Кеден ісі аясындағы лауазымдық қылмыстардың көкейкесті мәселелері

Кеден құқығының пәнін  бөліп көрсете отырып, оған кеден  ісінің барлық мәселелерін (бөлімдерін, блоктарын):

1.кеден ісін ұйымдастыруды;

2.тауарлар мен көлік  құралдарын кеден шекарасы арқылы  өткізуді;

3.тауарлардың кеден режимін;

4.кеден төлемдері мен  салықтарын;

5.кедендік рәсімдеуді;

6.кедендік бақылауды;

7.валюталық бақылауды;

8.кедендік статистиканы  және сыртқы экономикалық қызметтің  Тауар номенклатурасын жүргізуді;

9.тергеу мен жедел іздестіру  қызметін;

10.кеден ережелерін бұзу  мен жауапкершілікті;

11.кеден органдары мен  олардың лауазымды тұлғаларының  құқықтық статусын; олардың жауапкершілігін;

12.арнайы және қосымша  ережелерді енгізуді керек етті.

Сонымен бірге кеден құқығы саласы толығымен мемлекеттің кеден  қызметімен немесе кеден саласы қызметімен үйлеседі.

   Кеден құқығындағы  құқықтық реттеу әдістері қоғамдық  қатынас салаларында қолданылатын  мемлекеттік билік органдарының  қызметі мен басқару өкілеттілігін  жүзеге асырумен байланысты құқық  салаларына тән тәсілдер, құралдар  мен әдістерден тұрады. Кеден  құқығында қолданылатын әдіс  – тәсілдер мен құралдарды  автормен 3топқа бөлінген:

1.ерік беру (рұқсат беру);

2.тыйым салу (шектеу);

3.міндет жүктеу.

Кедендік материалдың  әрекетшілік күшінде кедендік реттеудің  әдісін құрайтын бұл 3 топ пайда болатын  кедендік құқықтық қатынасқа байланысты қолданылады.

ҚР кеден құқығында  көрініс тапқанын келесі мысалдар арқылы көруге болады:

-тауарлар мен көлік  құралдарын ҚР аумағына әкелу  және әкету құқығы;

-белгіленген кеден режимдерінің  кез-келген түрін таңдау құқығы;

-кедендік рәсімдеу кезінде  өкілетті өкілдің қатыса алу  құқығы;

-кедендік органның немесе  лауазымды тұлғаның әрекетіне  (әрекетсіздігіне) арыз келтіру  құқығы және т. б.[3]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

 

 

 

 

 

 

   1 Қазақстан Республикасының  Кеден Комитеті 

   1.1 Кеден комитетінің  жүйесі, мемлекеттік қызметтегі  алатын орны.

Қазақстан Республикасының  Кеден Кодексінің 16-бабына сәйкес Қазақстан  Республикасының кеден органдары  – өз құзыреті шегінде Қазақстан  Республикасында кеден саясатын іске асыруға қатысатын және кеден  ісін, Қазақстан Республикасының  жедел-iздестiру қызметi туралы заңдарына  сәйкес жедел iздестiру қызметiн тікелей  жүзеге асыратын, сондай-ақ Қазақстан  Республикасының заң актілерінде  көзделген өзге де өкілеттіктерді атқаратын  мемлекеттік органдар. Кеден саясатының қаншалықты сапалы әрі іске асырылуы кеден органынына байланысты.

Мемлекетіміздің кеден қызметі  мемлекеттіліктің, ел тәуелсіздігі мен  оның саяси және экономикалық егемендігінің  нығайуының негізгі атрибуттарының бірі және солай бола да бермек. Қазақстан  Республикасы Президентінің Жарлығымен 1991 жылы 12 желтоқсанда кеден органын  құру туралы алғашқы нормативтік  құқықтық актілердің біріне егеменді мемлекеттің Басшысы қол қойды. Қойылған талапта елдің кеден  жүйесінің дамуы мен қалыптасу  кезеңі, оның ішінде нормативтік құқықтық базалардың жетілдірілуі қадағаланады. Қазақстан Республикасы Кеден кодексінің қабылдануымен мейілінше өркениетті және айқын заңнамасы бар мемлекеттер  қатарына нық енді.

