Косметика нарығын маркетингтік зерттеу

Косметика нарығын маркетингтік зерттеу

Мазмұны

Кіріспе....................................................................................................................3

І. Қазақстандағы косметика өнеркәсібінің  даму тенденциялары

1.1 Өнеркәсiптiк және тұтыну маркетингі арасында тауар өндiру ...................5

1.2 Қазақстанда косметика нарығының дамуы.....................................................9

ІІ. Астана «Snack» Сауда ЖШС - туралы жалпы мәліметтер

2.1 Астана «Snack» Сауда ЖШС - ң құрылымы, даму тарихы, қызметтері..........................................................................................................17

2.2 «Астана «Snack» Сауда ЖШС – ң Жарғысы...........................................18

3. Косметика нарығын маркетингтік зерттеу

3.1 Тауар, жайғастыру, сұрыптау, тарату..........................................................21

Қорытынды..........................................................................................................25

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі....................................................................28

Кіріспе

Өзектілігі. Бүгінде елімізге ағылып жатқан косметикалық өнімдердің 90 пайыздан астамы шеттен келеді. Бізге көбіне өз өнімдерін экспорттайтын – Франция мен Италия, Польша елдері. Қымбаттығына қарай сапалы да. Ал Қытай да бізге өз өнімдерін тонналап әкеліп, әсемдік заттар нарығын жаулап алды десек те болады. Алайда ол өнімдердің кейбірінің аллергиялық ауру тудыратыны арагідік кездесіп қалып жатады.

Одан гөрі қолда бар табиғи өнімді пайдаланған өте тиімді. Әрі пайдалы, әрі ақша үнемдеудің таптырмас құралы.

         Қазіргі кезде   «Астана «Snack» Сауда ЖШС – ң Қаржы – шаруашылық бөлімін халықаралық стандарттарға көшуді аяқтаған республикадағы жетекші ұлттық мекемелер қатарына кіреді.

           Оқу – танымал тәжірибе өтудің негізгі мақсаты – оқу барысында жинаған теориялық білімімді практика жүзінде қолдана білу.

           Осы мақсатқа сай негізгі міндеттер: «Астана «Snack» Сауда ЖШС Материалдық – техникалық жабдықтау бөлімі  және қаржы шаруашылық бөлімі туралы көбірек мағлұмат алу, ондағы есеп жүргізу, кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау  жұмыстарымен танысу және өзімді мекемеде, жұмыс барысында білгір маман есебінде  тек жақсы жағынан көрсету.  

   «Астана «Snack» Сауда ЖШС –ң әрекеттілігінің негізгі бағыты – айналысатын кәсібі – косметикалық заттарды (жұмыс, қызмет) сату, тарату.

         2010 жылға өнім көлемінің шығарылуын жоспарлаған кезде келесі мәселені білуге тиіспіз:

                                    жоғарыда көрсетілген әлуетті нарық сыйымдылығын;

                                    бізбен бірге бәсекелес келе жатқан кәсіпорынды үлкен нарықтан ығыстыру;

                                    нарық көлемі үлкен әрі тұрақты болса да, біздің ондағы орнымыз ұлғаюы мүмкін.

       Кәсіпорынның қызметтері оның мақсаттарымен анықталады:

                       1. Тауарды сатып алу мен оның ассортиментін қалыптастыру;

                       2. Тұтынушылардың сұранысын, талғамын, қалауын зерттеу;

                       3. Өндірушіні оның өніміне деген сұраныс барысы туралы ақпаратпен қамтамасыз ету;

                       4. Тұтынушыларға тауардың сапасы мен ерекшеліктері туралы ақпарат беру;

                       5. Қызмет көрсету. Кәсіптік түрде қызмет көрсету және жеке кеңес беру тұтынушының тауар сатып алу туралы шешім қабылдауына әсер етеді. Техникалық заттарды сатудағы және оны сатып алғаннан кейінгі қызмет көрсетудің маңызы жоғарылайды.

