Менеджмент басқару жүйесінің қызмет түрі ретінде

^«нтте басты түлға, элбетте, менеджерлер (басқар v еиім ^Ы* ,^{Менедже}Р^лік кызметтің мәні өзгеріссіз қалады, ті ми^ жерлпн функциялары мен оның қызмет әдістері ғана өзгеред

ійішке^^Ма^^{МеНеДЖерДІ қоғам}Д^ЬІҚ ендіріс жүйесінде бь -rvi е Ьолады: басқарушы, дипломат, лидер, тәрбиеи на идеяларды тез қабылдайды деген магынада қасиехтерді бойына сіңірген тұлға ы-менеджер. Бүл әуел бастан менеджерге тэн бо ШШШШштб^Т' ^ОСЫ ФУ^{НКЦИЯНЫ} орындау арқыл, РУШымеш^еЛЛГ   ™^{ГеН КЬІЗМе}™ерге айналады. Басқа

гка^{ҒарЫ КӘСіби} дайындыгы болуы тиіс әр пса машықтануы, яғни дагдылануы қажет

■

адамды келген

534853535353535323534853535353

68 о I бөлім. Менеджменттщ теориялык жэне әдістаным негіздері

6-такырып. Менеджмент баскару жүйесінің кызмет.

Оның зияткерлік көкжиегі (интеллектуальное горизонт^ ^^ЩШ^^'"^ ^М°^Л-^{менеджер}' °^{л эле}У^метг1К сапаларға кең болтаны дұрыс (күрделі түжырымдамалардың мәнін ^сі^^^^^ы білдіреді- Әрбір менеджердщ өз мінезі бар дэл талдай білу, тілі бай, оқи білуге, жазуға жэне т.б. қаб; болуы. («Оқу мен жазу туа бітеді, ал береке тағдырдың тарту

өз-ө

• п>_ртіптерінің жиынтығы.

" Іеиеджмент бойынша капиталдық еңбек менеджер тұл

(У. Шекспир)).

Дипломат менеджер. Көптеген менеджерлік ептіліктер кАл^мж^ ліссөз процедураларымен байланысты болады. Орта және жоға) техника ры буын менеджерлері өзінің жүмыс уакытының көбін ^нег'³іне^юа^^^ адамдық байланыстарды белгілеп, дамытуға, іскерлік байл^ретіиде ныстарды терендетуге, мәмілелерді бекітуге, дау-дамайларды Бағі

шуге, билік өкілдерімен қарым-қатынасты жақсартуға жұмсайддададами Әр қилы делдалдық эрекеттерге менеджерлерді қатынаеты* етуі үін рудың қажеттілігі артып келеді. Бұл, әсіресе, көбейіп келе жаАлмта

ын сапа мен мінездік сипатының тізбелерін қа салы, Ф- Тейлор мінсіз менеджерді ақылды, білім г жете меңгерген, күш-жігерлі, сыпайы, батыл, ад* глын, яғни жақсы мен жаманды айыра алатын ад; паттайды.

ыштыларды, яғни қол астындағыларды басқарғақ, сгддемеге» ие болуы керек. Менеджер жемісті еңб< мыналарды естен шығармайды: жүмыскерлер оғг жүмыскерлер үшін қызмет етуі керек. Жүйе тоқта^

қан халықаралық байланыстарда маңызды орын алатын дигацксыз жүмыс істеуі үшін ол екі жаққа да пайдалы болуы кере матиялық қабілетті қажет етеді. ІЧитер Э. Лэнд).

