Оқушыларды сөз өнеріне баулу

Реттеуші

Көшбасшы

 

(Топпен  жұмыс жасалып, қорғалады. Постер жасайды.)

 

Мысал

1-топ  

Қас пен көздің арасында.            Көзді ашып жұмғанша

Төбе  шашы тік тұрды .               Ит арқасы қияда                                          

 

2-топ

Көзді ашып жұмғанша                    Аузы аңқайып қалу

 

Қоян  жүрек                                               Төбесі көкке жету

 

 

 

 

                                                     2-топ

 

      

 

     

 

 

    VΙ –кезең:   Сабақты қорыту.    Рефлексия (Оқушылар   тақтада ілініп тұрадған сандықша,  себет,  ет тартқыш суреттерінің астына   өз пікірлері жазылған қағаздарда  жапсырады.  ( Қызықты-сандықша,  ойлану керек- себет,  керек емес-ет тартқыш)

 

ІІІ-кезең: Жаңа  тақырыпты  меңгеруге  арналған  жаттығуларды  орындау:

Жазбаша жаттығулар:  а) 111-жаттығу :  Мәтінді мәнерлеп  оқу және тұрақты сөз тіркестерін  теріп жазып мағынасын түсіндіру. Үлгі: үш ұйықтаса түсіне кірмеген – олай деп мүлдем ойламаған еді.                                                                                                                      ә)  Берілген тұрақты тіркестердің мағынасын синонимдер арқылы анықтау және сөйлем құрау.   Слайд№2                                                                                                                               Сөздер:   а) Ит өлген жер, . . . . .ә)көзді ашып жұмғанша, . . . . .б)төбе шашы тік тұру, . . . в) мойнына су кету, . . . . .           г) жүрек жалғау, . . . . .                                                                                                    ІҮ-кезең:   Сабақты  бекіту. Венн диаграммасы бойынша бекіту. Слайд № 3 Сөзжұмбақ  шешу арқылы  өткенді қайталап, оқушылардың білімдерін  жинақтау.                          Т  Ұ Р А Қ Т Ы     Т І Р К Е С Т Е Р                                                                                                                               

 

VΙ –кезең:   Сабақты  қорыту.    Рефлексия  (Оқушылар   тақтада ілініп тұрадған сандықша,  себет,  ет тартқыш суреттерінің астына   өз пікірлері жазылған қағаздарда  жапсырады.  ( Қызықты-сандықша,  ойлану керек- себет,  керек емес-ет тартқыш)

 

 

 

 

 

 

                қазақ әдебиеті 7-сынып

Сабақтың тақырыбы: С.Сейфуллин «Сыр сандық»

Сабақтың мақсаты: Білімділік- Ақынның әдеби мұраларын зерттей отырып, шығармаларының идеялық тақырыбын ашу, оны бағалай білуге  үйрету;

       Дамытушылық: Оқушы ойын дамыту, логикалық ойлау қабілеттерін арттыру.

      Тәрбиелік:  Ұлттық қазына, ұлттық таным, ұлттық рухани сананы   қалыптастыру, адами қастеттрге  тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: пікірсайыс, ойталқы, шығармашылыұ сабақ.

Қолданылатын  әдіс: сұрақ-жауап,талдау;

Сабақтың интеграциялық мүмкіндігі: Қалақстан тарихы, шетел тілі., география.

Қолданылатын  көрнекіліктер: Сәкеннің портреті . кітаптар көрмесі, слайд

Сабақтың барысы: Ι. Ұйымдастыру кезеңі  (Сабақтың барысы жайында түсіндіру, сарапшылар  тобын сайлау).

ΙΙ. Кіріспе . Ой қозғау. (псиологиялық жаттығу).  Күй ойналады.

  Мұғалім: - Балалар, кімнің күйін тыңдадыңдар және бұл күй қалай аталады?

  - Сендерге қандай  ой тастады?

- Көз алдарыңа не  елестеді?

(  Мысалы: Құрманғазының  "Сарыарқа " күйі. Кең байтақ,  ұшы- қиыры жоқ  сары дала- Сарырақа. Құлағыма аттың дүбірі келгедей болды.

     Мұғалім: - Дұрыс айтасыздар. Бұл Құрманғазының  "Сарыарқа " күйі. Осындай кең  байтақ Сарыарқада біздің жерлесіз  сырлы да, сазды, әуезді ақынымыз  дүниеге керген екен. Бүгінгі  сабағымызда осы Сәкен атамыз жайлы сыр шертісіп ой бөлісеміз  

  2. «Сыр сандық»  өлеңін  мәнерлеп оқимыз.