І. Қазақстандағы косметика өнеркәсібінің даму тенденциялары

1.1 Өнеркәсiптiк және тұтыну маркетингі арасында тауар өндiру

Маркетингтiң қолдану аумақтарын жүйелей отырып, оның қолданатын негізгі салаларына сәйкес: өнеркәсiп, тұтыну, қызмет көрсету және коммерциялық емес деген түрлерін бөліп көрсетуге болады. Осылардың әрқайсысы сәйкес нарықтардағы маркетингтiк қызметтi сипаттайды.

Нарықтық экономика жүйелеріндегi маркетингтiң ең дамыған түрiне тұтыну маркетингі жатады. Ол тұлғалар мен отбасыларынан тұратын түпкі тұтынушылар және фирмалар арасындағы қызмет өрiсiн қамтиды.

Өнеркәсiптiк маркетингтің объектiсi өндiрiстiк мақсатқа арналған тауарларды өндiрушi кәсiпорындардың маркетингтiк қызметi болып табылады. Мысалы, Ұлыбританияда өнеркәсiптiк маркетингтің үлесi 26%-ды құрайды және ол өсу тенденциясымен сипатталады. Мұндай құрылым мен серпін нарықтық экономикалы елдерге, оның iшiнде экономикасында тұтынушылық маркетинг түрi көбірек дамыған Қазақстанға да тән.

Өнеркәсiптiк және тұтыну маркетингі арасында тауар өндiру, оны тұтыну, өткiзу, бағалау, нарыққа жылжыту ерекшелiктерiмен анықталатын мәндi өзгешелiктер бар. Өнеркәсiптiк маркетингтiң ерекшелiктерi әдебиеттерде толық сипатталған. Осылардың кейбіреулерiне тоқталып кетейiк.

          Өндiрiстік мақсатқа арналған өнімдердің тұтыну көлемінің ауқымдығы және оларды сатып алудың өзгешелiктерi тұтынушы мен өндiрушi арасындағы тiкелей байланысты талап етедi. Сондықтан өнеркәсiптiк маркетингте тiкелей және бiр деңгейлi өткiзу арналары пайдаланылады, ал тұтыну маркетингінде олар күрделi және көп деңгейлi болуы мүмкiн.

            Өндірістік мақсатқа арналған өнімдер нарығындағы сұраныс түпкі тұтынушылар сұранысынан туындайды. Ол екінші сипатта болып, күштірек ауытқиды. Түпкі тұтынушылар сұранысының болмашы (кішігірім) ауытқуы, бағалық икемділігі төмен өндірістік мақсатқа арналған тауарларға деген сұраныстың күрт өзгеруіне әкеледі.

            Сатып алушылар саны аз болғандықтан, өндірістік мақсатқа арналған тауарлар нарығындағы өндірушілер арасында қатаң бәсекелестік болады, ол қажеттіліктерді зерттеу­ді талап етеді.

Бұл ерекшеліктерді қазақстандық өндірістік мақсатқа арналған тауарларды өндірушілердің маркетингтік стратегияларынан көруге болады.

Қазақстанда нарықтық экономиканың, азық-түлік нарығындағы бәсекелестіктің дамуы агромаркетингтің қалыптасуына әсер етті. 1995 жылы Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаев ауыл шаруашылығы жұмыстарының қорытындылары бойынша республикалық жиналыста: «Кейбір басшылардың нарықтық терминологияны қолдануына қарамастан, олардың көбі нарықтық механизмдерді енгізуді білмейді. Мысал ретінде, аграрлық сектордағы маркетингтік қызметтерді алайық. Тіпті Ауыл шаруашылығы министрлігінің құрылымдарының ол туралы түсініктері нақты емес», деп атап өтті. Осыдан барып ТМД-ның басқа елдеріне қарағанда, отандық экономикада маркетингтің қалыптасу үдерісі агроөнеркәсіптікте белсенді болғанын көруге болады. Маркетинг бөлімдері Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылық министрлігі аппаратында, агроөнеркәсіптік кешенінің аудандық, облыстық басқармаларында құрыла бастады. Бірақ агромаркетингті енгізудің директивті тәсілі ерекше нәтиже берген жоқ, өйткені оның қағидаларының дамуы үшін тауар өндірушілердің өздерінде жағдай жасалмады.

