Христиан діні философиясы

Інжілді дайындауда Құран Кəрімнің жазылуында сақталған мұқияттылық  сақталмаған. Ақиқат мəліметтерге бірқатар қате түсініктер, ырымдар, аңыздар енгізілген. Хижраның 1303 (м.1885) жылы қайтыс болған монастырлық мұғалім қажы Абдуллаһ Абди бектің араб тілінде жазылған “Рисала-и самсамийа” жəне түрік тілінде жазылған “Изах-ул-мəрам” кітаптарында Інжілдер туралы кең мəлімет берілген. Ақиқат Інжілге өте жақын Інжіл нұсқаларының да бар екендігі қазіргі кезде байқалуда.

Олардың ең маңыздысы Барнабас Інжілі. Барнабас Кипрде дүниеге келген яһуди кісі, шын аты Жозеф болатын. Ол Иса алейһиссаламға сенетіндердің алғашқыларынан бірі жəне хауарилердің (апостол) арасында маңызды орын алады. Оған тағылған “Барнабас” деген лақап “насихат жасаушы”, “жақсылыққа шақырушы” мағынасына келеді. Христиан əлемі Барнабасты Павлоспен (Saint Paul) бірге христиан дінін таратқан қадірлі тұлға деп таниды жəне жылда маусымның 11 жұлдызында пасхасын тойлайды. Барнабас Иса алейһиссаламнан естіген, үйренген нəрселерін сол күйінде өзгертпей жазып отырған. Бұл Інжіл христиандықтың алғашқы үш жүз жылында басқа Інжілдермен бірге қолдан-қолға өтіп, оқылған. 325 жылы Изникте поптардың (Nicene) рухани мəжілісі ибрани тіліндегі барлық Інжілдерді жоюға шешім қабылдаған кезде, Барнабас Інжілі де жойылған. Өйткені, төрт Інжілден басқа Інжілді оқыған жəне сақтаған адамдарды өлтіру туралы бұйрық шыққан еді. Қалған Інжілдер латын тіліне аударылған, тек Барнабас Інжілі өте құпия түрде жоғалған. 383 жылы папа Дамасус кездейсоқ қолына түкен Барнабас Інжілінің нұсқасын папалықтың кітапханасында сақтаған. Хижраның 993 (м.1585) жылына дейін осы жерде тұрған Барнабас Інжілін папа Сикстаның (Sextus) досы Фра Марино (Fra Marino. “Fra” итальян тілінде “бауыр” жəне “пірəдар” мағынасына келеді) кітапханадан тауып алып, оны көп зерттеген. Өйткені, атақты христиан дінбасы Иранеус (130-200) шамамен 160 жылы Аллаһтың бір екенін, Исаның Аллаһтың баласы еместігін айтып, “Павлос римдіктердің бірнеше тəңірге табыну əдетін алып, үш Құдайға табыну сенімін христиан сеніміне қосқысы келген” деп, Павлосты сынға алғанда бұған дəлел ретінде бір құдай сенімін уағыздаған Барнабас Інжілін көрсеткен еді. Осыны білетін Фра Марино Барнабас Інжілін мұқият оқып, шамамен 1585-1590 жылдары аралығында оны итальян тіліне аударған. Осы итальянша қолжазба əркімнің қолына өтіп, соңында Пруссия королінің кеңесшісі Кремердің қолына тиеді. Кремер оны х.1120 (м.1713) жылы түріктерді Зентада жеңгендігі жəне олардан Мажарстан мен Белградты алғандығы үшін Еуропада атағы таралған ханзада Юган де Савойға (1663-1736) сыйлаған. Ол қайтыс болғаннан кейін Барнабас Інжілі оның жеке кітаптарымен бірге 1738 жылы Венадағы королдік кітапханасына (Hofbibliothek) өткізілген.

Алғаш рет бұл кітапханадан Барнабас Інжілінің итальянша аудармасын тапқан ерлі-зайыпты Рогтар (Ragg) оны  ағылшын тіліне аударған. Осы ағылшынша  аудармасы х.1325 (м.1907) жылы Оксфордта  басылған. Бірақ, бұл аударма да таңғажайып тəрізде жоғалып кеткен. Оның бір нұсқасы “Бритиш музей” мұржайында, бір нұсқасы да Вашингтонда Америка конгресі кітапханасында бар. Пакистанның Құран Кəрім қоғамы “Qoran Council” ағылшынша нұсқасын 1973 жылы қайтадан басып шығарды.

