Қорды басқару

ҚОСЫМША 1                                                         Лекция   Қорды басқару

 

1. ҚОРДЫ БАСҚАРУДЫҢ НЕГІЗГІ  МОДЕЛЬДЕРІ

 

1.1. Теориялық кіріспе

 

1.2. Уилсон моделі

 

Қорды басқарудың (ҚБ) математикалық  моделі - сатып алудағы қосынды шығынды азайтатын кейбір тауарлар қорының тиімді деңгейін табуға, тапсырысты рәсімдеу мен жеткізуге, тауарды сақтауға, сонымен қатар оның жетіспеушілігінен болған шығындарды табуға мүмкіндік береді. Уилсон моделі Қорды Басқару моделінің қарапайым моделі болып табылады және төмендегідей жорамалдармен бейнеленетін сыртқы жабдықтаушыдан өнімді сатып алу жағдайын сипаттайды

·  тұтыну жиілігі белгілі және тұрақты шама болып табылады;

 

· тапсырыс өндірілген тауар сақталған қоймадан жеткізіледі;

 

· тапсырысты жеткізу уақыты белгілі және тұрақты шама болып табылады;

 

·  әрбір тапсырыс бiр партия түрiнде жеткізіледі;

 

·  тапсырысты жүзеге асырудағы шығын тапсырыс өлшемінен тәуелді болмайды;

 

·  қорды сақтаудағы шығын оның көлеміне пропорционал болады;

 

·  қордың жоқтығы (дефицит, жетіспеушілік) мүмкін емес болып саналады.

 

Уилсон моделінің кіріс  параметрлері

1. – қорды тұтыну жиілігі (жылдамдық), [тау.бір./бір.t];

2)   s – қорды сақтаудағы шығындар, [сом/тау.бір*бір.t] ;

3)   K – тапсырыстың жеткізілуі және рәсімделуі бірге жүретін тапсырысты жүзеге асырудағы шығындар, [сом.];

4)    – тапсырыстың жеткізілу уақыты, [бір.t].

Уилсон моделінің шығыс параметрлері

1. Q – тапсырыс өлшемі, [тау.бірл.];
2. L – уақыт бірлігінде қорды басқаруға кеткен жалпы шығындар [сом./бір.t];
3. – жеткізілу аралығы, яғни тапсырыс беру аралығындағы немесе жабдықтау аралығындағы уақыт, [бір.t];
4.   - бұл тапсырыс нүктесі

Уилсон моделінде қор  деңгейінің өзгеру циклы графикалық түрде 1.1 суретінде көрсетілген. Қорда  бар өнімнің максималды саны Q тапсырыс өлшемімен сәйкес келеді.

Сурет.1.1. Уилсон моделінде қордың өзгеру циклының графигі

Уилсон моделінің формулалары 

 

(Уилсон формуласы), 

Бұл жердегі    – Уилсон моделінде тапсырыстың тиімді мөлшері ;

Уилсон моделінде тапсырыс деңгейіндегі шығын графигі 1.2 суретінде көрсетілген

Сурет.1.2. Уилсон моделінде тапсырыс деңгейіндегі шығын графигі

1.2. Партияның үнемді мөлшерін жоспарлау моделі

Сыртқы жеткізушіден өнімді сатып алу процессін модельдеуде  қолданылатын Уилсон моделін, өз өнімін өндіру жағдайында қолданып модифицирлеуге болады. 1.3 суретінде кейбір өндіріс процесі сызба түрінде көрсетілген. Бірінші станокта уақыт бірлігіндегі бөлшек жиілігі екінші станокта    [дет./ед.t]  жиілікпен қолданылатын бөлшек партиясы өндіріледі.

 

Сурет. 1.3. Өндіріс процесінің сызбасы

Партияның экономикалық көлемін  жоспарлау моделінің кіріс параметрлері

1. - бірінші станокпен өнімді өндірудің жиілігі , [тауар.бір./бір.t];
2. - қорды тұтыну жиілігі, [тауар.бір./бір.t];
3. s – қорды сақтауға арналған шығындар , [сом/тау.бір*бір.t];
4. K – екінші станокта тұтынылатын [бір.t], өнімді өндіруге арналған бірінші станокты дайындау үшін тапсырыс қабылдау шығыны ;
5. - – өндірістің дайындық уақыты, [бір.t].

Партияның экономикалық көлемін  жоспарлау моделінің кіріс параметрлері

1. Q – тапсырыс көлемі, [тауар.бір.];
2.    L – уақыт бірлігінде қорды басқаруға арналған жалпы шығындар [сом./бір.t];
3. - партия тапсырысын өндіріске қосу аралығы, яғни бірінші станокты жұмысқа қосу аралығындағы уақыт, [бір.t];
4. -  тапсырыс нүктесі, яғни келесі өндіріс партиясына тарсырысты ұсынуға арналған қор мөлшері , [тау.бір.].

