Жарғылық капитал есебі

1) АҚ  ЖШС түрленуі  жөніндегі мәселені, оның тәртібі  мен жүргізу жағдайын қарастыру  үшін акционерлердің жалпы жиналысын  шақыру;

2) АҚ акциясын ЖШС  құрылтайшыларының салымына айырбастау  тәртібін белгілеу жөнінде шешім  қабылдау;

3) түрленген қоғамның  барлық құқығы пен міндеттері  ЖШС-ке көшетін  жіберу актісін  бекіту;

4) ЖШС жарғылық капиталында  қатысушының оған тиесілі акциясының  қоғамның барлық акциясының санына  пайыздық қатынасы негізінде  үлесін анықтау; 

5) барлық кредиторларға (ЖАҚ қоса) АҚ ЖШС түрленуі жөнінде жазбаша хабарлау;

6) АҚ акцияларын ұстаушылар  реестрінде операцияларды тоқтату  жөнінде арнайы шығарылған бұйрық  негізінде  тіркеушіні ескерту;

7) Қазақстан Республикасының  Ұлттық банкіне қоғамның акцияларын  орналастыру және шығару нәтижесі жөнінде есеп беру және эмиссияны жою үшін құжаттарды тапсыру;

8) серіктестікке түрлендіру  барысында және оның құрылтайшылар  құжатын бекіту жөнінде қатысушылардың  біріккен отырысын  өткізу;

9) ЖШС барлық қатысушыларымен  немесе олардың өкілдерімен  құрылтайшылар келісім - шартына және оның нотариалды куәлігіне (акционерлерінің саны жүз және одан жоғары акционерлік қоғамнан түрленген ЖШС қоспағанда) қол қоюы. Акционерлерінің саны жүз және одан жоғары АҚ  ЖШС түрлендіру жағдайында құрылтайшылар келісім шарты жасалмайды;

10) Акционерлерінің саны  жүзден жоғары АҚ  түрленген,  акционерлердің жалпы жиналысымен  өкілетті тұлғамен қол қойылған, түрлендіру жөнінде шешім қабылдаған ЖШС жарғысын нотариалды куәләндіру;

11) Акционерлерінің саны жүз және одан жоғары АҚ  түрленген ЖШС -тің жарғылық капиталындағы үлесіне құқығын бекіту мақсатында, ЖШС қатысушыларының реестрінен көшірме жасау.

Серіктестік қатысушыларының  реестірін жүргізуді, құнды қағаздар ұстаушыларының реестрін жүргізу бойынша  қызметтің осы түрімен айналысуға лицензиясы бар, құнды қағаздар нарығының білікті қатысушысы жүзеге асырады.

Акционерлік қоғамның капиталы үш негізгі маңызды бағыттар бойынша жүйелеуді талап етеді:

1. Тарту көздері  бойынша.

2.Тарту нысандары  бойынша.

3. Пайдалану сипаты бойынша.

Акционерлік қоғамның капиталын тарту көздері бойынша  келесідей негізгі жіктеу белгілері  бөлініп қарастырылады.

Қоғамның жабдықтары бойынша:

-меншікті;

-қарыз капиталын  бөліп көрсетеді.

Меншікті капитал  компанияның жалпы қаражаттық құны, меншікті құқықтарына жататын және оның активтерінің белгілі бір бөлігін қалыптастыру үшін қолданумен сипатталады. Бұл активтің бөлігі меншікті капиталға инвестициялау есебінен қалыптастырылған компанияның таза активтер қарамағына береді.

Осы аталған  бағыттардың әрқайсысын жүйелей отырып, капиталдың әртүрлі түрлерін жіктеу жүйесін құруға мүмкіндіктер беретін жеке жіктеу белгілері бөлініп шығады.

