Ақпарат және информатика

Мазмұны

Кіріспе..............................................................................................................4

1. Ақпарат және информатика........................................................................5

2. ЭЕМ-нің даму тарихы.................................................................................6

3. Cанау жүйелері............................................................................................7

4. Операциялық жүйелер..............................................................................12

5. Компьютердің бағдарламалық қамтамасыздандырылуы......................13

6. Компьютердің аппараттық қамтамасыздандырылуы............................15

7. Компьютерлік вирустар. Архиватор........................................................17

8. Microsoft Word мәтіндік редакторы.........................................................19

9. Презентация және оны құру мен ұсыну. PowerPoint бағдарламасы....34

10. Microsoft  Excel кестелік процессоры....................................................35

11. Microsoft Access деректер қорын басқару жүйесі................................54

12. Компьютерлік желілер............................................................................70

13. Интернет. Электрондық пошта..............................................................72

14. Компьютерлік графика...........................................................................75

15. Алгоритмдеу негіздері. Турбо  Паскаль программалау тілі................76

Информатика пәнінен реферат тақырыптары............................................79

Әдебиеттер тізімі...........................................................................................80

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе

 

       Жоғарғы білім беретін университетімізде оқу-тәрбие жұмысын  және білім мазмұнын жақсарту маңызы өте зор. Қазіргі таңда жоғарғы оқу орындарында информатика пәні негізгі сабақтардың бірі болып саналады. Себебі студенттердің өз бетінше зертханалық жұмыстарды орындап, білімдерін тереңдетіп, болашақта жұмыс дәрежесінде еркін пайдалана алатындай, қызығушылық тудырып, ойлау қабілеттерін дамытуға арналған.

Информатика пәнінің  оқыту процестері, жүйесі, оқыту  түрлері, әдістері, ұйымдастыру формалары  ерекше.  

       Қазіргі  ақпараттандыру жағдайында Қазақстан Республикасындағы басты міндеттердің бірі – жаңа ақпараттық технологияларды қолдана отырып, жастарға терең білім беру ісін әрі дамыту және жетілдіру болып саналады.

Студенттердің оқытушымен өзіндік жұмыстарын орындауға  арналған әдістемелік нұсқауда «Информатика» пәнінің тақырыптары бойынша қысқаша теориялық ақпараттар мен студенттің тақырыптарды меңгеруіне арналған бақылау сұрақтары және компьютерде орындауға арналған жеке тапсырмалар қамтылған.

Бұл әдістемелік  нұсқау студенттердің дәрістен алған  білімдері мен зертханалық жұмыстарды орындауда алған білімдерін тереңдету, нығайту және пысықтау үшін, сондай-ақ пәнді меңгертуді тиімді ету үшін арналған. 

 

1. Ақпарат және информатика

 

Ақпарат (информация) – бұл бізді қоршаған өмір шындығында құбылыстар мен обьектілердің өзгешелігін санамызға сіңіретін сигналдардың жиынтығы.

Информатика – информацияның өзгешелігімен құрылымын, сондай-ақ адам қызметінің әр қилы салаларында оны-алумен, сақтаумен, іздеумен, берумен, қайта өңдеумен, таратумен және пайдаланумен байланысты мәселелердің зерттелетін ғылыми саласы. Бұл информа- тика пәнінің тек бір ғана анықтамасы емес. Информатика туралы анық- тамалар көп, өйткені информатика жаңа білімдерді игеру мақсатында есептеу техникасының көмегімен жиналған білім беруді сипаттау көрсету, біріктіру, қалыптастыру және қолдану туралы ғылым.

 

GСтуденттің оқытушымен өзіндік жұмыс тапсырмасы

 

@ Келесі сұрақтарға жауаптар жазып, ауызша талқылаңыз

 

1. Ақпарат дегеніміз не?
2. Ақпараттың өлшем бірліктері
3. Информатика пәні нені зерттейді?
4. Информатика және информация сөздерінің шығуы
5. Ақпараттық технология дегеніміз не?
6. Ақпараттың шығу тарихы
7. Ақпаратты жеткізу және жинау тәсілдері
8. Ақпараттың түрлері
9. Бит дегенеміз не?
10. Ақпаратты түрлендіру
11. Ақпаратты кодтау
12. Ақпараттың дәлдігі дегеніміз не?
13. Ақпаратты қабылдау түрлері
14. Ақпараттың анықтылығы дегеніміз не?
15. Информатика термині
16. Ақпаратты түрлендіру
17. Ақпараттың толықтығы дегеніміз не?
18. Ақпараттың қажеттілігі дегеніміз не?
19. Бұрынғы заманғы ақпараттың таралу түрлері
20. Қазіргі заманғы ақпараттың таралу түрлері
21. Байт дегеніміз не?
22. Информатиканың қарастыратын мәселелері
23. 1 байт, 1 Кбайт , 1 Мбайт, 1Гбайт, 1Тбайт нешеге тең?
24. Ақпаратқа мысалдар келтіріңіз
25. Ақпараттың ең кіші өлшем бірлігі?
26. Ақпараттың түрлері
27. Бит (bit…) терминін талқылаңыз
28. Ақпараттың қасиеттерін атаңыз
29. Ақпараттың құрылымы.
30. Ақпараттың формасы

