Стандарттау әдістері

 

Неміс тілді  мемлекеттердегі мұрағат ісі

Неміс мемлекеттеріндегі мұрағат ісіне тән ұқсастықтар мен ерекшеліктер. Германдықтар жерлеріндегі мұрағат типтері.

Пруссия мұрағаттары. ХІХ ғ. басындағы мұрағат ісі саласындағы реформалар. Пруссияның мемлекеттік мұрағатты және провинциалдық қоймалар жүйесі. Мұрағаттар құрамы мен құрылымы. Мұрағат ісінің әдістемелік және техникалық мәселелерінің ахуалы. Мұрағаттардың ғылыми-жариялық қызметі.

Бавария мұрағаттары. Құпия ведомстволардың мұрағаттары. /М.Можела министрінің реформалары. Имперлиялық мұрағаттың құрылуы (Рейхс-мұрағат). Мемлекеттің Ұлттық мұрағаты. Провинциалдық мұрағаттар. Мұрағаттардың құрамы мен құрылымы. Мұрағат жұмыстарының ахуалы. ²Мұрағат журналы² және оның мұрағаттануды дамытудағы маңызы.

Саксония мұрағаттары. Мемлекеттік және провинциалдық мұрағаттардың құрылуы. Мұрағаттардың құрамы мен құрылымы. Мұрағат ісін ұйымдастыру әдістері мен техникалары. Маманданған кадрлар даярлау мәселесі.

Мұрағаттардың археографиялық қызметі. Мұрағаттану  теориясы мен әдістемесінің дамуы. Ф.фон Леэр, В.Лозве, Г.Хольцингердің еңбектері.

Австро-Венгриядағы  мұрағат ісі. Венадағы мемлекеттік мұрағат және оларды жинақталу сипатына тән ерекшеліктер. Мұрағаттардағы құжаттар құрамының ерекшеліктері. Мұрағат құжаттарының жіктелуі және жүйеленуі. Мұрағаттардың ғылыми-анықтамалық аппараттары. Тарихи ведомстволық мұрағаттар. Құжаттар құрамы. Жергілікті мұрағаттар, олардың құрамы. Тарихи қоғамдардың жергілікті мұрағаттарды қалыптастырудағы ролі. Австриядағы мұрағат ісі саласындағы білім. Тарихи зерттеулер жөніндегі Вена институты (1885 ж.) және оның мұрағатшыларды даярлаудағы маңызы.

Венгрияда Ұлттық мұрағаттының құрылуы. Оның қорларының құрамы. Комитеттік, шіркеулік және жеке мұрағаттар.

          Балкан елдерінің мұрағат ісі

Греция, Сербия, Болгария, Румыния мұрағаттары. Тарихи қоғамдардың жазба құжаттар қоймаларын қалыптастырудағы маңызы. Мұрағат ісінің дамуындағы ұқсастықтар мен ерекшеліктер. Мұрағат ісін жүргізудің әдістемесі және техникасы. Ұлттық кітапханалар мен мұражайларда құжаттарды жинақтау және коллекциялау.

Скандинавия елдеріндегі мұрағат ісі

Швециядағы мұрағаттар. Мұрағаттардың жеке мекеме ретінде қалыптасуы. Елдегі  мұрағат саласындағы реформалар (ХІХ ғ. соңы). Тарихшылар Ган Иортпен Гильдебранттың  Стокгольм мемлекеттік мұрағатын қалыптастырудағы және оларды жинақтаудағы орны. Мұрағат құжаттарының жіктелуі және жүйеленуі. Жергілікті жерлерде мұрағат жүйесінің қалыптасуы.

Норвегия мұрағаттары. Ұлттық мұрағаттың құрылуы. Оның құрамы мен құрылымы.

Дания. Патшалық бас мұрағат. Провинциалдық мұрағаттар. Мұрағаттардың құрамы мен құрылымы. Мұрағат ісін реттеу саласына байланысты қабалданған заңдар (1889, 1891 жж.). Скандинавия елдерінде мұрағат ісінің дамуына тән ортақ ерекшеліктер.