Капитал табыс  әкелетін компанияның қаржылық ресурсын сипаттайды. Капитал өз ретінде ссудалық капитал формасында оқшауланған өндірістік факторда бола алады. Яғни компанияның қамтамасыз етілген кірістерін қалыптастыруының өндірістік емес (операциондық), керісінше оның қызметінің қаржылық (инвестицияық) сферасында болады. Капитал меншік иесінің жағдайын қалыптастыруының негізгі қайнар көзі боып табылады. Ол осы жағдайдың ағымдық және болашақ немесе перспективті кезеңдегі қажетті деңгейді қамтамасыз етеді. Ағымдық кезеңдегі тұтынылған капиталдың бөлігі оның құрамынан шығады. Яғни иемденушінің ағымдық кезеңдегі қажеттілігін қанағаттандыруға бағытталады. Демек қалған бөлігі капитал фунциясын атқарады. Жинақталған бөлігі болашақ немесе перспективті кезеңдегі меншік иесінің қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қамтамасыз етуге талап етілген. Яғни, жағдайын болашақ деңгейін қалыптастырады.

 

2.  Жарғылық капиталды қалыптастыру мен құрылтайшы құжаттарды есепке алудың методикасы

 

Кәсіпорынның жарғылық қызметті бастауды қамтамасыз ету үшін жаңадан құрылған кәсіпорынның жасаған  қаражаттарының сомасы болып саналады.

Ол акцияларды орналастырудың немесе сатудың, жеке капиталын салудың, мемлекеттің қаражаттарының, материалдық емес активтердің және басқа да мүліктердің немесе мүліктік құқықтарының есебінен құрылады. Сонымен қоса, жарғылық капитал жаңадан құрылған заңды тұлғалар өз қызметін бастау үшін бастапқы материалдық базасы болып та табылады, ол құрылтайшылардың (акционерлердің, қатысушылардың) қатысу үлесін және кепілдік сипатын анықтайды.

Шаруашылық серіктестіктердің  жарғылық капиталына салынатын салымдары, ақша да, бағалы қағаздар да, мүлік те, мүліктік құқық та және басқа да мүліктер (интеллектуалдық қызметтің нәтижесіне берілген құқын да қоса алғанда) болуы мүмкін. 

Жарғылық  қор меншік иесінің (кәсіпорынның) жарғысында қаралған қызметтерін қамтамасыз ету үшін инвестициялық қаржылардың сомасы болып табылады.

Меншік иесінің  тиісті қүқығымен жауапкершілігіне қарай ұйымның жарғылық қоры мынадай түрлерге бөлінеді:

• кәсіпорындардың (толық серіктестік, сенім серіктестігі, жауапкершілігі шектеулі серіктестік, қосымша жауапкершілігі бар серіктестік, жабық  және ашық  акционерлік қоғам) жарғылық капиталы.
• өндірістік кооператив мүшелерінің мүлік жарналары (үлестері).

Жарғылық  қор мөлшері ұйымның жарғысында жэне басқа да құрылтайшылық қүжаттарында белгіленген, үкіметтің атқарушы органдарында тіркелуі керек. Оның мөлшері құрылтайшылық қүжаттарға тиісті өзгерістер енгізілгеннен кейін ғана өзгеруі мүмкін.

Құрылтайшылардың (қатысушылардың) жарғылық капиталына натуралды нысанда салынатын салымдары немесе барлық құрылтайшылардың келісімі бойынша немесе барлық құрылтайшылардың жалпы жиналысының шешімі бойынша мүліктік құқығы ақшалай нысанда бағаланады. Осындай салымдардың құнының сомасы жиырма мың айлық есептік көрсеткіштен асып түсуі керек, бірақ сол бағалауды тәуелсіз эксперт (бағалаушы) қуаттауы керек.

Шаруашылық жүргізуші  субъектілер қайта тіркелген  кезде қатысушылардың ақшалай салымдары бухгалтерлік құжаттармен не болмаса аудиторлық есеп берулерімен қуатталып бағалануы мүмкін.

