Құқықтың шығу тарихы Қазіргі заман құқығының айырмащылықтары

б) халықаралық  ұйымдар арасындағы;

в) бір  жағынан мемлекететр, халықаралық  ұйымдар, екінші жағынан жеке және заңды  тұлғалар арасындағы;

г) жеке және заңды тұлғалар арасындағы.

Халықаралық құқық – бұл ерекше құқық жүйесі болып табылады. Ғылым және оқу  пәні болып табылады.

Халықаралық құқық құқық жүйесі ретінде барлық мемлекететрдің, барлық адамзаттың иглігі болып табылады, ол барлығына біреу. Бірақ та халықаралық құқық ғылымы барлық мемлекеттерге бірдей бола алмайды. Әрбір мемлекеттте өзінің халықаралық құқық ғылымы болады,мысалы, халықаралық құқықтың қазақстандық ғылымы.

Халықаралық құқық, кез келген мемлекеттің ұлттық құқығы сияқты салаларға бөлінеді. Халықаралық құқықтың салалары халықаралық қатынастардың белгілі бір тобын реттейді және халықаралық –құқықтық институттар мен нормалардың жиынтығы болып табылады. Мысалы, Халықаралық қауіпсіздік құқық саласы халықаралық пен қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі қатынастарды реттейді; Халықаралық ұйымдар құқығы халықаралық ұйымдарды құру мен қызмет ету тәртібін реттейді. 

Халықаралық құқықта мынадай салалар қалыптасқан: 

1) Халықаралық  құқық субъектілік құқық; 

2) Халықаралық  ұйымдар құқығы; 

3) Халықаралық  гуманитарлық құқық; 

4) Халықаралық  теңіз құқығы; 

5) Халықаралық  әуе құқығы; 

6) Халықаралық  ғарыш құқығы; 

7) Халықаралық  атом құқығы; 

8) Халықаралық  экономикалық құқық; 

9) Халықаралық  қылмыспен күрес құқығы; 

10) Халықаралық  келісімшарт құқығы; 

11) Халықаралық  қоршаған ортаны қорғау құқығы; 

12) Халықаралық  қауіпсіздік құқығы. 

      Халықаралық құқық – мемлекеттер арасындағы қатынастарда өзін қалай ұстау керек екендігі жөніндегі келісімшарт нормаларының жиынтығы болса, дипломатия – сыртқы саясатты жүргізу амал-тәсілдердің жиынтығы, ал сыртқы саясат – бұл өзінің мүдделерін қанағаттандыру үшін халықаралық аренада оның жүргізетін негізгі бағыттары.

Қортынды

        Барлық заңдық нормалар бір-бірімен тығыз байланысты, өзара тәуелді, өзара негізделген және бірыңғай жүйе құрайды. Құқық жүйесі — нақтылы түрде қалыптасқан құқықтың ішкі құрылымы.  Құқық институты — бірыңғай қоғамдық қатынастардың жеке, шартты түрде дербес түрлерін реттейтін құқық нормаларының жиынтығы.

  Қазақстан зайырлы мемлекет болып табылады, онда конфессияаралық татулық пен келісім салтанат құруда, дінге сенушілермен қатар атеистік көзқарасты ұстанатын азаматтардың да құқығы құрметтеледі. Мемлекет діни қызмет саласына араласпайды, алайда конфессиялармен өзара іс-қимылды қамтамасыз етуі және азаматтардың діни сенім бостандығы құқығын қорғауы тиіс, ол үшін осы салада тиімді мемлекеттік саясат қалыптасып келеді. Діни сенім бостандығы туралы заңнаманы миссионерлік қызметті реттеу, діни өнімдерді тарату, діни бірлестіктерді тіркеу бөлігінде одан әрі жетілдіру, сақтау және біркелкі қолдану қажет.

Қазіргі жағдайларда мемлекеттік және қоғамдық өмірде гендерлік теңдік, әйелдер  мен ерлердің тең құқықтары мен  тең мүмкіндіктерін қамтамасыз ету  факторы айтарлықтай рөлге ие болуда. 

Қазақстанның  өмір сүру сапасының стандарттары жоғары, серпінді, қазіргі заманғы мемлекет ретінде қарышты да орнықты дамуы  адами әлеуетті, азаматтардың іскерлігін жандандыру, азаматтық қоғам институттарын  нығайту негізінде ғана мүмкін болады.Осыған байланысты азаматтық қоғам институттарының дамуына және азаматтық бастамаларды іске асыру мүмкіндігіне қосымша қарқын беретін құқықтық құралдар қажет.

