Стандарттау әдістері

1951 ж. мемлекеттік мұрағаттар туралы  декретке сәйкес мемлекеттегі  мұрағат ісінің ережелері. 

1983 ж. Ұлттық мұрағат қоры және  мұрағаттар туралы Заңдар.  Мұрағат  қорының мемлекеттік және мемлекеттік  емес бөлімдері. Бөлінген  мемлекеттік мұрағаттар. Сейм мұрағаты. Президент Мұрағаты. Ұлттық қорғаныс, ішкі және сыртқы істер министрліктерінің мұрағаттары. Мұрағат құжаттарын пайдалануға рұқсат алу мәселелері.

Посттоталитарлық  кезеңдегі Орталық және Шығыс  Еуропадағы мұрағаттар

Мұрағаттар  жүйесі. «Күштеу» ведомстволарының мұрағаттары. Билеуші партия, діни конфессия мұрағаттары.

Посттоталитарлық  кезеңдегі мұрағат ісі жөніндегі  нормативтік актілер. Мұрағат ісін басқару органдарының статусы, өкілеттілігі және құзыреттілігі. Мемлекеттік емес мұрағаттардың қалыптасуы. Мұрағаттарды жинақтау және кіруге рұқсат алу мәселелері.

  Солтүсітк Америка елдеріндегі  мұрағат ісі

Канада  мұрағаттары. Канада мемлекеттік мұрағаты туралы заң (1912, 1956 жж.). Мемлекетте мұрағат  ісінің ахуалына талдау жасайтын Орталық  сарапшы комиссиясының қызметі.  1987 ж. мұрағат ісі туралы заң. Канада ұлттық мұрағаты, оның статусы, құрылымы. Қордың құрамы және мазмұны.

Құжаттардың сақталуын қамтамасыз етуді ұйымдастыру. Құжаттарды пайдалануға рұқсат беруді реттейтін заңдар. Мұрағаттағы оқу залының жұмысы.

Провинциалды  және қалалық мұрағаттар. Университет, ғылыми қоғамдар, арнайы және діни ұйымдар  мұрағаттары.

Кәсіби  қоғамдар қызметі. Квебек мұрағатшыларының қоғамы (франктілді), Канада мұрағатшылары  ассоциациясы (ағылшын тілді). Қоғамның мерзімді басылымдары. 

АҚШ-тағы мұрағат ісі. АҚШ-тағы Ұлттық мұрағат және құжаттаманың басқармасы. Мұрағат бөлімдері функциялары. Ұлттық мұрағаттың құрылымы. Өлкелік мұрағаттар, президент кітапханалары, құжаттарды сақтаудың арадағы орталықтары.  Олардың функциялары мен қызметі.

Провинциалдық мұрағаттар (штаттар  мұрағаттары), олардың қызметі. Ұлттық мұрағаттың құжаттаманы басқару  саласындағы қызметі. Құжаттаманы  басқару бағдарламалары. АҚШ-тағы мұрағатшылар қоғамы және оның ұлттық мұрағат ісі мәселелерін шешудегі маңызы.

 

 

Құжат құндылығын сараптау

Құжат құндылығын сараптау түсінігі және оның міндеттері. ҚҚС негізгі кезеңдері.

Құжаттың  түпнұсқасы, көшірмесі туралы түсінік. Дублетті құжаттар. Дублетті құжаттарды тұрақты сақтауға қабылдауға    сұрыптау мәселесі.

Қайталанбалы  ақпаратты құжаттарды мемлекеттік  сақтауға сұрыптау мәселесі.

Мұрағат қоры құжаттарының сақталу деңгейі.  «Қор іздерін» сақтау. Мұрағат қорын  өзге мекемелер құжаттары есебінен толықтыру.

Құжаттардың физикалық жағдайлары. Құжаттардың палеографиялық, тілдік, көркемдік және өзге де ерекшеліктері. Құжаттың заңдық күші.

«Құжат тізімдемесі» түсінігі. Тізімдемелердің атқаратын қызметтері, типтері және түрлері.

