Өнімді өткізу және тарату (фирма мысалында)

1. Фирма мен оның тауарының беделін нығайтады;
2. Болашақ клиенттерді құлақтандыру құралы болып табылады. Не

фирманы, не оның тауарын білмейтін потенциалды сатып алушымен жұмыс жасауда өткізу бойынша агент қиындыққа кезігеді;

3. Жаңа өнім сатылымын жеңілдетеді.

Жалпы өндірістік  бағыттағы тауарлар нарығындағы  жарнама пайдасы 

өткізу көлемінен  емес, өткізудің жалпы өзіндік  құнының төмендеуінен көрінеді. Дұрыс  ұйымдастырылған жарнама кезінде сатуға кеткен шығын үнемі 30 % құрайды және керісінше, егер жарнама жүргізілмесе сатуға кететін шығындар 40 %-ға артады.

Қазіргі таңда  қысқа мерзімді жеңілдіктер беру арқылы өткізуді ынталандыру рөлі сатылым көлемінің өсімін қамтамасыз ететін басқа құралдарға қарағанда артық келеді. Қысқа мерзімді жеңілдіктер беру есебінен өткізуді ынталандыру баға прейскуранттарының тұрақтылығын бұзбаусыз, сұраным ауытқуларына бейімделуге мүмкіндік береді. Әсіресе жеңілдіктер тұрып қалған өнімді өткізуде тиімді.

Өткізу тиімділігін  арттыру мақсатында маркетингті  қолдануда әдетте оның екі аспектісі  қарастырылады. Біріншіден, маркетингке  кететін шығындар мен оның нәтижесі арасындағы себеп-салдарлы байланысын талдау. Оның негінде маркетинг қызметінің қандай да бір саласына қанша қаражат бөлу керектігі туралы шешім қабылданады. Екіншіден, қызмет стандартын енгізу мен өткізу көлемінің немесе пайда сомасының ағымдық немесе күтілетін көлемін қысқартусыз осы стандарттарға материалдық және қаржылық шығындарды қысқартуды жоспарлау процесімен байланысты маркетингтік тиімділігін анықтау. Мұнай талдау әртүрлі деңгей әсерін, маркетингке кететін шығындардың комбинациясын, нарық сегменттері бойынша таратылу тәртібін анықтауға мүмкіндік береді. Маркетингке кететін шығындарды анықтау үшін нарық дамуының көлемі мен бағыттары, нарықтық үлестер, бәсекелестердің жауабы туралы ақпаратты иемдену қажет.

Маркетинг нәтижелігін  талдау ең алдымен табыстылықты бақылау, сатушы мен сатып алушының қызмет стандартын орнату, шығындарды бақылау үшін қажет. Маркетинг нәтижелігін талдау нәтижесінде жалпы өндіріс пен нарықтағы фирманың жүргізіп отырған стратегиясының тиімділігі туралы қорытынды жасауға болады. Әсіресе мұндай қорытындылар тұрақсыз нарық, яғни сатылым құлдырауы жағдайында маңызға ие. Фирма қызметінің стратегиясы нарықтық конъюнктураға ықпал етудің әртүрлі нысандарында көрінуі мүмкін. Нарықты бағындыру әсерін беретін ең түбегейлі әдіс болып интеграциялық шаралар табылады.  Сыртқы жағдайларға қарай алға басушы, кері немесе горизантальды интеграция таңданылады.

Сатылымның  жоғарлауы жағдайында фирма басшылығы  нарықта өз орнын бекіту туралы шешім  қабылдап, жоғары пайда алу үшін шаралар жүргізуі мүмкін. Сәтті немесе сәтсіз стратегия таңдау фирма тұрақтылығы  үшін потенциалды қауіпті алып жүрмейді. Тек өндіріс бумы нәтижесінде фирма бәсекелестерімен оған қажет шикізат нарықтарынан ығыстырылуы мүмкін. Бұл жағдайда тұрақтылық қаупі кері интеграция (төмен) жолымен, яғни жеткізуші фирмаларды өндіруші фирмалардың сатып алуы жолымен алынуы мүмкін. Ал өткізу құлдырауы жағдайында басқа жағдай қалыптасады. Мұнда өткізу көлемін қалыпты деңгейде ұстауға бағыттылған дұрыс ойластырылған шаралар қажет. Бұл алға басушы интеграция (жоғары) арқылы, яғни аналық компания оның өнімін пайдаланушы компаниямен бірігуі арқылы қамтамасыз етіледі.

Горизанталды  интеграцияны пайдалану стратегиясы  фирманың нарықтағы үлкен үлесін қамтамасыз етуге қызмет етеді. Стратегия  бойынша ұқсас өнім өндірітін  фирмалар біргеді. Алайда интеграцияның  бұл түрі мемлекеттік монополияға  қарсы органдардың қарсылығына кезігуі мүмкін.

