Жергілікті өзин өзі басқару

 

 

Қорытынды

 

Жергілікті өзін-өзі басқару  мәселесі қандай да демократиялық ілгері басушы қоғам үшін маңызды жүйе болып  табылады. Жергілікті өзін-өзі басқару  жүйесін қалыптастырудың демократиялық  процедуралардың жай әншейін  түрде енуін емес ең алдымен жергілікті адамның әлеуметтік жағдайын жақсартуға бағытталуы қажет. Ал, жалпы мемлекттік деңгейде әлеуметтік мемлекет құруға және оны дамытуға барынша ат салысуы  ләзім. Сондықтан да бұл жаңадан  құрылған орган жергілікті тұрғындардың салығына күш салатын тағы бір  орган емес оның жеке басының байлығы  көбеюіне қызмет етуі керек.

Сөйтіп елімізде жергілікті өзін-өзі басқаруды нығайту процесі  бірнеше кезеңге бөлініуі қажет  деп есептейміз. Бір кезеңнен екінші кезеңге өту қажеттілігі сол  орган жұмысының нәтижелігінен  және жалпы азаматтық қоғамның дамуымен негізделеді.

Мәселені талқылай отырып мынадай тұжырымдар жасауға болады.

• мәслихат тұрғылықты халықтың ерік жігерін іске асыратын орган ретінде өзінің аумағындағы барлық салаларды қамтитын саясатты анықтауы керек;
• атқару орган өзінің атына сай, яғни қабылданған шешімдерді орындауы тиіс;

Тек осыны ұғыну және іске асыру арқылы ғана біз биліктің жергілікті органдары арасында тепе-теңдік сақтай алуымыз мүмкін.

- басқарудың нәтижелі  болу үшін тұрақтылық қажет,  ал реформа жүргізу үшін өзгерістер  керек. Осыны қоғамда тепе-тең  жолмен тұрақсыздық туғызбай  жүргізу алғышарт болып анықталады.

Осылайша қоғам да демократиялық  үрдістердің және мемлекеттігіміздің нығаюымен бірге жергілікті өзін-өзі  басқару жүйесі де пісіп-жетіледі деген  ұстанымдамыз.

Баса назар аударып  отыратын жайт осы кезеңдер аралығын ешқандай нақты мерізімін белгілеуге болмайды. Бұл жоғарыда айтылған факторлаға тікелей байланысты. Жергілікті өзін-өзі  басқару органы мемлекеттің тұрақты  және маңызды саяси институтына  айналуы тиіс деп есептейміз.

Ұсынылған жол жүзеге асу  үшін мемлекеттік органдармен жергілікті өзін-өзі басқару органдары  арақатынастарын  ашықтап алу қажет. Осы ретте  обылыс, аудан жетекшілері - әкімдердің өкілеттіктері мен әкімшілік  аумақтық мәселелері аясында жүргізілуі тиіс деп есептейміз және де олар тағайындалу  процедурасы арқылы тағайындалуы қажет.

«Қазақстан Республикасының  кейбір заң актілеріне жергілікті мемлекеттік  басқару мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы»  заңы қоғамды одан әрі демократияландыруға  нақты құқықтық негіз қалайды. Осы  мәселелер жөнінде еліміздің  биылғы халыққа жолдауында көтерді.

Жергілікті өзін-өзі басқару  қазақстан мемлекетін дамыту мен  жетілдіруде маңызды роль атқаруы  керек.Бұл әсіресе Қазақстан-2030 ұзақ мерзімді стратегиясын дамытуда, сондай-ақ егеменді мемлекет ретіндегі Қазақстанның даму болашағына тиесілі басқа да бағдарламаларда көрсетіледі.Бірақ ел тұрғындарының саяси және қоғамдық ортасында жергілікті өзін-өзі басқару мәнін түсінудегі бірліктің жоқтығы,бүл жергілікті өзіндік басқару ролінің болмауына алып келеді.

Республикада жергілікті өзін-өзі басқаруды мен дамыту мемлекектіміздің үкімет тарапынан, әртурлі  деңгейдегі бюджет аралық табыстарды қайта бөлісуде өкілдікті шектеуге алып келеді.Бұл Қазақстан Республикасы Үкіметі арқылы дайындалған мемлекеттік  басқару деңгейі мен бюджетаралық қатынастар арасындағы өкілдікті шектеу концепциясы атты жобада айтылған.Бұл  мәселелер  өзін-өзі басқару институтын қалыптастыруда алғашқы қадам ретінде  өте маңызды.Бірақ республикада өкілдікті шектеу мен бюджетаралық қатынастарды жетілдіру мәселелерін  жергілікті өзін-өзі басқаруды құру мен азаматтық қоғамды жасау  мақсатына сай қарастыруға болмайды. Сондай-ақ Қазақстан Республикасында 2002 жылы ақпан айында  Қазақстан  Республикасында жергілікті өзін-өзі  басқару концепциясының жобасы жасалды.Бұл  жоба азаматтық қоғамды жетілдірудің алғашқы сатысы болды.Концепцияның жобасы Қазақстан Республикасындағы  жергілікті өзін-өзі басқаруды дамыту мен жетілдіру бағдарламасын  жасау және оның нормативтік-құқықтық, заңдық базасын қалыптастыру үшін пайдаланылады.

   Жергілікті өзін-өзі  басқару азаматтардың мемлекетпен  байланысын арттырумен бірге  оның мемлекеттік баксқаруға  қатысуында маңызды орын алатын, қазіргі заманғы мемлекеттің  негізгі институттарының бірі  болып табылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

 
1. Конституция РК. 30 августа 1995г. 
15. Децентрализация власти – глобальный шаг в развитий страны//Юридическая газета, №8,2000г. 
16. Исмагамбетов Т. Выборы акимов и месное самооуправление//Континент.№11,2000г. 
17. Иманқұлов М.Заң-тәртіп-АПК.//Алматы Ақшамы, 30 наурыз, 2006ж. 
18. Кемел М.Жергілікті өзін-өзі басқару, бүгін және ертең.//Егемен Қазақстан,16 наурыз,2005ж. 
19. Мырзатаев Н. ҚР ауыл, округ әкімдерін тағайындау мен сайлаудың өзекті мәселелері//Заң, №3,2005ж. 
20. Танкиева А. Жергілікті басқару//Қаржы-Қаражат,№3,2004ж. 
21. А.Төлеуханқызы. Басқарудың тиімділігі мен мөлдірлігін арттыру - өмір талабы.//Егемен Қазақстан, 9 маусым, 2006ж. 
22. Е.Смаил. Саяси реформалар: нақты істер уақыты.//Егемен Қазақстан, 9 маусым, 2006ж. 
23. Ж.Самратов. Халықтың билікке тәуелділігін азайту – демократияның басты қағидаты.//Егемен Қазақстан, 16 маусым, 2006ж.