ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ

ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Т.РЫСҚҰЛОВ  АТЫНДАҒЫ  ҚАЗАҚ  ЭКОНОМИКАЛЫҚ

УНИВЕРСИТЕТІ 
 

       « Маркетинг және коммерция »  кафедрасы 

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

 

Тақырыбы: Қазақстан Республикасындағы өнеркәсіптегі маркетингті енгізу тәжірибесі 
 
 
 

Орындаған:

Тексерген:

Мазмұны

 

Кіріспе 

Ι-ТАРАУ. Кәсіпорынды басқару жүйесіндегі маркетингтің ролі.

1. Маркетингтiң әлеуметтiк –экономикалық мәнi және мазмұны
2. Маркетингтің негізгі көрсеткіші мен принциптері
3. Кәсіпорынның мүмкіндіктерін зерттеу

 

ΙΙ-ТАРАУ. “Рахат” Акционерлік Қоғамындағы маркетингті пайдалану.

2.1 “Рахат”  Акционерлік Қоғамының  технико-экономикалық  талдауы

2.2 “Рахат”  АҚ-ның  маркетингтік қызметін  талдау 

ΙΙΙ-ТАРАУ. “Рахат” Акционерлік Қоғамының маркетинтік жұмыстарын жетілдіру жолдары

ҚОРЫТЫНДЫ

Қолданылған әдебиеттер

 
 
 
 
 
 
 
 

Кіріспе 

       Қазақстан Республикасында нарықтық экономика  даму жолында көптеген қиыншылықтарды бастан өткізіп кейбіреуін жеңе білуде, кейбіреуінің салдары әлі білінуде.

       Республикамыздың, Үкіметіміздің алдында жоғарыда аталған, яғни, нарықтық  экономиканың амал-тәсілдеріне бейімделіп, өте тиімді шешіммен, кәсіпқойлық іскерлікпен әртүрлі мәселелерді шешіп елімізді дамыған елдердің қатарына қосу міндетті мақсаты тұр. Бұл дегеніміз – қазақстандықтардың әл-ауқатын арттырып, әлеуметтік- экономикалық жағдайын жақсарту, әлем таныған өркетиниеті ел болу. Сонымен қатар Қазақстан Президентінің “Қазақстан 2030” [1] атты халыққа жолдаған стратегиялық бағдарламасында бейнеленген сұраныс пен ұсыныс тепе-теңдігі нарықтың негізгі мақсаты болып табылатындықтан, өндірісті басқару шешімдерін  қабылдаудың осындай принципі кәсіпкерлерді тұрақты экономикалық өсу  басымдылықтарына бағыттайды.

       Соңғы жылдары Қазақстан Республикасының  саяси, экономикалық өмірінде болып  жатқан өзгерістер шаруашылық іскерліктің жаңа жолдарын іздеумен ғана шектелмей, республика кәсіпорындары алдына жаңа экономикалық шарттарда өміршеңдікті қамтамасыз ету үшін маңызды  мәселелрдің бір  қатарын жолға қояды.

       “Экономика  біздің дамуымыздың басты басымдығы, ал экономикалық өсімнің барынша жоғары қарқынына қол жеткізу- негізгі міндетіміз”, -деп  2004 халыққа өз жалдауында [2] Елбасымыз айтып кеткен болатын, сонымен қатар біздің ұлттық экономикамыздың бәсекеге қабілеттілігіне оны әлемдік экономикаға интеграцияланған жағдайға қол жеткізу үшін біз  кәсіпорындарымыздың  жұмысын шетелдік стандарттарға сай  ұйымдастыру үшін жаңа технологияларды қолдануымыз қажет Соның бірі кәсіпорындағы маркетингтік тәжірибелерді қолдану.  Қазіргі қалаптасқан жағдайда бұл өте  көкейкесті мәселелердің бірі болып саналуда. Осы мәселенің көкекестілігі курстық жұмыстың мақсатын  анықтаған болатын. Оның мақсаты- Қазақстан Республикасының кәсіпорындарындағы қолданылып жүрген маркетингтік технологиялары, соның ішінде бүгігі таңда Қазақстандағы тамақ  өнеркәсібінің алдыңғы қатарлы табысты кәсіпорыны болып саналатын “Рахат” АҚ жұмысын қарастырып, оның ішінде қолданылып жүрген маркетингтік технологияларымен танысу. Осы атаған мақсаттан  келесідей міндеттер туындайды, осы міндетерді  курстық жұмыстың әр тарауында қарастырып кеткенді жөн көрдім. 