Қазіргі кезеңде Қазақстан  Республикасының кеден органдары  заңнамалық және нормативтік базаны нығайтуға, кедендік бақылауды жетілдіруге, осы күнгі ақпараттық технологияларды  енгізуге және кедендік инфрақұрылымды дамытуға бастапқы назар аударып  отыр.

2003 жылғы 1 мамырдан бастап  құқықтық нормаларды біріктіруге  және жүйелендіруге, халықаралық  кеден кеңістігіне ықпалдасу  мақсатында кеден рәсімдерін  үйлестіруге және оңайлатуға  мүмкіндік берген Кеден кодексі  қолданысқа енгізілді. Оны дамыту  үшін Үкіметтің 11 қаулысы, 38 ведомстволық  және басқа министрліктермен  бірлескен нормативтік құқықтық  келісімдер қабылданды.

Үкімет қаулысымен Қазақстан  Республикасының кеден қызметін дамытудың 2004-2006 жылдарға арналған бағдарламасы бекітілді.

2004 жылдың басынан бастап  Республиканың сыртқы сауда статистикасы  дербес жүргізіледі және кеден  шекарасында радиациялық бақылау  жүзеге асырылады.

Кеден рәсімдерін оңайлату, олардың ашықтығын қамтамасыз ету  жөнінде шаралар қабылдануда. Барлық аумақтық бөлімшелерде ресімдеудің  бүкіл кезеңінде жүк кедендік декларациялардың  қозғалысын қадағалауға  мүмкіндік беретін көзбен көріп  қадағалау мониторларымен жарақтандырылған кедендік ресімдеу орталықтары құрылды.

 

2.  Кеден қызметіндегі құқықтық қатынастар, қызмет жасау аясы.

          Ежелгі философтар: «ештеңе жайдан  жай пайда болмайды және ештеңе  де ешқайда кетпейді» дегендей, бұның бәрі бұрын болған, тек  өзгешелігі дамудың жаңа орамында  қайталануы.

Егер мемлекет сыртқы экономикалық дербестік мен тәуелсіздік алғысы келсе, ең алдымен оның мықты кедені болуы керек деген талассыз ақиқат бар.

«Кеден» деген сөз ежелгі түрік тілінен аударғанда шекарадағы кедендік дау дегенді білдіреді. Ежелгі уақыттан бері саудамен байланыстының  бәріне баж өндіріп алынды, мемлекеттер  мен қалалардың шартты шекаралары арқылы тасымалдағаны үшін алымдар алынды. Алғашқы кедендік баждар Қазақстанның аумағында Сақ патшайымы Томиристің (Тұмарқыз) патшалығы кезінде, ал алғашқы  кедендік жиындары Бүмен Қоған мен  Естемі Қоғанның – біздің дәуірімізге  дейінгі бірінші мыңжылдықтағы  Ұлы Түрік қағанатының басшыларының Заңдарында жазылған. Осы кезеңнің өзінде түрік басшысы Оғыз Қоғанның жиырма екі түрік тайпасының көсемдеріне  кедендік лауазымы мен кедендік айыру  белгілерін берген. 

