Нарықтың әлеуметтік-экономикалық мазмұны

Автор: Пользователь скрыл имя, 01 Декабря 2011 в 19:11, реферат

Описание работы

Осындай айырбас процестері қоғамдық еңбек бөлінісімен белгіленеді. Бұл бір жақтан, өндірушілерді ажыратады, еңбек әрекеттеріне сәйкес оларды бір-бірінен оңашаландырады. Екіншіден, олардың арасында тұрақты функционалдық қатынастар тудырады. Бірінші жағдай әр өндірушілердің шаруашылық жүргізуде экономикалық жекеленуіне, тәуелсіздігіне ұласады, сөйтіп нарық қатынастарының субъектерінің қалыптасуының экономикалық негізін құрайды. Екінші жағдай, тауарларды сатып алу - сату эквиваленттік негізде жүріп отыратын айырбастар процестеріне айналады.

Содержание

Кіріспе
1. Нарықтың әлеуметтік-экономикалық мазмұны
1.1 Экономиканы ұйымдастырудың нарықтық сипаты
1.2 Нарықтың қызметі және құрылымы
1.3 Нарықтың элементтері, қызмет ету принциптері
1.4 Нарықтың экономиканың субъектілері және инфрақұрылымы

Работа содержит 1 файл

kyrsovaya нарықтық экономика.docx

— 45.00 Кб (Скачать)

Кпл = қолда бар ақша қаражаттар сомасы/ жедел төлемдер сомасы.  (6)

      Егер  төлемқабілеттіліккоэффициенті ≥1, онда кәсіпорын төлем қабілетті.  

      Егер  коэффициент ≤1, онда талдау барысында  төлем қаражаттарының жетіспеушілік  себептерін анықтау қажет.

      Кәсіпорынның  төлем қабілеттілігін талдау кезінде  барлық көрсеткіштерді кешенді және өзара байланысты қарастыру қажет. Бұл «Роса» АҚ қаржылық жағдайын объективті түрде бағалауға мүмкіндік береді.

2004 жылы «Роса»  АҚ баланс өтімділігін талдау 4 кестеде көрсетілген.

      Ко.л.(жыл  басы) = (2274160 + 0,5*95076525 + 03*75017672) / (471716220+0,3*415493679)= 0,12.

      Ко.л. (жыл соңы) = (5451373+0,5*107887240+0,3*113841159) / (283335227+0,3*519333000) = 0,21. (2) формуласы арқылы есептелінді.

Ка.л. = А1/П1+П2.

Ка.л. (жыл басы) = 2274160/471716220 = 0,005.

Ка.л. (жыл соңы) = 5451373/283335227= 0,02.

Кп.л. (жыл басы) = (2274160+95076525)/471716220=0,2.

      Кп.л. (жыл соңы) = (5451373+107887240)/283335227= 0,4. (4) формула арқылы есептелінді.

Кт.л. (жыл басы) = (175147443-2779086)/471716220= 0,36.

      Кт.л. (жыл соңы) =(227490184-310412)/283335227 = 0,8. (5) формула арқылы есептелінді.

      Баланс  өтімділігі көпсеткіштері (4 кесте) бағалау  негізінде «РОСА» АҚ балансын жыл  басында абсалютті өтімді емес, жыл  соңына бұл жағдай жақсарды. Мұның  себебі баланс құрылымында өтімді лігі жоғарылау активтердің үдемелі  салмағы артты, ал жедел міндеттемелер  үдемелі салмағы керісінше қысқарды. Сонымен қатар тез өтімді активтер мен баяу өтімді активтер өсті, бірақ  қиын өтімді активтер саны төмендеді.

      3 кестенің мәліметтері бойынша  «РОСА» АҚ-да ағымдағы өтімділігі    өте төмен, яғни төлем қабілеттілігі  төмен. 

Абсалютті өтімділік  коэффициенті қалыпты мәнінен төмен

       -0,2 болғандықтан, кәсіпорын жақын  уақытта қысқа мерзімінің қарызының  шағын бөлігін ға,на өтей алатындығын  көрсетеді.