       Курстық  жұмыстың  объектісі - “Рахат” Акционерлік Қоғамы.

       Осы мақсаттан келесідей міндеттер туындайды:

       Біріншіден, курстық жұмыстың теориялық  негіздерін қарау, ондағы негізі ұғымдардың мазмұнын ашу, талқылау;

       Екіншіден, Қазақстан Республикасының бір  кәсіпорның алып, менің жағдайымда бұл курстық жұмыстың объектісіне  сәйкес “Рахат” Акционерлік Қоғамы болғандықтан, осы компанияның технико-экономикалық құрылымын, көрсеткіштерін, осы кәсіпорындағы  қолданылатын  маркетингтік технологияларды қарастыру.

       Ал  үшіншіден, объект ретінде алынған  кәсіпорынның, яғни “Рахат” Акционерлік  Қоғамының, жұмысын жақсарту жолдары  мен ұсыныстар қарастыру.

       Осы жұмысты жазу барысында Қазақстан  Республикасының Елбасының халыққа  Жодаулары, тақырыпқа қатысты оқу-құралдар, газет-журналдар, сонымен қатар “Рахат” Акционерлік Қоғамының маркетингтік бөлімінен алынған арнайы құжаттар қолданылды.

        

         
 
 
 

Ι-ТАРАУ. Кәсіпорынды басқару жүйесіндегі маркетингтің ролі.

1.   Маркетингтiң әлеуметтiк –экономикалық мәнi және мазмұны

 

       Еліміздегі  халық шаруашылық құрылымын қайта  құру процесінде болып жатқан өзгерістер, өндіруші еркіндігі мен нарықтық ортаны игеру кезінде кәсіпорынды  басқару маркетинг тұжырымдамасын нарықта кәсіпорынның белсенді басымдық саясатының стратегиясы мен тактикасы, шаруашылық іскерлігі және барлық өндірістік ресурстар түрлерін тиімді қолдану нәтижелеріне әсер ететін  маңызды құрал.

       Маркетинг ұғымының өзін де әр түрлі қабылдау байқалуда,  яғни авторлардың бұл  түсінікке әр қилы мағыналық және мәндік салмақ берулеріне қарай маркетингтік теориялық проблемаларын зерттеу оның түсініктік аппаратын талдауды талап етеді. ХХ ғасыр басында п.б. маркетинг категориясы өзінің әрекет етуі уақытында кешенді кәсіпорын тауар нарықтары дамуы мөлшері бойынша нарықтық ортамен өзара әрекет етуіне біртіндеп  көшу мен байланысты бірқатар  өзгерістерге ұшырады. Бүгінгі таңда маркетингтің дамуында келесі сипатты тенденцияларды бөліп көрсетуге болады:

• маркетинг ғылыми-техникалық прогресстің айтарлықтай әсерінде болғандықтан, жекелей айтқанда ақпараттардың көптігіне қарай ақпараттық технологиялар ерекше орынға ие;
• тұрғындар топтарының әлеуметтік белсенділігінің өсуі маркетинг сипатын анықтайтын айтарлықтай фактор ретінде қарастырылуда;
• қазіргі уақыттағы маркетинг ашық инновациялық сипатта болып, үнемі жаңартуға негізделген;
• маркетингтің кең тарауы тек салалық, коммерциялық аумақта ғана емес, сондай-ақ барлық адам іскерлігі аумақтарын қамтуда.