Кеден қызметінің өрлеуі Ұлы  Жібек жолы кезеңіне жатады. Оның негізгі  учаскелері кедендік баждарды алу орталықтары  болып табылған Қазақстанның жерлері, Тараз, Отырар, Түркістан, Испиджаб, Сығанақ  және басқа қалалары арқылы жатты. Олардың  арасындағы жолдарда тауарлар сақталатын керуен сарайлар (қазіргі кездегі  уақытша сақтау қоймалары). Керуен-сарайдың комиссары тауарды өлшеп, таңба  қойып және мөрлеген атқамінер болып  табылды. Тауар иесінің өтініші  бойынша, тауардың сақталуына және жеткізуге  жауапкершілікті алатын, кедендік алып жүруші керуен басшысын тағайындалатын. Бұл қазіргі кедендік алып жүрушілердің үлгісі. Батый хан Шыңғыс ханның ойын жүзеге асырып, аса ірі империя-Алтын  Орданы құрды. Ітіл (Волга өзені) жағасында  аса ірі Бату-Сарай қаласын  салды. Бұл Қазақстанның, Ресейдің, Шығыс Еуропаның және Солтүстік  Кавказдың жерлерін қосатын қала кедендік баждарды жинау бойынша  басты қала болды. Сол дәуірден бастап 20 астам салық және кеден жапсырмалары (грамоталар) сақталған. Бұл грамоталарды баждардың мөлшері мен салынатын  тауарлар мен қызмет көрсетулер тізбесі  аталған. Әдеттегідей, православие  және мұсылмандық дінбасылары кедендік төлемдерден босатылғандығы туралы да жазылған. Алтын Орда дәуірінен  қазақ құқық иеленушілері кедендік баждар мен алымдардың 150-ден астам  түрлерін мұраланды. Көбінесе қазынаға түсімдердің 80 %  кедендік баждар есебінен келетін. Нақ осы кезеңде кеденшілердің  мәртебесі өте жоғары болатын. Марко  Поло Орталық Азия жерлерінен өткенде  Орта Азия мемлекеттерінің аумағында  сауда мен сауда қатынастыратының дамуына, сондай-ақ  әскер және кеден  қызметінің даму деңгейіне өте таң  қалған болатын. Тарихта сол кездерде кеден қызметі ойнаған елеулі рольдерді көрсететін көптеген мысалдарды сақтаған. Мысалы, белгілі Куликов  шайқасы (1380 ж.) Мамай хан алған  кедендік баж ставкаларына Дмитрий  Донскойдың наразылығы нәтижесі болды. [4]