Барнабас Інжілінің 70-бабында: «Иса өзіне “Сен Аллаһтың баласысың” деген Петрусқа ашуланды. Оған ұрысып “Кет, жоғал! Сен шайтансың, маған жамандық істегелі тұрсың” деді. Одан кейін хауарилеріне қарап. “Маған бұлай айтқандарды қарғыс атсын. Өйткені, Аллаһ маған оларды лағнеттеуге бұйрық берді” деді» делінеді.

71-бабында: «Мен ешкімнің күнəсін кешіре алмаймын. Тек Аллаһ қана күнəларды кешіреді» дейді.

72-бабында: «Иса:“Мен бұл дүниеге Хақ Та’аланың дүниеге саламат əкелетін расулының жолын дайындау үшін келдім. Бірақ, сендер абайлаңдар, ол келгенге дейін алданып қалмаңдар. Өйткені, менің сөздерімді алып, менің Інжілімді бұзатын бірқатар жалған пайғамбарлар шығады” деді. Сол кезде Андреастың: “Ол расул туралы бізге айтып берерсің?” деген сұрағына “Бұл расул сендердің дəуірлеріңде келмейді. Сендерден бірнеше жылдан кейін менің Інжілім өзгертіліп жəне ақиқатқа шынайы сенгендердің шамамен 30 ғана адамды құраған кезінде келеді. Міне, сол кезде Хақ Та’ала адамдарға аяушылық танытып, елшісін жібереді. Оның үстінде əрдайым ақ бұлт жүреді. Ол өте құдіретті болады, пұттарды қиратады, пұтқа табынушыларды жазалайды. Оның арқасында адамдар Аллаһты таниды. Оны құрмет тұтады жəне мен де шындық адамдық халіммен таныламын. Менің адамнан басқа нəрсе екендігімді айтқандардан кек алады” деп жауап берді» дейді.

96-бабында: «Аллаһ тірі. Аллаһу Та’ала бабамыз Ибрахимге: “Сенің нəсіліңнен шыққан барлық адамдарды нығметіме бөлеймін” деп уəде берген, алайда ол мəсіһ (расул) мен емеспін. Аллаһу Та’ала мені дүниеден алып кеткен кезде шайтан барлық адамды менің Аллаһтың өзі немесе Аллаһтың баласы екендігіме сендіреді. Осы қарғыс атқыр бүлікті тағыда шығарады. Сөздерім мен сенімімнің бұзылып, өзгеретіні соншалық, отыз шақты ғана иманды адам қалады. Сондай заманда Аллаһу Та’ала адамдарға рақымшылық жасап, барлық нəрсені сол үшін жаратқан расулын жібереді. Бұл расул оңтүстіктен келеді. Үлкен құдіретке ие болады. Ол пұттарды қиратады, пұтқа табынушылықты жəне шайтанның адамдарға билігін жояды. Оның сөзіне сенгендер Аллаһу Та’аланың түрлі нығметтеріне қол жеткізеді» дейді.

97-бабында: «“Айтқан Мəсихіңнің аты кім жəне оның келу белгілері қандай?” деп сұраған көріпкел бақсыға Иса былай деді: “Мəсихтің аты таңдануға тұрарлықтай. Аллаһу Та’ала оның рухын жаратқан кезде оған осы есімді берді жəне оны өзінің көктегі əсем орнына қойды. “Күт, ей Ахмет, сен үшін мен жұмақты, əлемді жəне көптеген нəрселерді жаратамын. Оларды саған сыйлаймын. Сені қадір тұтқан адамды мен қадір тұтамын. Саған күпірлік жасаған адам менен қарғыс алады. Мен сені əлемге менің құтқарушы расулым ретінде жіберемін, сенің сөзің ақиқаттан тұрады. Жер мен көк жойылса да, сенің иманың мəңгі сақталады” деді. Оның есімі Ахмет болады. Осыған орай, Исаның айналасына жиналған халық “Ей, Ахмет! Əлемді құтқару үшін тезірек кел!” деп айқайлай бастады» деп жазылған.