Аралық өтімділік  коэффициенті де төмен  -0,4.

      Төлем қабілеттілік жалпылау көрсеткіші болып  ағымдағы өтімділік коэффициенті табылады. «Роса» АҚ бұл коэффициент жыл  соңында шамамен  2 есеге артты, бірақ жыл соңында да қалыпты  мәнінен төмен.

«Роса» АҚ өтімділігін  қамтамасыз ету себебі өтелмеген дебиторлық

қарыздың болуы, клиенттер алдында міндеттемелерді  бұзуы, ақша қаражаттарының жеткіліксізжігі, шаруашылық қызметтің төмен тиімділігі, айналым қаражаттарының айналымдылығының баяулауы.

      Өтімділіктің  абсалютті көрсеикіштерінен басқа  өтімділіктің салыстырмалы көрсеткіштерінде қарастыру қажет (5 кесте).

      5 кестеде құжатталған есептеулер  «Роса» АҚ маңызды өзгерістер  болғанын көрсетеді. Мұны барлық 4 көрсеткіштер деңгеінің өсуі  куәландырады.

2003-2004 жылдың  «Роса» АҚ табыстарын бағалау  үшін 6-кестені құрамыз. 

      2003-2004 жылы 6-кестеде көрсетілген «Роса»  АҚ көрсеткіштерін талдағанда 2004 жылы өнімді өткізуден табыс  914716890 теңгеге төмендегенін көруге  болады. Сонымен қатар осы жағдайда  берілетін өнімнің өзіндік құны 163426857 теңгеге төмендеді. Оның  себебі өнімнің аз көлемі өндірілгені  болып табылады. Сонымен қатар  2004 жылғы жалпы табыс 31079033 теңгеге  төмендеді.

      «Роса»  АҚ өзінің таза табысын арттыру үшін өз қаражаттарын үнемдеуі салдарынан 2004 жылғы кезеңінің шығыстары 36779371 теңгеге төмендеді.

      2004 жылы салық салудан бұрын табыс  1048986 теңгеге қысқарды, өткен кезеңмен  салыстырғанда өткізуден табыс  төмен болғандықтан.

      2004 жылы салық салудан бұрын табыс  төмендеген соң, олай болса  корпоративтік табыс салығының  сомасы 49412409 теңгеге төмендеді. Бірақ  корпоративтік табыс салығы сомасына 2001 жылы шығыс болғандықтан, осы  кезеңнің корпоративтік табыс  салығы сомасы төмен болды.

      2004 жылда өткізуден табыс төмендегенге  қарамастан, «Роса» АҚ осы кезеңде  43905253 теңге мөлшерінде табыс алды. Мұның себебі шығыстардың қысқарғаны.

      «Роса»  АҚ табыстылығының абсалютті көрсеткіштерін талдаудан соң, кәсіпорынның табыстылығы  салыстырмалы көрсеткіштерін талдауға көшу керек.

      7-кесте  мәліметтері бойынша 2004 жылда  өндірілген өнім рентабельділігі  5% құрады, өткен жылмен салыстарғанда  1% жоғарырақ.

      2004 жылы негізгі капиталдың рентабельділігі  4%, 2003 жылғымен салыстырғанда 4,4 % жоғары.

      Өзіндік капитал табыстылығы нормасы  жоғарылау беталысын алды. Өзіндік  капитал рентабельділігі өткен  жылмен салыстырғанда 13% артып, 2004 жылы 12% құрады.

      Жалпы алғанда, 2004 жылы кәсіпорын рентабельділігі  өскенге қарамастан «Роса» АҚ әлі  де рентабельділігі аз болып қала береді, яғни оның жағдайы не жақсы, не жаман жаққа ауысуы мүмкін, барлығы  да кәсіпорынды білікті басқаруға  тәуелді.

          

2.3. «Роса»  АҚ қаржысының стратегиясы 
 

      «Роса»  АҚ қаржылық жағдайын талдаудан соң, оның қызметінің  тиімділігі туралы және оның қаржылық қызметін жақсарту бойынша кепілдемелермен қорытынды  беруге болады.

