БТА банк

    Алайда  несиелендіру  шарты   әр елде және  әрбір  несие  жағдайында  қолданылады.

    Несие  алушы  мен  банк  арасындағы  қатынас  екі   жақтық да  мәліметті   ассиметриялық  бөліп  беру  негізімен  сипатталады  . Несие  беруде екі  жақта   осы мәселені  өз  қызметіне  ыңғайлы жолмен  шешеді, несие   алушы банкке төлеу  қабілеттілігін анықтау  үшін  кепілдікке  өзінің   қажетті мәліметтерін  ұсынады.

    Ақпараттарды  айырбастау  арқылы  банк  несие  беру  жолдарын  қарастырады. Алайда  шағын   кәсіпкерлік  қажетті  ақпарат   көздерін немесе банк  кепілдігін  ұсына  алмайды, бұл  жағдайда  дәстүрлі  несиелендіру технологиясын   қолдануға  мүмкіншілігі болмайды, сондықтан шағын  кәсіпкерллікті жиі  жағдайда  несиелендіруден бас  тартады.

    Әр  банк  несие алушы шағын   кәсіпкерлікке  өз  талаптарын  ұсынады. Алайда  берілген  несиені клиент  бизнесін  дамыту  мақсатына  қолданылуы  қаралады:  алынған құрал-жабдықтар, негізгі  қорлар, өндіріс  үшін  арқалған  шығын   материалдары,  жылжымайтын  мүлікті  сатып алу, айналым  құралдарын сатып алу,  жарнамалық компаниядан  өткізуі, құрылыс  және  ремонт  жұмыстарын  жүргізуі қаралады.

    Европалық  банктің қайта құрылған  және  проектерді  қаржыландыру  дамытуы  несиелендіру  бағдарлмасы   шегінде  қарастырылған, әдетте  бұл  несиелендірудің жаңа  немесе  бұрынырақ  құрылған  кәсіпорындар үшін  қарастырылған . Бұл  жағдайда  кәсіпорынның  өзіндік  құралдары жалпы  көлемі  30% кем болмауы керек.

    Сонымен  қатар   көрсетілген   бағдарламада несиелер   ойын   бизнесінде   өнеркәсібін қаржыландыруда, әскери   бөлмешелерде, сонымен  қатар қоршаған  ортаға зиян   келтіретін  өнеркәсіптерде  қолданылмайды.

    Осы  классификацияны  қолдану  процесіне байланысты  төрт  стадиядан  құралған  қысқа  мерзімді  несиелендіру. Бағдарламалау, ұсыну,  қолдану және  банк  несиесін  пайзбен өтеу. Несие  бағдарламасы несиелік  қатынастар  перспективасын анықтауға  және  кәсіпорынның  несие   қорларымен  дамытуын  қамтамасыз ету  үшін  және   кәсіпрындық  қызметті  стимулдауын анықтауға  мүмкіндік береді.

    Ұсынылған  несие   көлемінің   есебі  экономикалық болжауларды  қайта  өндеуге  және  кәсіпорынның  әлеуметтік  дамуына  байланысты. Болжау-жоспары  нарық  щаруашылығының  механизімінің  құрама  бөлігі  және  халық   тұтынатын  тауарлардың  және  де  өндірістік  жетіспейтін  құралдарының сұранысын қанағаттандыру негізінде  мәні өте  зор  болып  табылады.

    Қажетті  несие  жолын   ашу кәсіпорын  банкпен   несие  келісім –шартын   құру  керек.

    Келісім  шарт  1 тоқсанға, бір   жылға  немесе  ссуданың жеке  түріне  құрылады. Келісім-шартта  ссуда   берілудің негізгі  шарттары  қарастырылады,  пайыз көлемі және  мерзімі қоса есептеледі.