128-бабында: «Бауырларым! Мен топырақтан жаратылған адаммын. Сендер сияқты жер басып жүремін. Күнəларыңды біліп, тəубеге келіңдер. Шайтан римдік əскердің көмегімен сендерге менің Құдай екендімді айтып, сендерді алдайды. Олардың жасанды жəне жалған тəңірлеріне құлшылық жасау арқылы Аллаһтың қарғысына ұшырайтынын көріп, оларға сенбеңдер» делінеді.

136-бабында: тозақ туралы түсіндірме беріліп, Мұхаммед алейһиссаламның өз үмбетін жаһаннамдан қалай құтқаратындығы айтылған.

163-бабында: «Хауарилердің: “Келетіні туралы айтқан адамың кім?” деген сұрағына Иса жүрегі тебіреніп тұрып: “Оның есімі Ахмет. Ол келген кезде ұзақ уақыттан бері жауын жаумаса да, жерде жеміс ағаштары өседі. Ол əкелген Аллаһтың рахметінің арқасында адамдарға жақсы, ізгі істер жасауға мүмкіндік туады. Аллаһтың рақымдылығы адамдарға жаңбырша жауады” деді» дегені келтірілген.

Иса алейһиссаламның соңғы күндері  туралы Барнабас Інжілі мынадай мəлімет  береді (215-222-бабтар): «Рим əскерлері Исаны ұстау үшін ішке кірген кезде төрт ұлы періште Жəбірейіл, Исрафил, Микаил жəне Əзірейіл Аллаһу Та’аланың əмірімен Оны құшақтап алып, терезеден шығарып көкке көтерді. Рим əскерлері өздеріне жол көрсетіп жүрген Йаһуданы (Иуда, Judas) “Сен Исасың!” деп ұстап алды. Оның қарсылығына, айқайлағанына, жалбарынғанына қарамай, сүйреп апарып креске керді. Кейіннен Иса алейһиссалам анасы мен хауарилерге көрінді. Мəриямға: “Ана, көріп тұрсың ғой. Олар мені емес, сатқын Йаһуданы асып өлтірді. Шайтаннан сақтаныңдар! Өйткені, ол дүниені қате сеніммен алдап-арбау үшін барлық нəрсені жасайды. Көрген, естіген нəрселерің үшін сендерді куəгер етемін” деді. Одан кейін сенгендердің қорғалулары жəне күнəһарлардың өкінуі үшін Аллаһу Та’алаға дұға етті. Шəкіріттеріне қарап: “Аллаһу Та’аланың нығметі мен рақымдылығы жаусын” деді. Сосын төрт періште оны шəкірттері мен анасының көз алдында қайтадан аспанға алып кетді».

Барнабас Інжілі соңғы пайғамбар  Мұхаммед алейһиссаламның келетінін  одан 1000 жыл бұрын айтып тұр. Аллаһу Та’аланың бір екендігін айтып, үш құдай сенімін жоюда.