 

  ХХ ғ. БАСЫНДАҒЫ ШЕТЕЛДЕРДЕ  МҰРАҒАТ ІСІНІҢ ДАМУЫ

 

         ХХ ғ. басында шетелдерде мұрағат ісінің дамуының  нәтижелері

Мемлекеттік басқару саласындағы мұрағат ісінің жеке сала ретінде қалыптасуы. Мұрағат ісінің ұйымдастырылуындағы орталықтандырылған  және орталықтанбаған нысандар. Мұрағат құжаттарын жариялау принциптері және оның заңдық негіздері. Теориялық қайта өңдеу және мұрағаттанудың дамуы. Құжатардың пайда болу  принципі - шетелдер мұрағаттануының маңызды жетістігі. Мұрағаттар ірі ғылыми-зерттеу мекемелері ретінде. Мұрағаттанудың жеке пән ретінде қалыптасуы. Мұрағат үшін кадрларды даярлау мәселесі.  Мұрағаттарды жаңа құжаттар түрлерімен толықтыру, олардың теориялық және әдістемелік нысаны. Экономикалық мұрағаттардың пайда болуы. Олардың құрамы. Ұлттық кәсіби бірлестіктердің құрылуы. Мұрағат саласында халықаралық байланыстардың пайда болуы. Сирек кездесетін қолжазба құжаттарын сақтауды қамтамасыз ету бағытында құжаттанушылардың, мұрағаттанушылардың, кітапханашылар мен тарихшылардың қарым-қатынастары. Мұрағаттанушылар мен кітапханашылардың халықаралық конгресі (1910 ж., Бельгия) және оның мұрағаттану теориясының дамуына тигізген әсері.      

 

Соғысаралық кезеңдегі шетелдердегі мұрағат ісі (1918-1939 жж.)

Мұрағаттар  жүйесі мен құрамына енгізілген өзгерістер. Соғыстың ықпалының нәтижесінде құжаттық материалдармен,  мұрағат қорларының құжаттарымен алмасу. Мұрағат құжаттарының жаппай жойылуы.

Соғыс кезіндегі арнайы мұрағаттар мен кітапханалардың құрылуы. Бірінші дүниежүзілік соғыс тарихы туралы құжаттарды жариялау. Еуропалық кабинеттердің үлкен саясаты (Германия), соғыстың басталуы туралы британдық құжаттар (Англия), 1871-1917 жж. (Франция) француз дипломатиялық құжаттары және т.б.

Мұрағат құжаттарына қолжетімділіктің шектелуі. Мұрағат комиссиясының құрылуы (1929 ж.) және Ұлттар Лигасы жанындағы мұрағаттанушы-сарапшылар комиссиялары (1931 ж.). Мұрағаттарға байланысты халықаралық жолсілтер анықтамалықтардың пайда болуы.

       Шығыс және Орталық Еуропа мемлекеттерінің мұрағат ісі

Польша  мұрағаттары. Ірі тарихи ведомстволық мұрағаттар. Олардың құрамы. 1919 ж. мұрағаттар туралы заң. Мұрағат ісін басқару ұйымының құрылуы және мемлекеттік мұрағаттар жүйесі. Облыстық мұрағаттар. Мұрағаттардың құрамы және құрылымы. Мұрағат жұмысының әдістемелік және техникалық жұмысының жағдайы мен жалпы сипаттамасы.

Австрия мұрағаттары. Венаның мемлекеттік мұрағаты. Ведомстволық тарихи мұрағаттар. Әскери мұрағат, қаржылық палата мұрағаты, ішкі істер және юстиция мұрағаты. Ағымдық ведомстволық мұрағаттар.

Жергілікті мұрағаттар. Мұрағаттарды жинақтау.

Германия  мұрағаттары. Мұрағаттар құрамының өзгерілуі. Жалпыимпериялық мұрағаттың қалыптасуы (1920 ж.). Мұрағаттарды жинақтау ерекшеліктері. Мұрағат құрылымы.

Неміс жерлерінің мемлекеттік және провинциалдық мұрағаттары. Олардың мұрағат ісінің теориясы мен әдістемесінің дамуына тигізген әсері.

Әскери  мұрағаттардың орталықтандырылуы. Әскери Орталық мұрағаттың ұйымдастырылуы (1936 ж.).

Батыс Еуропа мемлекеттерінің мұрағаттары

Франция. Мұрағаттарды орталықтандыру жүйесі. Мемлекеттік мұрағаттар жұмысының біркелкі әдістері мен нысандары. Мұрағат туралы үкіметтік декреттер (нотариалдық мұрағаттарды тапсыру 1928 ж., мемлекеттік мұрағаттарға мекемелер материалдарын тапсыру 1936 ж.).

