Материялды емес активтер

      (v)  кезең ішінде 36 IAS Халықаралық стандартына сәйкес (егер осындай болса) пайдада немесе залалда  реверстелген құнсызданудан болған залалдар;

      (vі)  кезең ішінде танылған кез келген амортизация;

      (vіі) қаржылық есеп көрсеткіштерін ұсыну валютасына қайта санау кезінде, сондай-ақ шетелдік қызметті ұйым ұсынатын валютаға қайта санау кезінде туындаған таза бағамдық айырма;

      және

      (vііі)  баланстық құнның кезең ішінде басқа да өзгеруі.

      119. Материалдық емес активтердің класы сипаттары және ұйымның операцияларында қолданылуы бойынша ұқсас активтердің топтарын білдіреді. Мыналар жекелеген кластардың мысалдары болуы мүмкін:

      (а) сауда маркілерінің аты;

      (b) титулдық деректер және баспа құқықтары;

      (с) компьютерлік бағдарламалық қамтамасыз ету;

      (d) лицензиялар және франшизалар;

      (e) авторлық құқықтар, патенттер және өнеркәсіптік меншік құқығы, қызмет көрсетуге және пайдалануға арналған құқық;

      (f) рецепттер, формулалар, модельдер, сызбалар және прототиптер;

      және

      (g) әзірленетін материалдық емес активтер.

      Жоғарыда  көрсетілген кластар, егер осы қаржылық есепті пайдаланушыларға неғұрлым маңызды  ақпаратты алуға себепші болса, неғұрлым ұсақ кластарға бөлінеді (неғұрлым ірілеріне біріктіріледі).

      120. [жойылған].

      121. 8 IAS ұйымның ағымдағы кезең ішіндегі елеулі әсер ететін немесе болашақта кейінгі кезеңдерде әсер етуі мүмкін бухгалтерлік бағалаудың өзгеру сипатын және шамасын ашуын талап етеді. Осындай ақпараттың ашылуы мынадай өзгертулерден шығуы мүмкін:

      (а) материалдық емес активтердің пайдалы қызмет мерзімін бағалау;

      (b) амортизациялау әдісі;

      немесе

      (с) жою құны.

      122.  Ұйым сонымен қоса мыналарды ашуы міндетті:

      (а) пайдалы қызмет мерзімі белгіленбеген реттегі бағаланған материалдық емес активтер үшін - осы активтің баланстық құнын және пайдалы қызмет мерзімінің анықталмағанын есептеуге мүмкіндік беретін мәліметтер. Осындай мәліметтерді келтіре отырып, ұйым активтің анықталмағандағыдай пайдалы қызмет мерзімін анықтау кезіндегі елеулі рөл атқарған факторды (факторларды) көрсетуі міндетті;

      (b) ұйымның қаржылық есебі үшін елеулі мәні бар материалдық емес активтердің кез келген жеке алынған сипаты, баланстық құны және қалған амортизациялық кезеңі;

      (с) мемлекеттік субсидия арқылы сатып алынған және әділ құн бойынша алғашқы танылған материалдық емес активтер үшін (44-параграфты қараңыз):

      (і) осы активтер үшін алғашқы танылған әділ құнды; 

      (іі) олардың баланстық құнын;

      және

      (ііі) танылудан кейін өзіндік құн бойынша немесе қайта бағалау әдісі бойынша бағаланған тәсіл арқылы.

      (d) шектеулі құқықтық титулы және материалдық емес активтердің міндеттемелерді қамтамасыз етуге салынған баланстық шамасы бар материалдық емес активтердің болуы және баланстық құны;

      (e) материалдық емес активтерді сатып алу бойынша келісім-шарт міндеттемелерінің шамасы.

      123. Ұйым активтің анықталмағандағыдай пайдалы қызмет мерзімін анықтау кезіндегі елеулі рөл атқарған факторды (факторларды) көрсете келе, 90-параграфтағы осындай факторлардың тізіміне назар аудару керек.

      Қайта бағалау әдісі  бойынша танылудан  кейін бағаланатын  материалдық емес активтер

      124. Егер материалдық емес активтер қайта бағалау құны бойынша есептеуде көрсетілсе, ұйым мынадай ақпаратты ашуы тиіс:

      (а) материалдық емес активтердің класы бойынша:

      (і) сол күнгі жағдай бойынша қайта бағалау жүргізілген күн;

      (іі) қайта бағаланған материалдық емес активтердің баланстық құнын;

      және

      (ііі) егер қайта бағаланған материалдық емес активтердің класы, 74-параграфта қарастырылғандай, өзіндік құн бойынша танылудан кейін бағаланған танылуы тиісті баланстық құн;

      (b) кезең барысында өзгерістерді көрсете отырып, кезеңнің басында және аяғында материалдық емес активтерге жатқызылатын қайта бағалаудан алынған құнның шамасы және акционерлерге қалдықты бөлуге арналған кез келген шектеулер;

      және 

      (с) активтердің әділ құнының мәнін есептеу кезінде қолданылатын әдістерді және елеулі рұқсаттарды.

      125. Ақпаратты ашу мақсатында қайта бағалау активтердің кластарын ірі кластарға біріктіру қажеттілігі тууы мүмкін. Алайда, материалдық емес активтердің кластарын ірілендіру, егер шығындану әдісі бойынша және қайта бағалау әдісі бойынша бағаланған бір класс ішіндегі шаманың пайда болуына әкеліп соқтырса, жүзеге асырылмайды.

      Зерттеулер  мен әзірлемелерге жұмсалған шығындар

      126. Ұйым кезең ішінде шығыс ретінде танылған зерттеулерге және әзірлемелерге жұмсалған шығындардың жалпы сомасын ашуға міндетті.