    3. Мазмұнын  талдаймыз.

 

 

 

 

 

 

 

 Тест үлгілері

  1 нұсқа

1. Тура мағыналы сөз тіркесін көрсетіңіз.

А) Қара сөз.

В) Қара көйлек.

С) Қарасын батырды.

Д) Қара бет

Е) Қара таныған.

2. Ауыспалы мағынада қолданған сөзі бар сөйлемді табыңыз.

А) Түні бойы көз  ілмей шықты.

В) Атасы баласын  иіскеді.

С) Әдеби кітаптарды оқу.

Д) Туды жоғары ұстау.

Е) Адамгершілік туралы айту.

3. Мақалды аяқтаңыз: Еңбек етсең ерінбей,.....

А) мақсатыңа жетерсің .

В) тояды қарның тіленбей.

С) әке баулыған бала есті.

Д) жаңбыр жауса  – жер ырысы.

Е) бала – жағасындағы  құрақ.

4. Фразеологизмді табыңыз.

А) Есімнен шығып  кетті.

В) Оны ит тістеп алды.

С) Кеше келді.

Д) Ит өлген жер

Е) Көзін алайтты.

5. «Адам» сөзінің синонимін табыңыз.

А) Құда.

В) Құдаша.

С) Ағайын.

Д) Кісі.

Е) Құдағи.

6. Синоним емес сөздерді көрсетіңіз.

А) Әдемілеу, сәндеу.

В) Бағу, жаю.

С) Әрең, зорға.

Д) Әсерлі, тартымды.

Е) Үміт, намыс

7.  Антонимдік жұпты көрсетіңіз.

А) Бақыру – бажылдау.

В) Шалғай –  жарық.

С) Ауырлау –  жеңілдеу.

Д) Батыл - өткір.

Е) Бар – аз.

8.  Омоним сөздер қатысқан сөйлемді табыңыз.

А) Көңілі бұлақтай таза.

В) Сулы жер –  нұлы жер,

С) Көк алманы алма.

Д) Ел үмітін ер ақтар.

Е) Қарақұс –жыртқыш құс.

9. Қазақ  әліппесіндегі  әріптер  санын  көрсетіңіз.

А)  42

В)  43

С)  40

Д)  41

Е)  39

 

 

10. Тек  жіңішке  дауысты  дыбыстарды  көрсетіңіз

А) а,е,о,і  

В) е,ұ,ы,ү 

С) ү,ы,э,і  

Д) ә,ө,і,ү

Е) і,ұ,у,о

11.Үнді  дауыссыз  дыбыстарды  көрсетіңіз

А) ұ,е,қ,һ,а,р 

В) о,у,н,р,ы,ұ

С) е,ү,ә,ө,ұ,і 

Д) т,л,с,н,а,и 

Е) р,л,й,у,м,н,ң

12. Қатаң  дауыссыз дыбыстардың қатарын  табыңыз.

А) ш,щ,ф,й 
В) п,ц,ч,з 
С) х,с,ж,р 
Д) к,қ,т,с 
Е) т,ф,һ,х

13. Тұйық   буынды  сөздер  қатарын  көрсетіңіз

А) сәуір,қамыс 

В) ер,оқ

С) сұлтан,дабыл 

Д) тырна,шалғы

Е) сарбаз,су

14. Буын  үндестігіне  бағынбай  тұрған  сөзді  көрсетіңіз

А)  айғыз 

В)  соқырішек 

С)  жазушы 

Д)  қағазды 

Е)  әркім

15. Біріккен  сөзді табыңыз.

А) Алатау

В) Ашық ауыз адам

С) Бес дәптер

Д) Қоңыр ала

Е) Тісін қайрады

 

Жауаптар:

1. B

2. A

3. B

4. Д

5. Д

6. Е

7. С

8. С

9. А

10. Д

11. Е

12. Д

13. В

14. В

15. А

                                   2 нұсқа

1. Жұрнақ  арқылы жасалған сөзді табыңыз.

А) Балалар

В) Қалалық

С) Жауырын

Д) Қауырсын

Е) Дауыл

2. Жалқы  зат есімді көрсетіңіз

А) Мен Астанаға бардым.

В) Біздің астана өте көрікті.

С) Ресейдің астанасы бізден аыс жерде орналасқан.

Д) Басқа елдердің астанасын көргім келеді.

Е) Қазақстанның оңтүстік астанасы өте әдемі.