    Шағын  кәсіпорын объектілері   үшін  несие  беруге  байланысты  тәуекелділікті есепке ала   отырып  несие  беру  шартында  қандай да  бір   мүлікті   кепілдікке  қоюды талап  етеді:  жылжымалы  және  жылжымайтын мүлік, алынатын құрал-жабдықтар, тауарлар , құнды қағаздар,  мүліктер.

    Шағын  кәіпкерлік  бизнес спецификасының  күші  фирманың офисінде орналасқн  өндірістік  құрал-жабдықтар және  мебельдер, компьютер техникасы,  қоймадағы тауар қорлары кепілдікке алынады. Сонымен қатар несие алушы мен несие беруші пайда түсіру   кездерінің  жағдайын  ұмытпаған жөн. Бұл жағдайда  пайыз көлемін құрастыру қажетті түрде есептеледі. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

     Қорытынды 

  Есеп беру жұмысының нәтижелері бойынша келесідей қорытындыларға келуге болады: «БТА банк» АҚ -тұрақты экономикалық өсуге,отандық эконономиканың басекеге қабілеттілігін нығайтуға,банктік секторды одан әрі дамытуға және онының халықаралық қаржы нарығына интеграциялауына қол жеткізу үшін қолайлы макроэкономикалық жағдай туғызады.

        «БТА банк» АҚ- Қазақстанның жүйе  құрушы банкі, ТМД елдеріндегі  банк желісін құруда лидер  болып табылады. «БТА банк» АҚ  активтерімен меншікті капиталы  бойынша Қазақстандағы екінші деңгейдегі банктер арасында көшбасшылар қатарына бекем орнықты.

     «БТА  банк» АҚ жұмысының басты бағыты - Қазақстандағы әртүрлі саладағы заңды тұлғаларға (шаруашылық субъектілерге) қызмет көрсету. Банк клиенттеріне қызметтің  бірнеше түрлерін ұсынады.

     Қаржыландыруларды төмендету. Банк кешендік несиелендірудің  әртүрлі сұлбаларын пайдалана отырып, клиенттердің пайыздық шығындарын тиімді жұмсауға ықпал етеді.

     Пайыздық  мөлшерлемелерді төмендету мүмкіндігі. Несие операциялары бойынша мөлшерлемелер  рыноктық конъюнктурадағы өзгерістерге сәйкес белгіленеді және түзетіледі, сондай-ақ мөлшерлемелер банк пен клиенттер арасындағы ынтымақтастықтың ұлғаюына қарай төмендетілуі мүмкін.

     Несиелік  өтініштер жедел түрде қаралады. Банк қызмет көрсету сапасын жақсарту үшін барлық мүмкіндіктерді қарастырады, осының нәтижесінде жобаны сараптау жұмыстары тез арада жүзеге асырылады.

     Мүнда жоғарыда атап өткендей банк негізінен  жеке компанияларды; яғни шаруашылық субъектілерді  несиеленірумен айналысады. Оның ішінде жеке компанияларға берілген несиелердің жалпы жиындағы үлесі 80 пайыздан астам екендігін байқауға болдаы. Сонымен қатар банк жеке тұлғаларға  несие беруді екінші орынға қоятынын байқауға болады. 2008 жылы банктің мемлекеттік компанияларға, мемлекеттік органдарға берген несиелерінің көлемі кеміп отыр. Дегенмен банктің жеке тұлғаларға несие беруде белсенділік танытқан.

     Банктің несие операцияларының түрлері  бойынша баға беретін болсақ, банктің  несиелерінің жалпы жиынында клиенттерге  берілген қарыздардың үлесі 2008 жылы 95,9 пайыз болса 2007 жылы 95,7 пайызға тең болған. Және де бұл несие түрінің 10,1 пайызға артқандығын көріп отырмыз.Банктің беретін несиелеріінң ішінде қаржы лизингі, овердрафт, факторинг, жай вексельдер сияқты дәстүрлі емес операциялар сирек кездеседі. Сондай-ақ аталмыш дәстүрлі емес несиелендіру формаларының кему тенденциясы байқалады. Бұл салада банктің несие операцияларын диверсификациялау ұсынылады.