      Зерттеулер  кәсіпорынның қызметі қарыздық қаражаттар есебінен қаржыландырылатынын көрсетеді. Кәсіпорынның балансы жеткілікті мөлшерде салыстырмалы өтімді болып санауға  болады, өйткені кәсіпорынның ақша қаражаттарына жеткіліксіздігін әрқашан  сезінеді (кәсіпорынның жағдайын қиындататын фактор). Ағымдағы активтердің элементтерінің айналымдылығын есептеу, «Роса» АҚ –ң  басқармасы айналым жылдамдылығының қарқынын  жоғарлатуға тырыспайды және ол  кәсіпорынның өндірістік – техникалық потенциалының төмендеуіне әкеледі.

      Зерттеу сонымен қатар 2002 жылдың меншікті капиталының  табыстылығының өскенін көрсетеді. Бұл жағдай 2001 жылы салынған қаражаттардың, әрбір теңгенің қайтарымдылығының  өсуіне әкелді.

      Кәсіпорынның  қаржылық тұрақтылығының төмендеу беталысы орын алады. Сондықтан кәсіпорынның қаржылық жағдайын тұрақтандыру үшін келесі шаралардың жүргізілуін ұсынады:

  • ең алдымен өндірісті басқаруға қатынасын өзгерту,
  • кәсіпорынды басқарумен байланысты шығындарды қысқарту,
  • басқару құрылымын жетілдіру,
  • баға құру саясатын дұрыс жоспарлау және оны дұрыс ойластыру,
  • өндірістің шығыстарын төмендету бойынша резервтерді іздеу,
  • кәсіпорын қаржысын басқаруды жоспарлау және болжауды белсенді жүргізу.

      Активтердің құрылымы, құрамы және оларды орналастыруды  талдау және   есеп беру жылында  ұзақ мерзімді активтердің құны төмендеді. Жыл бойынан ағымдағы активтің саны жоғарлады, оның себебі тауарлы –  материлдық құндылықтар мен дебиторлық қарыздардың артуы, оның салдарынан кәсіпорынның шаруашылық айналымынан, ақша қаражаттарын аудару жүргізілетіндіктен кәсіпорын қызметіне қайшы келді.

      Активтерді  құру көздерін талдау, менщік капиталының  міндеттемелерден аспайтынын көрсетті. Кәсіпорын қиын жағдайда өзінің барлық міндеттемелерін өтей алмайды. Бұл  жағдай кредиторлар мен жабдықтаушылар өзара қатынасына теріс ықпал  етуі мүмкін, себебі олар несие беру және шикізаттар мен материалдарды  жабдықтаудан бас тартуы мүмкін. Бұл  шаруашылық жүргізуші субъектілерінің  төлем қабілетсіздік нәтижесінде  болуы мүмкін, өзіне қосымша тәуекелді  ешкім алғысы келмейді (өз ақшасын алалмау).

      Құру  көздерінің запастары мен шығыстарын қамтамасыз етуді бағалау, кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын көрсетті. Бірақ  бұл тұрақтылыққа негізінен, қаржылық меншікті көздерінен емес, капиталды  ұзақ мерзімді тарту есебінен жетті. Бұл жағдай  «Роса» АҚ қызметі  үшін меншікті қаражаттары жеткіліксіз  екенін куәландырады.

      Баланс  өтімділігі және кәсіпорынның төлем  қабілеттілігін талдау, жыл бойына жағдай жақсарғанға қарамастан, өтімді баланстан өзге балансты иеленетінін  көрсетті. Кәсіпорында бухгалтерлік баланстың баптары бойынша қаражаттарды біркелкі бөлу жүрмейді, яғни жалпы  өтімділік, бір бап бойынша шығыстарды басқа бап бойынша жеткіліксіздікті өтеуімен қол жеткізеді. Бірақ кәсіпорынның барлық мүлігі абсалютты өтімділікпен  иеленбейтіндіктен , бұл жағдай оның төлемқабілеттілігінде көрінуі мүмкін.

