Сауда кәсіпорындағы бух есеп

№ 1330-1 шот "Тауарлар (қоймадағы)"

2) Дт              222-1              Кт

7-ші операцияда шот дебет бойынша 800000 теңгеге өтеді, ал 9-шы операцияда кредит бойынша - 750000 теңгеге өтеді.

Оларды проводкада бейнелейміз. Бұл жағдай қоймада 50000 теңгеге тауарлардың қолдығы бар екендігін білдіреді.

№ 1330-2 шот "Саудадағы тауарлар"

3)              Дт              222-2              Кт

9-шы, 10-шы, 11-ші, 16-шы, 17-ші операцияларда (өткізу) шот дебет бойынша 794572 теңге сомада, ал 13-ші операцияда кредит бойынша - 678572 теңгеде өтеді. Оларды проводкада бейнелейміз.

Бұл жағдай сауда орындарында үстеме баға мен ҚҚС-ын қоса 116000 теңгелік тауардың қалдығы бар екендігін білдіреді.

№ 1330-3 шот "Үстеме баға" 4)

Дт              222-3              Кт

Бұл шот дебет бойынша өтпейді, ал кредит бойынша (өткізу) операцияларда 28572 теңгеге өтеді. Бұл жағдай, қалған тауарларда есептелген үстеме бағаның сальдосы бар екендігін білдіреді.

№ 1330-4 шоты "Тауардың бағасындағы ҚҚС-тың сомасы"

5)              JJt              222-4              Кт

Бұл шот дебет бойынша өтпейді, ал кредит бойынша (өткізу) операцияларда 16000 теңгеге өтеді. Оларды проводкада бейнелейміз.

Бұл жағдай, қалған тауарларда есептелген ҚҚС-ың сальдосы бар екендігін білдіреді.

"Тауарлар" ұғымы төрт субшоттан: 1330-1, 1330-2, 1330-3, 1330-4 тұра-тындығына назар аударайық. Саудада тауарды белгілеудің бұл позициясының қолайлылығын атап кеткен орынды болады:

а)              1330-1 "Тауарлар (қоймада)" субшоты кәсіпорынның қоймасын-
дағы тауардың есебін жүргізу үшін арналған.

б)              1330-2 "Саудадағы тауарлар" субшоты сауда үшін сатушыға берілген
тауарды есептеу үшін арналған.

в)              1330-3 "Үстеме баға" субшоты сатылған тауарлардағы үстеме ба-
ғаның есептелуі мен өткізілуін есептеу үшін арналған.

г)              1330-4 "Тауардың бағасындағы ҚҚС-тың сомасы" субшоты сатыл-
ған тауарлардағы есептеліп жэне өткізілген ҚҚС-тың сомасын есептеу
үшін арналған.

Тауарлар өткізілген кезде оларға үстеме баға және ҚҚС сомалары сторноланады (шегеріледі) және тор көзге (рамочкаға) алынады.

Сөйтіп, бұл әдіс бухгалтерге тауарларды өткізудің әрбір кезеңінде оған дұрыс және уақытылы есеп жүргізуге мүмкіндік береді. Бұл бухгалтерлік есеп шоттары Бас жоспарының бұрынғы бірыңғай жоспарынан артықшылығының бірі болып саналады.

Ұсақ сауда жағдайында № 1210 "Алуға тиіс шоттар" шоты болмайды, өйткені тауарларды өткізу дәл бір адамға емес, жалпы алушыға бағытталады. Сондықтан, әрбір алушыға шот жазып отырудың қажеті жоқ.

IV. Есеп регистрлерінің мәліметтері бойынша айналым ведомосын жасаймыз

Дебет бойынша активтердің сомалары кредит бойынша пассивтердің сомаларына барлық жағдайда тең болуы мен одан басқа олардың есепті кезеңдегі айналымдар бойынша  жиынтығы шаруашылық  операциялардың сомасына тең болуына назар аударыңыз. Бұл қаржы-шаруашылық операциялар солар бойынша  проводкалар дұрыс жасалғаны туралы куәландырады.

    V. Енді бас кітапты толтырумен айналысамыз. Бухгалтерлік есептің ерекшеліктерін есіңізге  салайық. Бас кітапты толтыру бұдан тәртібі бұдан алдыңғы салады толық жазылған. Уақытты үнемдеу мақсатта бас кітапты толтыру мысалын тек қана №1010, №3310, № 7010к шоттары бойынша қараймыз.

Бас кітапты толтыру кезінде № 3310 « Төленуге тиісті шоттар» шоты боойынша 6 және 25 операцияларда № 1030 шоттың кредитінен 988000 теңге мен 9880теңге сомалары өтті, сондықтан оларды 937280теңге сомасына біріктіру қажет. №7010 К « Өнім жұмыстар мен қызметтердіөткізудің өзіндік құны шоты бойынша да 333шоттың кредитінен 4000теңге мен 18600теңге сомалары өтті. ,сондықтан оларды 22600 теңге сомасына біріктіру қажет. ( мысалдар қоса көрсетілген).   

VІ. Бас кітапты толтырып болған соң, біз жылдық есепті толтырумен салық инспекциясына  жылдық декларацияны тапсыруға кірісуіміз мүмкін. Кәсіпорынның жылдық жиынтық табысының көлемін анықтаймыз. Ол үшін № 6010 шоттың (негізгі қызмет бойынша кредиті бойынша проводкаларды жинаймыз.

Бізде тек қана бір вариант: 12 операцияда 6010 К шоттың кредиті бойынша 950000 теңгелік сома бар. Демек, кәсіпорын бойынша жиынтық-жылдық табыс 950,0 мың теңгені құрайды. Оны жылдық декларацияның нөмірі 16-шы жолына жазамыз.

VІI.Өткізілген өнім, жұмыстары және қызметтері бойынша (салық есебі бойынша) шығындарды анықтауға көшеміз. Ол үшін №2-3 қосымшалар арналған. Мұнан былай сомаларды бір ондық таңбасы бойынша 1000теңге түрінде көрсетеміз.

VIII. Өткізілген өнім, (жұмыстар, қызметтер) бойынша шығындар 

1)              Жылдың басына тауарлық-материалдық қорлар   - жоқ

а)(кіріспе баланс нөлге тең).

2)Жылдың соңына тауарлық-материалдық қорлар  -  121,4 мыңтеңге

в)дайын өнім, тауарлар -     121,4 мың теңге

Тауарлардың қалдығы бойынша есептер:

- қоймадағы тауарлар - 50,0 мың теңге

- саудадағы тауарлар (сатып алу бағасы бойынша) - 71,4 мың тенге 116000 тенге : 1,16 = 100000 (ҚҚС-ысыз)

100000 теңге - 28752 теңге (үстеме баға) = 71428 теңге

3)Сатып алынған тауарлар, материалдар, жұмыстар мен қызметтер- 880,0 мың тенге
б) кейін өткізуге арналған тауарлар              - 800,0 мың теңге
з) маркетинг бойынша шығыстар                          -     8,0 мың теңге
(8,0 мың теңге мөлшердегі жарнамалар бойынша шығыстар)