Қордың өзгеру деңгейі  келесідей түрде болады (сурет.1.4):

·       уақыт аралығында екі станок та жұмыс істейді, яғни өнім бір уақытта өндіріледі және қолданылады, соның нәтижесінде қор жиілікпен жинақталады

·        уақыт аралығында жиілікпен жиналған қорды қолдана отырып, тек қана екінші станок жұмыс істейді.

Сурет 1.4. Қордың өзгеру циклының графигі 

Партия көлемінің экономикалық моделінің формулалары 

  немесе

Бұл жердегі  * – тапсырыстың  тиімді көлемін білдіреді ;

 немесе

  немесе

        .

 

 

ҚОСЫМША 2

 

1.2. Әдістемелік нұсқаулар

Қорды басқару тапсырмаларын  шешу кезіндегі негізгі қиындықтар тапсырманың кіріс параметрлерін  дұрыс анықтаудан тұрады, себебі олардың  шартында әрқашан санмен көрсетілген  шамалар анық беріле бермейді. Қорды  басқару моделі формулаларын қолдану  барысында формуладағы санмен көрсетілген  шамалар өлшем бірліктері бойынша  келісілген болуы тиіс. Мысалы, s және параметрлері бір уақыт бірлігіне келтірілуі тиіс (күнге, аусымға немесе жылға), K және s параметрлері  бірдей ақшалай бірлікке келтірілуі тиіс, тағы сол сияқты.

Тапсырма №1

Бір магазиннің сату көлемі жылына пакеттегі 500 орам сорпаны құрайды. Сұраныс шамасы жыл бойы бірқалыпты. Бір пакетті сатып алу құны 2 сом. Тауарды жеткізіп беру үшін магазин қожайыны 10 сом төлеу қажет. Жабдықтаушыдан тапсырысты жеткізу уақыты 12 жұмыс күнін құрайды (6 – күндік жұмыс аптамен). Мамандардың бағасы бойынша, тауарды сақтау бір пакет үшін жылына 40 тиынды құрайды. Анықтау қажет: дүкен иесі бір жабдықтаушы үшін қанша пакетке тапсырыс беру керек; тапсырыс жиілігін, тапсырыс нүктесін. Ал магазиннің жылына 300 күн жұмыс істейтінін ескерген жөн.

Шешуі:

Жылды уақыт бірлігі етіп қабылдаймыз, сонда жылына дан. пакет сом., сом/дан жылына

Сорпа пакеттері өз алдына өндірілмей, жабдықтаушының қоймасынан тапсырысқа берілетіндіктен, Уилсон моделін қолданамыз. дана

Пакеттер саны бүтін болуы  тиіс болған соң, 158 данадан тапсырыс береміз Тапсырманың басқа параметрлерін есептеу кезінде -ді емес Q=158 қолданамыз. Қорды басқарудағы жылдық шығындар:

жылына сомада.

Әрбір жаңа тапсырысты беру төмендегідей аралықта өткізілуі керек 

жылда

Біздің жағдайда жыл 300 жұмыс  күніне тең болғандықтан,

жұмыс күні

Тапсырысты төмендегідей қор деңгейінде ұсыну қажет  пакетке

Яғни, тапсырыс жеткізілемін дегенше, бұл 20 пакет 12 кун аралығында сатылуы тиіс.

Тапсырма 2

Бір станокта айына 2000 дана мөлшерінде бөлшектер өндіріледі. Бұл бөлшектер өнім өндіру үшін баска станокта айына 500 дана жиілікпен қолданылады. Компания мамандарының бағалауы бойынша бір бөлшек үшін сақтау шығыны жылына 50 тиынды құрайды. Бір бөлшектің өндіріс құны 2,50 сом. тең, ал  Стоимость производства одной детали равна 2,50 сом., ал өндіріске дайындық құны 1000 сом. құрайды. Бірінші станокта өндірілетін бөлшек бөлшектер партиясының көлемі қандай болуы керек, және бұл партиялардың өндірісін қандай жиілікпен іске қосу керек?

Шешуі

  сом., айына   дана. немесе жылына 24000 дана. , айына   дана. немесе жылына 6000 дана., жылына   сом. бөлшек үшін. Бұл жағдайда партияның экономикалық көлемін жоспарлау моделін қолдану керек.

дана

Өндіріске бөлшектерді іске қосу жиілігі төмендегіге тең:

  жылға немесе 11,28 айға.

Қорды басқаруға кететін  жалпы шығындар төмендегіні құрайды

сом.жылына