Жоспар 
 
 

Кіріспе 3

1 Республика Конституциялық  Кеңесiнiң және  оның лауазымды  адамдарының құзыретi 4

2 Конституциялық iс  жүргiзу 6

3  Конституциялық Кеңесінің Аппараты 14

Қорытынды 20

Пайдаланған әдебиеттер  тізімі: 21 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

    Кіріспе

 

    Конституциялық  Кеңес мемлекеттiк орган ретiнде  Республиканың бүкiл аумағында  Қазақстан Республикасы Конституциясының жоғары тұруын қамтамасыз етедi:

    1) өз өкiлеттiгiн жүзеге асыру  кезiнде дербес және мемлекеттiк  органдарға, ұйымдарға, лауазымды  адамдар мен азаматтарға тәуелсiз,  Республика Конституциясына ғана  бағынады әрi саяси және өзге  себептердi негiзге ала алмайды; 

    2) Республика Конституциясы мен осы Конституциялық заңды басшылыққа ала отырып, соттардың немесе басқа мемлекеттiк органдардың құзыретiне жататын барлық жағдайларда өзге мәселелердi анықтау мен зерттеуге бармай-ақ өз өкiлеттiгiн жүзеге асырады.

    Конституциялық  Кеңес жетi мүшеден, соның iшiнде Конституциялық Кеңестiң Төрағасынан тұрады. Бұған  қоса Республиканың экс-Президенттерi құқығы бойынша ғұмыр бойы Конституциялық Кеңестiң мүшелерi болып табылады.

    Конституциялық  Кеңестiң Төрағасын Республиканың  Президентi қызметке тағайындайды және қызметтен босатады.

    Конституциялық  Кеңестің екі мүшесін Республика Президенті қызметке тағайындайды, Конституциялық Кеңеске екі-екі мүшеден Парламент  Палаталары төрағаларының ұсынуы бойынша  тиісінше Парламент Сенаты мен Мәжілісі тағайындайды. Конституциялық Кеңес  мүшелерінің жартысы әрбір үш жыл сайын жанартылып отырады.

    Конституциялық  Кеңестiң құрамына отыз жасқа толған, Республика аумағында тұратын, жоғары заң бiлiмi, заң мамандығы бойынша кемiнде бес жыл жұмыс стажы бар Республика азаматы тағайындала алады.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

    1 Республика Конституциялық Кеңесiнiң және оның лауазымды адамдарының құзыретi

 

    Конституциялық  Кеңес дау туған жағдайда Конституцияның 72-бабы 1-тармағының 1)-тармақшасына сәйкес:

    1) Республика Президентi сайлауының;

    2) Парламент депутаттары сайлауының;

    3) республикалық референдумның дұрыс  өткiзiлгендігi туралы мәселенi шешедi.

    Конституциялық  Кеңес Конституцияның 72-бабы 1-тармағының 2), 2-1), 3) тармақшаларына сәйкес:

    1) Парламент қабылдаған заңдардың  Президент қол қойғанға дейін;

    2) Парламент және оның Палаталары қабылдаған қаулылардың;

    3) Республиканың халықаралық шарттарының  олар ратификацияланғанға дейін Конституцияға сәйкестігін қарайды.

    Конституциялық  Кеңес Конституцияның 72-бабы 1-тармағының 4)-5)-тармақшаларына сәйкес:

    1) Конституция нормаларына ресми түсiндiрме;

    2) Парламент тиiсiнше республика Президентiн мерзiмiнен бұрын қызметiнен босату туралы шешiм, Республика Президентiн қызметiнен кетiру туралы түпкiлiктi шешiм қабылдағанға дейiн - белгiленген конституциялық рәсiмдердiң сақталуы туралы қорытынды бередi.

    Конституциялық  Кеңес:

    1) егер сот Конституцияның 78-бабына сәйкес қолданылуға жататын заң немесе өзге де нормативтiк құқықтық акт адам мен азаматтың Конституцияда баянды етiлген құқықтары мен бостандықтарына қысым жасайды деп қараса, Конституцияның 72-бабы 2-тармағына сәйкес соттардың актiнi конституциялық емес деп тану туралы өтiнiштерiн қарайды;

    2) Конституцияның 53-бабының 6) тармақшасына сәйкес конституциялық iс жүргiзу практикасын қорыту нәтижелерi бойынша жыл сайын Парламентке Республикадағы конституциялық заңдылықтың жайы туралы жолдау жiбередi.

