Ұйымдағы қаржылық тәуекелділіктер және оның басқару есебі

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

 

Қорқыт Ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университеті

 

 

 

 

Исаева У.К.

 

 

 

Ұйымдағы қаржылық тәуекелділіктер  және оның басқару есебі

 

 

 

 

 

 

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

 

 

 

 050508 мамандығы - «Есеп және аудит»

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қызылорда 2011

 

 

²àçàºñòàí Ðåñïóáëèêàñû Бiëiì æ¸íå ¹ûëûì ìèíèñòðëiãi

 

Қорқыт Ата  атындағы Қызылорда мемлекеттік  университеті

 

                                                                                                                                      

 

«Қорғауға жіберілді»

                                                         

_____________

 

Кафедра меңгерушісі_______________А.Д.Аймағанбетова

 

 

 

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

 

 

Тақырыбы: Ұйымдағы қаржылық тәуекелділіктер және оның басқару есебі

 

 

 

050508 – мамандығы бойынша – «Есеп және аудит»

 

 

 

 

 

 

    Орындаған              Исаева У.К.

 

 

   Ғылыми жетекшісі                                          Жылқайдаров Ж.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қызылорда 2011

Қорқыт ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университеті

 

Сырттай оқу  бөлімінің инженерлік – экономикалық мамандықтар факультеті

«Есеп және аудит»  кафедрасы 

Мамандығы  050508 «Есеп және аудит»

 

                                                                                                                                       

                                                         «Бекітемін» 

                                                          Кафедра меңгерушісі

                                                                  ________________

                                                       «____» ___________ 2011 ж.

 

Дипломдық жұмысты орындауға

ТАПСЫРМА

      

Студент   ___________________________________________________________

      (фамилиясы, аты, әкесінің аты)

Жұмыс тақырыбы _____________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

Жоғарғы оқу орны бұйрығымен бекітілді. № ___   «________»20___ ж.

 

Аяқталған жұмысты өткізу мерзімі   «____»__________20___ ж.

Жұмыстың  бастапқы мәліметтері: __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 

 

 

 

Сызба тізімі (міндетті сызба-үлгілердің нақты көрсетілуі)_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 

Ұсынылған негізгі әдебиеттер

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 

Жұмыс бойынша кеңесшілер (оларға қатысты бөлімдер көрсетілуі керек:

 

Жұмыс бөлімі	Кеңесшілер	Мерзімі	Қолы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Дипломдық жұмысты дайындау

КЕСТЕСІ

 

№	Өңделген сұрақтар тізімі, бөлімдер атауы	Ғылыми жетекшісіне ұсыну мерзімі	Ескертулер
1	2	3	4

 

Жұмыстың берілген күні  ____________________________

Кафедра меңгерушісі  _______________________________________

     (қолы)        (аты-жөні)

Жұмыс жетекшісі    ________________________________________

                 (қолы)        (аты-жөні)

 

Жұмысты орындауға тапсырма алған 

студент             _______________________________________

                                                (қолы)          (аты-жөні)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

М А З М Ұ Н  Ы

 

НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР……………………………………………………6

АНЫҚТАМАЛАР........................................................................................................7

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР……………………………………………8

 

КІРІСПЕ........................................................................................................................9

 

1    ҚАРЖЫ ТӘУЕКЕЛІН БАСҚАРУ ТЕОРИЯСЫ

1. Тәуекелдің экономикалық әсері және оны бағалау..........................................15
2. Кәсіпорынның қызметінің тәуекелін бағалау және талдау әдістері...............19
3. Кәсіпорын бухгалтерлік есебіндегі тәуекел менеджменті..............................21

 

2  АБУ-СЕР» ЖШС-нің ҚАРЖЫ ЕСЕБІНІҢ ҰЙЫМДАСТЫРЫЛУЫ

2.1 Кәсіпорынның ақша есебі ..................................................................................24

2.2 Кәсіпорынның тауарлы –материалдық қорлардың есебі................................27

2.3 Кәсіпорынның негізгі құралдар есебі................................................................30

2.4 Кәсіпорынның міндеттемелер есебі...................................................................38

2.5 Кәсіпорынның жиынтық табыс (залал) есебі....................................................46

