Абсолютті шамалар

Кіріспе: Статистикалық бақылау туралы түсінік және оның негізгі мақсаттары.

1. Статистикалық бақылауды ... ... және оның ... Статистикалық бақылауды ұйымдастырудың негізгі формалары.

3. Статистикалық бақылаудың түрлері.

4.  Статистикалық бақылаудың тәсілдері.

5. Статистикалық бақылау кезіндегі ... қате және оны ... ... ... ... жұмысы барысында қажетті мәліметтер республикалық  маңызы

бар  газет  –  журналдар,  ...   ...   ...   статистикалық

зерттеулерде қолданылатын статистикалық әдістер, әлеуметтік -   экономикалық

статистикада  ...  ...  ...  ...   ... түрлері, статистика пәнінің кітаптары пайдаланылады.

Тақырыпты зерттеу процесі барысында әлеуметтік салаларда қызмет ететін

халық қалаулылары,  мемлекеттік  қызметтегі  министрлер  мен ... мен ... ... мәліметтері де қолданыс тапты.

Реферат жұмысы кіріспеден, тақырыпқа ... бес ...  ... негізгі бөлімнен  және  қорытынды  мен ...  ... ... рефератым жиырма тоғыз беттен тұрады.

Кіріспе:

Статистикалық бақылау туралы түсінік және оның негізгі мақсаттары.

Статистика тәжірибесінде жүргізілетін  әр  ...  ...  ...  ...  ...  және  ...  ...  үш   кезеңге

бөлінеді:

- статистикалық бақылау, яғни ... ... ...  ...  ...  ...  ...  мәліметтерді

өздеріне тән нышандарына қарай бір  жүйеге  келтіріп,  ... ... ... ... ...  ...  талдау,  қорытындылау  және  зерттеу

нәтижелерін тұжырымдау;

Біз ...  ...  ... ... ...  бастапқы

кезеңі  екенін  көріп  отырмыз.  Шындығында  да,  ...  ... ... ... мен ... және ... ( объектілер )

жайында жиналған бастапқы мәліметтер статистикалық зерттеудің  екінші  және

үшінші   кезеңдерінің   ...   ...   ...   ...    ... ...  ...  жиналған  мәліметтер  жоғары  сапалы,  нақты

шындықты көрсететін және ... ...  ...  ...  ...  әр  ...   есепке   алу   және   бастапқы   мәліметтерді   жинау   ... ... ... тиіс.

Статистикалық бақылау деп қоғамдық өмірдің көптеген құбылыстары  мен

процестері туралы бастапқы мәліметтерді  алдын  ала ...  ... ...  ...  ...  ...  жинау  тәсілі  айтылады.

Мысалы, жаңа туған баланы тіркеу кезінде оның өз аты – жөні,  туған  ... ... ... ата – ... ... ... ... істейтіндігі және басқа

фактілер жазылады.

Статистикалық  бақылауды   жүргізу,   оның   ...   ... -  өте  ...  және  көптеген  білікті  мамандар  мен ғылыми

мекемелердің  қатысуы  арқылы  ...  ...  ...  кез  – ... бақылаудың өзіне  тән  бағдарламасы,  ұйымдастыру  жоспарлары

болуы керек. Ол үшін әр түрлі ... ... ...  ...  ...  ...  алдына  қойған   негізгі

мақсаты – ... ... ... ( ... ) ... шындықты  нақты

дәлдікпен көрсететін, ғылымға негізделген, сапалы мәліметтерді  белгіленген

мерзімде жинау. Бұл  ...  ...  ...  ...  төмендегі

талаптар толық орындалуы тиіс:

1. Халық шаруашылығы үшін зерттеліп отырған қоғамдық құбылыстар

мен прцестердің негізгі  мақсаты,  ...  және  ... ... ... тиіс;

2. Жалпы жиынтыққа әсер  тигізетін  себептерді  анықтауы  қажет

және  қоғамдық  ...  мен   ...   ...   ... ...  ...  ...  қамтамасыз  етілуі

тиіс. Себебі дұрыс ұйымдастырылған, толық  қамтылмаған  және

жан  – жақты  қарастырылмаған  ...   ...   ...  нәтижелі  қорытынды  шықпайды.  Мұндай   жағдайда

статистикалық  бақылау  өзінің  әлеуметтік  –   ... мен ... ... ... ... арқылы жиналған  мәліметтер  шындықты,

дәлдікті көрсетуі үшін оның сапалылығы жан – ...  ... әрі өз ... ...  ...  ...  бақылау

көрсеткіштеріндегі орын алған жетіспеушіліктер, кемшіліктер,

ауытқушылықтар  өңдеу  процесінде   толық   түзету   жасауға

мүмкіндік  ...  ...  ...  ...   ...  және  ...  ...  жасауымыз   қиындыққа

әкеліп соғады, тұйыққа тіреледі.

