Қазіргі замандағы Испанияның дипломатиялық қызметі

Жоспар:

Кіріспе..............................................................................................   3

 I- тарау. Испан дипломатиясының қалыптасу тарихы

                  1.1. Периней түбегінде мекендеген тайпалардың

                            дипломатиялық  әдістерді қолдануда жасаған алғашқы     

                        қадамдар..................................................................................   5

                  1.2.Испаниядағы жаңа дипломатиялық қызметінің    

                        құрылуы...................................................................................   7  

II- тарау. Испанияның дипломатиялық қызметінің дамуына әсер еткен факторлар                                                               

2.1. Испанияның орталықтандырылған сыртқы саяси        

                       аппаратының құрылуы.......................................................   10

             2.2. Франко кезеңіндегі дипломатиялық қызмет...................  12

                        

  III- тарау. Қазіргі замандағы Испанияның дипломатиялық

         қызметі

              3.1. Франкистік режимнің құлауы мен Испанияның      

                        демократиялануы…………………………………………  16

         3.2. Испанияның қазіргі таңда әлемдік сахнада алатын

                    орны.....................................................................................     18 

Қорытынды……………………………………………………………    20 

Қолданылған әдебиеттер тізімі……………………………….     23 
 
 
 
 
 

Кіріспе 

          Испан дипломатиясының қызметі әлемдегі ең көне қызметтерінің бірі болып табылады, сонымен қатар басқа европалық мемлекеттерге қарағанда испанияның қыметкерлеріді ұйымдастыру факторлары мен жұмыс істеу методтары бүгінгі күнге дейін жаман зерттелген. Өйткені 1939-1975 жылдар аралығында Испания Франко генералының билеуінде болған кезде, ол толықтай халықаралық  изоляцияда болған.

        Осыған қарамастан қазіргі таңда  Испанияның әлемдік аренада алатын  орны өте ерекше. Ол көптеген  халықаралық ұйымның мүшесі болып, 

           Мысалы, Испания Европалық Одақтың құрамына 1986 жылдың қыркүйегінде кірген болатын. Испания осы ұйымның мүшесі болып кіргеннен кейін ол экономика және саяси салаларда көптеген жетістіктерге жеткен еді.  

         Жұмысымның мақсаты:Испанияның дипломатиялық қызметінің ерекшелігі мен әлемдік сахнада алатын орнын көрсету. Өйткені қазіргі таңда, көптеген мәселелерді шешу үшін  арнайы дипломатиялық методтарды қолдану керек. 

             Жұмысымның міндеті Испанияның дипломатиялық қызметінің

жұмысы  мен оның қалыптасу тарихындағы ерекшелігін көрсету.

             Жұмысымның өзектілігі алда айтып кеткендей, Испан дипломатиясының қызметі әлемдегі ең көне қызметтерінің бірі болып табылады, сонымен қатар басқа европалық мемлекеттерге қарағанда испанияның қызметкерлеріді ұйымдастыру факторлары мен жұмыс істеу методтары бүгінгі күнге дейін жаман зерттелген. 

             Негізінен жұмысым үш тараудан тұрады. Енді әр қайсысына тоқталып кететін болсақ. Бірінші тарауда испан дипломатиялық қызметінің

қалыптасу тарихы жөнінде жазылған.Периней түбегінде мекендеген халықтар, халықаралық мәселелерді шешуде дипломатиялық әдістерді пайдаланған еді.Жалпы испан жерін билеген римдіктер немесе арабтар да                                                            

көптеген мәселелерді шешуде осы методтарды қолданылған еді .

            Екінші тарауда Испанияның ең  бірінші тұрақты дипломатиялық  елшіліктері католиктік корольдер  кезінде пайда болғаны мен  Испанияның Сыртқы Істер Министрлігі  мемлекет үкіметінің ең бірінші  және ең көне институттық органдарының бірі екені жөнінде жазылған.Сол кезде жасалған Корольдік декрет пен оның ықпалы туралы.

             Сонымен қатар Франко өз билігін құрған кезеңі туралы. Оның  орнатқан режимі Испанияның алдағы дамуына және сыртқы саясатына үлкен ықпал еткені жөнінде. Сол кезде Испания мемлекеті әлемде алатын орны өте өмен болатын. Өйткені ол басқа мемлекеттерге жабық болды.

             Соңғы үшінші тарау Франкистік режимнің құлауы,  Испанияның демократиялануы мен мемлекеттің саяси жағдайының күрт өзгенруіне әкеліп, 1975 жылы мемлекеттің жаңа конституциясы жасалынып, қабылдануы туралы. Осы бөлімде жалпы испания дипломатиясының қызметі қазіргі таңда қалай жұмыс істейтіні, оның негізгі құрылымы жөнінде 
 
 
 
 

      

          
 
 
 
 
 
 
 
 

 

I. Испан дипломатиясының қалыптасу тарихы. 

    1.1. Периней түбегінде мекендеген тайпалардың

    дипломатиялық  әдістерді қолдануда жасаған алғашқы қадамдар 
 

    Испан дипломатиясының қызметі әлемдегі ең көне қызметтерінің бірі болып табылады, сонымен қатар басқа европалық мемлекеттерге қарағанда испанияның қызметкерлерді ұйымдастыру факторлары мен жұмыс істеу методтары бүгінгі күнге дейін жаман зерттелген. Өйткені 1939-1975 жылдар аралығында Испания Франко генералының билеуінде болған кезде, ол толықтай халықаралық  изоляцияда болды.

