Сауда кәсіпорындағы бух есеп

АСТАНА ҚАЛАСЫ БІЛІМ ДЕПАРТАМЕНТІ

«Политехникалық» колледжі

Экономикалық құқық пәндерінің

Пәндік әдістемелік комиссиясы

Қорғауға жіберілсін «________»

Жетекшісі:Турсынбаекова Г.Ж.

КУРСТЫҚ

ЖҰМЫС

Тақырыбы: «Сауда кәсіпорындағы

бухгалтерлік есеп»

Орындаған: «Экономика, бухгалтерлік есеп және аудит»

мамандығының  Эс-07-10 гб тобының оқушысы Маратқызы Жаңаша

Жетекшісі: Турсынбаекова Г.Ж.

Астана 2009

Мазмұны

І-ТАРАУ. КІРІСПЕ.....................................................................................................3

ІІ-ТАРАУ. САУДА КӘСІПОРЫНДАҒЫ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП

2.1Сауда кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп..........................................................4

2.2 Саудадағы бухгалтерлік есептің кірісі............................................................9

2.3 Саудадағы бухгалтерлік есептің шығысы.....................................................11

ІІІ-ТАРАУ. САУДАДАҒЫ ЖӘНЕ КОММЕРЦИЯЛЫҚ  ДЕЛДАЛДЫҚ ҚЫЗМЕТ-ТЕГІ ҚАРЖЫЛЫҚ ЖӘНЕ АУДИТТІК  ТАЛДАУЫ

3.1«Ата-Тек-Астана» ЖШС-нің қызметі мен құрылымы.................................13

3.2«Ата-Тек-Астана» ЖШС-нің синтетикалық шоттар бойынша есеп регистірлері............................................................................................................18

ІҮ-ТАРАУ. САУДАДАҒЫ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ............27

Қорытынды.......................................................................................................34

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі............................................................35

І-ТАРАУ. КІРІСПЕ

Осы курстық жұмыста мен «Сауда кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп» тақырыбын тереңірек талдап, салыстырып, толығырақ зерттеп көрсетемін. Тақырыптың өзектілігі: қандай ғылымның болмасын пайда болу тарихы, маңызы мен мақсаты және қоғамда алатын өз орны бар екендігі белгілі. Солардың ішінде басқа салалардан өзінің ерекшелігімен оқшауланатын бухгалтерлік есеп саласы бұдан бірнеше жүзедеген жылдар бұрын пайда болып, күнделікті өмірде қолданылуы барысында қоғамның әлеуметтік-экономикалық жағдайларына қарай өзгерістерге ұшырап келе жатқан ғылым болып табылады. Бухгалтерлік есеп туралы белгілі ғалым Б.Д. Солозано «бухгалтерлік есеп барлық ғылымдар мен өнердің ең алдында тұрады, басқалары онсыз өмір сүре алмаса, бухгалтерлік есеп үшін олардың ешқайсысы қажет емес және де бухгалтерлік есепсіз әлемді басқару мүмкін емес» деген болса, адамзаттың өміріндегі маңызды - «Саудадағы бухгалтерлік есептің»  маңызы зор. Себебі бухгалтерлік есептің ішіндегі бұл бөлімнің  маңызы ерекше.

Осы курыстық жұмыстың мақсаты: жалпы саудадағы бухгалтерлік есеп беруге шолу, оның маңызы және ерекшелігі бойынша қамтитын мәселелерді қарау.

Курстық жұмыстың міндеті: саудадағы бухгалтерлік есептің мәліметтері негізінде бүкіл шаруашылық қызметтің іс-әрекетін сипатталып, оның табысы немесе шығыны алынады, қаржылық жағдайы ашып көрсетіледі. Саудадағы бухгалтерлік есеп субъектілердің есебін беру, басқару шешімдерін қабылдауға қажетті ақпаратты жинақтайды. Сонымен қатар «Саудадағы бухгалтерлік есептің» кірістер мен шығыстарына тереңірек ашып көрсетіледі.

Бұл курыстық жұмысты жазу барысында әдістемелік нұсқауға сай орындалған және отандық және шетелдік әдебиеттер тізімі, кезекті басылымдар  қолданылған.

ІІ-ТАРАУ. САУДА КӘСІПОРЫНДАҒЫ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП

2.1 Саудадағы бухгалтерлік есеп

Сауда және басқа субьектілер жүзеге асыратын тауарлық операциялар өнімдердің айналымнан жеке және заңды тұлғалардың  тұтынуына өтудегі экономикалық процесті көрсетеді.

Сатуға арналған тауарлар өндірушіден сауда желілеріне, көтерме сауда кәсіпорындарына және басқа субьектілерге келіп түседі. Қабылдау қабылданатын құндылықтың  жөнелтпе құжатына қарай осы құжатқа материалды жауапты тұлғаның қолы қойылған болса ғана жүзеге асырылады. Келіп түскен құндылық пен жөнелтпе құжатта көрсетілген деректердің арасында сан және сапа жағынан алшақтықтары анықталса, сондай ақ келіп түскен құндылықтың жөнелтпе құжаты болмаса, қабылдаушы сауда фирмасының төрағасы мен жабдықтаушылардың өкілі қол қойып, акт жасайды. Акт жабдықтаушыға кінәрат-талап қоятын (мін тағуына) негізгі құжат болып табылады.

