Компьютердің құрамына кіретін негізгі құрылғылар. Жүиелік тақша және шиналар

Автор: Пользователь скрыл имя, 09 Марта 2013 в 13:20, дипломная работа

Описание работы

Компьютер – бұл бір ғана аспап емес, сыртқы және ішкі, негізгі және қосымша түрлі құрылғылардың жиынтығы (1.2-сурет).
IBM PC негізгі құрылғыларына жүйелік қорап, монитор, пернетақта, тінтуір жатады.
Қосымша немесе шеткері құрылғыларды бірнеше топқа бөліп қарастыруға болады:
- ақпаратты енгізу құрылғылары (мәтіналғы (сканер), дигитайзер, сандық фотокамера, сызбалық планшет);
- ақпаратты шығару құрылғылары (басып шығарғыш (принтер), плоттер);

Скачать полностью (244.90 Кб) Сколько стоит заказать работу?
Работа содержит 1 файл

Молдир.docx

— 262.28 Кб (Скачать)

 

Аналық плата  – дербес компьютердің ең маңызды  құрылғыларының бірі. Аналық платада  процессор мен оперативті жадты  байланыстыратын ақпараттық кеңарна  – басқаша айтқанда «шина» орналасады. Шина сонымен қатар компьютердің басқа да ішкі құрылғыларын бір-бірімен  байланыстырып тұрады. Аналық платаның жұмысын микропроцессордың микросхемалар  жиынтығы – чипсет басқарып отырады.   
Чипсет   
Чипсет - процессорды оперативті жадпен және басқа да ішкі құрылғылар мен байланыстыра отырып, оның жұмысын басқаратын аналық тақшаның микросхемалар жиынтығы.

Аналық тақта   
Аналық плата – дербес компьютердің ең  
Чипсет   
Чипсет - процессорды оперативті жадпен және  
Бұрынғы компьютерлердің аналық тақшасында 200-ге жуық  
жад контроллері немесе Солтүстік көпір (North  
енгізу-шығару контроллері немесе Оңтүстік көпір (South  
Солтүстік және оңтүстік көпірлер екеуі екі  
Компьютерде жұмыс істеу кезінде барлық мәлімет  
Аналық тақша көрінісі:   
Томато аналық тақшасы   
Аналық тақша — бұл белгілі бір  
Процессорды орнату «ұяшығы». Pentium және Pentium  
Қуат қосу слоттары: AT және ATX  
PCI стандартты разъем-слоттар. 32 разрядты құрылғыларды  
AGP разъемдары. AGP форматтағы видеокарталарды орнатуға  
ISA типті разъем-слоттар. 16 разрядты құрылғыларға  
Оперативті жадын орнату слоттары. Оперативті жадын  
Порттар контроллерлері. «Порт» деп компьютердің артқы  
Процессор немесе микропроцессор компьютердегі орталық мәліметтер  
Ірі компаниялардың бірі Sapphire Technology   
Бұл платформа орындау АТХ және пайдаланушы  
МВ LGA-7755S ASUS P5GPL-X(i915PL+SВ+LAN)mATX 80MHz1-PClex16/1-PClex1/3-PCI/2DDR400/8USВ 2.0   
MBLGA-775s Intel BLKD964GZIssl(946+VGA+LAN+SB)igmauatx/1066mhz/1xpcl-e16x/1xpcl-e1x/2xpcl   

 

Аналық тақта   
Аналық плата – дербес компьютердің ең  
Чипсет   
Чипсет - процессорды оперативті жадпен және  
Бұрынғы компьютерлердің аналық тақшасында 200-ге жуық  
жад контроллері немесе Солтүстік көпір (North  
енгізу-шығару контроллері немесе Оңтүстік көпір (South  
Солтүстік және оңтүстік көпірлер екеуі екі  
Компьютерде жұмыс істеу кезінде барлық мәлімет  
Аналық тақша көрінісі:   
Томато аналық тақшасы   
Аналық тақша — бұл белгілі бір  
Процессорды орнату «ұяшығы». Pentium және Pentium  
Қуат қосу слоттары: AT және ATX  
PCI стандартты разъем-слоттар. 32 разрядты құрылғыларды  
AGP разъемдары. AGP форматтағы видеокарталарды орнатуға  
ISA типті разъем-слоттар. 16 разрядты құрылғыларға  
Оперативті жадын орнату слоттары. Оперативті жадын  
Порттар контроллерлері. «Порт» деп компьютердің артқы  
Процессор немесе микропроцессор компьютердегі орталық мәліметтер  
Ірі компаниялардың бірі Sapphire Technology   
Бұл платформа орындау АТХ және пайдаланушы  
МВ LGA-7755S ASUS P5GPL-X(i915PL+SВ+LAN)mATX 80MHz1-PClex16/1-PClex1/3-PCI/2DDR400/8USВ 2.0   
MBLGA-775s Intel BLKD964GZIssl(946+VGA+LAN+SB)igmauatx/1066mhz/1xpcl-e16x/1xpcl-e1x/2xpcl 

