БТА банк

     

 

  Сурет  3  «БТА Банк» АҚ – ның  ТМД елдеріндегі серіктестіктері 
 
 
 
 
 
 
 
 

     2 «БТА Банк» АҚ – ның 2008-2009 жж қаржы-шаруашылық жағдайын талдау 

     2.1 Банктің 2008-2009 жж активті операцияларына талдау жасау 

    Банк активтері — пайда табу  максатында банктік ресурстарды  әp түрлі активтер бойынша орналастырған  қаражаттары.

    Банктік активтердің құрылымы  баланстың актив жағында көрсетілетін  сапасына қарай бөлінген баптардың  баланс нәтижесіне қатынасын сипаттайды.                                              

   Активтердің сапасы активтік  операциялардың түрлендірілуіне,  тәуекелді активтерінің көлеміне, толық құны жоқ активтердің  көлеміне және активтердің өзгеріске  ұшырау белгілеріне қарай анықталады.

   Коммерциялық банктің активтерін  мынадай төрт топқа бөлуге болады:

         1) касса және оған теңесстін  акшалай қаражаттар;

         2) несиелер;

         3) бағалы қағаздарға жұмсалынған  инвестициялар;

     4) банктің ғимараты мен жабдыктары ;

    Тап осы бағытта «Тұран Әлем  Банкі» әр түрлі несие бағдарламасын  ұсынады, шағын орта бизнес  кәсіпкерлігінің барлық субьект  категорияларына есептеп арналған.ЕБРР- дің шағын орта бизнеске арналған  несиелерінің әр бір төртінші  несиесі біздің банк арқылы берілген болатын.

    Қазақстан Республикасының Ұлттық  банк Басқармасының 2002 жылы 16 қарашадағы  №465 қаулысымен бекітілген «Активтердің  шартты міндеттемелердің жіктелуі  және оларды күмәнді және үмітсіз  санаттарға жатқыза отырып, оларға  қарсы провизиялар құру туралы» ережесіне сәйкес, банктер Ұлттық банкке ай сайын айлық баланспен бірге Ұлттық банктің Банктерді қадағалау департаментіне активтері мен шартты міндеттемелердің жіктелуі жәнс олар бойынша провизиялар құру туралы мәліметтер береді.

    Мұндағы активтерге заңды және жеке тұлғаларға қатысты, сондай-ак, баска банктерге байланысты банктің талаптары жатады.

    Аталған ережеге сәйкес активтер  стандартты және жіктелінген  болып бөлінеді.

    Жіктелінген активтерге жатпайтын активтер стандартты болып есептеледі.

Жіктелінген активтер күмәнді және үмітсіз болып бөлінеді.

    Жіктелген активтер қатарына  банк несиелері, депозитттер,  бағалы қағаздар, дебиторлық қарыздары  жатады.     

    Осы топтамаларды пайдалана отырып  банктің активті операцияларының  құрылымын келесі кестеде қарастырайық. 

   

 1-кесте

    «БТА  Банкі» АҚ-ның  активті операциялары 

 

        Осы кесте мәліметтерін талдай келе активтің жалпы мөлшері баланс 266507571 мың теңгеге, яғни 10,1 пайызға артып отыр. Бұл өзгеріс негізінен банк активтерінің ішінде бірнеше активті операциялардың көлемінің артуымен байланысты. Оның ішінде банктің сатуға арналған бағалы қағаздар, туынды қаржы құралдары, басқа банктердегі салымдар мен корр. счеттар, клиенттерге берілген заимдар, бағалы қағаздарға салымдар , капиталға инвестиция, негізгі құралдардың, материалдық емес активтердің, дебиторлық қарыздардың көлемінің артуы әсерін тигізіп отыр. Осы аталған активті операциялардың ішінде банктің  бағалы қағаздарға салымдары өткен жылмен салыстырғанда 857,6 пайызға артып, көлемі 31705070 мың теңге құрап отыр. 
 
 

     1- диаграмма.«БТА Банкі»АҚ-ның 01.01.2008-01.01.2009 ж.ж активті операцияларының жиыны 

 

      Сонымен қатар банктің өтімділігі де артып отыр, яғни банктің жоғары өтімді қаражаттарының бірі басқа банктердегі корреспонденттік счеттардағы ақшаларының өсу қарқыны 30,9 пайызға артып, оның соммасы 4661372 мың теңге құрап отыр. Бұл банктің корреспонденттерінің артуына байланысты болып отыр. Осы активтердің құрылымында банктің өтімділігі жоғары активтері, яғни касса, ҚРҰБ-гі және басқа банктердегі корреспонденттік счеттардағы қаражаттарының жиынтық үлес салмағы жеткілікті деңгейде екендігін байқауға болады. Ал тәуекелді , дегенмен жұмыс істейтін активтердің үлесі де жеткілікті деңгейде. Мұнда банктің басқа тұлғаларға берген барлық қарыз активтерінің үлесі максималды 85 пайыздан аспаған

   Көріп отырғанымыздай,банк активтері 2009 жылы 2008 жылғы көрсеткішпен салыстырғанда немесе 19,7 есе өскен.Алайда активтер құрамындағы қаржы және қаржы эквиваленттері 2007 жылғыдан қарағанда 34,4 есе өскен.Ал міндетті резервтер 2008 жылғы көрсеткішпен 2008 жылғы көрсеткішті салыстырғанда 4,6 есе өскен.Банктердің актив бөлігінің ең көп пайда әкелетін бөлігі тұтынушыларға берілген займдар,яғни 2008 жылғы көрсеткішке қарағанда 2009 жылғы көрсеткіш 18,2 пайзға өскендігін көріп отырмыз.