3.Сын  есімнің түрлерін анықтаңыз.

А) Сапалық, қатыстық

В) Жіктеу, сілтеу

С) болымды, болымсыз

Д) Жалпы, жалқы

Е) Реттік, болжамды

4. Болжалдық  сан есім қатарын табыңыз.

А) Бір, бес, жеті

В) бірінші,бесінші,жетінші

С) Алтыдай, жүздеп, бестей

Д) бірнеше, бесеу, жетінші

Е) Бір, беске  жуық, жетеу

5. Бәрі, бүкіл, түгел, барлық, күллі есімдіктерінің мағыналық түрін көрсетіңіз.

А) жіктеу

В) сілтеу

С) өздік

Д) жалпылау

Е) сұрау

6. Өзгелік  етістің жұрнағын табыңыз.

А) – ын, - ің ,-н

В) – ыл, - іл, - л

С) – ыс, - іс, - с

Д) – дыр, - дір,-ғыз, -гіз, - т

Е) – ған, - ген, -кен

7. Көсемшелі сөз тіркесін табыңыз.

А) Айтқалы келді

В) жазбақ екен

С) айтып берді

Д) айта салды

Е) жаза тұр

8. Антоним  сөздерді көрсетіңіз.

А) Көркем, сұлу 
В)  Керемет, ғажап 
С) Дос- жарандар. 
Д) Жақсы,жаман. 
Е) Үлкендердің ортасында.

9. Бұйрық райды көрсетіңіз.

А) аудар

В) оқыған

С) көру

Д) қорғану

Е) қолдау

 

 

10. Қайталама  қос сөзді табыңыз.

А) Балапандар 
В) Бала-шаға 
С) Анда-санда 
Д) Бетпе-бет 
Е) Киім-кешек

11.  Ыңғайлас салалас құрмалас сөйлемді  көрсетіңіз.

А) Көмірден май  да шығады, темір корытатын кокс те шығады.

В) Егер жаңбыр жауса, астық мол болады.

С) Бұл жерде я сен тұрарсың, я мен тұрармын.

Д) Қыс түскенімен, қар жауған жоқ.

Е) Шығыс елдерінде  жыл басы наурыз айынан басталады.

12. Демеулік шылауды табыңыз

А) - ақ,  -ау

В)  егер

С) мен, бен

Д) бірақ

Е) дейін, шейін

13. Шақыру  одағайын табыңыз.

А) ойпырай

В) түу

С) шөре – шөре

Д) беу

Е) тәйт

14.  Жалаң  сөйлемді көрсетіңіз

А) Ардақ еш уақытта  мұндай қуанған емес.

В)  Қартқожа сөйлеп тұр.

С)  Жоғары қарады.

D)  Ауылға  көз салды.

Е)  Түн. Дала жым – жырт.

15. «Тойбастар»,«Бұлбұл» күйлерінің авторын атаңыз.

А)  Нұрғиса Тілендиев

В)  Дина Нұрпейісова

С)  Дәулеткерей  Шырайұлы

D)  Сүгір Әлиұлы

Е)  Құрманғазы

 

Жауаптар:

1. B

2. A

3. А

4. С

5. Д

6. Д

7. С

8. Д

9. А

10. Д

11. А

12. А 

13. С

14. В

15. В

 

 

 Қазақ  әдебиеті 

1. нұсқа

1. ХХ ғ. бас кезіндегі әдебиет қай жылдарды қамтиды?

А. 1900-1917             Ә. 1920-1935            Б. 1900-1920

2.А.Байтұрсынов  кімнің мысалдарын аударды?

А. Лермонтовтың     Ә. Пушкиннің         Б. Крыловтың

3. А.Байтұрсынов  қай газетті шығарды?

А. «Серпін»;               Ә.«Қазақ»               Б. «Жас қазақ»

4.М.Дулатовтың  Уфа қаласында жарық көрген  өлеңдер жинағы:

А. «Оян, қазақ»          Ә. «Жастарға»        Б.  «Азамат»

5. С.Торайғыровтың  «Шығамын тірі болсам, адам болып»өлеңі  не туралы?

А.Табиғат туралы       Ә.Махаббат               Б.Ертеңгі күнге ұмтылысы

6.Қай ақын  «Ғалия» медресесінде оқыды?