Барнабас Інжілі Мұхаммед алейһиссалам келуден 700 жыл бұрын “кəпірлік” деп қараланып, жиналып алынып жоғалтылды. Демек, сол кездің өзінде оның ішінде фанатик христиандарға ұнамайтын, яғни Аллаһу Та’аланың бір екендігін, Иса алейһиссаламнан кейін басқа пайғамбардың келетінін көрсететін сөздер болған. Оны итальян тіліне аударған Фра Марино католиктік пірəдар болатын. Мына нəрсені ұмытпау керек, көп уақыт бұрын, яғни б.д.д. 300-325 жылдар аралығында бірқатар христиан дін адамдары Иса алейһиссаламның Аллаһтың ұлы екендігін қабылдамай, оның да біз сияқты адам екенін дəлелдеу үшін Барнабас Інжілін алға тартады. Олардың ең танымалы – Антиохия епископы Лучиан. Оның шəкіріті Ариус (270-336) одан да танымал болған. Ариус Александрия епископы, кейіннен Стамбул патриархы болған Александр тарапынан “кəпір” деп жарияланып, қудаланған. Осыған орай Ариус досы, Измит епископы Еусбюстың қасына барады. Ариустың сенімі айналасына көптеген жақтастар жиналады. Тіпті Византия императоры Константин мен қарындасы да оның құрған ариандар мазһабына кіреді. Ариустан кейін тек Мұхаммед алейһиссалам кезеңінде папа болған Гонорий қана (Honorius) Иса алейһиссаламның адам баласы екендігін жəне үш тəңірге сенудің дұрыс еместігін айтқан. 630 жылы қайтыс болған папа Хонориус 48 жылдан кейін 678 жылы Константинополда жиналған Рухани мəжіліс тарапынан ресми түрде “кəпір” деп лағынетелген. (Anathematised) 1547 жылы сицилиялық рахиб (христиан дін адамы) Камиллоның ықпалында болған Л.Ф.М Соззини христиандардың ең ұлы дін ғалымы жəне Келвинизмнің құрушысы француз Джан Келвинге (1509-1564): «Мен үш тəңірге сенбеймін» деп, Ариустың мазһабын таңдайтынын білдіріп, маңызды христиан сенімі болған Адам алейһиссаламның үлкен күнəсі жəне Исаның осыны кетіру үшін дүниеге келгені туралы нанымды қабылдамаған. Осы адамның жиені болған Ф.П. Соззини 1562 жылы бір кітап жариялап, Иса алейһиссаламның тəңір емес екендігін нақты көрсеткен. 1577 жылы Соззини Трансилванияда Клаусенбург қаласына барған еді. Өйткені осы мемлекетті басқарып отырған Сигисмунд үш тəңірі сенімін қабылдамайтын. Сол жерде епископ Францис Давид (1510-1579) үштік сенімге толығымен қарсы шығып, бір мазһаб құрған болатын. Бұл мазһаб Польшадағы Раков қаласында құрылғандықтан олар “раковиандар” деп аталды. Олардың барлығы Ариустың мазһабын ұстанатын. Көптеген ынсапты, ақылды христиан дінбасылары қолдарындағы Інжілдерге сенбей, дұрыс Інжілдің Барнабас Інжілі екендігін мойындауда. Мұны көрген папалар жəне олардың айналасындағы топтар Барнабас Інжілін жоюға бар күштерін салуда.

Қазір христиандардың қолындағы  Інжілдерде жəне «Ескі өсиетте» соншама өзгертулер енгізіліуіне қарамай, Иса алейһиссаламнан кейін бір пайғамбар келетіндігі туралы жазылған. Жохан (Юханна, Jahn) Інжілінің 16-бабының 12-13-аяттарында былай делінеді: «Менің əлі айтатын бірқатар нəрселерім бар. Бірақ, сендер оларға төзе алмайсыңдар. Бірақ, ол келген кезде ақиқатқа жеткізеді» Жохан Інжілінің бұл жазбасы ағылшын жəне американ інжіл фирмалары тарапынан 1886 жылы Стамбулда Бояжиян Агоб баспаханасында басылған. Қасиетті кітаптың ибрани тілінен түрік тіліне жасалған аудармасының 885-бетінде былай жазылған: «Менің кеткенім сендерге жақсы. Өйткені, мен кетпейінше сіздерге қамқоршы келмейді. Ол келген соң дүниені күнə, жақсару жəне үкім мəселелеріне сендіреді. Сендерге айтатын біраз нəрселерім бар. Бірақ, қазір оған шыдамайсыңдар. Алайда, сол ақиқат рухы келген кезде сендерді, ақиқатқа жеткізеді. Өйткені, ол өз сөзін емес, естіген сөздерін айтады жəне болатын нəрселер туралы хабар береді. Ол мені қадірлі етеді, өйткені менен алғанын сендерге хабарлайды». Бұл жердегі «Ол» сөзі Інжілдің аудармасы мен тəпсірлерінде “рух” немесе “қасиетті рух” деп көрсетіледі. Алайда, латынша түпнұсқада “Paraclet” деп жазылған. Бұл сөз “жұбатушы” деген мағынаға келеді. Демек, пірəдарлар, папалар барлық əрекеттеріне қарамастан Інжілден «Менен кейін бір жұбатушы келеді» деген тіркесті алып тастай алмаған. Бұдан басқа Павлостың жазған хаттарындан (христиандар оны Қасиетті кітаптың бір бөлімі деп санайды) “Коринтослықтарға бірінші хат”тың он үшінші бабының 8- аяты жəне жалғасында: «Сүйіспеншілік таусылмайды, бірақ пайғамбарлардың келуі тоқтайды. Тілдер де жоғалады (мысалы, латын жəне көне грек тілі), ғылым да өшеді (ортағасыр ғылымы сияқты). Біз де олардың өте аз бөлігін ғана білеміз. Алайда, сол кемел жан келген кезде барлық кінəратты, қате, аяғына жетпеген ілімдер жойылады» деп жазылған. Бұл сөз түрікше “Қасиетті кітаптың” 944-бетінде де жазылған. Олай болса, христиандар қазір қолдарындағы өздері дұрыс деп қабылдайтын Інжілдерде соңғы пайғамбардың келетіндігін көрсететін бөлімдерге сенуге мəжбүр.