Бухгалтерлік есеп шоттардың бас жоспарына сәйкес тауарл материалдық қордың олардың қолда бар болуы мен қозғалысы 1330-«Сатып алынған тауарлар» шоты 22(1160)-«Тауарлар» бөлімшесінде жүргізіледі. Бұл шотта сондай-ақ тауардың ыдысында есепке алынады. Өндірістік және шаруашылық қажеттіліктерге қызмет тететін түгелденген ыдыс 2410-«Басқадай негізгі құралдар» шотында ескеріледі.

Жауапты сақтауға қыбалданған тауарлар 002-«Жауапты сақтаудағы тауарлық-материалдық қоры» балансталған шотында ескеріледі.

Комиссия қабылданып, консигнацияға (тауарды сатуға алу) келіп түскен тауарлар 004-«Комиссияға қабылданған тауарлар» балансталған шотында ескеріледі.

Есептік саясаттың іріктемесіне сәйкес 1330-«Сатып алынған тауарлар» шотына мына қосалқы шоттар ашылады: 1330/1 «Қоймадағы тауарлар»; 1330/2 «Бөлшек саудадағы тауарлар»; 1330/3 «Саудалық үстеме баға»; 1330/4 «Тауар бағасындағы ҚҚС»;1330/5 «Консигнацияға кететін тауарлар»; 1330/6 «Тауарлар салынған ыдыс».

1330/1«Қоймадағы тауарлар» қосалқы шотында көтерме сауда базаларындағы, қоймалардағы, қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарынның қоймасындағы, мұздатқыштардағы, көкеніс сақтайтын орындағы және т.б. субьектілердегі тауарлардың қолда бар болуы мен қозғалысы ескеріледі.

1330/2«Бөлшек саудадағы тауарлар» шотында дүкендердегі, дүкеншектердегі, дүңгершіктердегі, қоғамдық тамақтандыру буфетіндегі тауарларды қолда бар болуы мен қозғалысы ескеріледі, сондай-ақ бұл шотта шыны ыдыстардың (шөлмек, банка) қолда бар болуы мен қозғалысы да ескерілуі мүмкін.

Сауда кәсіпорны өзінің шығындарының орнын толтыру,  пайда түсіру және салық төлеу үшін саудалық үстеме бағаны қолданады.  Саудалық үстеме бағаның деңгейін сауд обьектісі дербес анықтайды. Алайда, көтерме саудада өткізілген саудалық үстеме баға тауардың сатып алу және сату бағаларының арасындағы айырмашылық ретінде анықталады. Бөлшек саудадағы кәсіпорындарда өткізілген саудалық үстеме бағаны анықтау қиын, өйткені өткізілетін тауардың саудалық үстеме бағасының деңгейі әртүрлі болады. Сондықтан саудалық үстеме баға бөлшек желілер арқылы өткізілетін тауар құнына қосылуы керек. Бұл үшін 1330/3«Саудалық үстеме баға» қосалқы шоты ашылады

1330/4 «Тауар бағасындағы ҚҚС» қосалқы шотында түпкілікті  тұтынушы төлейтін ҚҚС ескеріледі.

1330/5 «Консигнацияға кететін тауарлар» қосалқы шотында тауар мен бос ыдыстардың тараларының қолда бар болуы мен қозғалысы (тауар ретінде ескерілетін шынылы ыдысты қоспағанда) ескеріледі.

Тауарларды сату әр қилы болып  келеді. Бұл көтерме саудамен сату, қолма-қол есеп айырысу, тауарларды кредитке өткізу, ұсақ көтерме сауда, сатып алушыға қызмет көрсету (тауарды үйіне жеткізу, сатып алынған матаны пішу және т.б.). Тауарлар қоймадан, көтерме саудамен сатып алушыға босатылады.

Мұндай жағдайда мынадай жазбалар жүргізіледі:

Қоймадағы тауарлар сату құны бойынша сатушының есеп беруіне жөнелтпе құжат негізінде босатылады.

Бухгалтерлік есепте ол мына жазбамен жүргізіледі:

Қолма-қол ақшаға есеп айырысумен тауарлардың өткізілетін мөлшері сатып алушыға сатылған тауарлардың түсім шамасымен анықталады.

Саудада материалдық жауапкершілікке маңызды орын берілді. Бұл жауапкершілік  қойма, дүкен, бөлім, секция меңгерушілеріне, керек болған жағдайда аға сатушыға жүктеледі. Бұл тұлғалардың әрбіреуімен толық материалдық жауапкершілік туралы келісімшарт бекітіледі. Материалдық жауапты тұлға кезең сайын бухгалтерияға тауарлық есеп беруді жасап, тапсырады.

Тауарлық есеп беруде есептік кезеңде тауармен жабдықтаған жабдықтаушы, тауарды сатып алушы, құжаттардың құны мен нөмірі, әрбір құжат бойынша кіріс және шығыстық бөлікпен жеке есеп беру бойынша тауардың құны көрсетіледі. Есеп беруге материалдық жауапты тұлға мен бригада мүшелерінің біреуі қол қояды. Бухгалтерлік есептің дерегі бойынша алынған сальдо ыдыс және тауар қалдығы есебімен салыстырылады.

2.2 Саудадағы бухгалтерлік есептің кірісі

Сатып алынатын тауарлардың түсуі мен кірістелуінде мына бухгалтерлік жазуды жүргізу керек: