Менеджмент басқару жүйесінің қызмет түрі ретінде

Менеджмент басқару жүйесінің қызмет түрі ретінде.

 

Менеджменттің мәні. 

     Менеджмент - кәсіпорынды ұйымдастырудың принциптері (заң жағынан) туралы, оны дамытудың стратегиясы (идеологиялық бөлігі) туралы, қызметкерлерді іріктеу (элеуметтік жағы) ту және олардың жұмысын онтайландырудың тәсілдері (психологиялық бөлігі) туралы ілімдерді қамтитын кәсіпорынды тиімді бас ғылымы.

     Менеджментте  басты нәрсе кез келген адамдық қатынастарға жарайтын баршаға ортақ баскару принциптер жүзінде бөлу, анықтау және қолдану болып табылады.

     Менеджмент тура мағынасында «адамдарды басқару» ұғымын білдіреді. Менеджменттің отаны болған АҚШ-та корпоративтік бизнес пен мүлікке билік жүргізуді жүзеге асыру бойынша міндетті заңға сәйкес өз мойнына алатын тұлғаны менеджер деп атайды. «Менеджмент» термині американдықтар үшін фирманың алға қойған мақсаттарына қол жеткізудегі материалдықжәне дық ресурстарды әлдеқайда тиімді пайдалануды және иі Роняны қамтамасыз ететін процесті білдіреді.

^асқаща айтқанда, менеджмент - бүл нарық жағдайыі

73

I бөлім. Менеджменттің теориялык жэне эдістаным негіздері

жағдайына толығырак  жауап бере алатын басқару типі.

6-такырып. Менеджмент баскару жүйесінің қызмет... с

Менеджмент - нарықтық экономиканын кажеттіліктері \щ       Баскару процесі кез келген ахуалға ғылыми тәсілдем

Менеджмент еркін кәсіпкерлік, бәсекелестік, экономикальши _u уәждеме (мотивация) жағдайларында туған нақты басқарудьд*

_іаиу внері болып табылады. Менеджмент эрдайым жағд й баскаратын ахуалдық басқаруды білдіреді. ркментте бастысы - ең алдымен кәсіпорынның мүд

өзінше түжырымдамасында пайда болып, ресімделеді. ӘміршЬ _cj_{H КО}здейтін нақты мақсаттарды (ұзақ мерзімді, алдағы кезең

дік-әкшшіліқ, технократиялык, жоспарлы-директивтік, өктемшшіі  _және ағымдык) белгілейді

(авторитарное) басқарулар оның карсы түрлері болуы ықтимал.

Басқару типі ретінде  менеджменттің негізгі белгілеріне  наларды жатқызуға болады:

1. Адам, оның қажеттіліктері, мүдделері, уәждері (мотивьгЩ қүндылықтары, нұскамалары (установки) басқаруды ұйымдаЛ тырудың бастапқы сәті мен оны жүзеге асырушысы болыі табылады.

2. Басқарудың тәсілдемесінде, принциптеріңде және әдісте экономикалық қүралдар мен басқару әдістеріне артықшылықта|і

беріледі. Бұл  әсіресе маркетингте - түтынушылардың мүддесі) алдыңғы орынға қоятын басқаруда жиі білінеді.

Ескі стилді ұстанатын кәсіпорын басшыларынан менедж< рдің бастьіп яғни принциптік айырмашылығы, міне, осында.

Жеке кәсіпорын  мен түтас экономиканың экономикам ағдайы түпкі есебінде үш негізгі факторлармен аныкталады: ~ техника мен технологияның деңгейі; № жұмысшы күшінің сапасы жэне еңбек уәждемелер (мотивация) кеңінен пайдаланылуы; эңдірісті үйымдастыру жэне баскару (менеджмент), іеджметтің жағдайы техника мен технологияның деі гейіне, жұмысшы күшінің сапасына эсер етеді. Осы заманғы м<