Інжіл ибрани тілінде  жазылған еді. Орта ғасырда “Итала” деген атпен латын тіліне аударылды. Насрани діні тарала бастаған кезде пұтқа табынушылар мен яһудилер оған қарсы шықты. Насранилер дінді жасырын түрде жалғастыруға мəжбүр болды. Жер астында, үңгірлерде, жасырын жерлерде ғибадат жасады. Яһудилер қанша азаптаса да, Насрани (христиандықтың бұзылмаған дəуіріндегі ескі аты) дінінің таралуына кедергі бола алмады.

Алдыңғы қатарлы яһудилердің  бірі жəне христиан дінінің ең үлкен  дұшпандарының бірі болған Сауль насрани дінін қабылдағанын айтады жəне “өзін Иса пайғамбардың яһуди емес ұлттарды насранилік дініне шақыру үшін шəкірт етіп сайлағаны” туралы жалған сөз таратады. (Қасиетті кітап, “Расулдардың істері”, 9-баб). Есімін “Павлос” етіп өзгертеді. Жақсы насрани болып көрініп жүріп, Иса алейһиссаламның дінін бұзды. Тəуһидті үштік сенімге айналдырды. Насранилік жəне Исауилікті христиандыққа айналдырды. Інжілді өзгертті. «Иса - Құдайдың баласы» деді. Шарап ішуді, доңыз етін жеуді христиандарға халал қылды. Құбыла бағытын шығысқа ауыстырды. Иса алейһиссалам уағыздаған дінде болмаған көптеген бұрыс нəрселерді насрани дініне кіргізді. Оның қате жəне бұзық пікірлері исауилер арасында тез тарала бастады. Исауилер түрлі топтарға бөлініп, Иса алейһиссаламның тура жолынан адасты. Түрлі аңыздар тоқып шығарып, Иса пайғамбардың жалған суреттері мен мүсіндерін жасады. Кресті символ етіп алды. Мүсіндер мен крестерге табына бастады. Яғни, қайтадан пұтқа табынушылыққа көшті. Исаны алейһиссалам, Аллаһтың баласы деп қабылдады. Алайда, Иса алейһиссалам оларға мұндай ешнəрсе айтпаған, оларға тек қасиетті рух, яғни Аллаһу Та’аланың өзіне берген құдіреті туралы айтқан еді. Христиандар Құдайға, Оның баласы деп қабылдаған Исаға жəне қасиеті рухқа сенуге мəжбүр болғаннан кейін барлық ақиқат діндердің негізі болып табылатын «Аллаһу Та’ала бір жəне Ол өзгермейтін Жаратушы» деген сенімнен алыстап, үш тəңіріге бірден табынудай күлкілі жағдайға душар болды. Бұл “тəслис” деп аталады.

Уақыт өте христиан діні ірі мемлекеттердің ресми діні болып  жариялана бастағаннан кейін  орта ғасырда қараңғы жəне үрейлі кезең басталды. Иса пайғамбар  уағыздаған адамгершілік, мейірімділік, қайырымдылық негіздері толығымен ұмытылды. Оның орнына христиандар фанатизмді, өшпенділік пен қаталдықты өршітті. “Христиандық” деген атпен ақылға сыйымсыз зұлымдықтарды жүзеге асырды. Көне грек жəне Рим мəдениетінің барлық туындыларын жоюды қалады. Ғылым мен техникаға қарсы шықты. Ислам ғалымдарының кітаптарын оқып, жердің айналатынын айтқан Галилейді дінсіз деп санап, “сөзін кері алмаса өлтіреміз” деп қорқытты. Отаны үшін күрескен Жанна д-Аркты “сиқыршы” деп тірідей отқа жақты.