Бүгінгі таңда қызмет көрсету саласы дамыған елдер экономикасындағы тез дамып келе жатқан секторлардың бірі. Индустриалды дамыған елдердің жалпы ұлттық өнімінде қызмет көрсету үлесі 2/3-тен 3/4-ке дейін жетеді. АҚШ-тағы бұл  сала болжам бойынша жақын жылдары барлық жаңа жұмыс орындарының 90%-ын қамтамасыз ету керек.

Қазақстанда қызмет көрсетудің  жаңа түрлері пайда болып, осы сектор үдемелі қалыптасуда. Олардың ішінде, ең дамығандары - сауда-делдалдық, ақпараттық-консалтингтік, қонақүйлік, туристік, банктік, сақтандырушылық, зейнеткерлік және дәстүрлі емес әлеуметтік сипаттағы қызметтер.

Қазақстан экономикасындағы қызметтердің келешегі шағын және орта бизнестің, қоғамдық тамақтану мен қонақ үй шаруашылығы саласындағы бірлескен кәсіпкерліктің, делдал-коммерциялық қызмет, көтерме және бөлшек сауданың жаңа нышандарының, халықаралық туризмнің дамуына байланысты. Осыған байланысты қызмет секторы кәсіп­орындарының саясаты мен стратегиясын әзірлеп, іс жүзіне асыру құралы ретінде қызмет көрсету маркетингінің ролі арта түсуде.

Қызмет көрсету саласының қарқынды дамуы және осы нарықтағы бәсекелестіктің өршуі қызмет көрсету маркетингінің пайда болуына әкелді. Оның тәсілдері мен әдістері, қағидалары тауарлар маркетингімен ұқсас болғанымен кейбір айырмашылықтары да бар.

Маркетингтің Қазақстандағы дамуы жалпы әлемдік тенденцияларға сәйкес, ол әсіресе, оның коммерциялық емес өрісте қалыптасуымен айқындалады. Коммерциялық емес ұйымдарға – мемлекеттік, аймақтық, муниципалды мекемелер, қоғамның құқық қорғау, денсаулық сақтау, ағарту, білім беру, ғылым және мәдениет аумағындағы қажеттіліктерін қамтамасыз ететін және клиенттерді өздеріне үйіруге ұмтылатын мекемелер жатады.

Коммерциялық емес  алғашқы орынға пайда табу мақсаты-ұйымдар маркетингінің негізгі ерекшелігі  қойылмайды, оның мақсаттарын сандық мөлшерде өлшеу мүмкін емес. Осыдан коммерциялық емес ұйымдардың мақсаттарына сәйкес баға белгілеу, өткізу және коммуникация бойынша маркетингтік стратегиялар мен саясатты әзірлеу мүмкіндігі туындайды.

Маркетингке үдеріс ретінде ішкі екі жақтылық тән, ол маркетингтің сараптамалық және әрекеттік жақтарынан көрінеді. Осы екі аспектіге сәйкес маркетингтің: стратегиялық және жедел деген екі түрін бөліп көрсетуге болады. Стратегиялық маркетинг – тұтынушылардың қажеттіліктерін талдау негізінде бар және әлуетті (потенциалды) нарықтарды айқындап, олардың тартымдылығын анықтау арқылы бәсеке қабілеттілігіне жету.

Қазақстандық бірқатар өнеркәсіптік кәсіпорындардың маркетингтік қызметін талдау, олардың негізінен жедел маркетингті қолданатынын көрсетті. Бұл – нақты нарықтық жағдайда маркетинг құралдарын басқару, фирманың тауар, баға, өткізумен қатар коммуникация саясатын ұйымдастыру.

Сондықтан, біздің мамандардың түсінігінше, маркетинг теориялық және тәжірибелік жағынан жедел түрде ғана көрінеді. Бұл жерде оны қысқа мерзімде пайда алуға бағытталған, көбінесе жарнама-өткізу қызметін қамтитын менеджмент құралы ретінде қарастырып отыр. Мұндай бір жақтылық тәсіл фирманың стратегиялық мәселелерін қамтымағандықтан, оның ұзақ мерзімді бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етпейді.

Жүзеге асыру шекараларына байланысты маркетингтің ұлттық, халықаралық, ғаламды (глобальды) деген түрлері бар.