Осындай бағалау кезеңінен  бастап, бес жыл бойы шаруашылық жүргізуші субъектілердің құрылтайшылары (қатысушылары) өздері қосқан сомаларының шегінен артық бағаланған салымдарына субъекті кредиторларының алдында бірлесіп жауап береді.

Егер де салым ретінде  субъектіге мүлікті пайдалану құқы берілсе, онда бұл салым үшін төленетін  төлемнің мөлшері, құрылтайшылардың құжаттарында көрсетілген барлық мерзімі үшін есептелген сомадан анықталады.

Мүліктік құқы жоқ  және басқа да материалдық емес игіліктерді  жеке салым ретінде жасауға рұқсат етілмейді, сондай-ақ қатысушылар серіктестікке  бір – бірінің қарызын өзара есептесуге жатқызуына болмайды.

Қосымша және жауапкершілігі шектелген серіктестіктердің жарғылық капиталының бастапқы мөлшері құрылтайшылардың салым сомасына тең болады және құжаттарын мемлекеттік тіркеуден өту үшін берген күнінде, оның мөлшері жүз айлық есепті көрсеткіштен кем болмауы керек.

Аталған серіктестіктер тіркеуге дейін өздерінің жарғылық капиталының жалпы сомасының 25%-тей  мөлшерінде соманы төлеуге міндетті. Бірақ ол жарғылық капиталының минималды  сомасынан кем болмауы керек. Жалпы жиналыстың шешімімен бекітілген мерзімде серіктестіктің барлық қатысушылары жарғылық капиталына берешегін толығымен өтеуі тиіс.

Ол мезгіл серіктестіктің тіркелген күнінен бастап саналады және ол бір жылдан аспауы керек. Егерде серіктестіктердің қатысушылары белгіленген мерзімде өз үлестері бойынша міндеттемесін орындамаса, онда қатысушылар өзінің есебінен бермеген үлесінің бір бөлігін қосуы керек, болмаса олардың жарғылық капиталы қосатын үлесіне дейін азайтылады.

Акционерлік қоғамның жарияланған жарғылық капиталының мөлшері бірыңғай валютада көрсетілген барлық шығарылған акцияның номиналды (атаулы) құнына тең болады. Қоғам өзінің шығады деп жариялап қойған акцияларының барлығын немесе тек бір бөлігін ғана шығаруы және орналастыруы мүмкін. Ол жағдайда жабық акционерлік қоғамы мемлекеттік тіркеуден өтпес бұрын жарияланған жарғылық капиталының толық төленуін қарастырады. Ашық акционерлік қоғамы өзінің жарияланған жарғылық капиталының кем дегенде 25% тіркеместен бұрын төленуі тиіс.

Жарияланған жарғылық капиталының минималды көлемі ашық акционерлік қоғамы үшін – бес мың минималды есептік көрсеткіш, ал жабық қоғам үшін – жүз минималды есептік көрсеткіш құрайды.

Акционерлердің жалпы  жиналысында анықталған әрі жарияланған  санының шегінде акцияны шығарудың жағдайы, мерзімі, саны директорлар Кеңесінің шешімімен белгіленеді.

Қоғамның шығарылған (төленген) жарғылық капиталының деңгейі  шығарылатын акцияның номиналдық (атаулы) құнына тең болады. Шығарылған (төленген) жарғылық капитал жаңадан шығарылған немесе сатып алынған және жойылған акцияларына сәйкес өзгеруі мүмкін. Бұл жерде шығарылған акцияның номиналды құнының жиынтық сомасы әрбір қоғам типіне белгіленген минималды деңгейден төмен болмауы керек.

Қоғамның жарияланған  жарғылық капиталы түгелдей төленіп  және орналастырылып біткен соң ғана, ұлғайтуға рұқсат беріледі; жарияланған капитал мен шығарылған капиталдың арасында айырмасы болса, онда сол сомаға жарғылық капитал азайтылады.

Жарияланған жарғылық капиталын  ұлғайту және азайту туралы шешім  акционерлердің жалпы жиналысында қабылданады, бірақ оларды минималды деңгейден төмендетуге рұқсат етілмейді.