 

2. ЭЕМ-нің даму тарихы

 

Адам баласы есептеу  үшін саусақтарын қолданудан бастап көптеген есептеу әдістерімен қатар  көмекші құралдарды қолдануды талап  еткен. Сондықтан да көптеген есептегіш құралдарын ойлап тапты. Шотландия математигі Джон Непер көп таңбалы сандарды бір таңбалы сандарға көбейту амалын орындайтын есептеу құралын ойлап тапқан. Осы құрал “Непер таяқшасы” деп аталады. Сонымен қатар есептеу машинасын жасау идеясы кезінде атақты неміс ғалымы Г. В. Лейбницті қатты толғандырады.  Ол 1670 жылы арифметикалық құралдың алғашқы эскизін жасады. Лейбництің арифметикалық машинасы арифметикалық төрт амалды орындайтын дүние жүзіндегі бірінші болып саналады. 1874 жылы орыс инженері В. Т. Однер арифмометр ойлап тапқан. Академик П. Л. Чебышев 1878 жылы сандарды автоматты түрде қосуға арналған “қосушы” машина ойлап құрастырды.

 

GСтуденттің оқытушымен өзіндік жұмыс тапсырмасы

 

@ Келесі сұрақтарға жауаптар жазып, ауызша талқылаңыз

 

1. 1-ші буындағы электронды есептеуіш машиналарының түрлері
2. 1-ші буындағы электронды есептеуіш машиналарының электрондық негізі(немесе элементтік базасы)?
3. 1-ші буындағы электронды есептеуіш машиналарының мүмкіндіктері?
4. 2-ші буындағы электронды есептеуіш машиналарының электрондық негізі (немесе элементтік базасы)?
5. 2-ші буындағы электронды есептеуіш машиналарының түрлері
6. ЭЕМ неше буыннан тұрады?
7. Дербес компьютер дегеніміз не?
8. 2-ші буындағы электронды есептеуіш машиналарының мүмкіндіктері?
9. Мини компьютерлер дегеніміз не?
10. 3-ші буындағы электронды есептеуіш машиналарының электрондық негізі (немесе элементтік базасы)?
11. Интегралдық схема дегеніміз не?
12. 3-ші буындағы электронды есептеуіш машиналарының түрлері
13. Үлкен итегралдық схемалар дегеніміз не?
14. 3-ші буындағы электронды есептеуіш машиналарының мүмкіндіктері?
15. Аса үлкен интегралдық схемалар дегеніміз не?
16. 4-ші буындағы электронды есептеуіш машиналарының электрондық негізі (немесе элементтік базасы)?
17. Мобильді электронды есептеуіш машиналар (ЭЕМ) дегеніміз не?
18. 4-ші буындағы электронды есептеуіш машиналарының түрлері
19. 4-ші буындағы электронды есептеуіш машиналарының мүмкіндіктері?
20. 5-ші буындағы электронды есептеуіш машиналарының электрондық негізі (немесе элементтік базасы)?
21. Ең алғашқы компьютердің шығу тарихы?
22. 5-ші буындағы электронды есептеуіш машиналарының түрлері
23. 5-ші буындағы электронды есептеуіш машиналарының мүмкіндіктері?
24. Жасанды интеллект, роботтық техника жайлы айтыңыз
25. Терминал дегеніміз не?

 

 

3.  Санау  жүйелері

 

Ондық санау  жүйесі. Ондық санау жүйесінде сандарды жазу үшін он цифр қолданылады -0,1,2,3,4,5,6,7,8,9. Ондық жүйе позициялы болып табылады, өйткені ондық санның жазылуында цифрдың мәні оның  позициясына немесе  сандағы орнына  байланысты.

Санның   цифрына   бөлінетін   позицияны   разряд   деп   атайды.

Мысалы, 524 санын қосынды  түрінде жазсақ:

                                                                                5*10²+2*10¹+4*10⁰

Бұл жазбадағы 10 саны – санау жүйесінің негізі. Санның әрбір цифры үшін, 10 негізі цифрдың сандағы орнына байланысты дәрежеленеді де, осы  санға көбейтіледі.

