Сыртқы саясаттың негізгі бағыттары

    Жоспар  

Кіріспе

1. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстанның әлемдегі барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы» атты Жолдаудың ішкі саясатындағы басым бағыттары

1.1 Экономикалық  және әлеуметтік саясаты

1.2 Саяси  жүйе және ұлттық қауіпсіздік  

Негізгі бөлім

2. Сыртқы саясаттың негізгі бағыттары

2.1 Қазақстанның  Ресеймен қарым-қатынасы, АҚШ-пен  және Еуропа Одағымен стратегиялық  әріптестігі

2.2 Қазақстанның  Азия елдерімен ынтымақтастығы  

Қорытынды 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Кіріспе 

       Тақырыптың өзектілігі.

    1991 жылы Қазақстан егеменді ел  болып жарияланды және оның  егемендігін көптеген елдер таныды.Міне, сол егемендік алған күннен  бастап Қазақстан демократиялық  жолмен дамып келеді. Ең бірінші  ішкі саясатымызды және халықтың  әлеуметтік- экономикалық жағдайын  көтеру Елбасымыздың басты стратегиясы  болды. Халықтың әлеуметтік жағдайын  көтеру жолында халыққа жер  телімдері беріліп, шаруа қожалықтарын  жүргізуге, шағын және орта  кәсіпкерлікпен шұғылдануға мүмкіндік  ашылды. Осы кәсіпкерлікпен шұғылданатындарға  мемлекет тарапынан үлкен қолдау  көрсетіліп отырды. Осындай кәсіпкерлікпен  шұғылдану жолында халықтың нарықтық  экономиканы меңгеру тәсілдерін, оның жолдарын меңгере түсті:  яғни, халықтың өз өнімдерін өндіріп,  оның сату жолдарын үйренді.  Сонымен қатар, Қазақстан өнімдерін  сыртқа шығару процесі жүргізіле  бастады. Мұнайды экспорттау жұмыстары  жолға қойылды. Ішкі өндірістерге  сырттан инвестиция әкеленіп, бұрынғы  тұрып қалған завод, фабрикаларды  іске қосу шаралары жүзеге  асырыла бастады. Қалалы жерлерде  өндіріс орындары іске қосылып,  көптеген жұмыс орындары ашылып, жұмыссыздар саны азая бастады.  Елдің әлеуметтік жағдайын көтеру  мақсатында, тұрмысы нашар отбасыларына  өкімет тарапынан атаулы көмектер  беріле бастады. Білім беру  саласында да үлкен өзгерістер  болды. Білім алатын жастарға  мемлекеттік несиелер мен гранттар  көптеп бөліне бастады. Медицина  саласында тегін емдеу, дәрі-дәрмектерді  тегін беру шаралары жүзеге  асырыла бастады. 

    Биылғы  жылдардағы халықтың әл-ауқаты 1990 жылдармен  салыстырғанда едәуір көтеріліп, көркейіп келеді. Осы игі істердің бәрі біздің Елбасымыздың Қазақстан экономикасын әлемдік қарық деңгейіне жеткізіп, жаһандандыру процесінің түбегейлі тиімді жүргізіп отырған сындарлы саясатының жемісі деп білемін.

    Курстық жұмыстың зерттелу обьектісі  мен деңгейі.

    2006 жылғы Елбасының халыққа Жолдауына  байланысты көптеген қоғам қайраткерлері,  ғалымдар өз пікірлерін білдірді. Қ.Тоқаевтың «Беласу», С.И.Абдулпаттаевтың  «Қазақстан Республикасының сыртқы  саясаты», Н.Ә. Назарбаевтың  «Бәсекеге  қабілетті Қазақстан үшін» т.б.  көптеген еңбектерде осы Жолдауға  байланысты мәселелер көтерілді. 