Үкіметтік емес ұйымдардың мәртебесін жетілдіру  керек, құқықтық реттеу тетіктері үкіметтік  емес ұйымдар қызметінің ерекшеліктерін, сондай-ақ қоғамдық бірлестіктерді мемлекеттік қолдауды қамтамасыз етуді ескеруі тиіс.Ақпарат мәселелерін реттейтін нормативтік-құқықтық реттеуді де жетілдіру қажет. Осы қызмет және оның құқықтық реттелуі тұтас алғанда кепілді сөз бостандығына, адамның жеке өміріне, жеке және отбасылық құпияларына, хат жазысу, телефон арқылы сөйлесу және өзге де алысқан хабарларының құпиясына қол сұғылмауына конституциялық құқықтарының сақталуын, сондай-ақ мемлекеттік құпиялар туралы заңнама талаптарының сақталуын ескере отырып, заңда тыйым салынбаған тәсілдермен кез келген ақпаратты еркін алуға және таратуға бағытталуы тиіс.

Азаматтық бастамаларды дамыту жергілікті өзін-өзі  басқару мәселелерімен тығыз  байланысты. Мемлекет пен азаматтық  қоғам тоғысындағы бұл институт өзін нығайту мен дамытуды талап етеді. Атап айтқанда, жинақталған тәжірибені ескере отырып, мемлекеттік басқару мен жергілікті өзін-өзі басқару функцияларының аражігін ажыратып қана қоймай, сонымен қатар жергілікті өзін-өзі басқару органдарын жергілікті маңызы бар мемлекеттік функцияларды іске асыруға кең ауқымда тарту қажет.

Дәстүрлі  түрде жеке өзіндік құқыққа жеке тұлғалардың мүдделерін қамтамасыз етуге жұмылдырылған салалар  жатқызылады (азаматтық, банктік, сақтандыру, патенттік құқық және басқалары).

  Көпшілік құқыққа мемлекттік, әкімшілік  және қылмыстық құқықтар жатқызылады.

Қазіргі қоғамның құқықтық жүйесі мынадай негізгі  салаларды біріктіреді:

1. Мемлекеттік  (конститутциялық) құқық- бұл елдің  қоғамдық және мемлекеттік негізін  белгілейтін құқық саласы, азаматтардың, мемлекет органдары жүйесінің құқықтық жағдайының негізгі және олардың негізгі өкілеттіктері. 

2. Әкімшілік  құқық мемлекеттік оргаандардың  атқарушылық- басқарушылық қызметін  жүзеге асыру барысында жинақталатын  қоғамдық қатынастарды реттейді.

3. Қаржы  құқығы қаржылық қызмет саласындағы  қоғамдық қатынастарды реттейтін  нормалардың жиынтығын білдіреді.

4. Жер  құқығы адамзат қоғамының өмір  сүруінің материалдық негізі  болып табылатын жерді, оның  қойнауын, суды, ормандарды пайдалану  мен қорғау саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді.

5. Азаматтық  құқық-әр түрлі мүліктік және  сонымен сабақтас жеке мүліктік  емес қатынастарды реттейді. Азаматтық  құқық нормалары 

Еліміздің Негізгі заңында көрініс тапқан идеялар мен принциптер ұлттық құқықтық жүйенің негізгі бағыттары мен даму тетіктерін, оның ішінде конституциялық құқықты ұзақ мерзімді перспективада айқындайды. Яғни Конституцияның принциптері мен нормаларын, ең алдымен, мемлекеттік билік органдары мен оның лауазымды адамдарының қызметінде толыққанды іске асыру, бұл ретте Конституцияны тікелей қолданумен қатар ағымдағы заңнама және құқық қолдану арқылы оның әлеуетін қамтамасыз ету маңызды міндет болып табылады.

     Біздің мемлекетіміздің Конституциясында бекітілген Республика қызметінің түбегейлі принциптерін (бұл: қоғамдық келісім мен саяси тұрақтылық, барша халықтың игілігі үшін экономикалық даму, қазақстандық патриотизм, мемлекеттік өмірдің неғұрлым маңызды мәселелерін демократиялық әдістермен шешу) сақтау мен іске асыру елдің орнықты әлеуметтік-экономикалық және саяси-құқықтық дамуын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. , дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне немесе кез келген өзге жағдаяттарға қатыссыз құқықтары мен бостандықтарының теңдігіне кепілдік беретін жағдай жасау болып табылады.

Осы орайда ұлттық келісімді сақтау мен  нығайтуда, Қазақстанның көпұлтты халқының бірлігін қамтамасыз етуде құқықтық тетіктердің рөлі арта түсетін болады. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Пайдаланылған әдебиеттер: 

1. Қазақстан Республикасының мемлекеті мен құқығының негіздері Алматы,2003.

2. Құқықтану- Алматы: Мектеп -2006

3. ҚР Конституциясы, 30 тамыз 1995 ж. – Алматы: Жеті жарғы,1996.

4  Мемлекет және құқық негіздері.  Оқулық. Алматы., 2001.

5. Н. Дулатбеков., С. Амандыкова., А. Турлаев . Мемлекет және құқық негіздері. Алматы., 1999.

6. Н.А. Ағыбаев.  Қылмыстық құқық. Жалпы бөлім. Алматы., 2001

7. ҚР Азаматтық құқығы . А. Төлеуғалиев. Алматы: «Жеті Жарғы»., 2001., I-II том