ағашынан жирендіріп, сұлуына сүйсінетін, адам жанын түсіне алатын адамгершілік қасиетін қалыптастырамыз.

Сонымен бірге дипломдық жұмысымда оқушылардың өнерге деген қызығушылығын арттыру үшін үйірме жұмысын жүргізудің әртүрлі әдістерін тиімді қолдану әдістері қарастырылды.

Дипломдық жұмыстың зерттеу нысаналарының бір жағы балалардың шеберлігін ескере отырып өнерге қызығушылық жақтары қарастырылды. Сынып оқушыларына кесте өнерін, оның түрлерін, тігу техникасын игерудің қарапайым тәсілінен күрделі технологиясына көшу жолдары үйірменің тақырыптық күнтізбе жоспарларын құрастырып көрсетуге тырыстым.

Осы төңіректе зерттеу жұмысын жүргізе отырып мынандай қорытындыға келдім.

Біріншіден бүгінгі заман ағымына сай кесте түрлерін тігуді үйрене отырып, кестені сәнді бұйым ретінде бағалы өнер туындысы деп қарауды ұсынамын.

Мұнда аралас техниканы, яғни қайыс, табиғи заттарды (ағаш бұтақтары, шиді т.б.) әсем моншақтарды, гау¿ар тастарды пайдалана отырып жұмысты әсем де құнды етіп жасауға болады.

Екіншіден, оқушыларға кесте тігуді оқытып үйрету барысында көрнекілік, лабораториялық, ауызша баяндау әдістерін қолданамыз.

Үшіншіден, нәтижеде оқушылардың сәндік қолданбалы өнердің бір түрі кесте тігуді үйрету барысында олардың эстетикалық талғамын қалыптастыруға, қызығушылық қабілетін арттыруға, қиял, ой-өрісін қамти отырып, өнерге деген құрмет сезімдерін оятамыз. Практикалық іс-әрекет барысында кергішке мата керуді жіптерді дайындау, оларды бояуды, материалды үнемді, дұрыс пайдалануды, құрал-жабдықтармен дұрыс жұмыс жасауды, өзінің жұмысына талдау жасауды, жұмысты ұқыпты жасауды үйрету.

Дипломның қосымша бөлімінде кесте тігудің жолдары, оның түрлері, нобайлар, жұмыстың суреттері көрсетілген. Оларды сабақта қолдануға және олардың негізінде жаңа көрнекіліктер жэасап алуға мүмкіндіктер бар.

Дипломдық жұмыс кесте түрлерінің барлығын жасап үйренуді қамтымаса да оқушыға құнды білім берірі анық.

Қазақстанның сәндік қолданбалы өнері-біздің мәдениетіміздің құрамды бөлігі. Оны дамыта отырып, жер-жерде халық шеберлерінің өнегелі істерін жас ұрпақтарға насихаттау, қолөнер бұйымдарының сапасын арттыра беру аса құрметті және иглікті іс болмақ.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер.

 

1. Әбдуәлиева Ш. Халық қолөнері. Алматы 1992ж.
2. Қасиманов С.Қазақ халқының қолөнері. Алматы «Қазақстан» 1995ж.
3. Марғұлан А.Х. Казахское народное прикладное искусство. Алматы «өнер» 1986ж том1, том2, том3.
4. Нұрғалиев Н. Шаңырақ-үй тұрмыс энциклопедиясы. Алматы 1989ж.
5. Рондели Л.Д. Народное декоративно-прикладное искусство. Алма-Ата 1984г.
6. Әмірғазин Қ. Қолданбалы көркем өнер. Алматы «Рауан» 1992ж.
7. Қазақстан мектебі. Халықтың қолөнер туралы. Алматы 1991ж №7 63-65 беттер.
8. Ералина А. Халық шеберлері шығармашылығын оқу-тәрбие жұмыстарында қолдану. Шымкент 1997ж.
9. Тәжімұратов Шебердің қолы ортақ. Алматы
10. Арғынбаев.Х. Қазақ халқының қол өнері ғылыми зерттеу еңбектері. Алматы. Өнер 1987 ж.128 бет.
11. Әбдіғаппарова Ү.М. Қазақтың ұлттық ою өрнектері. (оқу құралы) Алматы.Өнер. 1999ж 152 бет.                                                                             
12. Еспенбетов.Б. Оқушыларды халықтың қолданбалы өнеріне баулу. Бастауыш мектеп. № 9; 10 бет. Алматы 1988ж.
13. Еспенбетов.Б. Ұрпағымыз ұмытпасын. Бастауыш мектеп. № 1; 27-28 бет. Алматы 1990ж.
14. Еспенбетов.Б. Халықтың қол өнері туралы. Қазақстан мектебі № 7 63-65 бет. Алматы 1991 ж.
15. Народное декоративно-прикладное искусство казахов. Под.ред. Н.Б.Нурмухамедова. Аврора 1970 г. 207 стр.
16. Казыханова Б. Эстетическая культура Казахского народа. Алматы; Қазақстан 1973 г. 223 стр.