Сурет 1. Компьютердің құрамына кіретін негізгі құрылғылар Компьютердің осы бөліктерінің ішіндегі ең «бастысы»  жүйелік блок болып саналады. Онда компьютердің барлық негізгі тораптары орналасады: 1. Аналық тақша 2. BIOS 3. Процессор мен жад 4. Жүйелік өрім 5. Дискжетектер 6. Мультимедиялық және коммуникациялық құрылғылар

Аналық тақша Компьютерде  жұмыс істеу кезінде барлық мәліметтер аналық немесе жүйелік тақшамен өңделеді. Аналық тақша – бұл компьютердің барлық құрауыштары қосылатын күрделі  көп қабатты баспалық тақша. Аналық тақша мыс өткізгіштер-жолдар желісімен қапталған – олар бойынша тақшада құрастырылған микросхемалар мен компьютердің басқа құрылғылары қосылатын слоттарға мәліметтер келіп түседі. Әрбір құрылғы белгілі бір слотқа қосыла алады. BIOS (Basic Input Output System) Енгізу-шығарудың базалық жүйесі (BIOS — Basic Input Output System) өзіне компьютердің құрылғыларының арасындағы өзара әрекетті ұйымдастырушы енгізу-шығару бағдарламаларының жинағын қамтиды. BIOS аппараттық құрал ретінде де, операциялық жүйенің бағдарламалық модулі ретінде де қарастырылады. Компьютерде BIOS жүйесі жүйелік тақшада орнатылған микросхема түрінде іске асырылған. Ескі жүйелерде ROM BIOS микросхемасын орнатқан болатын. Қазіргі заманғы компьютерлерде BIOS-ты сақтау үшін флэш-жад (flash memory) микросхемасы пайдаланылады. Олар бір құрауыш үшін ондаған мың есеге дейін ақпаратты қайта жазуға рұқсат етеді. Бұл қосылатын құрылғыларды қолдау үшін ескі қызметтерді оңай түрлендіруге немесе жаңа қызметті үстемелеуге мүмкіндік береді. BIOS-ты түрлендіру үшін жүйелік тақшасы бар жинақта жеткізілетін арнайы утилит (бағдарлама) пайдаланылады. BIOS жүйесі мыналарды қамтиды: • CMOS RAM — жүйелік уақыт пен компьютер қисыны туралы ақпаратты сақтайтын жад. • CMOS-жад аз энергия тұтынуымен, энергияға тәуелсіздігімен ерекшеленеді, құрамдас аккумулятордан қоректенеді. CMOS RAM мөлшері BIOS жүйесіне кіретін Setupбағдарламасының көмегімен өзгереді. Бұл бағдарламаға компьютерді бастапқы жүктеу кезінде DEL пернесін ұстап тұрып кіруге болады Сендердің компьютерлеріңде орнатылған BIOS туралы егжей-тегжейлі аналық тақша сипаттамасынан оқуға болады.

Процессор сызбанұсқасы 

 

Процессор мен жад Компьютер  сипаттамасының басында, әдеттегідей, орталық процессордың (central processing unit, CPU) типі мен жиілігін көрсетеді. Одан әрі жедел жадтың (random access memory, RAM) сипаттамасы беріледі. Компютердің  бұл құрауыштары – ең бастылары, өйткені оның жұмысының жылдамдығын  осылар анықтайды. Компьютерге әлемдегі ең үлкен қатқыл дискіні, ең күшті  бейнеадаптерді және керемет дыбыстық жүйені орнатуға болады, бірақ баяу процессор мен мардымсыз жад  кезінде барлық осы байлық пайдасыз болады. Процессор, немесе, оны тағы микропроцессор деп атағандай, компьютер  мәліметтерін өңдеудің орталық құрылғысы  болып саналады. Процессор микорсхема ретінде көрінеді де жедел жадпен қатар аналық тақшада тұрады. Процессорлар Microsoft Word немесе Netscape Communicator сияқты бағдарламалар  жұмысы үшін қажетті есептеулерді орындайды. Процессор неғұрлым жылдам болған сайын, солғұрлым компьютердің жұмыс істеу  жылдамдығы үлкен болады. Процессордың жылдамдығы мегагерцтерде (МГц) немесе гигагерцтерде (ГГц) өлшенетін оның ырғақтық жиілігімен анықталады. 1 МГц секундына бір миллион ырғаққа тең, ал 1 ГГЦ — бір миллиардқа; 1 ГГц = 1000 МГц. Процессорларды аналық тақшаға орнатады, сондықтан олар компьютерлердің ерекше ішкі құрауыштары болып саналады. Процессорға үстінен радиатор орнатылады. Олар әр түрлі типті болады. Базарда ең арзаны, жалпы мойындалғаны және кең таралғаны «Экструзиондық» (пресстелген) радиаторлар болып саналады. Оларды өндіруге пайдаланылатын негізгі материал — алюминий. Сондай-ақ радиаторларды мыстан да жасайды, олар қымбаттау тұрғанымен, өте тиімді. Радиаторға үстінен желдеткіш (кулер) орнатады. Желдеткіш процессорды салқындату үшін қызмет етеді. Желдеткіш жұмыс істеу үшін оны аналық тақшаға қосу қажет.