    Ф.Ш. Оразбаева – Абай атындағы ҚазҰПУ-дың п.ғыл.д. профессор: «ҚР Президентінің Қазақстан  халқына ұсынған жаңа Жолдауы қазіргі білім мен ғылымның тұтқасын ұстап тұрған ғалымдар мен ұстаздарға ерекше жауапкершілік артады. «Ел боламын десең, бесігіңді түзе», -деп ғұлама ғалым А.Байтұрсынов айтқандай, жаңа қоғамның болашақ маманы ғалымның қазіргі өзекті мәселелерге сай зерттелуіне, білімнің сапасы мен тиімділігіне байланысты қалыптасады және тәрбиеленеді.»

    С.М.Сыздықов – т.ғ.д.,профессор: «Бүгінгі таңда Елбасының экономика саласындағы негізгі мақсаты – Қазақстанды дамыған елдер қатарына қосу, бұл жолдаудың ең негізгісі.»

    С.А. Асқарова - әлем тілдер орталығы ағылшын  тілдер кафедрасының доценті, фил. ғ.к.: «ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаев өз халқына жолдауында көрсеткендей, қазір мәдениет саласын дамытуға мемлекеттік және меншікті қатысуды оңтайландыратын және лайықты өмір сүру деңгейіне жетуге мүмкіндік жасайтын кезеңнің туатындығын айтты.»

    Пікірлерді  қолдана отырып, жолдауға сипаттама бердім. 

    Жұмыстың  мақсаты.

1. Қазақстанның егемендік алған күннен бастап бүгінгі күнге дейінгі экономикалық өзгерістеріне сараптама жасау.
2. Ішкі және сыртқы саясаттағы демократиялық жаңарулар және оның даму жолдары.
3. Жыл сайынғы Елбасымыздың халыққа Жолдауындағы өзекті мәселелердің тиімділігі және оның орындалу сапасын зерттеу.
4. Елбасы Жолдауларының бір-бірінен айырмашылығы ондағы көкейкесті мәселелердің халық қолдауына ие болуын қамтамасыз ететін дәйектемелерді талдау.

    Жұмыстың  құрылымы.

    Зерттеу жұмысы 2 бөлімнен тұратын кіріспеден, 2 бөлімнен тұратын негізгі бөлімнен және қорытындыдан құралады.   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

    1. Қазақстан бүгінгі таңда әлеуметтік-экономикалық жаңару мен саяси демократияландырудың жаңа кезеіңіне қадам басқалы тұр. Қазақстан Республикасының президенті Н.Назарбаев өзінің халыққа Жолдауында еліміздің әлемдік рейтинг кестесінің жоғары бөлігіне іліккен елдер тобының ішінен орын алуымызға мүмкіндік беретін басты негіздер мыналар деп атап көрсетті.

    Біріншіден, өркенді де өршіл дамып келе жатқан қоғамның іргетасы тек қана осы заманғы, бәсекеге қабілетті және бір ғана шикізат секторының шеңберімен шектеліп қалмайтын ашық нарық экономикасы бола алады. Бұл – жеке меншік институты мен келісім-шарттық қатынастарды құрметтеу мен қорғауға, қоғамның барлық мүшелерінің бастамашылығы мен іскерлігіне негізделген экономика.

    Екіншіден, біз аға ұрпақты, ана мен баланы, жастарды қамқорлық мен ілтипатқа бөлейтін әлеуметтік бағдарланған қоғам, ел халқының барлық топтары тұрмысының жоғары сапасы мен алдыңғы қатарлы әлеуметтік стандарттарын қамтамасыз ететін қоғам құрудамыз.

    Үшіншіден, біз еркін, ашық әрі демократиялық қоғам орнатудамыз.

    Төртіншіден, біз дәйекті түрде саяси тежелік пен тепе-теңдіктің үйлестірілген жүйесіне негізделген құқықтық мемлекет құрып, оны нығайта береміз.

    Бесіншіден, біз барлық діндердің тең құқылығына кепілдік береміз және Қазақстанда конфессияаралық келісімді қамтамасыз етеміз. Біз Исламның басқа да әлемдік діндердің озық үрдістерін құрметтеп әрі дамыта отырып, осы заманғы зайырлы мемлекет орнатамыз.