А. С.Сейфуллин        Ә.М.Жұмабаев          Б.А.Байтұрсынов

7.Мағжанның  «Сүй, жан сәулем» өлеңінің тақырыбы:

А. Махаббат               Ә. Табиғат                 Б. Отан

8.Қазақстан  жазушыларының Бірінші құрылтайы:

А. 1931                        Ә. 1939                      Б.1934

9. «Күнекейдің  жазығы» повесінде нені суреттеген?

А.Болашақ өмірді Ә.Қазақ ауылының тірлік- тіршілігі  Б.Азамат соғысы

10.І. Жансүгіров қай жылы дүниеге келген?

А.1887                          Ә.1894                       Б.1893

                                

 

                                     2- нұсқа

1. ХХ ғ. бас  кезіндегі әдеби бағыттар нешеге  бөлінеді?

А. 5                            Ә. 3                                Б.2

2. «Аққу, Шортан  һәм Шаян» мысалының авторын  ата

А.Крылов                  Ә.Лермонтов                Б.Пушкин

3.А Байтұрсыновтың  әйгілі еңбегін ата

А. «Маса»                  Ә. «Қырық мысал»    Б. «Әдебиеттанытқыш»

4. «Азамат» өлеңдер  жинағы қай қалада басылып  шықты?

А.Уфада                     Ә. Орынборда            Б.Алматыда

5. «Қамар сұлу»  романы қандай шығарма?

А.Реалистік                Ә. Таңғажайып           Б.Фантастикалық

6. «Батыр Баян»  поэмасындағы Ноянның ғашық болған қызы:

А.Қыпшақ қызы        Ә. Қалмақ қызы           Б.Қазақ қызы

7.Қанды қырғын (репрессия)қай жылдары болды?

А.1935- 1936              Ә.1936- 1939               Б.1937- 1938

8.Ж.Аймауытов  қай облыста туған?

А. Павлодар            Ә.Көкшетау                 Б.Ақтөбе

9.Ақбілек қай  романның кейіпкері?

А. «Ел қорғаны»        Ә. «Қартқожа»            Б. «Ақбілек»

10.С.Сейфуллин  қай жылы қайтыс болды?

А. 1938                        Ә.1936                         Б.1939   

 

1. Фонетика саласының терминін ата.

а) сөз; ә) синоним; б) тасымал; в) түбір; г) жалғау.

2. Буын үндестігіне  бағынбайтын сөзді көрсетіңіз.

а) балаға; ә) дәптердің; б) үйім; в) әсемпаз; г) аспанда.

3. Тоғыспалы  ықпалды көрсет.

а) Ақбала; ә) арбакеш; б) Досжан; в) жастармен; г) оңтүстік.

4. Еріндік дауыссыздардан  жасалған сөзді көрсет. а) бұлбұл; ә) мақтау; б)жәрдем; в) жүзім; г) бүркіт.

5. Омоним болатын  сөзді көрсет.

а) құм; ә) сүт; б) илеу; в) қалам; г) сағат.

6. Термин сөзді  көрсет.

а) адам; ә) бүгін; б) ауыл; в) синоним; г) аймақ.

7. Қосымшаның  түрін көрсет.

а) түбір; ә) қос  сөз; б) жалғау; в) тұрақты тіркес; г) көнерген сөз.

8. Сөзжасам тәсілін  көрсет.

а) нәтижені; ә) ғылымға; б) өнерлі; в) ұстаздың; г) баласы.

9. Зат есімнің  жалқы есім түрін көрсет.

а) адам; ә) қала; б) дала; в) Есіл; г) орман.

10. Дерексіз зат есімді  ата.

а) арбакеш; ә) кітапхана; б) саудагер; в) тәуелсіздік; г) қалам.

11. Ауыспалы мағыналы сөзді көрсет.

а) адамның тілі; ә) ана  тілі; б) баланың тілі; в) малдың тілі; г) қойдың тілі.

12. Сын есімнің мағыналық жағынан нешеге бөлінеді? а) үшке; ә) екіге; б) төртке; в) беске; г) алтыға.

13. Қатыстық сын есімді  сөзді көрсет.

а) жақсы; ә) жаман; б) қызыл; в) мәдени; г) кек.

14. Сын есімнің неше  шырайы бар? а) екі; ә) үш; б) төрт; в) бес; г) алты.

15. Күшейтпелі шырайдағы сөзді көрсет.

а) қызылырақ; ә) қоңырқай; б) аппақ; в) тым жақсы; г) аса әдемі.

 

 

 

 

 Пайдаланылған әдебиеттер:

1.Қ. Бітібаева "Әдебиетті  оқытудың тиімді жолдары "  . "Мектеп" 2000ж.