    Конституциялық  Кеңес:

    1) құзыретi шегiнде барлық мемлекеттiк органдардан, ұйымдардан құжаттар, материалдар мен өзге де ақпараттар сұратуға және алуға, сондай-ақ белгiленген тәртiппен сарапшылық және ғылыми-консультациялық жұмысқа мамандар тартуға хақылы;

    2) Конституциялық Кеңес Төрағасы мен мүшелерiнiң өкiлеттiгiн тоқтата тұру туралы өтiнiш жасайды және осы Конституциялық заңда белгiленген өзге де өкiлеттiктердi жүзеге асырады.

    1. Конституциялық Кеңестiң Төрағасы:

    1) Конституциялық Кеңес iс жүргiзуге қабылдаған мәселелердi қарауға даярлықты басқарады;

    2) Конституциялық Кеңестiң отырысын шақырады, iс жүргiзуге қабылданған мәселелердi олардың қарауына енгiзедi және Конституциялық Кеңестiң отырыстарында төрағалық етедi;

    3) Конституциялық Кеңес мүшелерiнiң мiндеттерiн бөледi, Конституциялық Кеңес мүшелерi мен оның аппаратының жұмысын ұйымдастырады;

    4) отырыс өткiзудi қамтамасыз ету жөнiндегi шараларды белгiлейдi;

    5) Парламент Палаталарының бiрлескен отырысында Республикадағы конституциялық заңдылықтың жай-күйi туралы Конституциялық Кеңестiң жолдауын жария етедi;

    6) Республика Президентiнiң талап етуi бойынша оған елдегi конституциялық заңдылықтың жайы туралы ақпаратты табыс етедi;

    7) Конституциялық Кеңес отырыстарының  шешiмдерi мен хаттамаларына қол қояды;

    8) Конституциялық Кеңестiң бекiтуiне оның регламентiн табыс етедi;

    9) Конституциялық Кеңестiң аппараты туралы Ереженi, бөлiнген бюджет қаражаты шегiнде - Конституциялық Кеңес аппаратының құрылымы мен штат кестесiн бекiтедi;

    10) Конституциялық Кеңес аппараты  қызметкерлерiн қызметке тағайындайды және қызметтен босатады;

    11) осы Конституциялық заңға және Конституциялық Кеңес регламентiне сәйкес өзге де өкiлеттiктi жүзеге асырады.

    Өз  құзыретiндегi мәселелер бойынша Конституциялық Кеңестiң Төрағасы бұйрықтар мен өкiмдер шығарады. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

    2 Конституциялық iс жүргiзу

 

    Конституциялық  iс жүргiзуге қатысушылар болып өтiнiштерi бойынша конституциялық iс қозғалып отырған мына адамдар мен органдар танылады:

    1) Республика Президентi;

    2) Парламент Сенатының Төрағасы;

    3) Парламент Мәжiлiсiнiң Төрағасы;

    4) өздерiнiң жалпы санының кемiнде бестен бiрi болатын Парламент депутаттары;

    5) Премьер-Министрi;

    6) Республика соттары;

    7) актiлерiнiң конституциялылығы тексерiлетiн мемлекеттiк органдар мен лауазымды адамдар.

    Қажет болған жағдайда конституциялық iс жүргiзуге қатысушылар Конституциялық Кеңеске өз өкiлдерiн жiбере алады, олардың өкiлеттiгi азаматтық iс жүргiзу заңдарында көзделген тәртiппен ресiмделедi.

    Конституциялық  iс жүргiзуге қатысушылар өкiлеттiгi шегiнде тең iс жүргiзу құқықтарын пайдаланады.

    Конституциялық  iс жүргiзуге қатысушылар:

    1) iс жүргiзу материалдарымен танысуға, олардың қысқаша үзiндiлерi мен көшiрмелерiн алуға;

    2) дәлелдер келтiруге, оларды зерттеуге қатысуға және өтiнiштерi мен қарсылықтарының негiзi ретiнде өздерi сiлтеме жасап отырған мәнжайларды дәлелдеуге;

    3) конституциялық iс жүргiзу барысында туындайтын барлық мәселелер бойынша өздерiнiң дәйектерi мен ойларын Конституциялық Кеңеске айтуға;

    4) өтiнiштерiн мәлiмдеуге және мәлiмденген өтiнiштер бойынша өз пiкiрiн айтуға;

    5) Конституциялық Кеңеске ауызша және жазбаша түсiнiктер беруге хақылы.