      Біріншіден  «Роса» АҚ басқармасы өз меншік капиталын  арттыру керек. Оның артуы міндеттемелердің негізгі бөлігін болса да, меншік капиталымен өтелуге әкеледі. Бұл  өзгеріс кәсіпорындағы қаржылық тұрақтылықтың бекітілуін қамтамасыз етеді.

      Меншікті  капиталды арттыра отырып кәсіпорынның негізгі құралдарын арттыру қажет. Материалдық – техникалық базаны толықтыру «Роса» АҚ өндіретін өнімінің көлемін арттыруға мүмкіндік  береді. Сонымен қатар жоғарғы  саналы жабдық, кәсіпорын өндіретін  өнімнің сапасын жақсартуға мүмкіндік  береді. Жоғрғы сапалы жабдықты қолдану, оған сәйкес өнімнің өзіндік құны төмендейді, ал бұл өз кезегіне кәсіпорын  өз қызметінен алатын табысын арттыруға  әкеледі.

        «Роса» АҚ басқармасына материалдық – техникалық базаны толықтырудан басқа, дебиторлық қарызын қайтаруға көңіл бөлу қажет. Сонымен қатар тауарлы – материалды запастарды  қолдануды жақсарту бойынша шаралар жүргізілуі керек, яғни басқарма қоймаларда материалдар, құралжабдықтардың  тұрып қалмауын бақылауы керек. Сондықтан қоймадағы материалдар мен құралжабдықтарды толық қолдану , құралжабдықтарды үлкен партиялармен әкелу және артық құралжабдықтардың құрылуын болдырмау қажет. Бұл кепілдемелерді орындап кәсіпорын кризистен шығуы және өз төлем қабілеттілігін қалпына келтіру, баланс құрылымын жақсарту мүмкіндігіне иеленеді. Оның нәтижесінде кәсіпорынның қаржылық жағдайында сапалы өзгерістер орыналады.      

          

       

       3. Нарықтық экономика жағдайында  кәсіпорындардың даму проблемалары  мен перспективалары

       

      Нарықтық  экономика жағдайында кәсіпорындардың  дамуы мен өмір сүруін қалыптастырудың негізгі проблемалары бар. Нарықтық экономика:

      1. табыс алуға кепілдік бермейді;

      2. толық жұмыс бастылыққы кепілдік  бермейді;

      3. қалпына келтірілмейтін ресурстарды  сақтауға көмектеспейді;

      4. қоршаған ортаны қорғау жөніндегі  шараларды ендіруді әлсіз ынталандырады;

      5. ұжымдық пайдаланылатын тауарлар  мен қызмет көрсетулерді өндіруді  дамытуды қамтамасыз атпейді.

      Нарықтық  экономика жағдайын қалыптастыру жағдайын екі топқа бөлуге болады. Бірінші топ:

  • меншіктің сан қырлы нысандарын іске асыру қажет (жеке кооперативті, акционерлік, мемлекеттік);
  • мемлекеттік реттеуіштерді сақтаған жағдайлардағы өндірісті демократизациялау керек. Бұл кезде нарықтық экономиканың өзі шексіз даму қабілеті бар өзін-өзі реттеуші жүйе емес екенін есте ұстау керек;
  • тауарлар мен қызмет көрсету нарығы, өндіріс факторлары және қаржы нарығы сияқты үш негізгі элементті біріктіретін нарықты инфрақұрылымды құру қажет.

        Екінші топқа құқықтық заңдарды дайындау және шаруашылықты жүргізудің нарықтық әдістеріне өту жөніндегі экономикалық ережелерді қабылдаумен байланысты шаралар жүйесі жатады.

      1. Ресурстарды ұрлаумен тиімсіз  пайдалануға жол бермейтін меншік  пен шаруашылықты жүргізудің  көп қырлы нысандарын қалыптастыру  мен игеру жөнінде анық шаралары  қажет;

      2. Экономикадағы басым салаларды  құрылымдық қайта құру арқылы  тапшылықты игеру;

      3. Экономиканы, шетелдік капитал  тарту және аралас кәсіпорындарды  құру арқылы ашық жүйеге айналдыру.  

Информация о работе Нарықтың әлеуметтік-экономикалық мазмұны