Соғыс туралы мұрағат пен кітапхананың құрылуы.

Бельгия мұрағаттары. Бельгиядағы мұрағат мекемелерінің жүйесі. Мұрағат жұмыстарының әдістемелік дамуы. Мұрағат кадрларын даярлау. Бірінші дүниежүзілік соғыс құжаттарының шоғырлануы. Соғыс мұражайының (1918 ж.), соғыс мұрағатының (1919 ж.) құрылуы. Оларды шоғырландыру ерекшеліктері.

Голландия мұрағаттары. 1918 және 1919 жж. мұрағаттар туралы заңдар. Мұрағаттық мекемелер жүйесінің анықталуы.  Ведомстволық мұрағаттарға бақылау орнату.

Нидерландының тарихи-экономикалық мұрағаты және «Нидерландық жолбарыс» геральдық қоғамының мұрағатының құрылуы (дворяндар тарихы мен генеалогиясы материалдары).

Ғылыми  және мұрағат-техникалық жұмыстарының жағдайы.

Скандинавия елдерінің мұрағаттары

Финляндия мұрағаттары. Финляндияның мемлекеттік мұрағаты. Қорлардың құрамы мен мазмұны.

Провинциалдық мұрағаттар жұйесінің ұйымдастырылуы. Көпшілік мұрағаттар туралы заң (1939 ж.) және олардың мұрағат ісі дамуындағы ролі.

Швеция, Дания, Норвегия мұрағаттары. Мемлекеттік және қалалық мұрағаттар. Қордың құрамы және мазмұны. Жергілікті мемлекеттік мұрағаттар жүйесінің қалыптасуы.

Мұрағат ісінің нормативтік-құқықтық базасы. Мұрағат ісінің техникалық жағдайы және деңгейі.

 

      Англия мұрағаттары

        Мұрағат ісін ұйымдастырудағы орталықтандырылмаған нысандар. Англиядағы мемлекеттік мұрағат – орталық үкімет құжаттарының қоймасы ретінде.

Британдық тарихи қоғам және оның жергілікті мұрағаттарды сақтаумен зерттеудегі  ролі.

Британиядағы  мұрағат қоғамы (1932 ж.), оның елдегі мұрағат  ісін шешу мәселелеріне тигізген әсері. Мұрағаттарды жинақтау мәселелері. 

 

          Италия мұрағаттары

         Италиядағы мұрағат мекемелерінің жүйесі. Мемлекеттік мұрағаттар жүйесі. Қалалық және нотариалдық мұрағаттар. Оларды жинақтау ерекшеліктері. Техникалық және мұрағат жұмыстарының деңгейі. Мұрағаттық мекемелер үшін мамандарды даярлау.

 

 СОҒЫСТАН КЕЙІНГІ КЕЗЕҢДЕГІ  ЕУРОПА ЕЛДЕРІНДЕГІ МҰРАҒАТ ІСІ

 

1940-1960 жж. Еуропа елдеріндегі мұрағат  ісі  

Бельгия мұрағаттары. Мемлекеттік мұрағат  мекемелерінің жүйесі.

Карольдік бас мұрағат, оның құрылымы және қордың құрамы. Провициалдық және округтік мұрағаттар. Мемлекеттік емес мекемелер мұрағаттары. Қалалық және коммуналдық мұрағаттар.

Ведомстволық  мұрағаттар. Жеке мұрағаттар. Шіркеулік  және епископтық мұрағаттар.

 

Ұлыбританиядағы мұрағаттар басқармасы

Мемлекеттік құжаттар туралы заң (1958 ж.). Ұлыбритания  ұлттық мұрағаты. Оның қорларының құрамы мен мазмұны. Ұлттық мұрағат жұмыстарының ұйымдастырылуы.

Муниципалдық, ведомстволық мұрағаттар. Жергілікті мұрағат жүйесі. (графтықтардың мұрағаттары) Графтық мұрағатшылар ассоциациясының қызметі. Тарихи қолжазба туралы корольдік комиссияның функциялары.

 

      Германиядағы мұрағат ісі

        Германиядағы мұрағат ісінің  нормативті-құқықтық базасы. Мұрағат  құжаттарын пайдалану және сақтаумен  қамтамасыз ету заңы (1988 ж.), жер  туралы мұрағат қорларының заңдары  және т.б.  Кобленцедегі федералды мұрағат (1952 ж.). Негізгі функциялары мен құрылымы. Жинақталудың деректік көздері.

