Тарау Шортанды қаласындағы «РОС» ЖШС-нің қаржылық-экономикалық көрсеткіштеріне талдау

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Мазмұны

 

 

Кіріспе 1-2

І.Тарау Рыноктық экономикаға өту жағдайындағы фирманың экономикалық стратегиясының теориялық тұрғыда қалыптасуы.

1. Фирманың экономикалық стратегиясының түсінігі 3-9
2. Экономикалық стратегияның жасалу негізі 10-14
3. Экономикалық стратегияның жергілікті (локальды) мақсаттары... 15-20

2. Тарау Шортанды қаласындағы «РОС» ЖШС-нің қаржылық-экономикалық 
көрсеткіштеріне талдау.

1. Кәсіпорын бойынша жалпы мағлұмат және қаржылық-экономикалық көрсеткіштеріне талдау 21-28
2. Шортанды қаласындағы «РОС» ЖШС-нің негізгі экономикалық көрсеткіштерін талдау 29-43
3. Шортанды қаласындағы «РОС» ЖШС-нің қаржылық көрсеткіштерін талдау 44-50

3. Тарау Фирманың экономикалық стратегиясын негіздеу мен таңдау.

1. Фирма стратегиялық басқару обьектісі ретінде 51-58
2. Кәсіпорын стратегиясы бойынша мүмкін болатын варианттары. ..59-61

3. Шортанды қаласындағы «РОС» ЖШС бойынша шешімдерді негіздеу мен таңдау 62-75

 

 

 

Қортынды  76-79

 

Қолданылған әдебиеттер 80-81

 

                                                                              

                                                           КІРІСПЕ

             Зерттелетін тақырыптың өзектілігі: Кез келген елдің негізгі дамуы үшін, өндірісті қарқындандыру, үдету және соның негізінде нарықтык экономикада оның тиімділігін арттыру қажет.

Бүл мәселені шешудің негізгі қүралы болып азық-түлік кәсіпорындарының қызметін жақсарту болып табылады.

Ет және ет өнімдері саласында қазіргі уақытта туып отырған жағдай, оның дамуына жаңа нүсқаларды өңдеудің қажеттілігін тудырады. Оның ішінде негізгілері: бәсекелестік ортаның дамуы, блин, ет және ет өнімдері кәсіпорындарының және өнімдерінің стратегиясының теориялық түрғыда қалыптасуына яғни бәсекелестік қабідетке жетуі.

Ауылшаруашылық өнімдері мен кәсіпорындарының экономикалык стратегиясының жасалу негізінің дамыған нарықтық экономикалық елдердеңгейіне дейін жоғарлауы,

мемлекеттің азық-түлік қауіпсіздігін қолдауды қамтамасыз етеді және ауылшаруашылық тауар өндірушілерінің жағдайын түрақтандырады.

Қазақстан Республикасында әлеуметтік бағыттағы нарықтық экономиканың қүрылуы жағдайында, ет және ет өнімдерінің бәсекелестік қабілетінің деңгейін бағалау және ет өнімдерін өндірушілердің бәсекелестік қабілетін жоғарлату мәселесі маңызды орын алады.

Тақырыптың зерттелу деңгейі: Бәсекеге және бәсекелестік қабілет теориясы басқа экономикалық оқытулардан айқын ерекшеліктер қолданылады. Бәсеке мен бәсекегеқабілеттілік күрестің мәнін, теориялык жағдайын саяси экономия классиктері: Жан Батист Сэй, П.Самуэльсон, Л.В.Конторович, В.В.Новожелов, Э.Дж Долан, Д.Е.' Линдсей, Р.Кауз, И.Ансофф, К.Маркс, М.Портер және Қазақстан, Рессей және де шет мемлекеттің ғалымдары зерттеп маңызды жетістіктер еңгізді. Шаруашылықтың нарықтық механизмі мен бәсекенің даму проблемаларына Қазақстан ғалымдары: Г. Калиев, О.Сабденов, Қ.Нүрмағанбетов, Р.Жоламанов, Ж.Сүндетов өз үлестерін қосты.

Зерттеудің мақсаты мен міндеті: Ғылыми жүмысының мақсаты ет өнімдерінің бәсекелестік қабілеттілігін экономикалық стратегия негізінде жоғарлату болып табылады.

Зерттеудің мақсатынан туатын негізгі міндеттер:

• Фирманың экономикалық стратегиясының мәнін теория мен практикадағы тәжірибелер бойынша анықтау.
• Ет өнімдерінің бәсекелестік қабілетінің деңгейін бағалау әдістемесін күру.
• Бәсекелестік    қабілеттің    деңгейінің    жоғарлауының    экономикалық тиімділігін анықтау.
• Ет өнімдерінің бәсекелестік қабілеттін жоғарлату үшін стратегия таңдау.