Лидер менеджер. Лидердің міндетті ісі мен ^менеД^жеРДя^^И^^К^>^НЬІ үшін жаңа нарыкты таба алатын әрі нарын міндетті ісі бірдей емес. Көбінесе менеджерліктің міндетті Жтағы езгерістерге бәсең (әлсіз) жауап беріп қана қоймай, нарықті ретінде бизнестің материалдық қосалқы жүйесінің кызмгті^ езгер*уге ықпалы бар маман, білікті менеджер болып саналады. (ресурстар, процедуралар, өндіріс, технологиялық процестей\\і^^ жұмыс тиімділігі қол жеткен нәтижелер меі

колдауға кажетті кәсіби іс-әрекеттердің жиынтығы ұғылып жүр.^^^^П«Б№Ш шығындарының арақатынасымен өлшенеді. Мүнда* Лидерлік функция екі қосылмалы кәсіби-технок}: w ^ии^дагы менедашенттің мақсаты - аз шығынмен мол нәтижеге

және эмоциональды-түлғадан тұрады. дол жегкізу болып табылады.

Тэрбиеші менеджер. Өндірістік процестер күрделене түсЯ Тшмді басшылык пен басқаруды мүны қалай істеуді білетін не байланысты қызметкерлерге қойылатын талап күшейіп отья^да^ етмес (бұл ете маңызды болса да), мүны істей алатын адам Ең алдымен қызметкерлердің технологиялық эрудициясы    лх-   -^а ^ү-^лх-. асыра алады! (Питер Э. Лэнд).

ру кажет. Осымен қатар олар өмірдегі өнегелік жақтарын ^Р³^^^?^^^^ ^інде жетістікке жету үшін менеджердің үш ственных сторон) жетілдіруі керек. Техника мен технологиями* ептілігі (амалы) болуы керек: біріншісі

ібл м-

күрделене түскен процесі мамандарды түрақты түрде кәс оқытуды талап етеді.

Қызметкердің  тәрбиелік деңгейі, асқан өнегелілігі  экономЛ калық прогрестің (жетістіктің) шешуші шарты болып табыладЯ

Жацашыл менеджер. Бүл арада менеджердің инновациялЫХ түрі айтылып түр. ҒТП қарқыны жоғары болып түрғанда инн^ вацияға (жаңаны енгізу) немқұрайды қараушьшық артта қа^ дырады. Тозған қүралдарды ұдайы тәртіпке келтіріп, жаңаі енгізуге жүмсалатын қаражатты үнемдегеннен гөрі жаңа т< ника мен технологияны өндірісте қолдану еңбектің өнімді мен өнімнің сапасын арттыруда әлдеқайда тиімді.

нақтылығы, мүның  ^ оьшай: ол нақты пәндермен (қүралдармен, сайман-овдфіспен жэне т.б.) жүмыс істей алуы керек; екіншісі р * . амалыгы, яғни түжырымдамалық ептілігі (тұжырып

гьп< қабілеті); үшіншісі - адами - ең басты ептілігі. і№мал менеджер Ли Якокка менеджердің рөліне қатысты -    Vbwbin^bi шығарған болатын: «Барлық шаруашылық

ір оиім" ^ТҮ"^{КІ Т}*^{ЙІШНДе m ауыз сөзбен айт}У^ға болады: секімті ^Паада'   ^ДамдаР алдыңғы кезекке шығады. Егер тппя    ^{КОМандаңыз} (жасағыңыз) болмаса, онда басқа я нәрсе тывдыра алмайсың».  

70 о I бөлім. Менеджменттщ теориялық және эдістаным негіздері

Әлбетте, менеджер - ол команданың өзінше жаттықты шысы, оның міндеті - команданы жасақтап, олардың өзара а| кетін қамтамасыз ету.

Ф. Энгельс былай жазды: «... «тарих» емес, нақты, тірі ад; міне осының бәрін істеген, бәріне ие және бәріне араласады».

Жетістік формуласы: дайын болу х ниеттену х істей 6ij орындау (Питер Э. Лэнд).

Аттесгацияльщ көрсет-f},/},  кіштер және орташа менеджер ді бағалау

Басқарушы қызметкердің міндеті игіліктер мен қызметтещ тікелей ондірушілердің жүмыс істеуіне мүмкіндіктер мен жағ, тудыру. Егер басқарушы қызметкер мұндай жағдайларды ; майтын болса, онда ол қызметінен кетеді.

