Қаржылық жағдай мен қаржылық тұрақтылықтың теориялық негіздері

     -   таңдаудың ұнамды формаларын  және несие алу жағдайларын,бағалы  қағаздарды сатып алу немесе  сату сәттерін , кәсіпорынның стратегиялық  мақсаттарына жауап беретін бағалы  қағаздардың әртүрлілігін сондай-ақ  олардың неғұрлым сенімді элементтерн  таңдау қағидалары

     Ақша  және бағалы қағаздар нарығындағы іс-әрекет стратегиясының басты мақсаты –  кәсіпорынның тұрақты қаржы статусын қалыптастыруды көздеуі тиіс.

     Трансакциялық шығындарды төмендету стратегиясы  жасалатын келісімдер мен келісім-шарттардың осалдылығының әсер ететін әртүрлі  дәлелсіз, сенімсіз заңды қызу істер  мен ақпраттардың орын алуына жол  бермейтін әртүрлі нарықтық трансакцияларды  жасау (келісім ,келісім шарт және тағы басқа) мен дайындау процесінің регламентін  құруға негізделген.

     Бұл стратегия артықшылығы бар тапсырыс  берушілерді таңдаудың , потенциалды  бәсекелестерді зерттеудің және потенциалды  әріптестердің кәсіпорынға деген  тұрақты байланысын қалыптастырудың  әдістері мен тәсілдерін жасап шығаруға тиіс.

     Кәсіпорынның  сыртқы экономикалық қызметінің стратегиясы  сыртқы нарыққа тауарлар мен қызметтерді  экспорттаушы әрі импорттаушы рөліндегі  іс-әрекеттің әдістері мен ережелерін жасап шығаруға бағытталған . Бұл  стратегия елдегі және шетелдегі  заңдылықтарды ескере отырып экспортты-импортты қағиданы жүзеге асырады.

     Сыртқы  экономикалық қызметтің стратегиясы  экспортталатын және импортталатын  тауарлар мен қызметтердің  базасын  және қызмет көрсетудің мерзімі мен  сапасын зерттеуге негізделген.

     Өндірістік  шығындарды төмендету стратегиясы  өндірістік шығындарды азайту есебінен кәсіпорынның бәсекеқабілеттілігін жоғарлатуға  бағытталған. Ол өндіріс факторлары әрі өндіріс басынан тауарлардың  потенциалды тұтынушыларға дейінгі  қозғалысындағы шығындарды стратегиялық талдаудың есебінен шығындарды қалыптастыру үрдісін реттеудің қағидаларын  жасап шығару қажет.

     Кәсіпорынның   инвистициялық қызметінің стратегиясы  материалды-техникалық және тауарлы-материалдық  қорларды кәсіпроынның бәсекеқабілеттілігін ұдайы жоғарылауын қамтамасыз ететіндей  деңгейде ұстап тұрудың бағыттары  мен әдістерін  таңдауда жатыр. 

     Персоналды  ынталандыру стратегиясы тиімді, жоғары сапалы. Әрі дер кезінде  нарық талаптарын қанағаттырған  жағдайда персоналдың қызығушылығын  туғызатындай жағдайларды жасауға  бағытталған . Ынталандыру механизмі  кәсіпорынның бәсекеқабілеттілігін жоғарлатуға  бағытталуы тиіс.

     Ақпаратпен  қамтамасыз ету стратегиясы өз кезегінде  бәсекеқабілеттілікті жоғарылату шараларының  арасында байланыстырушы буын қызметін атқарады. Өйткені оның қызметі кәсіпорынның сыртқы және ішкіортасына бағытталған.Ол қағидаларды қалыптастыру жәнебасқару  есебі жетілдіруді өзіне қосады . Сонымен қатар маркетингтік зерттеулерді үйымдастыру және аудит бағыттарын таңдау жұмыстарын да өзіне жатқызады.