       Отандық кәсіпорында маркетинг әлі де кең тарала қойған жоқ, бірақ соңғы  уақытта нарығы дамыған ірі қалаларда орналасқан кейбір кәсіпорында маркетинг бөлімдері ұйымдастырылуда. Басшылардың маркетингке көп мән  бермеуінің себебі, шығарылатын өнімдері адам үшін бірінші қажеттіліктегі нәрсе болуымен қатар, кейбір жекелей басшыларда маркетинг рөлі және мәні шамалы деген ой  туындауымен түсіндіріледі. Мұндай ой кәсіпорында маркетингтік және өндіріс- өткізу негізделуі кезінде оның ұйымдастырылуы мен іскерлік белсенділігі философиясы, мақсатты бағытталуы бойынша  айырмашылықтары болғандықтан дұрыс емес. Мәселен, маркетингтік негізделу кезінде кәсіпорын ұжымының мақсаты-тұтынушылардың қажеттілігі, тұтынушылығы, мүдделерін қанағаттандыру, ал  өндіріс-өткізу кезінде өндірістік бағдарламаны орындау болады. Осыған қарай ұжымдағы мамандар ролі, мәртебесі және артықшылықтары әртүрлі сипат алады. Егер І-ші вариантта  неғұрлым жоғары мәртебеге менеджерлер, маркетологтар, экономистер ие болса, ал ІІ-ші технологтар, өндірістік цех басшылары, техникалық бақылау бөлімі және басқа да бөлімшелер басшылары тұрады.

       Маркетингтік  негізделу кезінде көңіл негізінен  тұтынушылардың мұқтаждықтары, қажеттіліктері мен  мүдделеріне аударылып, ал өндіріс-өткізуде- жоспарылық бағдарламаны орындау және ресурстарды пайдалануға бөлінеді. Сол себепті өндірісті басқару  жүйесі І-ші вариантта  нарық қатынастарына бейімділік, икемділік, тез қабылдаушылықпен ерекшеленеді. І-ші жүйе әртүрлі жаңа енгізілімдер мен жекелей нарық конъюнктурасына неғұрлым бейімді келеді. Ол ұйымдастыру және басқаруда баға мен тауар саясатының қазіргі жаңа замандық әдістерін кеңінен қолданылады. Жүйе ұжымы нарыққа өндіріліп шығарылған тауарларға үлкен әлеуметтік жауапкершілікпен қарайды. Ең бастысы, ұжымдар мен басшылар философиясы әртүрлі сипат алады. І-ші вариантта- тұтынушы сұранысы, мүдделерін қанағаттандыру, ІІ-де- өндіру және сату көзделеді. Қорытындылай келгенде, осының барлығы бизнес нәтижелерінде көрініс алады.

       Нарықтық  экономикасы дамыған елдерде  маркетинг кәсiпорынның рыноктың және өндiрiстiк стратегиясын анықтайтын басқарудың басты бернесi ретiнде құралады. Осы жағдайға байланысты ол нақты тұтынушылардың, нақты зерттеу мен болжау негiзiнде мол табыс табуға, сыртқа өнiм шығарушы кәсiпорыннның iшкi және сыртқы рыноктың қазiргi жағдайын және оның болашағын бiлуге бағытталады. Сонымен бiрге, кәсiпорынның маркетинг қызметiне бәсекелестi зерттеу, баға саясатын қамтамасыз ету, өнiмдi өткiзу мен жарнамалауды ынталандыру, тауарды өткiзудi тиiмдi ұйымдастыруды жолға қою, т.б. шаралар жатады.

       Маркетингтiң  негiзi болып  табылатыны- бұл бiрiн-бiрi толықтыратын тәсiлдеме. Бұл дегенiмiз рынокты жан-жақты және нақтылы зерделеу, сол сияқты нарыққа белсендi ықпал ету, қажеттiлiктi және тұтынушының артықшылығын қалыптастыру. Дайындаушы мен тұтынушыны байланыстыру және олардың бiрiн-бiрi табуға жәрдем беру– кез келген маркетинг қызметiнiң басты мақсатына жатады. Елiмiзде болып жатқан нарықтық қатынастардың ықпалымен үнемi қозғалыста болатын маркетинг қызметi нарықтың шарттары мен талаптарына толық бағынышты.