XVIII-XIX ғасырлары Қазақстанда  кеден болғаны туралы айтылған  мұрағаттық құжаттар бар. Сонда  Қазақстанның аумағы Ресей империясының  құрамында болған. XVIII ғасырда сыртық  сауданың дамуымен 5 бағытқа Еуропалық,  Азиялық, Кавказдық-желілік, Кавказ  маңы өңірі және Қытай саудасы  бойынша бөлінген, алғашқы шекаралық  кедендер құрылды.Азиялық бағытқа  Орынбор, Троицк, Петропавловск,  Семей, Бұқтырма (Омск) кедендері  бағынған. Оңтүстікте 1891 жылғы 25 қаңтарда  Жаркент кедені («Қорғас») құрылды.  Сол кезде оның штаты 17 адам  болған және ол Түркістан кедендік  бөліміне бағынды. Шығыста сол  кездің өзінде Зайсан кедені (қазіргі  «Майқапшағай» кедені) құрылған  болатын.1983 жылғы қыркүйекте КСРО  ССМ БКБ Ақмола кеден бекетінің  бастығы болып Ойрат Ғабдірахманұлы  Өрекенов тағайындалды. Бір жылдан  кейін Алматы кеден бекеті  Алматы кедені болып қайта  құрылды, ол Алматы қаласы , Мир  көшесі, 75 мекенжайында орналасты. 1988 жылы Алматы кедені Қазақ Республикалық  кедені болып қайта құрылды.  1989 жылғы мамырда КСРО Министрлер  Кеңесі жанындағы Мемлекеттік  кедендік бақылау Бас басқармасы  Қазақ Республикалық кеденінің  бастығы болып Нұрлан Хайдоллаұлы  Тлемісов тағайындалды, ол 1991 жылдан  бастап Қазақстан Республикасы  Кеден комитетінің төрағасы болып  тағайындалды. Қазақстан Республикасының  Егеменді кеден қызметі 1991 жылғы  12 желтоқсанда құрылды, сол кезде  Қазақстан Республикасы Президентінің  № 539 Жарлығымен Қазақстан Республикасының  Президенті жанындағы Қазақстан  Республикасының Кеден комитеті  құрылды.  Қазақстан Республикасы  Президентінің «Қазақстан Республикасы  Қаржы министрлігінің құрылымына  Кеден комитетін және оның  құрылымдық бөлімшелерін енгізу  туралы» 12.11.1992 ж. № 963 Жарлығына  сәйкес Кеден комитеті ҚР Қаржы  министрлігіне бағыныста болды.  Қазақстан Республикасы Қаржы  министрлігінің Бас кеден басқармасы  құрылды.  1991 жылғы 24 желтоқсанда  «Кедендік тариф және баж туралы»  заңы бекітіледі, онда тарифтік  шаралар сауда саясатының және  сыртқы экономикалық қызметтерді  мемлекеттік реттеудің маңызды  инструменті болып танылды.Қазақстанның  егемендік пен тәуелсіздік алуы  мемлекетті басқарудың жаңа саласы  ретінде кеден саласының құрылуына  объективті түрде келді.  Қазақстан  өзінің ішкі және сыртқы саясатының  құрамдас бөлігі ретінде кеден  саясатын алғаш дербес айқындай  бастады. Республика кеден қызметінің  қалыптасуы нақты тарихи жағдайда  жүзеге асырылды. Бір жағынан  қуатты Кеңес мемлекетінің құлауы, терең саяси және экономикалық  дағдарыс, екінші жағынан егемендікті  алу және тәуелсіз мемлекеттің  құрылуы.1992 жылға дейін Қазақстанның  ҚХР-мен шекарасы күзетілді, онда  «Қорғас», «Бахты» және «Достық»  өткізу пункттері жұмыс істеді.Бұрынғы  Одақтың шекаралас мемлекеттерімен  кедендік шекараны жүргізу,Қазақстанның  кедендік шекарасы арқылы өткізілетін  тауарлар мен мүліктерді жүз  пайыз декларациялауды қамтамасыз  ету проблемасы республиканың  ішкі аумағында да, сондай-ақ оның  шекарасында кеден мекемелерінің  кеңейтілген таратылған желісін  құруды талап етті. Кеден органдары  алғашқы жұмысында 1992 жылғы 14 тамыздағы Кеден туралы ереже,  Қазақстан Республикасы Министрлер  Кабинетінің қаулылары және кеден  органының қызметін регламенттейтін  басқа нормативтік құжаттар басшылыққа  алынды. 1995 жылға дейін республиканың  кеден органы жұмыста КСРО  кеден заңнамасының нормаларын  басшылыққа алды.Республика кеден  органының дамуында маңызды тарихи  кезең «Қазақстан Республикасындағы  кеден ісі туралы» Заң және  ҚР Президентінің 1995 жылғы 20 шілдедегі  тиісті Жарлығы болды. 1996-1999 жалдар  кезеңінде кеден органының қызметі  жаңа сапалы кезеңге өтті. Республиканың  сыртқы шекарасы бойынша кеден  бекеттері мен бақылау өткізу  пункттерінің күрделі құрылысы  бойынша перспективалы жоспар  әзірленді және құрылды. Кеден  органы қызметінің көрсетілген  елеулі өзгерістері кеден ісі  саласында жаңа заңнамалық актілерді  қабылдауға ықпал етті. ҚР президентінің  1999 жылғы 16 шілдедегі Жарлығымен  «Қазақстан Республикасындағы кеден  ісі туралы» жаңа Заң бекітілді.   2003 жылғы 5 сәуірде ҚР Кеден  кодексіне ҚР Президенті қол  қойды, ол 2003 жылғы 1 мамырда күшіне  енді.  Алдыңғы Заңнан Кодекстің  Концептуалды айырмашылығы Кодекс  кеден органының заңға тәуелді  нормативтік құқықтық актілерінің  санын барынша қысқартатын, тікелей  іс-қимылда қолданылатын нормативтік  құқықтық акті болды. [5]