Фирма интеграциялық саясаттың стратегиясын таңдай отырып оны тұтас шаруашылық кешен тұрғысынан қарастыру тиіс.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

Каспий аймағы елдері үшін мұнай экспорты тұрақты дамушы экономиканы қалыптастыруда үлкен  маңызға ие. Мұнай қоры бойынша  Қазақстан алғашқы ондықта орын алғанмен, ол әлемдік мұнай бизнесінен тыс қалып отыр.  Оған себеп  Қазақстанның потенциалды өткізу нарықтарынан алшақтығы мен мұнай өндірудің жоғары өзіндік құны. Аталған осы факторлар аймақтағы дамудың стратегиялық бағыттарын қалыптастыруды қалып етеді. Одан басқа ұзақ мерзімді тұрақтылыққа қол жеткізу мүмкін емес.

Әлемдік нарыққа  шикізатты шығару мәселесінің шешім таппауы Қазақстанның  ірі кенорындарын игеру ісінде кедергіге айналады. Айта кету керек мұнай тасымалдау бағыттарын таңдауда мұнай өндіруші компаниялар басты орын алады. Себебі  олар мұнай жеткізушісі ретінде құбырларды толтыруға және жобаны қаржыландыруға міндеттемені алады.

Экспорттық  құбырлар салу стратегиясында басты  мақсат диверсификацияланған құбыр  жүйесін қалыптастыру болып табылады. «Диверсификация» сөзі әлемнің  мұнай-газ  өнеркәсібінің символына айналды. Нарықты тұтынушылар да, жеткізушілер де  диверсификациялауда,  бірақ әр субъект оны өзінше қабылдайды. Көбіне өнеркәсіптік дамушы елдер болып табылады мұнай тұтынушылар өз экономикасының энергетикалық қауіпсіздігін кепілдеу үшін өздері үшін жеткізілімдерді әлемнің әр аймақтарынан  қамтамасыз етуде, жеткізушілер де өз кезегінде саяси қысымының ықпалында қалмас үшін тұтынушы елдер қатарын кеңейтуде. Әлемдік энергетикада маңызды орын алуға ұмтылып отырған Қазақстан да бұл процестен тыс қалмауда.

Қазақстан республикасы мұнай өткізудің бірнеше перспективті аймақтарына жақын. Оларға еуроппалық, оңтүстік азия және қытай нарықтары жатады. Мұнайды экспорттау бойынша әртүрлі жобалық шешімдерді талдау республика алдында тасымалдаудың  оптималды және экономикалық тиімді бағыттарын таңдау мәселесін өзекті етеді. Олардың әрқайсысы жеткізілім қауіпсіздігі және апатты жағдайлар тәуекелі тұрғысынан бағалануы тиіс. Сонымен қатар есепке экономикалық, коммерциялық, коньюнктуралық және саяси факторлар алынуы тиіс. Жалпы Қазақстан  мұнайының әлемдікнарыққа өткізілуінің қолданыстағы және жобаланған бағыттарын бағалауды мұнайдың әлемдік нарығында жағымды бағалық конъюнктура сақталып тұрғанға дейін тез жүзеге асыру қажет.

Табиғи ресурстық және инвестициялық құраушылардың Қазақстанның экономиқалық өсуінің динамикасына ықпалы сөзсіз. Сондықтан экзогенді факторлардан, оның ішінде шикізат нарығындағы әлемдік баға конъюнктурасынан тәуелділігі ел дамуының экспорттық-шикізаттық моделін әлжуаз етеді. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев бұл жөнінде өзінің халыққа жолдауында бұл экономикалық тәуелділікті жоғалтуға алып келуі мүмкін деген. Сондықтан басшының бұйыруымен республикада «2015 жылға дейін индустриалды-инновациялық даму стратегиясы» қабылданды. Стратегияның басты мақсаты 2015 жылға дейін ЖІӨ-ді 3,5 есе арттыру болып табылады. Экономикалық өсудің қажет қарқынына жетуін сөзсіз экономиканың мұнай-газ секторы қамтамасыз етеді. Бұл жерде алынатын қаражатты тиімді, әрі рационалды бөлу шарт. Біріншіден, мұнай-газ секторы пайдасындағы мемлекет үлесін арттыру қажет. Екіншіден, салық өзгерістері нәтижесінде артқан түсімдерді мұнай-газ секторынан тыс жұмыс жасайтын өнеркәсіптің перспективті салаларының дамуына жұмсау.Тек осы жағдайда ғана Қазақстан өз экономикасының қауіпті шикізат тәуелділігінен құтыла алады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

 