             Зерттеу пәні: экономикалық бағалау негізінде ет өнімдерінің бәсекелестік

қабілетін арттыру және бәсекелестік стратегияның дамуымен байланысты проблемалар жиынтығы болып табылады.

1. Рыноктық экономикаға өту жағдайындағы фирманың экономикалық стратегиясының геориялық тұрғыда қалыптасуы/

1.1 Фирманың экономикалық стартегиясының түсінігі.

XIX - ғасырлардың басында Француз экономисі Жан Батист Сэй (1767-1832 жж) кәсіпорынның шаруашылық қызметінің негізгі ережесін қалыптастырды. "Пайданы көбейту үшін өндіріс шығындарын азайту керек".

Бүл классикалық ереже еркін жетілген нарықтық бәсеке жағдайында бас тартпай жүмыс істеді. Бүл жағдай сол кездегі өнеркәсіп формаларның шаруашылық күштері шығарылған өнім ассортименті және өткізу рыноктары салыстырмалы түрде түрақты болуы мен түсіндіріледі. Түрақты рынокта фирмалар осы нарықты өздерінің белгілі бір үлесі үшін күресті. Фирманың стартегиылқ мақсаты сатуда бағаларда және өндіріс шығындарын азайту арқылы өзінің үлесін көбейту болды. Осы дәуір еркін бәсеке дәуірі. Теоретикалық экономикаға баға бәсеке дәуірі ретінде белгілі. Осы уақытта бәсекелестеріне қарағанда сондай өкімге бағасы темен форма алға шығады. Америка ғалымы экономисі П. Самуэльсон: "Тауар өндірушілер бағалар бәсекесіне қарсы түра алады және өздерінің пайдасын ең жоғарғы деңгейге дейін көтере алады, тек қана шығындарды ең төменгі деңгейге дейін азайтқанда, бүл өз кезеңінде өндірістің ең тиімді әдістерін енгізген де ғана қол жеткізіледі " - деп жазды. Қазіргі жетілмеген бағалық емес бәсеке жағдайында өндірістің шығындарын азайту арқылы пайданы көбейту жолын іздеу әрекеті, әсіресе формалар арасында бәсеке болғанда ертеме, кешпе фирма үшін төлем төлей алмау жағдайына әкеледі.

Әлемдік қауымдастың қазіргі экономикасы өтпелі экономика ретінде сипатталады: бір елде бүрынғы социалистік елдерді қосып алып, нарықтық экономикаға өтуде дамушы елдердің бір қатары дамудың индустриальдығы деңгейінен индустриальдық дәуірге өтуде. Индустриальды дамыған елде индустриальдықтан ақпараттық дәуірге өтуде. Ақпараттық дәуірде түтынушылардың мүқтаждықтары мен сүраныстары көп қырлы және үлттық рыноктық рамкаларынан алыстауда, сүраныстар мінезі өзіндік сипат алып және де өзінің қүрылымы бойынша әр түрлі болады.

Фирма егер ол нарыққа үлгеруге үмтылса, мына ережені бүлжытпай орындауы тиіс: шын мәнінде осы факторлар өзара байланысты болса да табыстарды көбейтуді шығындарды азайту арқылы емес, сату көлемін арттыру арқылы жүзеге асыру керек.

Қазақстан Республикасының АӨК -нің басқару жүйесіндегі қайта құру өндірісті нарықтық реттеуге көшу, еліміздегі агроөнеркәсіптік өндірісте жүргізіліп жатқан реформалардың маңызды бағыттарының бірі. Оның ерекше мәні бүл проблеманың ауылшаруашылқ өнімдерін қайта өңдейтін кәсіорындар деңгейінде орын алуда. Нарықтық экономикада мүндай кәсіпорындар түбірі мен өзгеріске үшырайды. Мүндай кәсіпорындар тауарлы ақша қатынастарына объектісі бола отырып, экономикалық дербестікке, өз шаруашылық нәтижесіне толық жауап беру қүқығына ие бола отырып, өзінің жеке басқару жүйесін қүру керек. Басқару жүйесі кәсіпорын жүмысының жоғарғы тиімділігін азық - түлік нарығындағы бәске қабілеттілігін, түрақтылығын қамтамассыз етеді. Мүндай жағдай да мынаны есте сақтаған жөн көптеген кәсіпорындарда қазірге дейін қалыптасып келген басқару жүйесі мен салыстырғанда ,бүгінгі күні бурын қажет болмаған қызметтер пайда бола бастады. Нарықтық экономика жағдайында бүрын жоғарыдағы басқару органдары шешетін шешімдерді қазір кәсіпорынның өзі шешеді. Кәсіпорын өзі өз алдына мақсаттар мен міндеттер белгілеп, өзінің даму саясаты мен стартегиясын қүруда. Оларды жүзеге асыруда қажетті қаражат қүралдар жүмысшыларды жалдайды. Техника шикізат материалдарды сатып алып, т.б мәселелерді шешеді.[14]