4. Статистикалық ... ... ... ... – ала ...  -  әдістеме  негізінде   ұйымдастырылған   түрде

жүргізілуі тиіс және одан  ...  ...  ...  ... үшін ... ...    статистикалық   бақылау   кезінде   бастапқы    ...  ...  ...  ...   ...   онда   ... қорытындысы нәтижесіз болып шығады және алдына  қойған  ...  ...  ...  барлығы   бақылау   ...   мен   ... ... ... ... ... ... бақылауды жүргізуді ұйымдастыру және оның

бағдарламасы.

Статистикалық бақылауды ұйымдастырудың мәні. Статистикалық бақылауды

жүргізбес  ...  оның  ...  ...  ...   ...   ... ... бақылаудың мәні мен  маңызын,  міндетін  және  ... ...  ...  ...  мәліметтерді  жинаудың  формаларын,

түрлерін, тәсілдерін,  ...  ...  ...  ...  ...  бұларды

нәтижелі шешу  үшін  алдын  ала  ...  ...  ...  ...  ... ... ... мен міндеті анықталады  да,  соңынан оның

бағдарламасы жасалынады.

Ұйымдастыру  жұмыстарының  ...  ең  ...  –  ... жүргізудегі  алдына қойылған мақсат,  оның  өзі  сол  жүргізілетін

зерттеудің мәні мен маңызына байланысты. Бұл дегеніміз ...  не  ... ... ... ... ...  жиналатындығын,  қалай

өңдеу керек екендігін, қолданатын кестенің пішінін және есептеу тәсілдерін

анықтау болып табылады. Сол  себепті  статистикалық  ...  ... оның ... ... ... ... өте  ...  жұмыс  болып

есептелінеді.

Статистикалық  бақылаудың  зерзаты  (  ...  ).   ... ... ... ... – зерттеуге жататын әлеуметтік

құбылыстар мен процестер  жиынтығы. Мысалы, өнеркәсіпті зерттеу  керек болса,

онда бақылау зерзатына  Қазақстан Республикасындағы өнеркәсіп  ...  ... ...  зерттеу қажет болса,  онда  ұжымшарлар  мен кеңшарлар

жиынтығы жатады. Ал халық  санағын жүргізу қажет ... ... онда ... ... ... ... бір ... мезгілдегі бүкіл халық

жатады.

Статистикалық бақылау жұмыстарын ғылыми жүйеде ұйымдастыру кезеңінде

ең бастысы –  бақылау  зерзатының  шегін  ...  ...  Егер  ... шегі ... ... ...  онда  оның  ...  бөліктерінің

зерттеуден тыс қалуы немесе зерттеуге жатпайтын мүлде ...  ... ... де мүмкін. Сондықтан бақылау зерзатының шегін дұрыс анықтап алу

зерттеу кезіндегі мәліметтердің  анық та, қанық болып шығуына әсері  өте зор.

Мысалы, өнеркәсіптің ... ... ... үшін  оның  ...  жататын

өнерәсіп  орындарды басқа салаларға жататын кәсіпорындардан   айыратын,

өздерінің өндіретін ... ... ... ... болады.

Статистикалық бақылаудың зерзаттары бөлек элементтерден тұрады  және

оны нышандарына  қарай  бір  – ...  ...  ...  Сондықтан,  ол

статистикалық  бақылау  ...  ...  көзі   ...   ...   ... ... бірлігі деп атайды.

Бақылау бірлігі деп,  бастапқы  статистикалық мәліметтер  жиынтығын

зерттеуге жататын зерзат ...  ...  бір  ...  айтады.  Бақылау

бірлігін анықтау – зерттеуге жататын жиынтық құрылымына, оның алдына қойған

мақсатына,  атқаратын  ...  ...  ...  ауыл   ... керек  болса, бақылау  бірлігі  ретінде  әрбір  ұжымдар мен кеңшар

немесе жеке шаруа қожалығы алынады. Егер ...  ...  ...  керек

болса, бақылау бірлігі  ретінде өндірілген өнімнің көлемі, ал  жалақы  қорын

зерттеу керек болса, бақылау  бірлігі ретінде  ...  ...  ... Сонымен, бақылау бірлігіне әрбір кәсіпорын, мекеме, ұжым, оқу орны

немесе әрбір жұмысшы, қызметкер, ...  ...  ...  ...  яғни  ... ... зерттеуге жататындығына байланысты.