 

 

3 «АБУ-СЕР» ЖШС-нің ҚАРЖЫЛЫҚ ТӘУЕКЕЛІН ТАЛДАУ

3.1.Кәсіпорын қызметін қаржылық талдау.............................................................52

3.2.Кәсіпорындағы қаржы тәуекелін басқару жүйесін талдау..............................58

3.3 Кәсіпорындағы қаржы тәуекелін басқару жүйесін жетілдіру.........................64

 

 

 

ҚОРЫТЫНДЫ...........................................................................................................67

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.........................................................69

ҚОСЫМШАЛАР

 

 

 

 

 

 

 

НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР

 

 

 

1. Қазақстан Республикасының Конституциясы.-Алматы: Қазақстан, 1998 ж.
2. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі.-Алматы: Қазақстан, 1194 ж.
3. Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы. Қазақстан Республикасының  2007 жылғы 27 ақпандағы № 234 Заңы
4. Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы. Қазақстан Республикасы Салық кодексі, 2011 жылғы 10 желтоқсандағы 99-IV Заңы
5. Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі. Қазақстан Республикасының  2007 жылғы 15 мамырдағы № 251 Заңы
6. Акционерлік қоғамдар туралы. Қазақстан Республикасының  2003 жылғы 13 мамырының № 415 Заңы
7. Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктер туралы. Қазақстан Республикасының  1998 жылғы 22 сәуірдегі  № 220 Заңы
8. Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттары.- Алматы Корпорация «КАРАНА-ЮСАНД», 2007 ж.
9. Қаржылық есептіліктің Ұлттық №1  және №2 стандарттары. Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2007 жылғы 21 маусымдағы № 217 бұйрығы
10. Бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспарын бекіту туралы. Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2007 жылғы 23 мамырдағы № 185 бұйрығы

 

 

 

 

АНЫҚТАМАЛАР

 

 

Банк қарызы – бұл  банктің клиентке соманы белгілі  бір мерзімге сыйақы төлеумен ұсынуы және бөлісуі

Дефляциялық тәуекел – дефляция өсімі кезінде бағалар деңгейі төмендейді, кәсіпкерліктің экономикалық жағдайы нашарлайды табыс төмендейді

Жеке өндіріс – қайталанатын немесе қайталанбайтын, кезеңдік емес әртүрлі мөлшердегі – ірі, орташа, ұсақ  бұйымдарды ұзақ кезеңмен өндіріп шығару

Жоспарлау – болашақта жүзеге асырылуы ықтимал әрекет нұсқаларын таңдау

Міндеттеме - өткен кезең оқиғасынан пайда болған субъектінің берешегі

Негізгі капитал - бұл  шаруашылық жүргізуші субьектіге келешекте табыс табу мақсатында өндірістік қызмет үшін қажетті бастапқы капитал

Негізгі қорлар – бұл  өзінің құнын бөлшектеп жоғалтатын және ұзақ кезең бойы натуралды қалпын өзгертпей сақтайтын материалды заттай құндылықтар

Негізгі құралдардың  амортизациясы – бұл біртіндеп тозып жатқан негізгі құралдардың құнын дайындалған өнімге немесе кезең шығындарына апару процесі

Өтімділік тәуекелі – тұтынушылық құнының және сапалық бағаның өзгерісі себебінен бағалы қағаздар немесе басқа да тауарларды өткізу кезіндегі мүмкін болатын жоғалтулармен байланысты тәуекелдер

Инфляциялық тәуекел – инфляция өсімі кезінде нақты сатып алу қабілеттілігі көзқарасынан өсуден көрі алынатын ақшалай табыстар тез құнсыздануындағы тәуекел

Қаржылық бюджет – күрделі қаржы жұмсау бюджетін, ақшалай қаражатты және болжаулы балансты қамтитын бас бюджеттің бөлігі

Өндіріс – мақсатты бағыттағы қызмет. Бұл қызметтің арқасында жекелеген компоненттер пайдалы өнімге айналады.

Смета – әкімшілік қабылдайтын шешімді жүзеге асырудың қаржылық жоспары

Капитал бюджеті – кәсіпорын капиталын басқару үшін бюджет жасау және капиталдың қалыптасу көздерін анықтау мен олардың орналасуын анықтау.