    Периней түбегінде мекендеген халықтар, халықаралық мәселелерді шешуде дипломатиялық әдістерді пайдаланған еді. Қазіргі замандағы дипломатияға ұқсамаса да, ол қазіргі бай Испания дипломатиялық дәстүрлердің мұрагері мен мирақоры екенін көрсетеді.

    Теоретикалық жұмыстарға сүйене отырып біз, біздің эрамызға дейінгі  ΙΙ-Ι ғасырлар аралығында Периней түбегіндегі өмір сүрген тайпалар өзінің күнделікте өмірде  өзгеше дипломатиялық  әдістерді қолданылған еді. Осындай дипломатиялық қатынастардың болғанын түбекке финийкилер мен ежелгі гректердің келуі сияқты факторлары дәлелдейді. Дәл осы кезде ( біздің эрамызға дейінгі Χ-ΎΙΙΙ ғасырларда) Периней түбегінде өмір сүрген тайпалар (иберлер, кельттер мен басктер) грек және финийкилермен арасында  1-ші рет жасалған келісімшарттар өте көп.¹⁴

    Ежелгі  гректер мен финикийлер теңіз саудасымен белсенді түрде айналасқандықтан, Испания жерінде өз қоныстарын орналастыруға тырысқан еді. Өйткені олар үшін мұхитаралық қиылысында орналасқан қалалардың бар болуы өте маңызды болды. Біздің эрамызға дейінгі 237 жылы Перинеяны карфагендер жаулап алғаннан кейінгі период, Испанияның дипломатиялық дамуындағы маңызды кезеңдердің басталғанын көрсетеді. Риммен соғысын жалғастыру үшін Солтүстік Африка түбегінде жасырылады. 2 жылдан кейін Перинейде римліктер пайда болады. Осы сәттен бастап түбектің территориясында қолданылған

дипломатиялық қызмет жөнінде римдік тарихшылардың  қалдырған материалдардың көмегінен  білеміз.

    Карфагендер иберей жерлерін жаулап алуда дипломатиялық және әскери методтарды жақсы байланыстыра алатын болған. Сонымен қатар карфагендер дипломатиялық методтарды Римді жаулап алуда да қолданылған еді.

    Біздің  эрамызға дейінгі 231 жылы римліктер  өз елшілігін карфагендермен жаулап алынған Перенияға жіберілген болатын. Елшіліктің төрағасы  консул Папирио болды. Оның міндетіне карфогендердің болашақ пландарын біліп, Испаниядағы грек қоныстаушыларын ескертуі кірген еді. Өйткені сол кезде римдіктер мен гректердің  арасында бұрыннан бері одақ құрылған еді.²

    Біздің  эрамызға дейінгі 226 жылы, Эбро өзенінің шекарасы жөнінде карфагендер мен римліктер келісім шарт жасайды. Бірақ барлық  сол кезде жүргізілген дипломатиялық күштерге қарамастан, біздің эрамызға дейінгі 218-201 жылдары аралығында, карфагендер мен римліктер арасында II-ші Пунистік соғыс басталады. Соғыс басталуының ең басты себебі карфагендердің  Сагунто атты грек қаласын  жаулап алуы болды. Римдіктер гректердің  қауіпсіздігін қамтамасыз етуге уәде берген болатын. Соны пайдаланған римдіктер карфагендерге қарсы соғыс ашады. Карфа гендерде соғысты басқарған саяси жетекшісі Ганнибал болды. Нәтижесінде соғыс карфагендердің жеңілуімен аяқталады. Осы кезден бастап Испания тарихында жаңа римдік кезең басталады.

    Римдік  империясы құлағаннан кейін , Испанияның жаңа кезеңі басталады. Ол ортағасыр  дипломатияның дамуына үлкен ықпал еткен түрлі оқиғаларға байланысты болды .

    Сонымен қатар, Рим империясы құлағаннан кейін  оның бұрыңғы территориясында  көптеген жаңа мемлекеттер пайда  болды. Сондай мемлекеттердің бірі Вестготск  карольдігі.

    Вестготсктар  өзінің сыртқы саясатын өте белсенді түрде жүргізген . Осы жөнінде қазіргі таңда көптеген материалдар сақталып, біздің заманымызға дейін жеткен еді. Вестготск Карольдігінің ең алғаш қалыптасу кезеңінен бастап-ақ сыртқы саяси проблемаларды шешу үшін арнайы жолдар қолданылған. Жалпы Вестготсктердің сыртқы саяси механизмі мен дипломатиялық методтар сол ғасырдағы түрлі мемлекеттердің ұстанған «варварлық» моделдерге ұқсас болған.