3. Менеджер мен  кьгзметкерге қойылатын басты тала.ч ре- неджмент - бүл экономикалық қатьшастардың ерекше саласі тінде көрінетін кәсіби тұрғыдан басқару менеджментке тәк Аса көрнекті экономист Альфред Маршалл (1842-1924 ж.ж.) бш Менеджер экономикалық және әлеуметтік-психологиялык біліЦ қаруды үш дәстүрлі - калиталмен, еңбекпен және жермен қата дерді игеріп оқуы керек. ендірістің жеке факторы ретінде бөліп көрсетуі тетін болмаса кере

4. Ұйымдастыру ісінде менеджментке жағдайдың өзгеруііШ Техника мен жаңа технологияның дамуы өндіріс ауқы қарай және инновациялық типті ұйымдастыруда, ягни жаңашыл- мының өсуі басқаруды қиындатып, оны арнайы білімді талад дыққа жылдам бейімделе алатындай басқаруды икемді үйьщ ететін ерекше кызмет түріне бөлді. Мәселені шешу қажетгіліг дастырутән. ; тәжірибені  белсенді  түрде  байытуға,  өндіріс  пен  еңбект

5. Менеджмент  менеджменттщ жеке басына қойылатьй басқарудың тиімді әдістерін іздестіруге басқару ғылымыньп талаптардын кешенін танытуы керек. Олардың ішіңдеп непзгһ пайда болуына әкеп сокты. (Басқару тэжірибесін жүйелеуге лері - тапқырлық, байланысқа бейімділік (коммуникабельности талпыныс Англиада XIX ғасырдың басында орын алды Басқарү сешыдшік Бүл сапалар басқару енерін танытуда шщызды _Р* бойьшша алгашқьі оқулық - математика, инженер профессоре оинаиды. Менеджменттщ басқару енерімен катар коиылата* агьшшьшдық кәсіпкер Ч. Бебңджаның «Экономика машин и кездеисоқ емес. ; производства» (1832 ж.) атты кітабы болды)

Менеджменттщ  мыналарды қамтамасыз ететін ең мщьізМШШ>>-£^ анкпгтчіьгста.г ш      г ^һ

■  cz   ■ r 1 -      *-* ^тыЪ^т<*мвдан бөлек баскалардын көгггеген аныктчмяляпи

деп саналатын  сәтгерш бөлш көрсетуге болады: б_ап Онын fiinwi и_й, «ғдьщ кшиеген анықтамалары

- енбек енімділігін артіыру: ! иасжаса^хы^сьГ^'Т ^адамдаР^мен карьш-қаты-

- бәсекеге жарамдьшық; I сптілік жіне жШтЫ^Т*' ^{ӨН6рІ pe}™' тұтынушыға бағдарлану (маркетинг);                       | т.б. ретінде карастырады       ^{(админист}Р^ативные навыки) жэне

іс-әрекетте еркін  болу әрі ереже бойынша жұмыс істеуЦ

64 о I бөлім. Менеджменттщ теориялык жэне әдістаным негіздері

Менеджмент анықтамасы менеджер қызметінің мазмұнымеІИ тікелей байланысты. Танымал америкалық менеджер Ли ЯкоіД" «Карьера менеджера» кітабында адамдармен қарым-катың« жасай білу, олардың мінез-кұлқын танып, жүмысқа ынталариГ ояту, басқаларға тапсырма берудің тәсілдері сияқты оньің негізЯ элементтерін бөліп көрсетеді. Осы заманғы басқару ғьшымы пэн аралық болады. Басқарудың эрбір функциясы айрықша лымға жатады: индустриялық социология, инженерлік социологишмекі әлеуметтік психология, әлеуметтік инженерия (экономика) ^жэнШй||||| т.б. Шетелдегі менеджменттің дамуы басқарудың нарыктц рудыңтәз» тұжырымдамасын тудырған басқару теориясы мен маркетиИ

6-такырып. Менеджмент басқару жүйесінің қызмет... а 65

еджердің орынбасарына сеніп тапсырып, менеджерге іғаға) тек ішкі қызметті реттеудің жалпы мәселелерін

--------   " ъ

қалдьсруга болады.