    Алтыншыдан, біз қазақ халқының санғасырлық дәстүрін, тілі мен мәдениетін сақтап, түлете береміз. Сонымен қатар ұлтаралық және мәдениетаралық келісімді, біртұтас Қазақстан халқының ілгері дамуын қамтамасыз етеміз.

    Жетіншіден, біз өз елімізді халықаралық қоғамдастықтың толық құқылы және жауапты мүшесі ретінде қарастырамыз, ал мұның өзі біздің аса маңызды басымдықтарымыздың бірі. Қазақстан мұнда геосаяси тұрақтылықты және өңірдегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөнінде маңызды міндеттер атқарып отыр.

    «Біз Қазақстанның жаһандық экономикалық үрдістерге сай дамып келе жатқан ел болуын қалаймыз. Әлемдегі жасалған жаңа мен озық атаулыны бойына сіңірген, дүниежүзілік шаруашылықтан шағын да болса өзіне лайық «орнын» иемденген әрі жаңа экономикалық жағдайларға жылдам бейімделуге қабілетті ел болуын қалаймыз.» - деп Елбасы өз Жолдауында атап көрсетті. ¹

    1.1 Біз қатаң бәсекеге әзір тұрып, оны өз мүддемізге пайдалана білуіміз керек. Қазақстан көп тарапты халықаралық экономикалық хабарларға белсене қатыса алады, қатысуға тиіс те, өйткені олар біздің жаһандық экономикаға кіруімізге жәрдемдеседі, әрі сол арқылы біздің қолайлы экономикалық географиялық жағдайымызға және қолымыздағы ресурстарымызға сүйенді. Мемлекет өз тарапынан іскерлік бастамашылықтың жолындағы заңнамалық, әкімшілік және бюрократиялық кедергілерді ысырып тастауға, жеке меншік капиталдың келешегі үлкен кемел бастамаларына тікелей қолдау көрсетуге міндетті.

    Қазақстанның  экономикалық дамуындағы сапалық «серпілісті» әлемдік экономикаға кіргізудің қажетті шарты ретінде пайымдай отырып, Н.Ә.Назарбаев мынадай бағыттарға назар аудару керек екендігін  ұсынды:

____________

¹ Егемен Қазақстан, 2006 жыл 

    Біз түпкі өнімдерін экспортқа шығаруға бағдарланған өндірістерді, мұнай-газ, көлік саласында және машиа жасау  мен металлургиядағы, химия мен  агроөнеркәсіп кешеніндегі басқа  да ішкі салаларда бірлескен кәсіпорындар құруға және дамытуға арқа сүйеуіміз керек екендігін атап көрсетті. Алдымызда халықаралық ұйымдардың белсене қатысуымен биотехнологиялық орталықтар, өңірлік ІТ орталық ретінде ақпараттық технологиялар паркін дамыту міндеті тұр. Үкімет ұлттық тауарлар мен қызмет көрсетудің бәсекеге қабілеттілігін қолдауға бағытталған нақты бағдарламалар қабылдауы қажет. Жеке меншік бизнесті қолдаудың және оның тауарлары мен қызметін әлемдік рыноктарға жылжытатын мамандандырылған құрылымдар болуы шарт, мұндай ұйымдардың әлемдік тәжірбиесін зерделеп, оны еліміздің жағдайына бейімдеуіміз керек.

    Қазақстанға өзінің ғылыми әлеуетіне қоса жоғары технологиялардың халықаралық бизнесіне  қатысатын және оған бастапқы құрылтайшылық  деңгейінде қатысу жөнінде бастамашылық танытатын уақыт жетті. Бұл жерде  осы жұмыс үшін жауап беретін  инновациялық қордың атқаратын ролі өте маңызды. Біздің осы орайда экономикалық дамудың барынша «серпілісті» бағыттарындағы озық технологиялық идеяларды игеру  үшін күллі дүние жүзіндегі жаңа немесе енді қалыптаса бастаған жоғары технологиялық компаниялар акцияларының пакеттерін сатып алатын басқа елдердің өнегесіне ден қойғанымыз абзал. Осы арқылы біз тиісті аторлық  құқық пен зияткерлік меншіктің  иесі бола аламыз. Мұндай жобалар үшін бізге өзге елдердегі  «құрметі консулдар» институтын кеңінен пайдалану керек. Үкімет Қазақстанның халықаралық рыноктағы  технологиялық бастамашылығы мәселесін  мұқият пысықтауы тиіс.