Жүйелік өрім Компьютердің алуан түрлі операцияларды орындау  жылдамдығы жүйелік өрімнен тәуелді  болады. Жүйелік өрімнің жылдамдығын, процессор сияқты, мега- и гигагерцтерде  өлшейді. Егерде процессорды автомобильмен  салыстырсақ, онда өрімді ол қозғалатын жол ретінде елестетуге болады. Баяу жүйелік өрімнің жұмыс істеуі машиналармен кептелген тар көшедегі қозғалыспен парапар, ал жылдам жүйелік  өрімнің жұмыс істеуі – сегізқатарлы автомагистральдағыдай. Жад Жад  деп мәліметтердің кез келген қоймасын айтады, бұл көбінесе тез (еркін) қатынас құруға болатын мәліметтерді уақытша сақтауға арналған құрылғы. Егерде процессорға әрбір бит  үшін қатқыл дискіге қатынауға тура келетін болса, онда компьютер өте  баяу жұмыс істеген болар еді. Осының орнына мәліметтер, процессор  әлдеқайда тез жұмыс істейтін, жедел жадта сақталады. Жад түрлерінің көпшілігі мәліметтерді уақытша  сақтауға арналған. Жедел жад (RAM)

Компьютердің жедел жады (қысқартылған түрде – ОЗУ немесе RAM) мәліметтерді қысқа мерзімге сақтау үшін қызмет етеді. Кез келген бағдарламаның, ОЖ-ні қамти отырып, жұмыс істеуі үшін іске қосу кезінде бағдарламаның  бір бөлігін жүктеуге жетел жадтың біршама көлемі талап етіледі. Бұл қатқыл дискіге қатынамастан бағдарламаның маңызды мәліметтеріне қатынас құру мүмкіндігін қамтамасыз етеді. Компьютерде бір мезгілде неғұрлым көп бағдарлама жұмыс істесе, солғұрлым үлкен жедел жад талап етіледі. Бағдарламаның жұмысы аяқталған кезде немесе компьютерді ағытқанда жедел жадта сақталынатын мәліметтер өшіріледі. Жедел жад ішкі жад болып саналады да сыртқы жадтың мысалдары бола алатын қатқыл дискі немесе жинақы-дискіден ерекшеленеді. Тіпті компьютер ағытылғаннан кейін де ақпарат сыртқы жадта сақталады. Жедел жадтың көлемі мегабайтармен (Мб) өлшенеді. Қазіргі заманғы қосымша бағдарламалардың көпшілігі жұмыс істеу үшін, ең шекті өлшемде, іске қосылған бағдарламалардың әрбір данасы 64 Мб жедел жад талап етеді. Пәрменді пайдаланылатын бейнелік және дыбыстық үлкен бағдарламаларға (мысалы – компьютерлік ойындарға) оданда үлкен жад талап етіледі. Жаңа компьютерлерге қазір ең аз дегенде 256 Мб-тық жедел жад орнатады. Егерде компьютерде орнатылған жадтан үлкен жатты талап ететін бағдарламаны іске қосатын болсақ, онда оның жұмыс істеу жылдамдығы бірден құлдырайды, тіптен компьютер мүлдем «тұрып қалады». Өнімділік тұрғысынан, компьютерде неғұрлым үлкен жад орнатылса, солғұрлым жақсы.  

Аналық тақша (Плата материнская; motherboard) — орталық процессор, жедел жад микросхемалары, кеңейту қуыс- орындары және есептеу Машинасының басқа да кейбір жүйелік сыңарлары орналастырылған негізгі мөрлі тақша. Кез келген компьютердің негізгі құрамдас бөлігі. Ӏшкі байланыстарды басқарады және басқа құрылғылармен үзілімдер арқылы әрекеттеседі. Кейде бас немесе жүйелік тақша деп те аталады. 

 

Аналық тақша

 