    Конституциялық  iс жүргiзуге қатысушы:

    1) өтiнiшi бойынша конституциялық iс қозғалған қатысушының Конституциялық Кеңестiң қорытынды шешiмi қабылданатын отырысы басталғанға дейiн өтiнiшiнiң негiзiн өзгертуге, оның көлемiн ұлғайтуға немесе азайтуға, өтiнiшiнен бас тартуға хақылы;

    2) соның актiлерiне орай конституциялық iс қозғалған қатысушының өтiнiшiнде мәлiмделген талаптарды толық немесе iшiнара мойындауға не оларға қарсылық бiлдiруге хақылы.

    Конституциялық  iс жүргiзуге қатысушылар:

    1) өз құқықтарын адал пайдалануға мiндеттi. Олардың Конституциялық Кеңеске көрiнеу жалған мәлiметтер хабарлауы немесе Конституциялық Кеңес талап еткен құжаттарды, материалдар мен өзге де ақпаратты бермеуi Конституциялық Кеңестi құрметтемеу ретiнде бағаланады және заң бойынша жауапкершiлiкке әкелiп соғады;

    2) Республика Конституциясына, Конституциялық Кеңеске, оның талаптарына және Конституциялық Кеңесте қабылданған рәсiмдерге құрметпен қарауға;

    3) төрағалық етушiнiң отырыс тәртiбiн сақтау туралы өкiмдерiне бағынуға мiндеттi.

    Конституциялық  Кеңеске өтiнiш жазбаша түрде берiледi.

    Өтiнiште мыналар көрсетiлуге тиiс:

    1) Конституциялық Кеңестiң атауы;

    2) өтiнiш жасаушының атауы,тұрғылықты жерi, мекен-жайы және ол туралы өзге де қажеттi деректер;

    3) өтiнiш жасаушының өкiлiнiң атауы, мекен-жайы және қызметi бойынша өкiлдiктi қоспағанда, оның өкiлеттiгi туралы өзге де деректер;

    4) егер өтiнiште оларды өткiзудiң дұрыстығы туралы мәселе қойылған ретте, Президент, Парламент депутаттары сайлауын және республикалық референдум өткiзуге байланысты актiлерге қол қойған немесе оларды шығарған мемлекеттiк органдардың, лауазымды адамдардың атауы, тұрғылықты жерi және мекен-жайы;

    5) егер өтiнiште Парламент қабылдаған заңдардың Республика Конституциясына сәйкестiгi туралы мәселе қойылған ретте, заңдардың атауы, қабылданған күнi;

    5-1) егер өтініште Парламент және оның Палаталары қаулыларының Республика Конституциясына сәйкестігі туралы мәселе қойылған жағдайда Парламент және оның Палаталары қаулыларының атауы, қабылданған күні;

    6) егер өтiнiште Республиканың халықаралық шарттарының Конституцияға сәйкестiгi туралы мәселе қойылған ретте, Республиканың халықаралық шарттарының, Қазақстан Республикасы немесе оның мемлекеттiк органдары атынан оларға қол қойылған лауазымды адамдардың аты, оларға қол қойылған күн мен орын;

    7) өтiнiште ресми түсiндiрме беру туралы мәселе қойылып отырған Республика Конституциясының нормалары;

    8) егер соттың ұсынысында актiнi конституциялық емес деп тану туралы мәселе қойылса, егер сот қолданылуға жататын заң немесе өзге де нормативтiк құқықтық акт адам мен азаматтың Конституцияда баянды етiлген құқықтары мен бостандықтарына қысым жасайды деп таныса, актiге қол қойған немесе оны шығарған мемлекеттiк органның, лауазымды адамның аты, тұрғылықты жерi мен мекен-жайы, заңның немесе өзге де нормативтiк құқықтық актiнiң атауы, нөмiрi, қабылданған күнi, жарияланған көздер және өзге де реквизиттер;