    Жоғарыдағы кестеден көргеніміздей,активтер құрамындағы қаржы және қаржы эквиваленттері 36,4 есе өссе , ал қолда бар инвестициялық құнды қағаздар 40 есе өскен.Басқада несие мекемелердегі қаржылар 8,6 өскен.

     

     2.2 «БТА Банк» АҚ – ның соңғы  екі жылдағы пассивті операцияларына  талдау  

    Банк пассивін екі топқа бөлуге  болады:

        1) жеке капитал, ол қорлардың  өсу немесе қалыптастыруына алып  баратын коммерциялық банктің құнды қағаздар эмиссиясынан пайда болады.

       2)банктің депозиттік операцияларынан  және басқа заңды тұлғалардың  несиелерінен  алынатын тартылған  және қарыз қаражаттар.

    Пассивті операциялардың құрылымын  үйрену үшін шығарылған жеке және тартылған қаражаттардан, сонымен қатар баланстың жалпы соммасын қалыптастыруда олардың бөлігін анықтаудан бастау керек.

    Банктің жеке капиталы – бұл  банк ісін ұйымдастыру үшін  негізгі нүкте болып табылады. Тартылған қаражаттар клиенттердің  депозиттерінен, тартылған арнайы қорлардан, есеп айрысу операциялар бойынша уақытша босатылған қаражаттардан және клиенттердің несиелік қарыздарынан тұрады.    

Кесте 2-   «БТА Банк» АҚ-ның 2007-2008 жж пассивті операциялары 
 

 
 

     Банктің бухгалтерлік балансының пассив бөлігін қарастыратын болсақ,ҚР ҰБ мен ҚР Үкіметінің қаржылары 2009 жылы 2008 жылғы көрсеткішпен салыстырғанда 739 пайызға өскен, 2009 жылы 2008 жылғы көрсеткішпен салыстырғанда сатып алынған акциялар 983 пайызға өскен,ал тұтынушылардың қаржылары 2009 жылы 2008 жылғы көрсеткішпен салыстырғанда 61,3 пайызға өскен.

    Жалпы алғанда,меншікті каптал мен міндеттемелер 2009 жылы 2008 жылғы көрсеткішпен салыстырғанда 19,7 есе ұлғайған.

     Табыс табу және өтімділік қамтамасыз ету мақсатында банктің шұғылдандырылған ресурстарын орналастыру оның активтері мынадай төрт категориядан құралады:

• ^{Кассадағы қолма-қол ақшалар;}
• ^{Құнды қағаздар инвесторы;}
• ^{Ссудалар;}
• ^{Ғимараттар мен құрылыстар}.

       Бухгалтерлік баланс қаржылық есептің басты нысаны болып табылады:ол есепті күндегі банктің қаржылық жағдайы туралы ақпаратты ұсынады.

           Баланс қорытынды айналдырады және қаржылық есептіліктің жиынтық балансын ескере отырып құрылады.Банк мындай жіктеулерді өзінің активтер мен пассивтері үшін таңдап алуына болады.Алынуға тиіс және төленуге тиісті сомалар «12 ай ішіндегі»және «12 айдан кейінгі»болып бөлінеді.12 ай ішіндегі алынбайтын активтер ұзақ мерзімді,ал алынатындары ағымдағы деп аталады.Банк өзінің активтері мен міндеттемелер ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді деп бөлуге болады.Ал ол жасалынбаса активтер мен міндеттемелер олардың өтімділік тәртібі бойынша ұсынылады.Сол сияқты 12 ай ішінде және одан да көп мерзімде реттелінетін немесе өтелетін сомаларды бөлу қажет. 
 

     2- диаграмма «БТА Банкі»  АҚ-ның  01.01.2008 - 01.01.2009ж.ж міндеттемелерінің жиыны. 

 

     3- диаграмма. Банктің соңғы екі  жылдағы капитал жиыны

     2.3 Банктің 2007-2008 жж қаржылық нәтижелеріне талдау жүргізу 

     Коммерциялық  банктердің қаржы нәтижелері деген  түсінік – бұл коммерциялық және банктердің барлық сфераларындағы оның ішіндегі шаруашылық - қаржылық қызметтің  жиынтық қорытындысын қамтып көрсетеді.     

Қаржы нәтижелері жағымды және теріс болуы  мүмкін. Яғни банк есеп беру мерзімінде өз қызметін сауатты ұйымдастыратын болса, онда ол жағымды нәтижеге ие болады.Ол дегеніміз өз шығындарының орнын толтырады және артық пайда табаыды. Сонымен қатар керісінше жағдайлар да орын алып тұрады. Кейбір банктер өз қызметі нәтижесінде зиян шегуі де мүмкін. Мұнда банк шығындары банк табыстарынан асып кетеді.  Дегенмен де егер банк табысты болса, онда осы банктің табыстары есебінен оның барлық операциялық, әкімшілік басқару қоса алғандағы шығындары жабылады,банктің пайдасы құрылады, пассивті және активті операциялардың дамуы мен меншік қаражаттарының көбеюі, өлшемдер, яғни дивиденттер деңгейін анықтайды.