Үйлестіру – бюджеттік жоспарлау барысында смета көмегімен ұйым бөлімшелерінің өзара келісімге келуі.

Тәуекел -табиғаттың түрлі құбылыстары және қоғамның қызмет түрлерінің ерекшелігінен туындайтын мүмкін болатын жоғалтулар қаупі

Тәуекел-менеджменті  тәуекелді басқару және экономикалық, нақтырақ айтқанда, осы басқару процессінде  туындайтын қаржылық қатынастарды басқару  жүйесі

 

 

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР

 

 

1. ЖШС-Жауапкершілігі  шектеулі серіктестік

2. АҚ- акционерлік қоғам

3. ҚҚС-Қосылған құн  салығы

4.ТС-толық серіктестік

5.ҚЕХС-Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттары

6.ЖЗҚ-Жинақтаушы зейнетақы  қоры

7.ЖЖТ-Жылдық жиынтық  табыс

8.КТС-Корпоративтік табыс салығы

9.МЕА-Материалдық емес активтер

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі. Нарықтық экономика жағдайында тәуекел – бұл кәсіпкерліктің маңызды элементі. Тәуекел адамдардың кабылдайтын шешімдерінің дұрыс нәтижелілігіне әсер ететін көптеген шарттар және факторлармен байланысты қызметтердің кез келген түрлеріне тән.  Тарихи тәжірибе көзделген нәтижелерге жетпеу тәуекелі тауарлы-ақшалай қатынастар және шаруашылық айналым қатысушыларының бәсекелестігі жалпылылығында көрінетіндігін көрсетеді. Сондықтан капиталдық қатынастардың  пайда болуы және дамуымен байланысты тәуекелдің түрлі теориялары пайда болады, ал экономикалық теорияның классиктері шаруашылық қызметтегі тәуекел мәселелерін зерттеуге көп көңіл бөледі.

      Тәуекелсіз  кәсіпкерлік болмайды. Ең көп  табысты жоғары тәуекелді нарықтық  операциялар әкеледі. Алайда барлық жерде шек керек. Тәуекел міндетті түрде максималды жіберілетін шекке дейін есептелуі тиіс.

     Өз нарықтық  қызметте қате жіберуден қорықпау  өте маңызды, өйткені олардан  ешкім сақтандырылмаған, ең маңыздысы  - қателіктерді қайталамау. Менеджер міндеті нарықта тік бұрылыстарды жұмсарту үшін қосымша мүмкіндіктерді алдын ала ескеруге бағытталады. Менеджменттің басты мақсаты, әсіресе Қазақстанның бүгінгі жағдайында, ең қиын жағдайларда табыстың тек аз ғана төмендеуі болуы мүмкін, бірақ банкрот туралы сөз болмауы тиіс. Сондықтан әрқашан тәуекелді басқаруды әрқашан жетілдіруге ерекше назар аударылады, яғни тәуекел-менеджментін жетілдіру.

     Нарықтық  экономика жағдайында  өндірушілер,  сатушылар және сатып алушылар  бәсекелестік жағдайында өздері, яғни өз үрей және тәуекел жағдайында қызмет етеді. Сондықтан олардың қаржылық болашағы көбінесе  аз болжанады. Тәуекел-менеджменті тәуекелді бағалау, бизнесте пайда болатын қаржылық қатынастар және тәуекелді басқару жүйесі болып табылады. Белгілі бір дәрежеде тәуекел жағдайы болуын болжамдауға және тәуекел дәрежесін уақытылы төмендету шараларын қабылдауға мүмкіндік беретін түрлі тәсілдер қолдана отырып, тәуекелді басқаруға болады.

     Тәуекел  мөлшеріне және дәрежесіне стратегия  және қаржылық менеджмент әдістерімен жүзеге асырылатын қаржылық механизм арқылы нақты әсер етуге болады. Бұл тәуекелді басқарудың өзіндік механизмі тәуекел-менеджменті болып табылады. Тәуекел-менеджментінің негізі тәуекелді анықтау және төмендету бойынша ұйымдастырушылық жұмыстар болып табылады.