     «БТА  банк» АҚ несие операцияларын  экономика салаларына байланысты жіктеуді қарастырайық . Мұнда банктің  берген несиелері негізінен көтерме сауда мен жеке тұлғаларға беріледі екен. Мұнда көтерме саудаға берілген несиелердің үлесі өткен жылмен салыстырғанда шамалы кеміген, ал жеке тұлғаларға берілген нсиелердің көлемі біршама өсіп отыр. Сонымен қатар банктің басымдық танытатын салалары ретінде жол құрылыс, мұнай және газ, ауыл шаруашылғы, түрғын-үй құрылыс мен тамақ өнеркәсібін айтуға болады. Бұл слаларға да қомақты қаржы бөлінген.

     Банктің несие операцияларын қарастыруда  оның мерзімдік құрылымын қарастырайық. Мұнда банк қысқа мерзімді несиелердің ішінде 1 жылдан 5 жылға дейінгі несиелерді беруде басымдық білдіреді. Яғни жалпы несие операцияларының ішінде бұл несиенің үлесі 2008 жылы 50,8 пайыз құрап отыр.

Ал 1 айға дейінгі және 1 айдан 3 айға дейінгі  несиелердің көлемі өте төмен. 1 айдан 3 айға дейінгі несиелердің көлемі өткен жылмен салыстығанда аса өзгеріске ұшырамаған. Ал 1 айға дейінгі несиелер 2008 жылы 2007 жылмен салсытрғанда азырақ берілген. Негізінен банк несиелерін 1 жылдан жоғары уақытқа ұсынады. Бұл жағдайдың негізгі себебі банктің клиенттерінің сұранысы мен мұқтажына байланысты.

     2008 жылы несие портфелінің сапасы  өткен жылмен салыстырғанда біршама  жақсарған. Жалпы алғанда банктің  несие портфелінде уақытылы және  толық қайтарылып отырған, яғни  стандартты  несиелерінің көлемі өткен жылмен салыстырғанда 63,9 пайызға артып, 2008 жылы 435473304 мың теңге құрап отыр. Бұл жалпы несие портфелінің 48 пайызына тең. Ал өткен жылы оның үлесі 33 пайыз құраған.

     Банк  – бұл ақша ресурстарымен тікелей  операция жүргізетін коммерциялық ұйым. Бұл ұйымда міндетті түрде автоматтандырылған ақпараттық жүйе қызмет атқарады. Осы жүйе негізінде есептеулер дәл әрі жылдамдатылған түрде жүргізіледі.

  Банктің қаржы нәтижелерінің көрсеткіштерін талдау арқылы қорытындылай келе мынадай тұжырым жасауға болады. Банк халықаралық сауда операцияларын қазіргі заманға сай құралдарды, яғни құжаттық инкассо, аккредитивтер мен кепілдіктерді қолдана отырып жүзеге асырды, сондай-ақ форфейтингтік және факторингтік операцияларды жүргізді. Алыс шет елдердің банктерімен тиімді корреспонденттік қатынастарды қалыптастырып және ұстау, халықаралық есеп айырысулар мен құжаттық операцияларды сапалы жүргізу банк қызметінің басты приоритетті бағыттарының бірі болып табылады. Банкпен өңделген стратегия шеңберінде саудалық қаржыландыру банк қызметінің бағыты ретінде қабылданды. Есеп беру жылы саудалық қаржыландыру бойынша операция көлемі 2007 жылмен салыстырғанда 32098483 мың теңгеге кеміп, 1368514301 мың теңгені құрды. 2008 жылы банкпен халықаралық кепілдіктер 1230783258  мың теңгеге, аккредитивтер 137731043 мың теңгеге берілді.  
 