       Маркетинг – бұл шын мәнiнде, кәсiпорынның кез келген шаруашылық қызметiн басқару жүйесiнiң маңызды бөлiгi болып табылады.

       Маркетинг- бұл нарықты талдау, кәсiпорындар қызметiнiң  әр қилы түрлерiнiң өзара iс-қимылдарын қамтитын өндiрiстi ұйымдастыру  және өнiмдi өткiзудегi кешендi жүйе: жоспарлау, баға құрылымы, сату, сатып алу, шикiзаттарды жеткiзу, өнiм /тауарлар/ және  қызмет көрсету.

       Маркетингтiң  негiзгi мақсаты-сатып алу, сату процесiнде  ең жоғары мөлшерде пайда табуды,сонымен  бiрге оның мiндетi- кәсiпорын қызметiнiң  тұрақтылығын барынша қалыптастыру және стратегиялық мақсаттарға жетудi қамтамасыз ету.

       Маркетинг қызметi жүйесiнде, сол сияқты кәсiпорынның басқа да жеке мiндеттерi де шешiледi:

• Нарық, тауарлар, тұтынушылар және бәсекелестер жөнiнде сенiмдi, дер кезiнде және шынайы жарнамамен қамтамасыз ету.
• Кәсiпорынның тауар өндiрудегi мүмкiншiлiгi
• Тұтынушыларға  ықпал ететiн сұраныс, нарық, бәсекелестер.

       Маркетингтiң  экономикалық мәнi мына төмендегi нәтижелiктi тұжырымдайды:

• Тауарлардың бәсекеге жарадылығын жасау
• Тауарларды жылжытуды жеделдету
• Сатып алушылардың қажеттiлiгiн  қанағаттандыру
• өндiрiстiң тиiмдiлiгi және тауар сату

       Маркетинг қызметi жағдайында нарық екi түрге  ажыратылады:

• сатушы нарығы
• сатып алушы нарығы

       Сатушы  нарығы- бұл шын мәнiнде, тапшылық нарығы, онда сатушылар үлкен билiкке  ие. Сатып алушы нарығы-бұл шын мәнiнде толықтырылған нарық, мұнда сатып алушылар үлкен билiкке ие.

       Нарықты зерделеу екi жайғасымда  жүзеге асады: оның ерекшелiк сипаты, сиымдылыққа  қажеттiлiгi және мүмкiншiлiгi, молықтыру  деңгейi, бәсекелестiң жағдайы, ұқсас  тауарлар шығуының ықтималдылығы, т.б.

       Ондай және басқадай жайғасымның артықшылығы  өнiмге бағдарланған маркетинг немесе тұтынушыларға бағдарланған маркетингке  алып келдi.

       Өнiмге  бағдарланған маркетинг, мынадай жағдайда қолданылады, егер де кәсiпорынның қызметi жаңа тауарларды шығаруға немесе шығарылғанды  жетiлдiруге бағдарланса. Мұның негiзгi мақсаты- тұтынушыларды жаңа немесе жетiлдiрiлген тауарды алуға  ынталандыру болып табылады.

       Егер  де кәсіпорынның қызметі тікелей  нарықтың өзінен шығатын мұқтаждықты  қанағаттандыруға бағытталса, тұтынушыға бағдарланған макетинг пайдаланылады. Мұндағы маркетингтің  басты мақсаты- әлуетті мұқтаждықты зерделеу, рынок тауашасын іздестіру. Маркетингтің бұл үлгісі- жалпы коммерциялық қызметтің маңызды бөлігі, себебі, тұтынушылардың сұрау салуды зерделеусіз кәсіпкер үшін мүмкін емес.

       Кәсіпорынның  шаруашылық қызметі үшін маркетингтің осы екі үлгісі де бір жолғы  болу керек. Тек кәсіпорынның өндіріс  және рынок жағынан мүмкіншілікке  жан-жақты талдау нағыз коммерциялық табысқа жеткізеді.