    Қазақстанның  авторлық құқық пен сауда белгісін қорғаудың қатаң кепілі ретіндегі  беделін нығайту бізге экономиканың жаңа секторларын белсенді түрде  дамытып, әртараптандыруға мүмкіндік  береді. Қазақстанда алданыш өнімдерге  төзбестік көзқарас туғызуға бағытталған  жариялы науқан жүзеге асырылуы тиіс, сонымен қатар зияткерлік меншік құқығын бұзу мен сауда белгілерін қолдан жасаушылар үшін әкімшілік және қылмыстық қудалау шараларын қабылдау керек. Мұндай шаралардың жоғары технологиялық және ғылыми қамтымды өнімдер шығарушылардың мақұлдауы мен қолдауына ие болатынына, Қазақстан экономикасына жаңа инвестициялар ағысын қамтамасыз етіп, оны әртараптандыруға кең мүмкіндіктер ашатынына сенімдіміз.

    Қазақстанда халықаралық ұйымдардың қатысуымен осы заманғы ғылыми орталықтар мен  «технологиялық парктер» құру мен дамыту, жаңа технологияларды игеру үдерісіне  қолдау көрсету мен кадрлардың білігін  бағдарлаудың икемді жүйесін қалыптастыруымыз керек.Ғылыми әлеуетті дамыту қолданбалы ғылымды өндіріс пен бизнеске мейлінше жақындатуға бағыттануға  тиіс. Көш басында жүрген академиялық  институттар мен орталықтарды Қазақстанға  тарту үшін тиісті алғышарттар жасау  қажет. Бұл үшін бізге Қазақстанда  халықаралық оқу орындарын бірлесе  дамыту үшін «инкубациялық жобаларды» пайдалану керек. «Инкубациялық  жобаларды» дамытуды көтермелеу мақсатында Үкімет, Үндістанда жасалғандай, ғылыми орталықтарды дамыту үшін жер төлемдерін тегін беру, бастапқы капитал бөлу, қажетті негіздік инфрақұрылымды жасақтау және басқа да бірсыпыра шараларды ұйымдастыру мәселелерін шешуге тиістіміз.

    Қазақстанның  көлік-коммуникация кешенінің басты  мақсаты еуразиялық көлік жүйесіне кірігу болып қала береді. Көлік  – коммуникация кешенін дамыту Еуропа мен Азия ортасындағы аралық көпір болып отырған еліміздің геостратегилық орналасуының артықшылықтарын пайдалануды толығымен қамтамасыз етуге тиіс. Жүктердің тез өткізілуін ұйымдастыру жөнінде тиімді рәсімдер енгізу үшін көршілермен арадағы нақтылы уағдаластықтарды дамыту қажет. Осы және басқа да міндеттердің бәрі Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі Көлік стратегиясын әзірлеу мен іске асыру барысында ескерілуге тиіс.

    Біз табиғи ресурстарды пайдаланудың трансұлттық компаниялармен және өңірдегі басты көршілерімізбен ынтымақтастықтың айқын әрі тұрақты шарттарын қамтамасыз етудің ашық саясатын жүргізуге бет аламыз. Бұл Қазақстанның энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге нақты үлес қосып отырған келешегі зор сенімді әріптес ретіндегі беделін нығайта түседі. Біз қазір Қазақстанның энергия ресурстарын әлемдік рынокқа жеткізудің арналарын әртараптандыру мен олардың тұрақтылығын қамтамасыз етуге баса назар аударуымыз керек.