Микро экономика саласындағы мамандардың бағалауынша кез - келген фирма үшін кез - келген экономика үшін шаруашылық қызмегтің бағдары болып, әлемдік сипаттағы қазіргі заманға сай кәсіпорындар да өндірістік үйымдастыруы болуы тиіс және мына параметрлерге сәйкес келуі тиіс.

Бірден үлкен икемділігі өнім ассортиментін тез өзгерту және өнімді жиі жаңарту қабілеттері болуы керек. Стандартталған өнімнің қатаң стандартқа негізделген жаппай өндірісі түтынушылардың тез өзгеретін сүраныстарына бейімделуге қабілетсіз және оның салдары төлем төлей алмауға әкеледі.

Екіншіден фирма жаңа технология мен өндірісті үйымдастырудың жаңа нышандарына көнгуге үмтылуы тиіс.

Үшіншіден фирмаға өзінің өнімінің сапасын және сатудан кейінгі сервистің деңгейіне көтеруге ерекше көңіл бөлуі керек. Түтынушылардың өкім сапасына деген талаптары бүгін тек өстіп ғана қойған жоқ және де өзінің сипатын түбірі мен өзгертті. Қазір жақсы өнімді шығаруы аз, соны мен бірге сатудан кейінгі сервисті үйымдастыруды, түтынушылардың жоғарғы деңгейіндегі өзіндік сүраныстарына қосымша фирмалық қызметтерді көрсетуі туралы ойлауы керек. Зерттеулердің нәтижесі көрсеткендей ҚР - да қызіргі уақытта өтпелі кезеңдегі экномиканы басқарудың келесі принциптері қүрылды:

Біріншіден бүл кері байланысқа негізделген нарықтық реттеу әдістерінің әлеуметтік - экономикалық процестерді мемлекеттік реттеу мен үйлесілімділігі.

Екіншіден бүл ашық әлеуметтік өкімделген жүйе ретінде нарықтық шаруашылық жүйе жүргізуші субъектілердің қүрылуы және қызмет етуі.

Үшіншіден бүл шаруашылықтың барлық деңгейіндегі өзін - өзі

басқару және шаруашылық жүргізудің полицентрикалық жүйесіне көшу.

Төртіншіден бүл   экномиканы   мемлекеттік   секторындағы

кәсіпорындарды басқару туралы және әкімшілдік әдістерінің бірігуі.

Бүл принциптер өндірісті басқаруда жетілдіру жүйесінің негізін қүрауы тиіс. Жедел басқару жағдайында бүл принциптер өндірістің үйымдық басқару механизімін түтынуға нарықтық сүранысты қанағаттандыруға бағыну сипатын түсінуге мүмкіндік береді. әсіресе олар соңғы жылдары өте кең жайылған стартегиялық басқару концепциясын түсіну үшін өте маңызды. Олар стратегияны жоспарлау процесінің қүрылымын нарықты стратегиялық сигментациялау әдістемесін және рольін түсінуге әрі стратегиялық альтернативаларды талдау және стратегияның таңдауға қолданылатыныг жаңа әдістемелік инструментарилерді талқылауға мүмкіндік береді.[14]

Стратегия кез - келген басқа жүйенің дамуына негізгі алынған мақсаттардың көмегі мен жетудегі ережелер мен тәсілдердің жиынтығы деп қабылданады.

Экономикалық басқару стратегиясы немесе экономикалық стратегия.

а) стратегиялық мақсаттарға экномикалық тиімді жетуді қамтамассыз 
ететін ережелер мен тәсілдерді жасау.