Әр мемлекет экономикасының даму тиімділігінің шарты – бұл маркетингті ішкі және сыртқы нарықтарда қолдану. Ішкі маркетинг екі аспектіде қарастырылады: ұлттық нарықта мемлекет ауқымында және фирма ішінде жүзеге асырылатын маркетинг. Соңғысы фирма клиенттерін және өз қызметкерлерін нарық субъектісі ретінде қарастырып бейімдеуін көздейді. Қазақстандық кәсіпорындарда өз қызметкерлері ішкі маркетинг ретінде  әзір қарастырылып жатқан жоқ.

Әлемдік экономиканың ғаламдану жағдайында халықаралық маркетингтің әдістері мен қағидаларын пайдалану өзекті мәселе болуда. Ішкі маркетингке қарағанда, халықаралық маркетингтің әр елдің ұлттық, экономикалық және саяси ерекшеліктеріне байланысты жүзеге асыру өзгешелігі бар. Отандық кәсіпорындардың сыртқы нарыққа шығуы шетелдердің ұлттық-тарихи, экономикалық және саяси ерекшеліктерін, олардағы заңдарды, мемлекеттік стан­дарттарды, әлемдік нарықтар конъюнктурасын, халықаралық маркетингтің қағидалары мен құралдарын тереңнен білуді талап етеді.

Әлемдік экономикадағы ғаламдану тенденциялары, ресурстардың біркелкі бөлінбеуі, ұлттық нарықтардың интернационалдандырылуы, халықаралық бәсекелестіктің және елдер экономикасының өзара байланысының күшеюі, халықаралық нарықтағы маркетингтің интеграциясы мен стандарттарына негізделген ғаламдық маркетингтің дамуына ықпалын тигізіп отыр. Әлемдік кеңістік ауқымында жүзеге асырылатын ғаламды маркетинг кезінде ұлттық нарықтардың ерекшеліктері жойылады. Қазақстандық компанияларда ғаламдық маркілер жоқ, сондықтан олардың қызметі экспорттық маркетинг деңгейінде жүреді. Отандық тұтынушылар, біздің нарықта қызмет ететін ТҰК-лар (трансұлттық компаниялар) жүзеге асыратын ғаламдық маркетинг шараларынан әсер алуда.

1.2 Қазақстанда косметика нарығының дамуы

Бүгінде «бетім қисық» деп айнаға өкпелеудің қажеті шамалы. Әжімді әдіптеп, әдеміленудің неше түрлі жолдары бар. Оған, ең алдымен, косметика атты сұлулық қаруының көмекке келетіні белгілі. Косметика өнімдері еліміздегі ең өтімді тауарлардың бірінен саналады. Қазақстандық нәзікжандылар қолданатын опа-далаптар мен иіссулардың 90 пайызы шетелден әкелініп жүр. Бірақ олардың бағасы отандық өнімдерден 10 есе қымбат.

Әзірге Қазақстан ірі косметикалық-парфюмерлік компаниялар үшін үлкен жәрмеңке алаңы ғана болып тұр. Еліміздегі косметика нарығында франциялық, италиялық, ресейлік компаниялар үлкен сұранысқа ие. Ірі қалаларымызда алдына Эйфель мұнарасын орнатқан француз сауда үйлері менмұндалайды. Одан бөлек шетелдік косметика өнімдерінің жарнамасы да жер-жаһанды жаулап алған. Oriflame, Avon, Mary Key компанияларының өнімдері нарығымызға дендей енгеніне де неше жыл. Желілік маркетинг арқылы жұмыс істейтін бұл компаниялардың өнімдерін тұтынбаған әйел заты кемде-кем болар. Әрі ақша тауып, әрі әсемдік заттарын насихаттап жүргендер әлі де жетерлік. Орталық Азия бойынша 100 мыңға жуық консультанты бар Oriflame компаниясының өнімі қолжетімді де. Сапасы жақсы басқа компаниялардың өнімдерін, негізінен, қалтасы қалың ханымдар ғана пайдалана алады. Сондай-ақ елімізде 60-тан астам сауда желісін ашқан «Еурокосметикс» компаниясының бір жылғы кіріс көлемі 25 миллион доллардан асып жығылады екен.