Егер ондық сан бөлшек болса, онда бөлшек бөліктің әрбір цифры  үшін негіздің дәреже көрсеткіші теріс  және бөлшек бөліктің үлкен цифры  үшін -1-ге, бөлшек бөліктің келесі цифры  үшін -2-ге тең және т.с. болады. Мысалы келесі ондық сандар мынадай қосындымен көрсетіледі:

         384,9506=3*10²+8*10¹+4*10⁰+9*10^-1+5*10^-2+0*10^-3+6*10^-4.

Екілік санау  жүйесі.  Екілік жүйеде кез келген сан 0 мен 1 цифрларының көмегімен жазылады да,  екілік сан деп аталады.

Екілік сандарды ондық  сандарға айналдыру олардың әрбір разрядын (1 немесе 0 санын) тұрған орнына байланысты екінің дәрежелеріне көбейтіп, шыққан сандарды қосу арқылы жүргізіледі.

Мысалы, 11101₂=1*2⁴+1*2³+1*2²+0*2¹+1*2⁰=16+8+4+1=29₁₀

Керісінше ондық сандарды, екілік сандарға айналдыру үшін сол  санды екіге бөлеміз, шыққан бөліндіні тағы екіге бөлеміз, одан шыққан санды да, осылайша бөлінді бірге тең болғанша, біртіндеп екіге бөле береміз. Ең соңғы бөліндіден басталып жазылатын қалдық сандар тізбегі ізделініп отырған екілік санның таңбаларын құрайды.

Мысалы,

29	2
28	14	2
1	14	7	2
	0	6	3	2
		1	2	1
			1

Нәтижесі -  11101₂ деген екілік сан болып шығады.

Сегіздік санау  жүйесі. Сегіздік санау жүйесінде, яғни негізі «8» санау жүйесінде сандар сегіз цифрдың көмегімен көрсетіледі:0,1,2,3,4,5,6,7. Сегіздік санау жүйесіндегі сандарды ондық санау жүйесіне  ауыстыру олардың әрбір разрядын тұрған орнына байланысты сегіздің дәрежелеріне көбейтіп, шыққан сандарды қосу арқылы жүргізіледі. Мыс: 84₈=8*8¹+4*8⁰=64+4=68₁₀.

Ондық сандарды сегіздік санау жүйесіне ауыстыру үшін  сол санды сегізге бөлеміз, осылайша бөлінді сегізге тең болғанша біртіндеп бөле береміз. 

Оналтылық санау  жүйесі. Екілік сандарды қысқарту үшін негізі 16 санау жүйесін қолданады. Бұл жүйені оналтылық деп атайды. Оналтылық  позициялы санау жүйесінде санды жазу үшін ондық санау жүйесінің цифрлары 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 және жетпейтін алты цифрды белгілеу үшін 10,11,12,13,14,15 ондық сандарының мәніне сәйкес латын алфавитінің алғашқы үлкен әріптері: A, B, C, D, E, F қолданылады. Оналтылық сан, мысалы, мына түрде 5АB болуы мүмкін. Бұл санды негізі 16 екенін ескеріп, қосынды түрінде жазсақ:

5АB₁₆=5*16²+10*16¹+11*16⁰=1280+160+11=1451₁₀

Сандарды  екілік  жүйеден сегіздік санау жүйесіне ауыстыру. Екілік санды сегіздік немесе оналтылық санға түрлендіру процесі өте қара-пайым. Сегіздік санның кез келген цифрын жазу үшін үш екілік цифр(триада) қажет. Сондықтан түрлендіретін екілік санды оңнан солға қарай үш-үштен екілік цифрлар тобына бөледі, мұнда ең сол жақтағы топта екілік цифрлар үштен кем болуы мүмкін. Мысалы, 011 екілік цифры сегіздік санау жүйесінде үш цифры болып табылады. Сонан кейін екілік цифрлардың әрбір тобын кестеде көрсетілген сегіздік цифр түрінде жазады.

 

 

 

 

Екілік жүйе	Сегіздік жүйе
000	0
001	1
010	2
011	3
100	4
101	5
110	6
111	7

 

Мысалы, үш екілік цифрдан  тұратын топтарға бөлінген 1101111011 екілік санын 1 101 111 011 сияқты жазып алып және әрбір топты бір сегіздік цифрмен ауыстырып жазғаннан кейін,1573 сегіздік санын алуға болады.

Сандарды екілік жүйеден оналтылық санау жүйесіне ауыстыру. Екілік санды оналтылық санау жүйесіне жоғарыдағыға ұқсас түрлендіреді: әрбір түрлендіретін екілік сан оңнан солға қарай әрқайсысында төрттен екілік сан бар топтарға (тетрадаларға) бөлінеді, өйткені оналтылық санның кез келген цифрын жазу үшін төрт екілік цифр қажет.