1991 жылғы 24 желтоқсанда  «Кедендік тариф және баж туралы»  заңы бекітіледі, онда тарифтік  шаралар сауда саясатының және  сыртқы экономикалық қызметтерді  мемлекеттік реттеудің маңызды  инструменті болып танылды. Қазақстанның  егемендік пен тәуелсіздік алуы  мемлекетті басқарудың жаңа саласы  ретінде кеден саласының құрылуына  объективті түрде келді.  Қазақстан  өзінің ішкі және сыртқы саясатының  құрамдас бөлігі ретінде кеден  саясатын алғаш дербес айқындай  бастады. Республика кеден қызметінің  қалыптасуы нақты тарихи жағдайда  жүзеге асырылды. Бір жағынан  қуатты Кеңес мемлекетінің құлауы, терең саяси және экономикалық  дағдарыс, екінші жағынан егемендікті  алу және тәуелсіз мемлекеттің  құрылуы. 1992 жылға дейін Қазақстанның  ҚХР-мен шекарасы күзетілді, онда  «Қорғас», «Бахты» және «Достық»  өткізу пункттері жұмыс істеді. Бұрынғы Одақтың шекаралас мемлекеттерімен  кедендік шекараны жүргізу,Қазақстанның  кедендік шекарасы арқылы өткізілетін  тауарлар мен мүліктерді жүз  пайыз декларациялауды қамтамасыз  ету проблемасы республиканың  ішкі аумағында да, сондай-ақ оның  шекарасында кеден мекемелерінің  кеңейтілген таратылған желісін  құруды талап етті. Кеден органдары  алғашқы жұмысында 1992 жылғы 14 тамыздағы Кеден туралы ереже,  Қазақстан Республикасы Министрлер  Кабинетінің қаулылары және кеден  органының қызметін регламенттейтін  басқа нормативтік құжаттар басшылыққа  алынды. 1995 жылға дейін республиканың  кеден органы жұмыста КСРО  кеден заңнамасының нормаларын  басшылыққа алды.Республика кеден  органының дамуында маңызды тарихи  кезең «Қазақстан Республикасындағы  кеден ісі туралы» Заң және  ҚР Президентінің 1995 жылғы 20 шілдедегі  тиісті Жарлығы болды. 1996-1999 жалдар  кезеңінде кеден органының қызметі  жаңа сапалы кезеңге өтті. Республиканың  сыртқы шекарасы бойынша кеден  бекеттері мен бақылау өткізу  пункттерінің күрделі құрылысы  бойынша перспективалы жоспар  әзірленді және құрылды. Кеден  органы қызметінің көрсетілген  елеулі өзгерістері кеден ісі  саласында жаңа заңнамалық актілерді  қабылдауға ықпал етті. ҚР президентінің  1999 жылғы 16 шілдедегі Жарлығымен  «Қазақстан Республикасындағы кеден  ісі туралы» жаңа Заң бекітілді.   2003 жылғы 5 сәуірде ҚР Кеден  кодексіне ҚР Президенті қол  қойды, ол 2003 жылғы 1 мамырда күшіне  енді.  Алдыңғы Заңнан Кодекстің  Концептуалды айырмашылығы Кодекс  кеден органының заңға тәуелді  нормативтік құқықтық актілерінің  санын барынша қысқартатын, тікелей  іс-қимылда қолданылатын нормативтік  құқықтық акті болды. Сонау  алыста қалған 1991 жылдың 16 желтоқсанында  Қазақстан Республикасының тәуелсіздігі  туралы Конституциялық заң қабылданған  болатын, бұл қоғамның, адам құқықтары  мен бостандықтарының, меншіктің,  саяси плюрализмнің және билік  бөлінуінің негізгі қағидаларын  бейнелейтін құқықтық, саяси және  идеологиялық құжат. Осы іргелі  ережелер Конституцияның негізін  қалады. Еліміздің азаматтары үшін  осы бір ерекше күн ел тарихының  ескі сатысының аяқталып, Республикамыздың  дамуының жаңа кезеңінің басталуының  белгісі болып табылады.

    Қазіргі уақытта ҚР кемелді тәуелсіз мемлекетке айналды. Жиырма жылдық мерзім ішінде елімізде кең көлемді мемлекеттік түбегейлі өзгерістер орын алды. 2 палаталы Парламент құрылды, сот жүйесінің негізі қаланды, жаңа елорда салынды. Қарулы күштер, Республикалық ұлан, шекаралық әскерлер және әскери теңіз флоты пайда болды. Қазақстан өз аумағында ядролық қаруды пайдаланудан өз еркімен бас тартып, өзін ядролық қарусыз ел ретінде жария етті. Өткен жылы біз Кедендік одаққа кірдік. [6]