Компьютердің негізін  қалайтын бөлігі ол жүйелік тақша (main board), басқаша аналық тақша (motherboard) деп аталады. Оған сатып алушылар сөзсіз аз көніл бөлінеді. Себебі қолданушылардың көбісі компьютердің бұл бөлігінің қаншалықты маңызды екендігін білмейтіндігінде.   
Орта буындығы сатып алушы компьютерді сатып алар кезде неге көніл бөледі? Біріншіден компьютердің жиілігіне, екіншіден жедел жады мен винчестердің көлеміне, одан әрі қызығушылық танытып қарайтындар шамалы, ал аналық тақшаның мінездемесі мен жиілігіне көніл аударатын қолданушылар мүлдем аз. Егер процессор компьютердің миы болса, онда аналық тақшаныңда маңыздылығы аз емес, ДК-дің функционалды компаненті болып табылады.  
Жүйелік тақша барлық компьютерларда орналаспаған. Кейбір ДК-де, әдетте жүйелік тақшада орналасатын элементтер, жүйелік тақшаның разъемдарында орнатылған бөлек кеңейту тақшаларында орналасады – кеңейту слоттары. Бұндай типті компьютерлерде разъемы бар тақшалар біріктіру тақшалары (backplane) деп, ал осындай конструкциялы жүйелік блоктар біріктіру жүйелік блоктары деп аталады.   
Біріктіру тақшалары белсенді және белсенді емес болуы мүмкін. Белсенді емес тақшада шина разъемдары орнатылады, буфер және дискілі жинақтауышты өңдеуге арналған электрондық схемалар орнатылуы мүмкін. Барлық қалған компаненттер біріктіру тақшасының разъемдарына бекітілетін кеңейту тақшаларында орналасады. Кейде барлық схема бір кеңейту тақшасында орналасады, оны жүйелік тақша немесе аналық карта деп атайды. Бұндай жүйелік карта негізінде жүйелік тақша болып табылады, олар белсенді емес біріктіру тақшасына орнатылады. Мұндай типті жүйе өздерінің жоғары өндірістік жүйелік карталарының қымбаттығына байланысты сирек кездеседі. Олар көбінесе өндірісте танымал болып келеді.  
Белсенді біріктіру тақшасында шина контроллеры орнатылған, әдетте онда басқа да компоненттер орналасады. Көпшілік компьютерлердің белсенді біріктіру тақшаларында, көбінесе модульдік процессордан басқа, қарапайым жүйелік тақшаның барлық түйіндері орналасады. Процессорлік модуль – ол орталық процессор және онымен байланысты барлық түйіндер орналасқан тақшаны айтамыз. Процессорлік модулі бар конструкциялы жүйеге басқа процессорды, тек бір ғана тақшаны ауыстыру арқылы, жеңіл орнатуға мүмкіндік береді. Қазіргі уақыттағы көптеген ДК-да белсенді біріктіру тақшалары және жеке процессорлі модулдары бар. Өкінішке орай, процессорлік модулдің басқа жүйелік түйіндермен іс-әрекеттесу әдісінде стандарттың болмауына байланысты, әр фирма өзінің тақшасын шығарады. Нарықта бұндай таршылықтың пайда болуы бұл тақшалардың басқа өндірушілердің толық жүйелік тақшаларынан қымбат болуына әкеп соғады.  
Жүйелік тақшаның стандартты өлшемдері  
Жүйелік тақшалар бірнеше нұсқаларда шығарылады. Олар көлемдерімен ерекшеленеді, сол оларды орнатуға болатын корпустың типін анықтауға болады. Жүйелік тақшаның мынандай негізгі түрлері болады:

Біріктірілген тақша; толық  өлшемді АТ тақшасы; Baby-AT; LPX; ATX; NLX.   

Толық өлшемді  АТ тақшасы  
АТ тақшасы өзінің сипаттамаларымен IBM АТ компьютерлерінің кейінгі жүйелік тақшаларына сәйкес келеді. 12”Х13” өлшемді үлкен тақша, пернетақта мен слоттардың разъемдары, корпустың саңылауларымен сәйкес болуы керек. Бұндай тақша тек толық өлшемді АТ немесe Tower корпустарына сияды. Оларды қазіргі кең таралған Baby-AT және Mini-Tower корпустарына орнатуға келмейтіндіктен, олардың өндірілуі тоқтатылған.   
  