Жеке багдарлық  деңгейі: табандылык;

мақсатты естен  шығармау; жаңаға ұмтылу; біліктілігін арттыру.

Жұмыс сап асы:

бақылаудың қажеттілігі; тәртіп;

нәтижелердің  тиімділігі.

^такырып. Менеджмент басқару жүйесінің қызмет... о Енбек министрлігінің қызметкердің сапасына қоят

Оқытудьш (үйретудің) қажеттілігі (жалпы білім); Оқьпудьш (үйретудің) кажеттілігі (арнайы); Қабідеттердің деңгейі және багыты (бағыттылығы);

Жеке мінездемесі. Физикалық мүмкіндіктері. ""юк жағдайы.

Лттестаииялық көрсеткіштер

иш  тшншк деңгеиі. іайы дайьшдық денгейі. ктес мәселелерді білу. ісыиың сапасы ілдык.

2А

Баскару машықтарына ие болу:

■ жоспарлау;

■ үйлестіру;

• стандартгы емес шешімдер;

■ әкімшіліктігі (экімгерлігі);

• ресурстарды пайдалану.

Қызметкерлерді (персоналды) басқару машықтары:

• багыныштыларды үйрету; олардың қызметін бақылау; қол астындағылардың уәждемесі (мотивация); күш-жігерді үйлестіру; өкілеттіліктерді табыстау (дели-гирование полномочий).

4. Сұхбаттасу қабілеті.

4.1. Анық сөйлеу.

4.2. Психологиялық табандылығы.

4.3. Ақылдылығы.

5. Жұмыс тэжірибесі.

5.1. Стаж.

5.2. Қызметі өсу.

5.3. Қызметіне сай болу.

6. Тілек.

6.1. Жеке қалауы.

6.2. Фирма жұмысындағы

тілегі.

6.3. Болашаққа талпыну.

II 5    Менеджменгггің стратегаясы

V й ымдасты  ру ін ы л ы к. іі! і.ітармашылык

мен тактикасы

юамі

.ШІЛЖ.

пары*

максатқа жетудің  құралы, пайданы ең көп үійін ресурстарды қалай пайдалану керектігін іыратын тұжырымдама. Мақсаттарға қол жеткізу челерді шешуді қажет етеді: стратегиялық. әкім-ивтік. Сгратегиялық мәселеге өндіруге қажетті ьпметтерді таңдау, осы өнімдерді сатуға болатын »*гынушыларды тандау жатады.  

72 о I бөлім. Менеджменттің теориялық және әдістаным негіздері

Бизнес мәселелері бойынша тәжірибелі маман фирм жетістікке жеткізетін өзгеше стратегияларды танып, көре бщ Стратегияны тандау барысында орталарға, әрекеттед тактикалық мағынасына, бәсең және белсенді стратегиялар, таңдауына баға беріледі.

Стратегия үйымның өз қызметінде басшылыққа алатын шімді қабылдаудың таңдау ережесі болып табылады. Ереж< төрт тобы бөліп көрсетіледі:

- осы шақта да жэне болашақта да фирма қызметінің н: желерін бағалауда пайдаланылатын ережеге (сапальп бағдар, сандық - тапсырма);

- қандай өнім түрін жэне технологиялық әзірлеуді, бүйьш дарды қайда өткізуге болатынын, бэсекелестерден қаілш асып түсудің жолдарын анық анықтайтын сыртқы о«Г мен фирманың қатынасын қалыптастыратын ереже. Щ ережелердің жиыны өнімдік-нарық стратегиясы неми бизнес стратегиясы деп аталады;

- ұйым ішіндегі қатынас пен процедураны белгілеЩ ереже. Оны ұйымдық бәсеке деп жиі атайды;

- негізгі оперативтік тәсілдер деп аталатын фирманынл

қызметінде күнделікті жүрпзетш ереже.