   Еліміздің халықаралық саясаты мемлекеттің егемендігі мен тәуелсіздігінің дүниежүзілік кепілдігіне қол жеткізуге бағытталды. Ауқымды, әрі жемісті жұмыс жасалды. 120-дан аса ел Қазақстанды ресми түрде танып, тату дипломатиялық қарым-қатынас құрды. Қазақстан Біріккен Ұлттар Ұйымы мен Еуропадағы Қауіпсіздік және Ынтымақтастық Ұйымының толық құқылы және белсенді мүшесі болып отыр, сондай-ақ еліміз Еуроодақ, Еуропалық Қайта құру және Даму Банкі, Халықаралық Валюта Қоры, Халықаралық Атомдық Энергия Агенттігі, Қызыл Крест, ЮНИСЕФ және ЮНЕСКО сияқты аса беделді халықаралық ұйымдармен ынтымақтастығын күшейтуде. Бүгінгі күні Қазақстан Халықаралық алаңда атақты, әрі танымал деп сенімді түрде айта аламыз. Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан халқына арнаған жарқын және есте қаларлық алғашқы жолдауы 1997 жылдың күз айында жасалды. Экономикалық күшімізді нығайту процесі сол жолдаудан басталды. Бұл «Қазақстан-2030», еліміздің өркендеуінің ұзақ мерзімді стратегиясы.

   Өзінің биылғы  «Болашақтың іргесін бірге қалаймыз!»  атты Жолдауында Елбасымыз әлеуметтік  мәселелерді бірінші кезекке  қойды. Барлық міндеттерді орындау  үшін біз мықты, дені сау  және білімді ел болуымыз керек.  Сонымен бірге өз Жолдауында  Елбасымыз агроөндірістік кешеннің  дамуына және ауылдың жалпы  дамуына көп көңіл бөлді. 

   Қазақстан, Ресей  және Белорусьтің Кеден одағына  орасан зор мән берілді. Тек  2010 жылдың 10 айының нәтижелері бойынша  Ресей және Белорусьпен жасалған сауда көлемі 38 пайызға өсті. Қазақстандық өнімдердің Кеден одағы елдеріне экспорты 52,4 пайызға өсті. Сонымен бірге бюджетке түскен кедендік баж салығының өсімі 25 пайызды құрады. Осының бәрі Кеден одағының үш мемлекеттің экономикалық мәселелерін шешетін, сондай-ақ еліміздің бизнес саласын бәсекеге қабілетті тауарлар шығаруға және қызмет көрсетуге ынталандыратын өте прагматикалық және нақты жоба екендігін көрсетеді.