Кейбір жағдайларда бақылау  бірліктері біреу  немесе  ...  ... ... ... ... ... ... бақылау  бірлігі  ретінде  не

отбасы, не әрбір тұратын  немесе екеуі де ... ... Егер ...  ... ... ... құрамын, білімін, мамандығын және т.б.  зерттейтін

болсақ, онда бақылау бірлігі  ретінде адам алынады. Ал егер зерттеуге  отбасы

мүшесі, ондағы ... ... ... ...  ...  ...  ... тұрағы туралы деректер қажет  болса, онда  бақылау  бірлігі  ретінде

отбасы ... Егер ... ... құрамын  зерттеу керек  болса,

онда бақылау бірлігі  болып ... саны мен жеке ... ... ... ... бақылау  бірліктерімен  бірге  жиынтық

бірліктері де қолданылады. Бірақ, оларды бір  –  бірінен  ...  ... ... ... – ... ...  ...  жеке  белгісі.

Мысалы,  республикадағы  ұжымшарлардың,  өнеркәсіп   ...   ... ... ...  ...  ...  және  адам  ...  Яғни

статистикалық жиынтық бірлігі  зерттеуге  ненің  жататындығын  көрсетсе,  ал

бақылау бірлігі бастапқы деректердің ... ... ...  ...  ...  бағдарламасын  жасайтын  болсақ,  ол  –   ...  ал  ...  ...  жинау  туралы   ұйымдастыру   жұмыстарын

жүргізетін болсақ, ол –  бақылау бірлігі болып саналады. ...  2006  ... ... ... ... ... ... жылғы еңбек  нарығының негізгі индикаторлары

|                                |15 және одан ... ... ...     |

|                                |2006                    ...    |

|                                |                        |2005 ... ІІ |

|                                |                        ...        |

|                                |І ...    |ІІ ...   |               ... ... ... ...      |7919,3      |7892,9         ...                            |            |            |               ... ...     |68,4        |69,7        |70,5           ... (                      |            |            |               ... ... халық, мың   |7102,1      |7285,2      |7239,2         ...                            |            |            |               ... ... ... %     |91,5        |92,0        |91,7           ... ... мың адам      |4563,0      |4630,0      |4468,5         ... жұмыспен қамтылған      |2539,1      |2655,2      |2770,7         ... мың  адам            |            |            |               ... ... мың адам        |661,1       |634,1       |653,7          ... ... %          |8,5         |8,0         |8,3            ... ... ... |14,7        |13,4        |14,2           |

|%                               |            |            |               ... ... ...       |4,8         |4,3         |4,9            ... %                      |            |            |               ... ... емес      |3587,1      |3435,4      |3304,5         ... мың адам                 |            |            |               ... ... емес      |31,6        |30,3        |29,5           ... деңгейі, %             |            |            |               ...  ...  ...   Статистикалық   зерттеуді

жүргізер  алдында  оның  ...   ...   және   ...   бірліктерін

анықтағаннан кейін, негізгі  бір  ұйымдастыру  жоспарына  ...  ... жете ... ... ... ... бағдарламасы  деп

зерттеу кезінде бастапқы  мәліметтерді  ...  үшін  ...  ...  ... ... ... ... сұрақтар тізімінің жиынтығын  айтады.

Бақылау бағдарламасына кіргізілетін сұрақтардың тізімін жасау –  аса

күрделі жұмыс. Оны өңдеу  және құрау көптеген  ...  ...  ... ... сол ... жұмысына нақты қатысы бар  мекемелер  мен

ұйымдардың қатысуы ... ... ... ... ... ... күнгі зерттеудің негізгі  тірегі болып саналады. Сондықтан,  бақылау

бағдарламасын жасаған ...  оның  ...  ...  және  ...  ...  көп  ...  аударылуы  тиіс.  Өйткені,  одан  жиналған  бастапқы

мәліметтер мемлекетті басқаруға, шаруашылықтарға  жетекшілік  ...  ... – ... ... ... Әрі ол ... – ала ескертіледі.

Статистикалық бақылау бағдарламасына енгізілген сұрақтардың  мөлшері

статистика   органдарындағы   есеп   беру   ...   ...    ... ... болуы  тиіс.  Себебі,  әрбір  ...  ... ...  шаруашылықтың  есеп  беру  формаларындағы  көрсетілген

көрсеткіштердің өзі ... ... ... ... ... ... ... бельгия ғалымы  А.  Кетленің

ұсынған төмендегі ережесін естен ... ... ... ... артық сұрақтар кіргізілмеуі және  ондағы

көрсетілген  сұрақтардың  жауаптары  бақылаудың  алдына  қойған

мақсатын анықтауы тиіс;

2. ...  ...  ...  және  ...  ...  ... кіргізілгені жөн;

3. бақылау бағдарламасына  кіргізген сұрақтар  жауап   берушге  кері

әсерін  тигізетіндей,  яғни  оның  ...   ...   ... ... күдік туғызбауы керек;[2]

Жоғарыдағы  келтірілген  нұсқауды  орындағанда  ғана   ... ... ... ... ... бақылаудың бағдарламасы  мен  ұйымдастыру  мәселелерін