б) стратегиялық бағдарламаның жобасын жасау мен жүзеге асыру 
процесінде барлық қатысушылардың мүдделерін қозгауга негізделген, 
стратегиялық мақсаттарға жетудің, әдіс - тәсілдерін жасау, бүл мақсаттарга 
тиімділікте жету. Бір сөз бен айтқанда экномикалық стратегия экономикалық 
әдістер мен қүралдар мен тиімді мақсаттарга жетуді көздеді. Стратегия - бүл 
мақсат кою және соган жету жолында сәйкесінше саясат жүргізу:

Бірінші аспектісі - мақсаттарга жетудегі экономикалық тиімділік мәселесін қарастырайық. Экономикалық тиімділік түсінігі шығындар мен нәтиже өлшемі ретінде баршага айгақ. Көбінесе осы мәселені бірізділікке салу мен шешуге Л.В. Конторович, В.В. Новожилов және басқа көптеген ғалымдардың зерттеулері маңызды болды. В.В. Новжиловтың түжырымдамасының негізінде жоспарды халық шаруашылық масштабында оңтайландыру ойы болды. Бүл ой барлық экономистердің экономикалық тиімділікті анықтаудың ғылыми және әдістемелік жобалар жасауына түрткі болды.

Жеке кәсіпорындардан кейінгі экономикалық тиімділік мәселесі жергілікті техникалық немесе үйымдастырушылық шешімдерінің (конструкция элементін, технологиялық процесті, материал түрін, өндіріс үйымының осы немесе басқа пішінін және тағы басқа) кез - келген вариантының артықшылыгын багалау қажет болған жағдайда туындады. Кәсіпорынга стратегиялық мақсаттар «жоғарыдан» «заңцы жоспар» түрінде тапсырылды. Сондықтан қандай да болмасын үзақ мерзімді мақсаттарға жетудің артықшылығын бағалаудың қажеттілігі тумады-олар жоғары да түрған басқару органдары мен алдын - ала анықталып қойылды. Нарық жағдайында "халық шарауашылығының ыңғайын» қабылдау стратегиялық мақсаттардың артықшылығын таңдау мен фирма деңгейінде оларға жету тәсілі барлық мәнін жоғалтады, дегенмен фирманы қүрайтын өндіріс қүралдары меншік иесі фирманың өмір сүру (гүлдену) мүдделілігін басшылыққа алады. Бүдан соң ол қажеттіліктерді,өз тауарлары немесе қызметтерін әлеуетті сатып алушылардың рухани мүдделері мен түтынушылығын қанағаттандырмай бәсекелестік жағдайында өмір сүруге болмайтынын түсінеді.

Сонымен бірге шаруашылықтандырудың осы және басқа да стратегиялық аймағын рыноктың басқа да субъектілерінің көпшілігіне кіретін түтынуды қанағаттандыру үшін, таңдай отырып, кәсіпкер оның өніміне барлық әлеуметті түтынушылардың көпшілігінің мүдделерін есепке алуы тиіс. Кейде бүл көпшілік халық шаруашылығы саласына, болмаса өндіріс саласына, болмаса жекелеген сатып алушылардың маңызды әлеуметтік тобына үсынылуы мүмкін. Соныдықтан осы немесе басқа стратегиялық шешімдерді қабылдай отырып, өз фирмасы үшін стартегиялық сипаттағы жекелеген кез - келген мақсатта таңдай отырып кәсіпкер өз таңдауының басқа мақсаттарға қарағанда теріс ықпалы болмай ма? Нарықтық басқа субъектілерінің мүдделеріне әсері және оған анықталған тиімді стратегиялық перспектива әкелуі мүмкін болатынын бағалауға міндетті.

Мақсаттарды таңцау фирмада бар анықталған ресурстардың жиынтығымен оның жетістігінің бағытын алдын ала болжайды. Қашанда бүл ресурстар шектеулі, кәсіпкер осы ресурстарды пайдалана отырып қандай мақсаттарға жету өнімділікті арттыруды қамтамасыз етеді, яғни фирманың бәсекелестік басымдылығын қамтамасыз етеді дегенді анықтау керек.

Стратегиялық мақсаттарды таңдау әрқашанда оның балама цунын анықтаумен байланысты, яғни бүл мақсатқа жету үшін нені сарп ету қажеттігін бағалау.

Бүл экономикалық стратегия мақсаттар мен қүралдарды олардың жетістіктерін таңдай отырып стратегиялық мақсаттардың болмаса біреуінен басқасына жету процесінде қандай бір ресурстың бағытының жүзеге асырылуына осы немесе басқадай мақсаттарда кері әсері болмасы үшін осындай ережелер мен тәсілдерді жасау қажеттілігін көрсетеді. Яғни экономикалық стратегия - бүл Парето тиімділігі критериясына сәйкес фирманың жағдайын қолдау жоспары (бүтіндей үлттық экономика салаларында)