    Вестготск Королдігінің басшысы  Кароль болды. Ол өз мемлекетін әлемдік аренаға ұсынып, оның сыртқы саяси мәселелерімен айналысқан еді. Бірақ карольдің билігі шектеулі болған. Соғыс ашу, басқа мемлекеттермен одақ пен келіссөздерді құру сияқты меселелерді халық атынан елшілік шешкен болатын. Олар арнайы Ассамблеяда қабылданған болатын. Ал кароль болса ұсақ проблемалармен айналысқан. Шетелдегі Вестготсктердің елшілігінде тек магнаттар, әскери басшылар мен дін басшылары қызмет еткен еді.⁵

    Весготск  мемлекетінің өмір сүрген кезеңінде испан қоғамының  дамуына үлкен ықпал еткен оқиға болады. Ол весготск корольдарының котолик дінін ресми түрде қабылдануы. Осы кезден бастап Испания мен Ватикан арасында байланыс пайда болады. Осы шешім алдағы уақытқа мемлекеттің ішкі және сыртқы саяси негізгі бағыттарын көрсеткен. Ортағасырлық дипломатия үшін Ватиканның жасаған ықпалы  әрине өте маңызды болған еді. Тек вестготск периодында ғана емес, сонымен қатар басқа да периодтарда, Испан католигі сыртқы саясатында белсенді түрде қатысқан, ал кейде олардың елшілері дипломатиялық функцияларды орындаған болатын.

    Біздің эрамызға дейінгі  711 жылы Перинейге арабтар шабуыл жасаған еді. Мемлекеттің барлық жері арабтың қол астында болды. Кордов халифаты  Константинопль сияқты өз  заманындағы саяси әлемінің орталығына айнала бастайды (IX-X ғасырларда). Испан бөлігіндегі араб дипломаттары , тек христиан Испаниясымен байланыста ғана болмай, сонымен қатар Ұлы Карл мен Константинопль императорларында да өз миссияларымен болған.

    Көптеген  зерттеушілер Испан тарихындағы  ең күрделі кезең ол арабтардың жаулап алған кезеңі деп айтса да, олардың жақсы аспектілері бар болғанын да көрсетеді. Сол кездегі арабтардың дәстүрі, ғылымы мен дипломатиясы басқа мемлекеттерге қарағанда өте жоғары болған. Сонымен қатар, олар дипломатиялық байланыстарды қолдануына үлкен көңіл бөлген. Сондықтан да Аль Амбра сарайында арнайы Елшілік залы салынған болатын. Бұл зал шетел мемлекеттерінің елшілерін қарсы алу мен келісім сөздер жүргізу үшін жасалған. Сонымен қатар маврлар түбекті жаулап алғаннан кейін, Солтүстік Африка мемлекетінің көмегінен айырылғаннан кейін, барлық Испанияға әсер ететін күшін дипломатиялық методтарды қолдана отырып, шешкені белгілі. Мүмкін соның арқасында ғана араб халифаты XY ғасырға дейін өмір сүрді. Дәл осы ғасырда оларды

Испандықтар Риканкист жолмен талқандаған болатын.⁶ 
 

1.2.Испаниядағы жаңа дипломатиялық қызметінің құрылуы 

    Реканкистер Испания жерін құлдықтан босата ғана қоймай, сонымен қатар, XY ғасырда ғана жаңа испан мемлекетін біріктірген болатын. Изабелла мен Фердинанд корольдері өз некелесін қиғаннан кейін жүзеге асырылған еді.

    Фердинанд дипломатиялық қызметті құрылғаннан кейін , сол кездегі испан дипломатиясы бүкіл Европаға өзінің үлкен әсерін тигезген болатын. Бірақ, сол кездегі дипломатиялық ұйымның қызметін қазіргі сыртқы саяси тәжірибесімен салыстыруға болмайды.

    Испанияның  ең бірінші елшілігі 1480 жылы Ватиканда өтті( оның ең бірінші және нақты елшісі Гонсало до Бедета). Одан кейін 1487 жылы Англияда(Лондондағы бірінші және нақты елшісі Родриго Гонсалез де Пуэбла(1487-1507 ж ), ал кейін Гутьер Гомес де Фуэнсалида (1508-1509ж) болады ), 1494ж Венецияда (бірінші және нақты елшісі Лоренсо Суарес де Фигуероа (1494-1506ж) болады ), 1493 жылы Германия империясында (бірінші және нақты елші Франциско де Рохас (1493-1496ж) болды ), 1490 ж Португалияда, 1499 ж Францияда ашылды.⁷

    Испан карольдігі көп уақытқа дейін нақты елшілігін ашу алдында, сол мемлекетке белгілі бір мақсатқа жету үшін арнайы миссияны жібергені жөнінде белгілі. Сондай миссияны 1401 жылы испан каролі Энрике III-ші Темірланмен байланысын жақсарту үшін , белгісіз татар-моңғол жеріне жіберген еді.