Титік және ведомстволық тізімдемелер, мемлекеттік мұрағатқа қабылданатын құжаттардың тізімдемелері, үлгі тізімдемелер.  ҚР мемлекеттік органдарындағы Бріңғай  электрондық құжатайналымы жүйесінің  анықтамалықтары.

Құжат құндылығын сұрыптау жұмыстарын ұйымдастыру. Сараптау және сараптау-тексеру комиссиялары, олардың  міндеттері мен құқықтары.

 

Құжаттарды есепке алу 

Құжаттардың сақталуын қамтамасыз ету – барлық мұрағаттардың негізгі қызметі.

Құжаттарды  сақтауға тиімді жағдайлар жасау. Құжаттарды қоймаларда орналастыру және топографиялау. Мұрағаттардан істерді пайдалануға  беру тәртібін сақтау. Құжаттарды есепке алу, олардың жағдайын тексеру. Ерекше құнды және теңдесі жоқ құжаттарды анықтау, сақтандыру қорын құру.

ҚР  ҰМҚ құжаттарын орталықтандырылған есепке алу туралы әдістеме құжаттарды есепке алу саласындағы негізгі  нормативтік құжат.

Мұрағаттардағы  негізгі есеп бірліктері. Құжаттарды есепке алу принциптері. Негізгі  есептік құжаттар.

Мемлекеттік мұрағаттарда құжаттарды еспке алу.

Мемлекеттік мұрағаттардағы негізгі есептік  құжаттар.

Құрамы  ауыспалы құжаттарды мемлекеттік мұрағаттарда есепке алу.

Мекеме  мұрағаттарында құжаттарды есепке алу.

Мемлекеттік мұрағаттарда құжаттың орнында болуын және жағдайын тексеру, оның мақсаты. Құжаттардың  орнында болуын және жағдайын тексеру  жұмысын ұйымдастыру. Тесксеру актілері.

 

ҰМҚ құжаттарының ғылыми-анықтамалық аппарат жүйесі

Мұрағаттардың ақпараттық қызметі туралы түсінік. Қайталанбалы ақпаратты құжат туралы түсінік. Ақпараттық-іздестіру жүйелері.

ҰМҚ құжаттарының ғылыми анықтамалық аппарат  жүйесі (ҒААЖ) туралы түсінік. ҒААЖ құру негіздері, оларға қойылатын талаптар.

Ғылыми  анықтамалық аппарат жүйесінің  құрылымы.

ҒАА түрлері. Мұрағаттық анықтамалықтар. Мұрағаттық тізімдемелер. Тізімдеменің мақсаты.

Мұрағаттық  каталогтар. Каталогтар түрлері.

Мұрағат құжаттарының шолуы. Шолуларды құрудың  мақсаты мен түрлері.

Мемлекеттік мұрағаттардағы жолсілтерлер.

Мемлекеттік мұрағаттар желісінің анықтамалықтары. Мұрағат құрамының сипаттамасы. Құжат құрамы мен мазмұнына аннотация  жасау әдістемесі.

Тақырыптық  жолсілтерлер. Мұрағаттық анықтамалықтардың  қосалқы аппараттары.

 

Мұрағат құжаттарын пайдалану мақсаттары мен түрлері 

Құжаттарды  пайдалану -  мұрағаттардың ғылыми-ақпараттық қызметі ретінде. Құжаттарды қоғамдық өмірдің түрлі аяларында пайдалану.

Пайдалану түрлері. Мұрағаттардың оқу залдарында құжаттарды пайдалануды ұйымдастыру. Мұрағаттық құжаттарды оқу залдарында пайдалану ережелері, оқу залы қызметкерлерінің атқаратын функциялары.

Көрмелерді  ұйымдастыру. Көрмелерді ұйымдастырудағы  мақсат. Көрмелердің тақырыптары. Стационарлық және жылжымалы көрмелер. Экспозицияларды  дайындау. Фотожинақтар, альбомдар  мен плакаттарды басып шығару. Оларды дайындау әдістемелері.