Сант-Августиндегі аралық мұрағаттар.

Экономикалық  мұрағаттар. Парламент мұрағаттары. Саяси партиялар мен қоғамдық ұйымдардың мұрағаттары. Баспа, радио  мұрағаттары. Университет мұрағаттары. Әдебиет және өнер мұрағаттары. ГФР-гі мұрағатшылар қоғамының қызметі. Мұрағат ісінің Германияны  біріктіргеннен кейінгі жағдайы (1991 ж.).

 

Италиядағы  мемлекеттік мұрағат қызметі

Италияның орталық мемлекеттік мұрағаты. Оның қорларының құрамы мен мазмұны. Рим мемлекеттік мұрағаты. Қордың құрамы. Мемлекеттік емес әкімшілік және экономикалық мекемелер мұрағаттары. Жеке мұрағаттар, мекемелер және жеке адамдардың мұрағаттары.

Мұрағатшы мамандарын даярлау. Итальяндық мұрағатшылардың  халықаралық қызметі.

 

    Нидерландық мұрағаттар

      Мұрағаттар туралы заңдар (1962, 1990 жж.). Үкіметтік ақпаратты құру заңдары (1980 ж.).

     Орталық, провинциалды, муниципалды және жеке мұрағаттар жүйесі. Олардың жұмыстарының ұйымдастырылуы. Қорлар құрамы, жинақтаудың дерек көздері. Құжаттаманы басқару. Құжаттардың сақталуын қамтамасыз ету және пайдалану. Мұрағат мамандарын даярлау. Нидерландық мұрағатшылар қоғамының қызметі.

 

Швейцариядағы мұрағат мекемелері

Федералды (Ұлттық) мұрағат. Кантоналды, қалалық  мұрағаттар. Коммуна мұрағаттары. Қордың құрамы және мазмұны.

Базелдегі экономикалық мұрағат. Оның шоғырлану  ерекшеліктері. Ғылыми-техникалық мұрағаттар. Орталықтандырылған ғылыми-техникалық құжаттарды сақтау мәселелері (Цюрихтегі сәулет тарихы институты, Женевадағы ғылыми тарихи мұражай және т.б.).

Халықаралық ұйымдар мұрағаттары. Мұрағат құжаттарымен жұмыс істеу әдістері. Мұрағаттардың  жариялық қызметі.

Швейцария мұрағатшылар ассоциациясы және оның елдегі мұрағат ісі жөніндегі  теоретикалық және практикалық мәселелерді  шешудегі орны.

 

Франциядағы мемлекеттік мұрағат қызметі

Мұрағат ісі туралы үкіметтің декреттері мен заңдары (1979, 1983, 1988, 1990 жж.).

Франция мұрағаттарының дирекциясы және оның функциялары. Ұлттық мұрағат және оның құрылымы. Оның қорларының мазмұны.

Департаменттік, регионалдық, коммуналдық мұрағаттар. Мемлекеттік мекемелер мұрағаттары.

Фонтенбло - қазіргі кезеңдегі мұрағат құжаттарының сақталуы орталығы ретінде.  Экс-ан-Прованстегі француз отаршылдық кезеңінің әкімшілігінің материалдары. Эспейрандағы микрофильмдер. Рубедегі бейбіт еңбек мұрағаттары.  

Француз мұрағатшылар ассоциациясы және кәсіби мәселелердің шешілуі.

 

Венгриядағы және Польшадағы мұрағаттар

1947 ж. Конституциясына сәйкес мұрағаттарды  орталықтанду іс-шаралары. Орталық мұрағат басқармасы және оның функциялары. Венгр мемлекеттік мұрағаты. Комитеттік және қалалық мұрағаттар. Қордың құрамы мен мазмұны.

1990 ж. кейінгі Венгериядағы мұрағат жүйесі. Бұрынғы партиялық мұрағаттар құжаттарын мемлекеттік мұрағатқа өткізу.  Шіркеулік мұрағаттар. Мұрағаттардың кәсіби жұмысы. Құжаттарды іріктеу, жинақтау, пайдалану мәселесі.

Тарихи  деректерді басылымға дайындау. Венгрия мұрағатшылар қоғамының қызметі.

Поляк мұрағаттарына тигісген соғыстың зардабы. Елдегі мұрағат жүйесіндегі өзгерістер. Мемлекеттік мұрағат жүйесінің құралуы.