Үстіміздегі жылдың 17 наурызындағы Дмитрий Медведев пен Нұрсұлтан  Назарбаевтың кездесуінде қабылданған  Ресей мен Қазақстан арасындағы ортақ шекарадағы кедендік бекеттерді 1 шілдеден бастап алып тастау туралы шешім  Кеден одағын біріктіру ісіндегі сапалы қадам болды.       Жалпы алғанда Қазақстан Кеден  қызметі сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар үшін қолайлы жағдай жасауға бағытталған белсенді шаралар  жүргізуді жалғастыруда. Кеден одағының құрылуына байланысты ҚР кедендік заңнамасын жетілдіру жөніндегі 2009 жылы басталған  жұмыстар Кеден одағының Кедендік кодексін әзірлеу барысында жалғасын тапты,  бұл туралы Келісімшарт 2010 жылы бекітілді. Сонымен қатар осы жылы «Қазақстан Республикасындағы кеден ісі туралы» ҚР  Кодексі қабылданды. Кеден ісі саласындағы қатынастарды реттейтін осы Кодекс  Кеден рәсімдерін жеңілдету және үндестіру туралы Халықаралық Конвенцияның стандарттарына және ұсынылған ережелеріне негізделген. Өзара саудадағы тауарларға кедендік тазарту және бақылау жасау жойылған Кеден одағының бірыңғай кеден аумағы туралы ұғым пайда болды; транзиттің бірыңғай шарттары жасалды; кеден ісі саласында қызмет ететін тұлғаларға қатысты бірыңғай талаптар белгіленді; сенім білдіруші тұлғаның мүддесі үшін арнайы жеңілдіктерді пайдалануға және белгілі бір кедендік операцияларды жүзеге асыруға құқылы Уәкілетті экономикалық операторлар, Кедендік өкілдер институттары енгізілді. Кедендік рәсімдеу кезіндегі міндетті құжаттардың тізімінен Сыртқы экономикалық қызметке қатысушы карточкасы алынып тасталды, тауарларды кедендік мағлұмдау кезінде кеден органына тапсырылатын міндетті құжаттардың тізімі 3-ке дейін қысқартылды, қазіргі кезде оған  кедендік мағлұмдама беруші тұлғаның өкілеттігін растайтын құжат;  коммерциялық құжаттар; көліктік (тасымал) құжаттары кіреді. Кеден органының тауарларды өткізу мерзімі кедендік мағлұмдаманы тіркеу күнінен кейінгі 1 жұмыс күніне дейін қысқартылды, ал тауарлардың жекелеген категорияларына қатысты тауарларды өткізу мерзімі 4 сағатқа дейін қысқартылды. Көрсетілген мерзім ішіне кедендік бақылау жүргізу уақыты кіреді. Кедендік бақылау жүргізу кезінде кеден органдарының іс-әрекеттері іріктеп жүргізу қағидасына негізделеді және кедендік бақылаудың кедендік заңнаманы орындауды қамтамасыз етуге жеткілікті түрлерімен шектеледі. 2010 жылдың қазан айынан бастап кедендік мағлұмдаманы тексеру және кедендік бақылау тәуекелді басқарудың автоматтандырылған жүйесін қолданып жүргізіледі.  Осы жүйе шеңберінде тәуекелді басқару жүйесін пост-кедендік бақылау кезінде қолдану алғашқы рет көзделген. Пластикалық төлем карталарының жүйесін қолдану мақсатымен барлық кеден органдары мен кеден бекеттерінде  шамамен 200 сауда терминалдары жұмыс істеуде.Қомақты тауарларды кеден қоймасына іс жүзінде орналастырмай (кеден органының жазбаша рұқсаты болған жағдайда және кеден төлемдерінің төленуін қамтамасыз ету шартымен) кеден қоймасының кедендік рәсімдеуіне орналастыруға жол беретін ереже енгізілді. Көліктік және коммерциялық құжаттарды транзиттік мағлұмдама ретінде қолдануға болады. Тауарларды уақытша сақтауға орналастыруды растайтын құжат ретінде қысқаша мағлұмдама орнына  көліктік, коммерциялық құжаттар немесе транзиттік мағлұмдама қабылданады.  Шекарада кеден органдарына бақылаушы органдардың іс-әрекеттерін үйлес-тіру, тауарлар мен көліктерге берілген құжаттарды қабылдау және беру қызметін жүктейтін біріктірілген кедендік бақылау енгізілді. Бақылаушы органдармен бірлескен қашықтан бақылау жасау үшін  Оперативті басқару орталығына 20-дан аса кеден органдарының жұмыс орындары және мемлекеттік шекарадағы 60-тан аса көлік өткізу бекеттері қосылды. Тауарлар мен көліктерді Кеден одағының сыртқы шекарасынан алып өтуді бақылауды күшейту мақсатымен шекараны бақылаудың аймақтық орталықтары құрылуда, темір жол, әуе және теңіз көліктерін