Құжатарды бұқаралық ақпарат құралдарында пайдалану. Мақалалар, ғылыми-көпшілік кітапшалар дайындау; жекелеген құжаттарды жариялау; мұрағаттық өмірдің ағымдағы мәселелері туралы ақпарат.

Мұрағаттық  құжаттарды радиобағдарламалар көмегімен  көпшілікке таныту. Тақырыптық әңгімелесулер, баяндамалар, дәрістер, хабарламалар және т.б. және оларды дайындау әдістемесі.

Мұрағаттық  құжаттарды теледидар көмегі нәтижесінде  пайдалану. Теледидарда бағдарламалар  дайындау әдістемесі. Аудиовидеотехникада  құжаттарды пайдалану ерекшеліктері.

Мұрағаттарда  кездесу кештерін, экскурсиялар, баяндамалар, дәрістер ұйымдастыру. Оларды ұйымдастыру  әдістемесі.

Мұрағаттарда  өлкетану және тарих сабақтарын ұйымдастыру. Оқу орындарына арнап көрнекі  құралдар дайындау.

Мекемелер мен азаматтардың сұраныстарын қанағаттандыру. Мұрағаттық анықтамалықтар, құжаттардың  көшірмелері. Тақырыптық және биографиялық анықтамалықтар.

Азаматтардың  сұраныстарымен жұмысты ұйымдастыру. Азаматтардың сұраныстары негізінде  мұрағаттық анықтамалықтар құрастыру.

Мекемелерге уақытша пайдалануға құжаттарды ұсыну. Мұрағат құжаттарының пайдалану  нәтижесін анықтауға бағытталған  есеп жүргізу жұмыстары.

Ұлттық  мұрағат қоры құжаттарын пайдаланушылар міндеттері.

Мұрағаттық құқық және мұрағаттық заңдар

«Мұрағаттық құқық» және «мұрағаттық заңнама» туралы түсінік.

Заң – қоғамдық қатынастар мен қоғамдық нормаларды реттеуші нормативтік құқықтық акт. Нормативтік құқықтық актілер  түрлері. 

Посткеңестік  кеңістіктегі мұрағаттық заңдар. Мұрағат  ісі саласындағы кеңестік  кезеңнің негізгі заңдық актілері. Халықаралық  ынтымақтастықты бекітуде халықаралық  заңдардың ойнайтын рөлі.

 

Қазақстан Республикасының мұрағаттық заңдары 

Қазақстандағы мұрағаттық заңнамалар.  Мұрағат  ісі саласындағы негізгі нормативтік  актілерге шолу. Министрлер кабинетінің  мұрағат ісі саласына байланысты қабылдаған қаулысы.

1998 жылы 22 желтоқсанда қабылданған  Қазақстан Республикасының «Ұлттық  мұрағат қоры және мұрағаттар  туралы» Заңы.

Қазақстан Республикасында құжаттану жүйесі мен мұрағат ісі саласын дамыту бағдарламасы.

ҚР  ҰМҚ құжаттарын сақтау, пайдалану, есепке алу және жинақтауды ұйымдастыруға  байланысты нормативтік-әдістемелік  құжаттар.

Мұрағат ісі саласындағы мемлекеттік  стандарттар.

Ведомстволық  мұрағаттарда жұмыс жасаудың негізгі  ережелері.

Мұрағат мекемелері басшылары мен қызметкерлеріне  қойылатын квалификациялық сипаттамалар.  Сақтау мерзімі анықталған типтік құжаттар тізімдемесі.