Үйымдастыру менеджменті: 1) тар мағынасында - басқару-шы міндетті істерінің бірі - ұйымдастыруды жүзеге багытгалған басқару әрекеттерінің, амалдарының және заяарының жиынтығы; 2) менеджменттің бір бағыты ілімі) жалпы ұйымдастырудың принциптері мен үйым-\ын мәселелерін шешуді алдыңғы орынға қоятын басқа-рибесі және теориялық тұжырымдамасы.. іеджменпг мыналарды қамтиды: үйымдық қүрылымды

тырган

теориясын біріктірді.

Менеджмент мәселелерімен бүгінгі танда эр түрлі білг| §ВИ саласының мамандары - математиктерден антропологтарға деиГ айналысады.

2Менеджменттің әр ■ ...

түрліліп

m\\\\\\\\\\\\\\\\m\\\\\\\\\\\\\\\\\v

Басқару қызметінің әр түрлі салаларында пайдаланылаты менеджменттің сан алуан түрлері бар.

Ішкі менеджмент - ішкі мәселелердің басымдығын сыртқь^ дан айрықшалап көрсететін басқару типі. Басымдықтар нақт| жағдайлармен, басқару стратегияларымен, менеджердің кәсМІ қызметінің стилімен және басқару процесінде пайда болать| мәселелердің сипатымен анықталады.

Фирма жүмысының ішкі жэне сыртқы мэселелеріне мене^ жердің жиі көңіл бөлуіне тура келеді. Бүл мәселелердің күрдв| мазмүнына карай анықталады. Менеджердің назар салуы - от ративті, ахуалдық немесе түрақты түрлерінде болуы ықтим&т\ |

Ішкі менеджменті басқару қызметін бөлу процесінде пащ болатын басқарудың міндетті ісі ретінде қарастыруға боладШ Белгілі бір жағдайларда ішкі басқару міндетті ісінің нег$Г

жобалау әрі жасау (жетілдіру); міндетті істердің аражігін дэл ^йымдастыру міндеттерін бөлу. ызддьі (кәсіпорын, фирма) біртұтас организм ретінде қарас-әрі жұмысты дұрыс үйымдастыра білетін эрбір менеджер жетістікке жетеді деп сенген Анри Файоль (1841-1925 ж.ж.). Ол ұйьшдық менеджменттің негізін қалаушы деп саналады. Нақ сол Файоль басқаруды айрықша қызмет түрінде бөліп қарастырған болатын. Файоль өзі эмбебап (универсаль) деп санаған (еңбек белісі, биліқ, дисциплина, басшылықтың бірлігі, орталықтан-дыру, тәргіи, қызметкердің түрақтылығы және т.б.) басқарудың 14 принцип ін әзірледі.

Үйымдык менеджмент үйымдық-өкімдік әдістерімен, яғни келей басқдрудың ұйымдық қатынасқа ықпал етудің тәсілдері мен кұралдарының жиынтығымен жүзеге асырылады.

іәжірибе менеджмент! - менеджмент түжырымдамасы. Ол осы іүжырымдаманың негізгі ережелері мен принциптерін нақты ■д^-*^ануға оагдарланған. Басқару ісімен байланысты объективті V ьшыстарда; түсіңдіріп беретін принциптер де жок емес

^^Жіриое, ^сипатықца болатын менеджмент бар. Ол басқа-

лпш ^т^^{Ж,РИбеСШДе шй}^™У™ болатын идеяны, ережені л.ә«ъ арэицшггі қамтиды.

ысілдтГбі ^Ые_г^{НеДЖМеНТІНІҢ} т¥жырымдамасын жасайтын екі Біршшісі m'vv ^е>1 ~ ^пРагматикалық₅ екіншісі - ғылыми. «уық арада"rt^"^{1 рецегггі бойь}шша шешуге және нәтижені mm Ьғ^ай* ^бағДарланған болса, екіншісі - сан

Р мен ахуалдар бойынша сараланатын әдістер

B.:+.B

999999945

66 о I бөлім. Менеджменттщ теориялык және әдістаным негіздері

мен технологиялық схемаларды таңдап, талдауға негізделп Екінші тэсілдеме әлдеқайда тиімді болмақ. Ол арнайы дащ»] дықты қажет етеді.