ведомствоаралық бақылау жүйесіне қосылу жүргізілуде. Тауарларды және жолаушыларды өткізу бекеттерінде контактсыз тексермелеуге арналған кедендік бақылаудың техникалық құралдары орнатылды. Кедендік құжаттардың электрондық көшірмелерін тегін түрде жасауға және кез келген кеден органының мекенжайына Интернет желісі арқылы  жолдауға мүмкіндік беретін «Web-декларант» электрондық мағлұмдама берудің бағдарламалық кешені тәжірибелік пайдалануға берілді. Кедендік реттеуді жетілдіру, кеден ісіне әкімшілік жүргізудің тиімді әдістерін енгізу  мақсатымен   барлық аймақтарда кеден ісін жетілдіру мәселелері бойынша консультациялық кеңестер жұмыс істеуде. Кедендік бақылау комитеті кәсіпкерлермен және олардың қоғамдық ұйымдарымен іскерлік қарым-қатынастарды жолға қою бойынша белсенді жұмыс жүргізеді. Орталық аппаратта және аймақтық кеден органдарында кедендік саясат бойынша Қоғамдық Консультациялық Кеңестер құрылды, олардың құрамына кеден бөлімшелерінің қызметкерлері және мемлекеттік органдар жұмыскерлерімен қатар, кәсіпкерлік құрылымдардың өкілдері мен олардың қоғамдық ұйымдары кірді. Консультациялық Кеңестердің құрылымы және олардың мүшелерінің арасындағы қарым-қатынастар серіктестік қағидаларына негізделіп құрылған  және кеден ісі саласындағы күрделі мәселелерді тығыз өзара байланыс жасап шешуге мүмкіндік береді. Сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар, кәсіпкерлер, брокерлер және мағлұмдаушылар қатысатын «дөңгелек үстел» уақытылы өткізіледі. Еліміздің барлық кеден бөлімшелерінде тәулік бойы жұмыс істейтін «сенім телефондары» орнатылған, олар арқылы кез келген тұлға кеден органдарының жұмысындағы кемшілік деректері туралы хабарлай алады.Өз қызметіне әділетті баға беру және қоғамдық пікірді зерделеу мақсатымен  кеден органдары сыртқы экономикалық қызметке қатысушыларға уақытылы анонимді сауалнама жүргізеді. Осы мақсатпен кеден органдарының тапсырысы бойынша социологиялық зерттеуді кәсіпкерлердің қоғамдық бірлестіктерінің тәуелсіз қызметтері де жүргізеді.  Кеден органдарында Елбасымыздың халыққа Жолдауындағы нормалар мен ережелерді насихаттау, түсіндіру және халыққа жеткізу  шараларына ерекше көңіл бөлінеді. Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алған осы жылдар ішінде кеден қызметі алдында – қысқа мерзім ішінде кеден ісі жүйесін құру және халықаралық стандарттар деңгейіне дейін дамыту – қажеттілігі туды. Шындығында ең басынан бастап, заманауи дамыған мемлекеттердің алдыңғы қатарлы кедендік ұйымдастыру жүйесі деңгейіне жету керек болды. Қазақстандық кеденнің қалыптасу кезеңі аяқталды, енді ол кеден қызметі дамуының заманауи деңгейіне сәйкес жаһандық мәселелерді шешуге көшеді. Экономикалардың бірігуі мен жаһандануы кеден ісіне әкімшілік жүргізу жүйесіне өзгерістер енгізбей қоймайды. Кеден өзге-рістерге дайын болуы керек, болып жатқан оқиғаларға жауап берудің тек бір ғана жолы бар – жаңа жағдайларға бейімделу, тиісті өзгерістер енгізу және ахуалдың әрі қарай дамуын алдын ала болжауға тырысу.  Бүгінгі күні рәсімдерді одан әрі жеңілдету, құжат айналымын қысқарту, кеден органдары көрсететін қызметтерді жетілдіру жолдарын іздестіру жүріп жатыр. Кеден органдары өз құзыреттері шегінде Қазақстан Республикасының егемендігін және экономикалық қауіпсіздігін, қоршаған табиғи ортаны қорғау және азаматтардың денсаулығын қамтамасыз етуге бар күштерін салады. Кеден органдары қоғам өмірінде елеулі рөл атқарады және елімізде болып жатқан экономикалық  процестерге іс жүзінде әсер ете алады. Сондықтан Кедендік бақылау комитеті сыртқы экономикалық қызметке қатысушыларға қолайлы жағдай жасауға және кеден ісіне әкімшілік жүргізудің тиімді түрлерін және әдістерін енгізуге, жаңа ақпараттық және  коммуникациялық технологияларды жаңғыртуға, есірткі тасымалы мен лаңкестікке қарсы күресті күшейтуге және дамытуға бағытталған нақты шаралар жасауда.[7]