Стратегияны жасау процесі қандай да бір жылдам әрекетпЩд біте қоймайды. Әдетте ол фирманың өсуі мен позициясын ніі ^йс гайтуды қамтамасыз ететін жалпы багыттарды белгілеу арқьц¹ бс аяқталады.

Қалыптастырылған  стратегия іздестіру әдістерінің стратегШя лық жобаларын (нақты участкелер мен мүмкіндіктерге назШй аударуды күшейтіп, стратегиямен қиыспайтын калғандарь; ст тастап) дайындауда пайдаланылуы керек,

Мақсаттардьщ  жиынына қол жеткізудің ықтимал  эр ту жолдары бар: бүл жолдар стратегия деп аталады. Мысалы. Щ Щ сат: неге қол жеткізілді? Үш жылдық кезеңді аяқтауға айналь«ш ды 50%-ға және^пайданы 60%-ға өсіруді қамтамасыз ету.

Менеджментте  мақсаттарға қол жеткізу үшін балащ^И пайдалану қажет. Мысалы, мақсатқа жетудің баламалары: - шығарылган өнімдердің есебінен нарықтың үлесін jj бейту;

6-тяқырып. Менеджмент баскару жүйесінің кызмет... а

мйлатын  өнімдердің  атауын   көбейту   есебін ы  кенейту;

шыкка, мүмкін болса, халықаралық нарыққа шығ} шығындарын кеміту;

кті өнімнің  сатылу көлемін өзгертпей сатыл  ация (вертикальной интеграции) есебінен өндірі ектілерін ұлғайту; мдағы   кәсіпорындарды  сатып  алу   немесе   қо< ееебшен есіру ясәне т.б. ьш да стратегиялар болуы ықтимал.

шнын алдында  төрт негізгі стратегиялық баламалар  тү у;п есу, өсу, кеміту жэне осы үш стратегияны үштастыру, Геюпеулі өсу. Көптеген ұйымдар шектеулі өсу болып табь стратегиялык баламаларды үстанады. Бүл стратегиям иты ескеру аркылы түзетілген әрі қол жеткен межеде гтарды белгілеу тэн. Шектеулі өсу стратегиясы негізінд кгддйьша қанағаттанатын түрақты технологиялы өнер хң кемеліне келген (қалыптасқан) салаларында қолданьшадь кыц бүл баламаны таңдау себебі, ол ең оңай, элдеқайд ш әрі әрекет етудің қатері аз тәсілі. Егер фирма шектеул ратегиясын үстану арқылы өткен шақта пайдага кенелгеі оида сол стратегияның жолымен жүреді.

Өсу стратегиясы жыл сайынғы қысқа мерзімді жәнк ерзііМді мақсаттардың деңгейін откен жылдағы көрсеткіш-деңгейшен елеулі асыру арқылы жүзеге асырылады. Бұ/ пія жш таадап алынатын екінші балама болып табылады, лнологиясын жылдам озгертіп отыратын динамикалы *ш салаларда колданылады. Оны тоқырауға ұшыраган на-^стап шьнгу өз фирмаларын жан-жақты дамытута, яғни иіамдыруға (өнім номенклатурасының эр түрлілігі) үмты-^.тылар үстануы мүмкін. Өсуі жоқ түрақсыз салалар бан-ш^^{АЫ бшДІреді}" ^т¥Ракты салалардагы өсудің болмауы *Сга дамытудағы сэтсіздік пайданың түсуін -огады. ^J  
 

74 п I бөлім. Менеджменттің теориялық және әдістаным негіздері

Ішкі және сыртқы өсу болады. Іштей өсу тауарларщ ассортименте кеңейту жолдарымен болуы мүмкін. Сырттай Ж сатылас немесе деңгейлес өсудің формасындағы шектес саЦ ларда болуы ыктимал (мысалы, өндіруші көтерме сауда фирмаш - жабдықтаушыны сатып алады немесе өнімнің белгілі бір тү|1 өндіретін бір фирманы (айталық сусын шығаратын) нем баеқасын сатып алады).