      127. Зерттеулерге және әзірлемелерге жұмсалған шығындарға ақпаратты ашу туралы зерттеулер және әзірлемелер саласындағы қызметке тікелей жатқызылатын барлық шығындар жатады (126-параграфтың талаптарын орындау мақсатында қосылуы тиісті шығындардың түрлері көрсетілген 66 және 67-параграфтарды қараңыз).

      Басқа ақпарат

      128. Ұйымның мынадай ақпараттарды ашуына қолдау көрсетіледі, бірақ талап етілмейді:

      (а) осы уақытқа дейін пайдаланудағы кез келген толықтай амортизацияланған материалдық емес активтің сипаты;

      және

       (b) ұйымның бақылауындағы, бірақ осы Стандартта белгіленген тану критерийлеріне жауап бермейтіндіктен немесе 1998 ж. шыққан 38-«Материалдық емес активтер» IAS Халықаралық стандартының редакциясы күшіне енгенге дейін сатып алынған немесе құрылғандықтан, актив ретінде танылмаған елеулі материалдық емес активтердің қысқаша сипаты.

      АУЫСПАЛЫ  ЕРЕЖЕЛЕР ЖӘНЕ КҮШІНЕ ЕНУ КҮНІ

      129. Егер 3-«Бизнес бірлестіктері» IFRS Халықаралық стандартының 85-параграфына сәйкес немесе ұйым 3 IFRS Халықаралық стандартының 78-84-параграфтарында айқындалған күшіне ену күнінен кейінгі кез келген күннен бастап 3 IFRS қолдануға шешім қабылдаса, ол сондай-ақ осы күннен бастап болашақты негізде осы Стандартты да бір мезгілде қолдануға міндетті. Тиісінше, ұйым осы күні танылған материалдық емес активтердің баланстық құнын түзетуге құқылы емес. Алайда ұйым ол таныған материалдық емес активтердің пайдалы қызмет мерзімін қайта қарау үшін осы Стандартты қолдануға міндетті. Егер осындай қайта қараудың нәтижесінде ұйым қандай да болмасын активтің пайдалы қызмет мерзімін бағалауды өзгертсе, осы өзгеріс есепте бухгалтерлік 8-«Есеп саясаты, есептік бухгалтерлік бағалаудағы өзгерістер және қателіктер» IAS Халықаралық стандартына сәйкес бағалауға өзгеріс ретінде көрсетілуге жатады.

      130. Басқа жағдайларда ұйым осы Стандартты мыналарға қолдануға міндетті:

      (а) келісімдері 2004 жылдың 31 наурызда немесе осы күннен кейін жасалған кәсіпорындардың бірлестіктері кезінде сатып алынған материалдық емес активтерді есептеу кезінде;

                  және

      (b) 2004 жылдың 31 наурыздан немесе осы күннен кейін басталатын алғашқы жылдық кезең болашақ негіздегі барлық қалған материалдық емес активтерді есептеу кезінде. Соған сәйкес, ұйым осы күнге танылған материалдық емес активтердің баланстық құнын түзетуге құқығы жоқ. Алайда, ұйым осы күнге осындай материалдық емес активтердің пайдалы қызмет мерзімін қарастыру үшін осы Стандартты қолдану міндетті. Егер осындай қарастырудың нәтижесінде ұйым өзінің қандай да болмасын активінің пайдалы қызмет мерзімінің бағалауын өзгертсе, бұл өзгерту есептеуде 8 IAS Халықаралық стандартына сәйкес бухгалтерлік бағалаудағы өзгеріс ретінде көрінуі тиіс.

      130A Ұйым 2-тармақтағы түзетулерді 2006 жылғы 1 қаңтардан немесе осы мерзімнен кейін басталатын жыл сайынғы кезеңдер үшін қолдануға тиіс. Егер ұйым Минералдық ресурастарды барлау және бағалау 6 IFRS  неғұрлым ерте кезең үшін қолданатын болса, бұл түзетулер осы үшін неғұрлым ерте кезең үшін қолданылуға тиіс.

      Ұқсас активтермен алмасу

      131. 129 және 130 (b)-параграфтарының осы Стандартты қолдану туралы талаптары болашақтағы негізде, егер активтерді айырбастау берілген активтің баланстық құнына сүйене отырып, осы Стандарт күшіне енген күніне дейін бағаланса, ұйым оны сатып алу күнгі әділ құны бойынша көрсету үшін сатып алынған активтің баланстық құнын қайта қарамайды.

      Мерзімінен  бұрын қолдану

      132. 130-параграфқа қатысты ұйымдар осы Стандарттың талаптарын қолдануға 130-параграфта қойылған күшіне ену күндеріне дейін қолдау көрсетеді. Алайда, егер ұйым осы Стандартты осы күндер басталғанға дейін қолдана бастаса, ол, сонымен қоса, 3 IFRS және 36-«Активтердің құнсыздануы» IAS Халықаралық стандарттарды бір уақытта қолдануы тиіс.

      38 IAS КҮШІН (1998 ЖЫЛЫ ШЫҚҚАН) ЖОЮ

      133. Осы Стандарт 38-«Материалдық емес активтер» IAS Халықаралық стандартын (1998 ж. шыққан) алмастырады. 

      ___________

            Қазақстанда мемлекеттік  тілдегі ХҚЕС-ын тарату құқығы ХҚЕС жөніндегі Комитет Қорымен жасалған шарттың негізінде Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігіне тиесілі. ХҚЕС-на авторлық құқық ХҚЕС жөніндегі Комитет Қорына тиесілі.