Baby-AT  
Baby-AT тақшасының өлшемі ХТ жүйелік тақшасымен сәйкес келеді, бірақ саңылаулардың орналасуы ептеп өзгешеленген, АТ типті корпустарына орнатуға мүмкіндік беру үшін. Жүйелік тақшадағы пернетақта разъемдары мен слоттардың орналасуы корпусқа сәйкес болуы керек. Барлық толық өлшемді тақшаларда және Baby-AT тақшаларына пернетақтаның стандартты 5 контактілі разъемы DIN қолданатынын ескерейік. Baby-AT жүйелік тақшаларын барлық корпустарға орнатуға болады, биіктігі кішірейтілген және Slimline корпустарын ескермегенде. Осыған байланысты олар кең таралды.  
LPX  
Келесі танымал тақша болып LPX және Mini LPX табылады. Бұл нұсқа ең бастысы Western Digital фирмасымен өңделіп, кейбір тақшаларына арналған. Бұл жүйелік тақшалардың дамымайтындығына қарамастан, оның конструкциясын басқа өндірушілер қолданылады. Олар кең таралған биіктігі төмен және Slimline корпустарында қолданылады. LPX тақшалары басқалардан өзгеше. Мысалы кеңейту слоттары бөлек тақшаларда бекітілген, олар жүйелік тақшаға орнатылады. Кеңейту слоттары кострукцияға байланысты тақшаның бір жағында да, екінші жағында да орналасады. LPX тақшасының тағы бір ерекшелігі барлық разъемдар тақшаның артқы панельдерінде орнатылған. Мониторға арналған (15 контактілі ), пораллельді порт (25 контактілі), екі кезектескен порттар (9 контактілі) және Mini-DIN разъемы, пернетақта мен тышқанның стандарты PS/2 үшін разъемдары бар. Барлық разъемдар тақшаның өзінде жасалған және орнатудан кейін корпустағы сәйкес саңылауларға қарсы келеді. Кейбір жүйелік тақшаларда қосымша енгізілген разъемдар орнатылады, Мысалы желілі немесе SCSI адаптерлер үшін.  
АТХ  
Жаңа АТХ конструкциясы салыстырмалы жуырда жетілген. Онда Baby-AT және LPX стандарттарының ең жақсы белгілері көрсетілген және қосымша процессорлар, жад және енгізу/шығару разъемдары енгізілген. Толық өлшемді АТХ схемасынан басқа Intel фирмасы Mini АТХ конструкциясын көрсетіп кеткен, ол да сол корпуста орналасады. Корпустағы саңылаулар Baby-AT тақшасындағыдай орын алады. Болашақта АТХ және Baby-ATХ конструкциясын қолдайтын корпустар шығарылуы мүмкін.  
Болашақта өзінің жетістіктеріне байланысты АТХ конструкциясы кең танымал болады, әзірше алдыңғы қатарлы компьютерлермен қатар қолдану мәселесіне байланысты, оған әлі Baby-AT конструкциясын жеңу қиын, және қазіргі уақыттағы нарықта, АТХ версиясына қарағанда, Baby-AT/ға арналған жүйелік тақшалар, корпустар және қорек көздері көпшілік.  
NLX  
NLX технологиясы ДК-дің жүйелік тақшаларының ең соңғы зерттемесі болып табылады, және ол алдағы болашақтың технологиясы болуы мүмкін. Стандарттың бұл тақшалары LPX тақшаларын еске түсіреді, бірақ та олар одан да жетілдіріле түскен. Егер LPX тақшаларына жоғары жылу бөлгіштігіне және үлкен өлшемдеріне байланысты жаңа процессорларды орнатуға болмаса, онда NLX-та бұл мәселелер шешілген Басқа тақшалардың алдындағы негізгі жетістіктері осы.  
Қазіргі процессорлы технологияларды қолдау. Ол әсіресе Pentium II процессорлы жүйелер үшін маңызды, себебі оның корпусының өлшемі Single Edge Contact, Baby-AT және LPX тақшаларына сәйкес келмейді. Оған қарамастан жүйелік тақшаны өндірушілер Pentium II негізінде АТХ жүйесін ұсынады, ондай жағдайда тақшада тек екі 72- контактілі SIMM модульді разъемдарына орын қалады.  
Тез өзгеретін процессорлы технологияларға байланысты иілгіштігі. Иілгіш жүйенің біріктірілген тақша идеясы NLX тақшасының конструкциясында жаңадан іске асты, оның жүйесін бөліктерге бөлмей тез және оңай орнатуға болады. Біріктірілген тақшалы дәстүрлік жүйелерге қарағанда, жаңа NLX стандартын компьютерлік индустрияда келесі лидерлар қолдау көрсетеді: AST, Digital, Gateway, Hewlett-Packard, IBM, Micron, NEC және тағы басқалары.

Chipset – микросхема жиыны. Бұл бір немес бірнеше микросхемалар, таймерлері, микропроцессорлардын "байланысуына” арналып жасалған басқару жүйесі.  
Олар үзіліс конттролерлерінен, жадыға тікелей байланысқан, жады және шинадан құралған – бұл компоненттердің барлығы IBM PC түпнұсқасында жеке микросхемалардан құралған. Кей-кезде жиынтықтың бір микросхемасына CMOS – пен жад жәнеде кейде пернетақталық контроллер кіреді,бірақ бұл блоктарды жеке чиптер түрінде де қосуға болады. Кейінгі зерттемелерде микросхемалық жиынтықтарға сыртқы құрылғылар контроллерін енгізе бастады.  
Chipset-нің сыртқы микросхемасының түрі, процессордан кейінгі ең үлкен бірнеше ондықтан екі жүздікке дейінгі шығару санымен бейнеленеді. Жиынтықтың аты басты микросхеманың маркировкасынан шығады – OPTi495SLC, SiS471, UMC491, i82C437VX т.б. Сонымен қатар микросхема коды тек ішкі серияда қолданылады: мысалы, толық атауы - SiS471-SiS85С471. Кейінгі жинақтарда өзінің аты қолданылады, басқа жағдайларда ол – фирмалық атаулар (Neptun, Mercury, Triton, Viper), немесе үшінші фирмалық (ExpertChip, PC Chips) чиптардың жеке өзіндік маркировкасы.  
Жиын түрлері негізінде тақшаның функционалды қызметтерін анықтайды: процессорлардың түрін қолдайтын, КЭШ-тің құрылысы мен көлемі, жадтын модулінің көлемімен түрінің бірге қолданылу мүмкіндігі, энерго үнемдеу режимдерін қолдау, өлшемдерді бағдарламалық қосылу мүмкіндігі. Сол бір жинақты жүйелік тақшаның бірнеше түрлері шығарылуы мүмкін, ең жай түрінен күрделілеріне дейін – порттар, дисктер, видео т.б.