 

 

 

 

ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Негізгі

1. Алексеева Е.В., Афанасьева Л.П., Бурова Е.М. Архивоведение. Учебник. –М.,2002.
2. Экспертиза ценности управленческих документов и комплектование ими государственных архивов (теория и методика). -М., 2007.
3. Архивистика. Путеводитель по архивным технологиям. Курс лекций. –М., 2003.
1. Автократов В.Н. Теоретические проблемы отечественного архивоведения. –М., 2001. Архивы и управление  документацией  за рубежом. Основные  проблемы.М., ВНИИДАД. 1989.
2. Архивное законодательство в капиталистических странах. Сб. официальных документов. М.,1990.
3. Банасокевич  В.Д., Сокова А.Н. Управление  документацией из зарубежного опыта // Отечественные архивы.1992. №2.-С.100-107.
4. Бржостовская Н. Архивы и архивное дело в зарубежных странах. М,1974.
5. Маяковский И.Л. Архивное дело в рабовладельческих государствах древности и в эпоху феодализма.   М, 1960.
6. Сексенбаева Г.А. Архивное дело в зарубежных странах (80-90-е годы ХХ в). А, 2000.

Қосымша:

1. Административный  аппарат и  управление  документацией в США в 1970-1980 гг.М.,ВНИИДАД,1989.
2. Астапович А.О. Международная федерация по информации и документации // Отечественные архивы.1995.№4.С.101.
3. Быкова  Л.А., Леонтьева О.Г. Организация  доступа к архивным  документам в США // Отечественные  архивы. 1998. №6.С.102.
4. Витт Раймер. Некоторые особенности архивного дела в ФРГ //Отечественные архивы .1995. №4. С. 91.
5. Волкова  Т.С. Свобода  информации о деятельности  исполнительной  власти  федерального уровня в США. Правовой  аспект // Отечественные архивы.  1998. №6. С.94.
6. Гормаш В.Н. Архивы Нидерландов //Отечественные архивы,1994. №5. С.118.
7. Забавская Л.В., Кузнецова И.В. Об архивном законодательстве Великобритании и деятельности Национального архива // Отечественные архивы. 1999. №2. С 94.
8. Карапетенц И.В. Система архивных учреждений Швейцарии //Отечественные архивы. 1992. №2. С 106.
9. Каточкина Т.С. Федеральные центры документации США. История, современного опыта //Отечественные архивы. 1992. №6. С.92.
10. Каточкина Т.С, Акулиничева С.Д, Координация архивной деятельности в США в послевоенный период //Отечественные архивы. 1994. №1. С.100
11. Кожевников Е.М. Об архивах Канады // Советские архивы. 1998. №4. С.90
12. Козлов В.П. Архивы Центральной и Восточной Европы в посттоталитарный период  //Отечественные архивы. 1997. №1. №.3.
13. Копочлева О.Н, Нуралова Б.А. Как работает Национальный архив Канады //Отечественные архивы. 1994. №1. С.109.
14. Розин Клейе- Мишо. Архивное дело во Франции //Отечественные архивы. 1995. №6. С. 99.
15. Тайек С. Управление архивным учреждением в Соединенном Королевстве Великобритании и Северной Ирландии //Отечественные архивы. 1995. №5-С.96.
16. Хорхордина Л. Архивы и история. –М., 2006.
17. Хорхордина Л. Наука об архивах. –М., 2007.
18. Государственный стандарт Республики Казахстан. СТ РК 1037-2001. Делопроизводство и архивное дело. Термины и определения. –Астана, 2001.
19. Сборник нормативно-правовых актов, научно-методических документов в области архивного дела (19981- 2001). Под общей ред. доктора ист. наук К.Л. Есмагамбетова. – Астана, 2002.
20. Адельгужин А.А. Нормативная правовая база документирования и архивного дела // Қазақстанда іс қағаздарын жүргізу – Делопроизводство в Казахстане. -2007. -№ 1(1). -С. 60-66.
21. Закон Республики Казахстан от 22.12.1999 г. «О Национальном архивном фонде и архивах» № 326-I ЗРК.

Электрондық ресурстар

7. http://www.aprk.kz/ (каз., рус.)

8. http://www.gaar.kz/ (рус.)

9. http://www.kuzhatzhai-atyrau.kz/rus/ (рус., каз., англ.)

10. http://www.arhiv.vko.gov.kz/ (каз., рус.)