Испандық доктор жəне теолог Мишель Сервенің үш құдайлық пен  Исаның тəңір екендігін қабылдамай, оның тек пайғамбар жəне құл екендігін  көрсететін кітап жазғандығы, оның протестанттардың көсемі Келвиннің  ұсынысымен тірідей отқа жағылғандығы (1553 ж. Женева) “Қамус-ул-алам” кітабында жəне “Larousse”да жазылған. Жан түршігерлік инквизициялық (Inquisition) соттар құрып, жүз мыңдаған адамды дүние мүлкін алу үшін жөн-жосақсыз дінсіз деп жариялап, əр түрлі қастандықтармен өлтірді. Тек Аллаһу Та’алаға ғана тəн болған “күнəні кешіру” ерекшелігін паларға, пірəдарларға берді. Олар сый-сияпат, ақша үшін күнəларды «кешірді». Тіпті, жұмақтан жер сатты. Діни көсемдері болған папалар болса дүниеге билік құрды. Əр түрлі сылтауларымен корольдердің өзін “діннен шыққан” деп жариялап, кешірім сұрау үшін аяқтарына жығылуға мəжбүр ететін. 1077 жылы Папа Григорийге “дінсіздік” күнəсін кешірту үшін Каноссаға келген неміс королі IV Генрий қыстың күні жалаң аяқ папаның сарайының алдында бірнеше күн бойы күтіп тұрған. Папалардың ішінен көптеген жауыздар шыққан. Олардың бірі Боргио дұшпандарын жəне олардың арасындағы поптарды улап өлтіріп, дүние-мүлкін иемденіп отырған. Өзінің қарындасымен ерлі-зайыптыларша өмір сүрді. Сонда да қасиетті жəне күнəсіз папа болып есептелді. Христиан дініне пірəдарлардың үйленбеуі, үйленгендерінің ешқашан ажыраспауы, күнə шығару мəжбүрлігі сияқты қисынсыз қағидалар енгізілді. Дүниеде өмір сүру күнə болып есептелді.

Жетінші ғасырда шыққан Ислам діні осы қараңғылыққа тараған  жарық нұр сияқты болды. Ең кемел жəне логикаға сай, адамгершілік негіздеріне сəйкес құрылған ұлы Ислам діні пұтқа табынушылық пен негізі бұзылған христиан дініне қарсы тез арада тарады. Ақылы толық əрбір адам осы жаңа дінге бет бұрды. Ғылым мен білімге құрметпен құшақ ашқан мұсылмандар Аллаһу Та’ала мен оның расулының бұйрықтарына бағынып, көп істер атқарды. Ғылымда көптеген жаңалықтар ашылды. Сансыз дана, кемеңгерлер жетілді. Қазірігі химия жəне алгебра сөздері араб тілінен алынған. Осындай көптеген мысалдар мұсылмандардың ғылымға жасаған қызметтерін айқын көрсетеді. Мұсылмандар қысқа уақыттың ішнде үлкен ғылыми орталықтар, медреселер ашты. Бүкіл əлемге ғылым, пəн, тазалық, ынсап, мəдениеттілікті таратты. Грек философтарының шығармаларын араб тіліне аударды. Олардың дұрыс еместігін дəлелдеді. Дүниеге танымал философ Хришфельд (Hrischfeld): “Ешбір ұлт араптардың исламды қабылдағаны себепті мəдениеттілікке қол жеткізгеніндей қысқа уақытта мəдениетті бола алмаған” деген. Орта ғасырда христиан əлемі қара түнек өмірді бастан кешіріп, поптар адамзаттың өмірін зынданға айналдырып жатқанда, мұсылмандар жəне мұсылмандардың билігі астындағы халықтар жан тыныштығында, бейбітшілікте өмір сүрді. Христиандар Ислам мемлекеттеріндегі байлыққа қол салу үшін мұсылмандарға шабуылдар жасады. Мұсылмандардың қолындағы өздері қасиетті деп санайтын Құдысты алу сылтауымен крест жорықтарын ұйымдастырды (1096-1270).