 
 

 

 

 

Аналық тақшадағы шиналар  тек процессормен байланыс орнату үшін ғана қолданылмайды. Аналық тақшадағы  ішкі құрылғылар және де оған тікелей  қосылатын құрылғылар бір-бірімен  шиналар арқылы байланысады, әрекеттеседі.

Аналық тақшалардың негізгі  шиналық интерфейстері. ISA (Industry Standart Architecture). Жүйелік блоктың барлық құрылғыларын байланыстыруға рұқсат береді, сонымен қатар жаңа құрылғыларды стандартты слоттар арқылы жеңіл  қосуға мүмкіндіктер тудырады. Қазіргі  заманғы компьютерлерде жоғары өткізгіштікті  керек етпейтін сыртқы құрылғылар да қолданады. (дыбыстық карталар, модемдер және т.б.). PCI( Peripherial Component Interconnect). Pentium процессорының негізінде дербес компьютерлерге енгізілген сыртқы құрылғылардың  қосудың стандарты. Бұл сыртқы компоненттері  қосу үшін арналған бөліктеушілер мен  локальді шина интерфейсі. Осы стандарттың  жаңалығы ол plug-and-play механизмі. Оның негізгі PCI шинасының ажыратылатын қосылысына сыртқы құрылғы физикалық қосылғаннан  кейін осы құрылғының автоматикалық  конфигурациясы жүзеге асырылады. FSB (Front Side Bus). Pentium Pro процессорынан бастап, оперативті жадымен байланыс орнату үшін арнайы. FSB шинасының жүиелілігі негізгі параметр болып табылады, дәл осы параметр аналық тақшаның спецификасын көрсетеді. AGP (Advanced Graphic Port). Беинеадаптерлерді қосу үшін арналған арнайы шиналық интерфеис. USB(Uneversal Serial Bus). Бұл компьютерлердің перифериялық құрылғылармен байланысын анықтайтын бірінен кейін бірі орындалатын.

2.1 Аналық тақша дегеніміз не  және оның құрылымы................  
2.2 440 LX микросхемалар жиынтығындағы аналық тақша құрылымы......  
2.3 440 LX чипсетін тәжірибеде қолдану..........................................  
ҚОРЫТЫНДЫ..........................................................................................  
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.......................................  
 

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс 
Жұмыс көлемі: 27 бет 
Пәні: Информатика  
 
----------------------------------------------------------------------------------- 
http://www.topreferat.com/ 
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ 
 