Бүл менеджмент әр түрлі қызмет салаларында - өндіріст! әлеуметтік, экономикалық, сондай-ақ мәдени салада да жэне т, жүзеге асырылуы ықтимал. Ол баеқару түжырымдамасын сауда, оның негізгі ережелерін, басымдықтарын (артықшьглц тарын), тәсілдерін белгілеуде ерекшеліктерімен айрықшаланад| Бірақ, басқару саласында емес.

Өндірістік менеджмент - менеджмент типі. Оның негізгі й паты әлеуметтік менеджменттен бір айырмашылығы - басқа] объектісінің ерекшелігін, яғни өндіріспен анықталады.

Өндіріс - бұл қандай да бір өнімді немесе қызмет көрсету; эрқашан дайындап отырады. Өндірісті басқару адам қызмет^ басқару болып табылады. Өндірісті басқаруды басқа да элеме тер қамтиды (МТС, ресурстар, өнімді өткізу, технологияльЖ процестер).

Өндірістік менеджментгің ерекшеліктері басқару жүйесіи қүрылымы мен міндетті істерін, басқару тетіктерінен жә басқару шешімдерін әзірлеу технологиясынан білінеді. Өндір тік менеджмент өндірістік және басқару жағынан нақты сапа) ие қызметкерлерді қажет етеді. Басқарушы қызметкер белгілі дәрежеде өндірістің технологиялық ерекшеліктерін білуі керек!: Стратегиялык менеджмент - менеджменттщ әр түрліл Оның басты ерекшелігі - болжағыштық (дальновидность), мі саткерлік (целеустремленность),  келешектігі (перспективное стратегиялық бағдарлама бойынша жүмыс істейді. Ол эконо калык даму, өткір бәсекелестік, ҒТП (НТП), баскаруда адйі факторы рөлінің арту динамикаларының тереңдей түеуЩ нэтижесінде пайда болды. Оның артықшылығы ресурстарды бастысы уақыт ресурсын ұтымды пайдаланады. Стратегиял»| менеджмент басқаруды үйымдастыруда және әдістемелерш басқарудың тетіктері мен технологиясында, оның парадигме мен түжырымдамасында көрініс табады.

Бүл менеджменттщ маңызды сәттеріне мыналар жатады: | - фирманы сипаттауға арналған мәртебе (статус), оның эл| меттік-экономикалық ортада алатын орны, фирманын элеуеті;

6-тақырып. Менеджмент басқару жүйесінің кызмет... і

ирманың басқару мақсаты болып табылатын фирмаі максатът Максат - болашакта болатын шындық (реі ность будущего), ол үлкен талдамалык және жоба жұмысының мазмүны мен нәтижесі болып табылады; басқару шешімдерінде үйғарылатын стратегиялық ( дарламанын жүзеге асырылуы алға койылған мақсатта қол жеткізеді. Бүл бағдарламада бағдарларды, даму зендерін, басымдыктарды, шектеу факторларын анық алудын маңызы зор. Стратегиялық бағдарлама дамуя жалпы бағытынан кайсысы ауытқитынын, қайсысы ау, -«сымайтынын көрсетіп береді;

басқарудын тиімділігін, сапасын, әлеуетін бағалау ж;

^ШІІІшшІІкү^

Инновациялық, қаржылық, экологиялық менеджмент, сс -ақ адам ресурстарының менеджменті мен жасаушы (туд гы) менеджмент болады («Мацусиба дэнки» (Жапония) бүгін кешегіден гөрі әлдеқайда жақсы жүмыс істеп қал) ітылу) және басқалар.

Менеджер лік қызмет пе] оның тиімділігін жіктеу