қарастырған  ...  ең  ...  ...  бірі  ...   оған   ... ... ... есептеледі.  Атап  айтқанда,  зерттеу  ... ... ... жоғары сапалылығы, дұрыстығы,  толықтығы

және оның нәтижелілігі сол  берілген сұрақтарға сай түсінікті,  ұғымды  ...  ...   ...   ...   ...   Сондықтан   көп

жағдайларда берілген сұрақтардың  түсінікті болуы үшін  сол  ...  ... ... ... қосымша  ретінде  беріледі.  Мұнда  сұралушы,  яғни

жауап беруші, өзінің таңдауы  бойынша, берілген сұрақтың ... ... ... ... ...  1989  ...  ...  санағында  халықтың  білімі

туралы сұраққа төмендегідей қосымша ... ... ...  ... ... ... ... бастауыш және сауатсыздық.  Мұндай  жауаптар

өте дұрыс  ...  ...  және  ...  ...  қосымша  кіріп  кетуіне

тосқауыл  болады.   Себебі,   берілетін   ...   ...   ... Осыған орай сұралушы сұрақтың ретіне қарай, өз ...  ... – ақ ... ... қажет. Кейбір сұрақтарға берілетін жауаптар «бар»

немесе «жоқ» ...  ...  ...  ...  ...  ...  жоғарыда

көрсетілген жауаптар мәліметтерді өңдеу,  топтау  және  электронды  есептеу

машинасына даярлау жұмыстарын жеңілдетеді.

Статистикалық ... ... ... – ... ...  ... жауап жазуға және керекті мәліметтерді  жинауға  арналған  бір  бет

қағаз  (бірнеше  бет  болуы  да  ...  Бір  ...   бір   ... ... ... ...  ...  болғаны  да  жөн.  Демек,

статистикалық бланк   (формуляр)  –  бұл  ...  ...  ... ... ... ... ... бақылау  формуляры  әр  түрлі

атпен аталуы (батапқы есеп беру  формасы,  карточка,  ...  акт,  ... ... сұрақ қағазы және  т.с.с.)  әбден  ...  ...  ... және ... – ... ... жеке ... ретінде көрсетіледі.

Титулдық бөлімінде статистикалық  бақылаудың  түрі,  аты,  бекітілген

мерзімі  және  бекіткен  ...  аты  ...  Ал  ...  –  ... ... ... аты – жөні және толық тұрағы  жазылады.  Мекен  –

жайдың көрсетілуі сол  ...  ...  ...  ...  ... үшін ... ... формулярдың  жеке –  дара,  яғни  карточкалы

және  тізімдік  екі  түрі  ...  Жеке  –  дара  ...  ...   ...   бақылау   бөліктерінің   мәліметтері   жеке   бланкіге

толтырылады. Тізімдік формулярда  бір  ...  екі  ...  одан  да  ...  бірліктерінің  мәліметтері  көрсетіледі.   Мысалы,   жеке   ... ... ... ...  ...  ...  есеп

беру формасы, ал тізімдікке 1989 жылғы халық санағында  ...  ... ... ... ... екі ... да ... тән  құндылығы  мен

кемшіліктері  бар.   Карточкалы   формулярдың   ...   ... сол, ... ... ... көп ... келеді. Сонымен  бірге,

бұл формулярдың жалпы  көрсеткіштерін қолмен есептеу. Топтау жұмыстары ... ... ... мұнда әрбір бланкі сайын мекен –  жайы  ... ... ... Ал, бұл басы ... ... пен орынсыз

қаржы  шығындарын  көбейтеді.  ...  ...  ...  өте   үнемді,

мәліметтерді тексеру  жеңіл және машинамен өңдеуге  өте қолайлы.

Статистикалық бақылау бағдарламасы туралы дұрыс  түсінік  беру  ... ... ... ... ету үшін оның түсініктемесі

мен нұсқауы жазбаша түрінде  бірге жіберіледі.

Нұсқау, кітапша ретінде  көрсетіледі.  Нұсқауда,  негізінен,  мыналар

көрсетіледі:  ...  мәні  мен  ...  оның  ...  мен   ... ...  ...  ...  мерзімі  мен  жүргізілу  ұзақтығын

көрсету, құжаттарды толтыру  тәртібін үйрету, қорытындысын  ...  ... ... ... ... ... ...  дұрыс  жауап  беру  туралы  түсінік

берілуі және ... ...  ...  саналады.  Статистикалық

бақылау кезінде қолданылатын құжаттарды (бланкілер, нұсқаулар,  және  т.б.)

жұмыс жабдықтары деп атайды.

Статистикалық  бақылау  бағдарламасында  ...  ... ... да ... ... Оған ... жинаудың  түрлері

мен тәсілдерін анықтау, зерттеу  жұмыстарына  қатысатын  мамандарды  даярлау