МАЗМҰНЫ  
КІРІСПЕ........................................................................................................3  
НЕГІЗГІ БӨЛІМ......................................................... ...................................  
2.1 Аналық тақша дегеніміз не және оның 
2.2 440 LX микросхемалар жиынтығындағы аналық 
2.3 440 LX чипсетін тәжірибеде қолдану..........................................  
ҚОРЫТЫНДЫ..........................................................................................  
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.......................................  
Кіріспе  
Аналық тақша компьютердің ең маңызды бөлігі болып табылады. 
жад контроллері немесе Солтүстік көпір (North Bridge),ол процессордың 
Тактілік жиілік генераторы  
Шиналар контролері  
Жүйелік таймер  
Деңгейлер үзілуінің контроллері  
Жадқа тіке рұқсат алу контроллері  
CMOS жад және сағат.  
Өндірушілер: Intel, AMD, Ali (Acre Laboratories, Inc.), VIA 
Жүйелік логиканың көпшілік микросхемалар жиынтығы екі блоктан тұратын 
2.оперативті жад контролері  
3. процессордың тез әрекет етуші шинасы аралығындағы интерфейс 
2.1 Аналық тақша дегеніміз не және оның 
Аналық тақша стеклотекстолиттен жасалған жазық бет, ол 
• процессор;  
• шина;  
• жедел жад;  
• тұрақты жад;  
• слоттар (қосымша  
Жадтар ұяшықтары  
Толық өлшемді АТ платасы.  
Жүйелік тақшада мынандай компоненттер орналасады:  
Процессор орнатуға арналған ұяшық. Ол ұяшықтар ZIF, Socket 
Slot2 типті ұяшықтары  
Қазіргі кезде негізінен Socket типті ұяшықтар қолданылады. 
486 процессорларына арналған Socketтер  
Pentium, Pentium PRO процессорларына арналған Socketтер  
Жүйелік ойлау микросхемасының тобы (Hub). Кэш жадтың екінші 
1. ISA/PCI/AGP шиналарының ұяшығы. Кеңейту тақшаларын орналастыру 
2. AMR (Audio Modem Riser) ұяшығы. Модемдерді 
3. CNR ұяшығы.  
4. Орталық процессор кернеуін түрлендіруші.  
5. Батарея - СМОS жадтың аккумуляторы, онда BIOS 
6. Қатты және жұмсақ дискілерді, CD ROM құрылғысын, 
7. Чипсет ( Chipset) - компьютердің компонентерінің арасындағы 
ШИНАЛАР  
Жүйелік тақшаның жеке компоненттері бір–бірімен ақпараттар алмасу үшін 
Шиналар (BUS) жай өткізгіштерден үш түрде 
1. Деректер шинасы  
2. Адрестер шинасы  
3. Басқару шинасы  
Әрбір шинаның контроллерлері болады (бақылаушылары). Шина контроллерлері деректер 
Адрестік шина. Деректер аламасу дерекетерді таратушы мен 
жүйелік шина (орталық процессордың шинасы)  
Жады шинасы (Оперативтік жад пен орталық процессор арасындағы)  
КЭШ жады шинасы ол процессор мен КЭШ жады 
Ендіру/ шығару шинасы (интерфейстік)  
Аналық тақшаның орталық процессоры мен КЭШ жадты байланыстыратын 
Ендіру шығару шинасының сипаттамасы арнайы кестеде 
Шина Разряды, бит Тактілік жиілігі, МГц Өткізгіштік қабілеті, 
ISA 8- разрядты 8 8,33 8,33  
ISA 16- разрядты 16 8,33 16,6  
EISA 32 8,33 33,3  
VLB 32 33 133,3  
PC1 32 33 133,3  
PC1 2.1 64-разрядты 64 66 533,3  
AGP (х1) 32 66 266,6  
AGP (х2) 32 66 х2 533,3  
AGP (х4) 32 66х2 1066,6  
Жүйелік шина және кеңейту тақшаларының ұялары. Интерфейс. Аналық 
● ISA (Industrial Standard Architecture) 80 - жылдары 
● EISA (Extended ISA ) – 
●VLB ( VESA LOCAL Вus) -VESA (VIDEO Equipment 
1 – ISA, VLB тақшасын бағдарламалау үшін  
2 – 128 контактілі VLB – ұясы.  
● PCI (Peripheral Component Interconnect) – Intel фирмасы 
Қазіргі кезде жүйелік шиналар ISA (EISA) + PCI, 
440 LX микросхемалар жиынтығындағы аналық тақша құрылымы  
Аналық платаның жұмысын микропроцессордың микросхемалар жиынтығы – чипсет 
Жиын түрлері негізінде тақшаның функционалды қызметтерін анықтайды: процессорлардың 
440LX микросхемалар жиынтығындағы аналық жад көрінісі.  
440 LX чипсетіндегі жүйелік тақша типтері  
Жиынтықтың қолданылуы бүтінсанды операцияларды орындау кезінде, жылжымалы үтірмен 
Берілген чипсетті үш түрлі жүйелік тақша құрайды:  
AL 440LX –ұйымдық және үй жүйелеріне арналған АХ 
NX 440LX – ұйымдық ортада ДК алып жүрудің 
DK 440LX алғашқы деңгейдегі жұмыс станцияларына 
-сурет. Intel Atlanta Al Slot1 440LX AGP ATX 
сурет.INTEL Atlanta AL Slot1 <440LX> AGP ATX (OEM)  
Қолдау:  
Pentium-II семействосының бiр немесе екi процессоры  
AGP шинасының жиiлiгi 133 мгцке дейiн  
SDRAM қолдайтын жүйелiк жадтың 64/72-биттiк интерфейсi  
Аппараттық жұптық бақылау (ECC )  
PCI 2.1 32-биттiк интерфейсі  
GTL+ның шинасының 64-биттiк спецификациясының қолдауы  