1. Қазақстан Республикасының Конституциясы.
2. Назарбаев Н. Ә. Қазақстан-2030. Ел Президентінің Қазақстан халқына жолдауы.- Алматы: Білім, 1998.
3. Қазақстан  Республикасының жауапкершілігі және қосымша жаупкершілікті серіктестіктері туралы заңы. 1998 жылдың 20 сәуіріндегі №221-Алматы, 1998.
4. Қазақстан Республикасындағы шаруашылық субъектілері. 2000 жылдың 1 қыркүйегіндегі заң актілерінің жинағы. Алматы: Юрист, 2000.
5. Жер қыртысы және табиғат ресурстары: Заң актілерінің жинағы.-Алматы, 2000.
6. Қазақстан Республикасының мұнай заңы. Нормативті-құқықтық актілер жинағы. /Құрастырған: К.С.Мауленов.- Алматы: Ғылым, 1999.
7. Батыс Қазақстан аймақтарының өзекті проблемалары және шешу жолдары. Ғылыми-практикалық конференция материалдары. 18-19 қазан 2001 ж.-Ақтөбе.  Қ.Жұбанов ат.АМУ, 2000.
8. Бердалиев Қ.Б. Қазақстан экономикасын басқару негіздері: Оқу құралы. А.: Экономика, 2001.
9. Дүйсенбаев К.Ш. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау: Оқу құралы.-Алматы.: Экономика, 2001.
10. ХХІ ғасырдағы ұлттық экономиканың даму проблемалары мен тенденциялары. Республикалық ғылыми конференция материалдары. 14-15 қараша 2009 жыл:-Ақтөбе, 2009.
11. Қазақстан аймақтарының ІІІ мыңжылдықтағы экономикалық және әлеуметтік даму басымдылықтары. Акад. С.Бәйішовті еске алуға арналған халықтар. Ғылыми-теориялық конференция материалдары. - 20-21.04.2000 . –А.: 2007
12. Қазақстан Республикасының көлігі. 1998-2001 ж.ж. стат. анықтамалық. –А.:  2009.
13. Молдабекова А.И. Халықаралық сауда:  Оқу құралы. –Ақтөбе, 2009.
14. Сәбиден  О.  ХХІ ғасырға қандай экономикамен кіреміз.  Алматы:   Білім, 1998.
15. Егоров И.В. Управление товарными системами. Уч. пособие. –М.: Изд. Маркетинг, 2001.
16. Елемисов Р. Переходная экономика: Проблемы  методологии   и теории: Монография, Алматы: Қазақ ун-ті, 1998.
17. Ердаулетов С.Р. Экономическая и социальная география Казахстана: Учеб.  пособие.- Алматы.:  Қаржы-қаражат, 1998.
18. Есентугелов А. Трансформация экономики Казахстана: -рыночная экономика, реформы, экономическая политика. Сб. статии 1990-2001 г.г. Т2.
19. Зайцев Н.А. Экономика промышленного предприятия: Учебник.  - 5-е изд. – М.: Инфра-М, 2010.
20. Қазбеков Б.К. Внешнеэкономические отношения государства в переходный период. (Регулирование, проблемы, перспективы). –Алматы: Ғылым, 1996.
21. Каспийский регион на современном этапе: проблемы, тенденции, перспективы. Сб. материалов конференции. –А.:  КИСИ, 2010.
22. Копылев В.А. География промышленности России и стран СНГ: Уч. пособие. – 2-е изд.-М-2001.
23. Костоглодов Д.Д., Харисова Л.М. Распределительная логистика. М.: Экспертное бюро, 1997.
24. Ланкастер Д., Джоббер Д. Продажа и управление сбытом. Пер. с англ. Л.В.Измаиловой. –Мн.: Амалфея, 1999.
25. Логистика.: Учебное пособие./ Под ред. Б.А.Аникина.- М.: Инфра-М., 1998.
26. Мадиярова Д.М. Международные транспортные перевозки и управление таможенным делом. Учеб. пособие. –Алматы: Экономика, 1998.
27. Маркетинг.  /Под. ред. А.Н.Романова. –М.: Банки и биржи, 1995.
28. Маркетинг и техника продаж: Метод. Пособие. –Астана.: ЗАО «РИВЦ», 2009.
29. Маркетинг. /Под. ред. Уткина Э.А. М.: ТАНДЕМ, 1998.
30. Перспективы внешнеэкономической деятельности Казакстана: право и международной опыт. –Алтаты:, 1998.
31. Реформирование экономика Казахстана: проблемы и их решения. /Под. ред. М.Б.Кенжегузина. –Алматы, 1997.
32. Стаханов В.Н. и др. Промышленная логистика. Изд. 3-е. –М.: «Изд. ПРИОР», 2009.
33. Қазақстан цифрларда 2010. Статистикалық жинақ. –Алматы, 2010.
34. Промышленность Казахстана. Стат. сборник. –А.: 2000.
35. Бенке И. Перспективы развития нефтебизнеса Казахстана на основе логистики. //Аль-Пари //№1 2010 стр. 105-108.
36. Бергалиев Т. Нефтепродуктообеспечение и пути повышение его эффективности. -// Мысль //, №6. 2009 стр. 57-61.
37. Жакупов И. Пути и механизмы развития нефтегазового комплекса РК. // Танзитная Экономика //, №2. 2009.
38. Жанабилов М. Привлечение иностранного капитала в нефтегазовую отрасль. // Танзитная Экономика //, 1999. -№2 - с 91-94.
39. Нефтяные маршруты ХХІ века.  Деловая неделя. –2000.-№15  с 9.
40. Нефтяная политика: -// Саясат //, №1 2010.
41. «ҚазақОйлАқтөбе» ЖШС-нің  қаржылық есептері.