Қолданылған    әдебиеттер 

1. ”ҚР-дағы банктер және банктік қызмет туралы” ҚР Заңы. 30.08.1995 ж.

2. 2002 жылғы  3-маусымдағы Ұлттық банк Басқармасының  №213 Қаулысымен     бекітілген “Екінші деңгейлі банктерге арналған пруденциялық нормативтер туралы” Ереже.

3. Ұлттық  банк Басқармасының 2002 жылы 16-қаршадағы  №465 Қаулысымен бекітілген “Активтердің, шартты міндеттемелердің жіктелуі  және оларды күмәнді және үмітсіз  санаттарға жатқыза отырып, оларға қарсы провизиялар құру” туралы Ережесі.

4. “Ақшалай  төлемдер мен аударымдар туралы”  ҚР Заңы. 29.06.1998 ж.

5.1996-1998 жж. Қазақстандағы банк жүйесін  әрі қарай реформалау        бағдарламасы

6.ҚР  Ұлттық банктің 1997 жылғы 29-тамызындағы  №314 “Ломбард туралы” ережесі.

7. “Несиелік  серіктестік туралы” ҚР Заңы. 2002 ж.

8. ҚР  Ұлттық банктің 2003-2005 жылға арналған  ақша-несие саясаты.

9.Ақша, несие, банктер. Оқулық / Жалпы  редакциясын басқарған Ғ.С.Сейтқасымов.  – Алматы: Экономика, 2001. – 466 бет.

10.Абдрамов М.А., Александрова Л.С. «Финансы денежное обращение и кредит», Москва: Банки и биржа, 1996 г.

11. Банковское  дело. Учебник: 4-е изд. Под ред.  проф. В.И. Колесникова – М.: ФиС., 1998 –464с.

12. Банковское  дело. Учебник /Под ред. О.И.Лаврушина – М: ФиС, 2000-576 с.

13.  Батракова  А.В. Экономический анализ в  коммерческом банке. – М.: Инфра  – М, 1998. – 365с.

14.Б.Бекбенбетова. Менеджмент в банковской системе.  Учебное пособие. Тараз:ТарГу, 2003 – 107с.

15.Банковское дело. Учебник. / Под ред. Сейткасымова Г.С.— Алматы: Қаржы-қаражат, 1998.

16. Балабанова В.И. «Банки и банковское дело», Москва: Банки и биржа, 2001 г.

17.Бункина Д. «Деньги, банки, валюта», Москва: АО Дис, 1994 г.

18.Виноградова Т.Н. Банковские операции: Учебное пособие.-Ростов н/Д: “Феникс”, 2001.- 384с.

19.Василевич И.П., Ширкина Е.И. «Сборник задач по аудиту», Москва: Финансы и статистика, 1999 г.

20.Гащевко В.И. «Банковское кредитование, российский и зарубежный опыт», Москва: 2004 г.

21.Долян Э.Дж. «Деньги, банковское дело и денежно-кредитная политика», Москва: 1999 г.

22.Дробозиной В.И. «Финансы, деньги и кредит», Учебное пособие для ВУЗов, 1999г.

23. Давлетова  М.Т. Кредитная деятельность банков  в Казахстане: Учебное пособие.  – Алматы: Экономика, 2001.-186с

24.Жуков Е.Ф. «Менеджмен и маркетинг в банках», Москва, 2000 г.

25.Жуков Е.Ф. «Денги, Кредит, Банки», Москва:  Банки и Биржы, 1999 г.

26.Иванов В.В. «Как надежно и выгодно вкладывать деньги коммерческие банки», Москва:  Банки и биржа, 2002 г.

27.Коскин В.М. «Современный коммерческий банк операции и управления», Москва: Информ, 1993 г.

28.Көшенова  Б.А. Ақша, несие,банктер. Валюта  қатынастары. Оқу құралы –  Алматы: Экономика, 2000 .- 328 бет.

<