 Барлық кредиторларға  кем дегенде 30 күн бұрын хабарланған  соң, жарияланған жарғылық капиталын  азайтуға рұқсат етіледі. Бұл  жағдайда кредиторлар өзінің  алашағын толық деңгейде, әрі тез арада талап етуге құқылы.

Қоғам акциялары жай  және айрықша болып келеді.

Заңға сәйкес акциялар акционерлердің келесі құқықтарын қанағаттандырады:

-дивидендтер алуын;

-қоғамды басқаруына  қатысуын;

-қоғам жойылғаннан кейін одан қалған мүлікті бөлісуге қатыса алатындығын.

Ұйымның  меншікті капиталы жарғылық капиталдан, сақтық капиталдан және басқа да арнайы құрылған қорлардан құралады.

Ұйымның  жарғылық капиталы құрылтайшының міндетті салымын тарту арқылы 250 000 000 (екі жүз елу миллион) теңге мөлшерінде құрылған.

 Серіктестіктің  құрылтайшысы жарғылық капиталға салатын салымды тек қана ақшалай береді. Бұл жағдайда жарғылық капиталға жарналарды: заңды тұлғалар – меншікті қаражаты шегінде есебінен енгізеді.

Серіктестіктің  жарғылық капиталына төлем Қазақстан Республикасы заңнамасымен белгіленген тәртіпте жүргізіледі. Шағын несиелік ұйымының  мемлекеттік тіркеуден өту сәтінде құрылтайшы құрылтайшы құжаттарда жарияланған Серіктестіктің  жарғылық капиталына толық көлемде төлем жүргізіп отыруы тиіс.

Серіктестіктің  құрылтайшысының құрылтайшылық шартымен белгіленген мерзімде өз үлесін енгізбеген құрылтайшы Серіктестіктің  келтірген шығынның орнын жабуға, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 353-бабына сәйкес тұрақсыздық айыбын төлеуге міндетті.

Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес Серіктестіктің  толық төлем Серіктестіктің  құрылтайшысының салымын азайту жолымен Серіктестіктің  жарғылық капиталы азайтылады.

Жарияланған жарғылық капиталды  250 000 000 (екі жүз елу миллион) миллион теңгеден төмен азайтуға жол берілмейді.

Қоғамдық қызметті жүзеге асырумен байланысты шығынның орнын толтыру  мақсатында Серіктестік сақтық капитал құрады. Сақтық капитал жыл сайын таза табыстың сомасынан аударым жасау арқылы құрылады.

Серіктестік басқа да арнайы қорлар құруға құқылы. Арнайы қорларды құру мен пайдалану тәртібі туралы ереже құрылтайшылардың жалпы жиналысымен белгіленеді, бекітіледі.

Серіктестіктің сақтық қоры табыс салығын төлеген соң қалатын табыстан қалыптасады.

Сақтық капиталға таза табыстан аударым жалпы жиналыспен анықталатын мөлшерде есептегіден кейінгі бірінші тоқсан ішінде бір жылғы қаржы қызметінің қорытындысы бойынша жүргізіледі.

Сақтық капиталы мемлекеттік тіркеуден  өткен сәттен бастап екі жыл ішінде жарияланған жарғылық капиталдың кемінде  бес пайызы мөлшерінде қалыптасады.

Серіктестіктің сақтық капиталы кейіннен таза табыс есебінен орнын толтырумен Серіктестіктің шығынын жабу мақсатында пайдаланылады.

 

 

2. «Актау газ тармағы» жшс-нің жарғылық капиталын қалыптастыру мен есебін ұйымдастыру

 

2.1 ЖШС-нің жалпы  сипаттамасы мен есеп саясаты

 

Серіктестік коммерциялық ұйым болып табылады. Ұйымның негізгі мақсаты өз қызметін жүзеге асыру барысында пайда табу.