Өткiзу қабiлетiнiң жоғарылатуы үшiн барлық интерфейстердi буферлеу  
Жүйелiк жадтың контроллерi:  
EDO және SDRAM қолдау  
Жүйелiк жадтың контроллерi SDRAM үшiн оптимизациялаған  
Жүйелiк жадтың 8 бен 512 мбайт аралығындағы қолдауы 
симметриялық және ассиметриялық адрестеу  
DIMMнiң бір банктік және екі банктік модулдарының қолдауы  
Жадтың 4, 16 және 64 мбитi микросхемаларының қолдауы 
Рұқсаттық уақытының асинхрондық операциялары үшiн 50 және 60 
PIIX4енгізушығару контроллері:  
PCI 2.1-шi спецификациясымен үйлесiмдiк  
ACPI және PC97нiң спецификацияларының қолдауы  
DMA - контроллер  
Сыртқы APIC- компонент қолдауы  
2 USB порттарын қолдауы  
(System Managment Bus ) SMB жағынан DIMM 
Ultra DMA-33тi қолдайтын интеграцияланған IDE - контроллер  
1-сурет. 440LX микросхемалар жиынтығы базасындағы ДК архитектурасы.  
EDO-динамикалық жад (Extended Data Out Random Access Memory) 
SDRAM (ағылшыннан Synchronous Dynamic Random Access Memory 
ISA разъемдер (ағылшынша Industry Standard Architecture) -IBM 
PCI шинасына стандартты анықтайтындар:  
физикалық параметрлер (мысалы, разъемдер және сигналдық сызықтардың таралымдары)  
электрлік параметрлер (мысалы, кернеу)  
логикалық модель (мысалы, шина циклі типтері, шина адресациясы)  
PCI стандартының дамуымен PCI Special Interest Group ұйымы 
BIOS компьютер іске қосыла салысымен төмендегі операцияларды іске 
1) Компьютерде орналастырылған қондырғылардың параметрлерін 
2) Операциялық жүйе файлдарының іске 
3) Процессор мен компьютердің басқа 
BIOS операцияларын Award6, AM16, Phoenix, Technologies фирмалары IBM 
Ақпараттарды ендіру/шығарудың базалық жүйесі (ROM BIOS) -  
Бұл микросхемалар жиынтығы жүйелік өнімділікті оптимизациялау мен мөлшерлеу 
1-сурет. QPA төрт тезәрекеттілік порты.  
Pentium II және 440LX AGPset микросхемалар жиынтығын іскерлік 
Архитектура North/South Bridge Hub-архитектура  
Жүйелік логиканың микросхемалар жиыны  
440LX  
440BX  
810  
820E  
Кодтық атауы Жоқ Жоқ Whitney Camino  
Шинаның тактілік жиілігі, МГц 66 66/100 66/100 66/100/133  
Оптимальды процессор Pentium II Celeron, Pentium II/III Celeron, 
Екі процессорды қолдауы Бар Бар Жоқ Бар  
Жад типтері FPM/EDO/SDRAM FPM/EDO/SDRAM SDRAM RDRAM  
Жадтың максимал көлемі 1 Гбайт EDO/ 512 Мбайт 
Жадтың банк саны 4 4 2 2  
PCI қолдауы 2.1 2.1 2.2 2.2  
Шина жиілігі PCI/разрядтылық 33/32 33/32 33/32 33/32  
AGP қолдауы AGP – 1x AGP – 2x 
IDE қолдауы UDMA-33 UDMA-33 UDMA-33/ UDMA-66 UDMA-100  
USB қолдауы 1 контроллер/  
2 порт 1 контроллер/  
2 порт 1 контроллер/  
2 порт 2 контроллера/  
порт  
кесте. Игерiлген басқа өндiрушiлерiнiң Pentium II/IIIнiң процессорлары үшiн 
i440LX және i440FX ті салыстыру:  
440FX 440LX  
AGP No Yes  
SDRAM No Yes  
EDO Yes Yes  
66Mhz Bus Yes Yes  
ECC Yes Yes  
DRAM Bank No.(max) 8 8  
Max. memory per bank 128MB 128MB  
Ultra DMA-33 No Yes  
ACPI No Yes  
I2C(SMBus) No Yes  
.  
8.4.-сурет. 440LX AGPset функциясының принципі  
8.2кестеде Intel корпорациясы шығарған Chipset алтыншы ұрпағының негізгі 
кестенің жалғасы  
440LX чипсетін тәжірибеде қолдану  
440LX микросхемалар жиыны біріншіден Pentium II процессорының біреуімен 
Қорытынды  
Жоғарыда атап өтілгендей чипсет аналық тақшаның барлық компоненттерін 
Процессордың басқарушы және баптаушы сигналдарына қызмет көрсету.  
Динамикалық жадтың адрестер мултиплексрленуі және басқарушы сигналдардың құрылуы.  
Екінші деңгейдегі кэш басқарушы сигналдарының жасалуы  
Кэшжадтың екі деңгейінде де және негізгі жадта мәліметтер 
Мультиплексрленген мәліметтер және адрестер шинасы PCI шинасымен процессордың 
PCI шинасы басқару сигналдарын жасау, шина контроллерлері арбитражы  
Intel 440LX AGPset микросхемалар жиынтығы жасаушыларға қымбат 
Қолданылған әдебиеттер тізімі:  
В. Фигурнов. IBM PC для пользователя. Москва. 1996  
Ә. Беркутов. Компьютерлік технология негіздері.  
Қ. Есекеев. Қазақстан Республикасында ақпараттық теңсіздікті төмендету бағдарламасы 
Информатика терминдері. Алматы 2009  
А.Пушков. Обзор ПО для разработки мультимедийных программных продуктов. 
В. Леонтев. Программы на все случаи жизни. Москва. 
CMOS RAM/RTS  
Пернелер тақтасының  
контроллері  
үзу контроллері  
286 процессоры  
генератор микросхемасы  
8037 ДМА  
контроллері 

Информация о работе Компьютердің құрамына кіретін негізгі құрылғылар. Жүиелік тақша және шиналар