     Сонымен кәсіпорынның бәсекеқабілетті басқару  жүйесін қалыптастыру кезінде кәсіпорын  тиімділігінің меншік формасымен байланыстылығын, бәсекелестік потенциалын , ұйымдастырушылық – басқарушылық қатынастардың  белсенділігін және дамуын , нарықтық қатынастар жүйесіндегі кәсіпорынның стратегиялық бағыт-бағдарын , инновация мен маркетингтік дамуын ескеру қажет .Бизнес тәрбиесі көрсетіліп отырғандай бірдей бәсекеқабілетті стратегия жоқ . Әр кәсіпорынның өзіндік ерекшелігі бар . Ол кәсіпорынның нарықтағы позициясына , даму динамикаына , потенциалына , бәсекелестердің жағдайына , кәсіпорынның қызмет көрсету ерекшелігіне , экономикалық жағдайына да байланысты болады

     Сондықтан да қатал бәсеке жағдайында кез-келген кәсіпорындардың тек ішкі жағдайында ғана емес ,  сонымен қатар оның айналасында болып жатқан  өзгерістерге ілесуі  мүмкіндік беретін  бәсекеқабілетті  басқару жүйесі мен стратегиясын құрастыру және оларды іс-жүзінде  жүзеге асыруы,кәсіпорындар үшін ғана емес, тұтастай алғанда мемлекеттің  де дамып, өркен жаюына өз септігін тигізеді.            

                                      Қорытынды 

Жасалған  жұмыстың негізінде мынадай қорытындыға  келуге болады: 

     - Кәсіпорынның қаржылық жағдайы  осы кәсіпорынның белгілі бір  кезеңдегі қаржылық тұрақтылығын  және оның өз шаруашылық қызметін  үздіксіз жүргізуі мен қарыз  міндеттемелерін уақтылы өтеу  үшін қаржы ресурстармен қамтамасыз  етілуін көрсетеді.

     - Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы  – бұл тәуекелділіктің мүмкін  болатын деңгейінде төлем қабілеттілігі  мен несие қабілеттілігін сақтай  отырып, табысты өсіру негізінде   қаржыны жарату мен пайдалану  арқылы кәсіпорынның дамуын көрсететін  қаржы ресурстарының жағдайы.

     - Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылық  жағдайына  көптеген факторлар   әсер етеді.Олардың негізгілеріне  мыналарды жатқызамыз: 

     а) пайда болу орнына байланысты –  ішкі және сыртқы;

     б) нәтижесінің маңыздылығына байланысты – негізгі және негізгі емес;

     в) құрылысы бойынша – қарапайым  және күрделі;

     г) әрекет ету уақыты бойынша – тұрақты  және уақытша. 

     Кәсіпорынның  қаржылық қызметінің қалпты болуы ,әсіресе  өз кезегінде қойылған мақсаттарға  қол жеткізу үшін қажетті жағдайлар  туғызады, оның төлем қабілеттілігінің кепілі болып табылатын өнім өндірудің  үздіксіздігін және кәсіпорынның  қаржылық жағдайының тұрақтылығының қамтамасыз етеді.

     Қаржылық  жағдайды біраз көрсеткіштерді есептеу  арқылы анықтауға болады.Оларға өтімділік  және төлем қабілеттілікті сипаттайтын, сондай-ақ қаржылық тұрақтылықтың абсолюттік көрсеткіштерін жатқызсақ болады.

     Сондай-ақ кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсартудың  негізі  стратегиялық жоспарлаудан  басталады десе болады,себебі,қандай да болсын кәсіпорынның қызметі белгілі  бір,алдын-ала анықталған жоспар бойынша  жүргізіледі. 

                           Пайдаланылған әдебиеттер  тізімі.  

1.Мейірбеков  А.Қ., Әлімбетов Қ.Ә. Кәсіпорын  экономикасы – Алматы,2003.

2 Дүйсенбаев  К.Ш., Төлегенов Ғ.Т.Кәсіпорынның  қаржылық жағдайын талдау –  Алматы: Экономика 2001

3.АртеменкоВ.Т., Беллендир М.В. Финансовый анализ  – Уч.пособие; «ДиС»,1997

4.Под.ред.Горфинкеля  В.Я., Швандара В.А Экономика предприятия  – М:1998

5. Макрьян   Э.А.,Герасименко Г.П.Финансовый анализ  – М: «ПРИОР», - 1995

6 Дюсембаев К.Ш  Анализ финансового положения  предприятия – Алматы: Экономика  1998

7.Кунанбаева  Д.А. Стратегическое планирование  на предприятий в условиях  конкурентной среды.// Вестник КазНУ.  – 2004. - № 3 ( 43)

8.Под.ред.Градовой  А.П. Экономическая стратегия  фирмы – Питер 1997

9.Калдыбаев О., Темирбаев А.Экономика предприятия  – Алм: « Санат» 1997

10.Стоянова Е.С.  Финансовый менеджмент – М:  Перспектива , -1995.