Автор: Пользователь скрыл имя, 12 Сентября 2013 в 20:29, курсовая работа
Саясат мемлекет қызметінің барлық бағыттарын қамтиды. Саяси ықпал жасаудың элементі болып табылатын қоғамдық қатынастардың сферасына қарай экономикалық немесе әлеуметтік, мәдени немесе техникалық, қаржы немесе кредит, ішкі немесе сыртқы саясат туралы айтады. Бұдан бұрын айтылғандай, кез келген қоғамда мемлекет қаржыны өзінің функциялары мен міндеттерін жүзеге асыру үшін, белгілі бір мақсаттарға жету үшін пайдаланады. Қойылған мақсаттарды іске асыруда қаржы саясаты маңызды рөл атқарады. Оны жасап, жүзеге асыру процесінде қоғам алдында тұрған міндеттерді орындаудың шарттары қамтамасыз етіледі; ол экономикалық мүдделерге ықпал жасаудың белгілі құралы балып табылады.
Кесте 5.
Ұлыбританияда жұмыс істеушілер әлеуметтік салықты мынадай ставкамен төлейді
Апталық табыс |
Ставка, пайыз |
66 фунтқа дейін |
0 |
66-дан 500 фунтқа дейін |
10 |
Мемлекеттік зейнетақы жүйесіне қатысушы тұлғалар |
8,4 |
Қазақстанның жалақы алушы азаматтары әлеуметік салықтың ауыртпалығынан құтылғанымен, жалақы төлеуші компанияларға үлкен ауртпалық жүктеліп отыр. Себебі жылдық жалпы жалақы қоры орташа есеппен алғанда компаниялар пайдасының 40-70 құрайды, ал бұған дейін әлеуметтік салық ставкасы 26-ды құраған болса, кәсіпорындар өз пайдасының 18-на дейінгі мөлшерін мемлекетке әлеуметтік салық түрінде төлеуге мәжбүр болған [9-4б].
Осыған байланысты Елбасы өзінің халыққа үндеуінде, Тәуелсіздік бастауында ұзақ мерзімдік стратегия мен он жылдық жоспардың ойдағыдай жүзеге асырылып жатқанын хабарлай келіп, келесі, 2004 жылғы жоғары билік органдары жүргізетін іргелі саясат пен халық тұрмысын жақсартудың мәдениет, білім және жалпы руханият салаларын дәйекті түрде дамытудың негізгі бағыттарын саралап, баяндап берді.
Солардың ішіндегі ең өзекті мәселе ретінде еліміздің әлеуметтік-экономикалық жағдайын жедел қарқынмен еселеп арттыру мақсатындағы әлеуметтік салық пен жеке тұлғалардың табыс салықтарының ставкасы жалақы деңгейіне байланысты сараланған кемімелі ставканы 2007 жылдың 1-ші қаңтарынан бастап, әлеуметтік салық 20-7-ға, жеке табыс салығы 20-5-ға дейін төмендетуді және жалақының ең төменгі мөлшерін (6600 тенге) жеке табыс салығынан мүлдем юосату мәселелері өнделуде.
Қазіргі әрекет етіп отырған тәртіп бойынша, жұмысты ұсынушылар 21 мөлшерінде әлеуметтік салық, сондай-ақ әрбір жұмысшы 30 жеке табыс салығын және Зейнетақы қорына 10 аударып отыру қажет. Демек ай сайынға салық ставкасының максималды жиынтығы 61 құраса, онда қазынаға қанша ақша келіп түсуі қажет екенін есептейік. Статагенттің мәліметтері бойынша республикада-6,7 млн. Адам жұмысқа қабілетті екен. Ал 2008жылғы орташа еңбек ақы мөлшері шамамен-27678 теңге құрайды. Еңбек ақы қоры-142992 млн. теңгеге тең. Сонда ай сайын жұмысты ұсынушы мен жұмысшы 6373582 млн. теңге салық төлеп отырады екен.
Тәжірибе көрсетіп отырғандай, компаниялардың басым көпшілігі әлеуметтік салықтан құтылу мақсатында, салық Комитетіне нақты жалақы қорының мөлшерін толық көрсетпеуде.
Фискалдық саясатты жүзеге асырудың бірнеше әдістемелік үлгілері бар. Біздің көзқарасымыз бойынша ұсынып отырған үлгілер келесідей (сурет3). Бірінші үлгі бойынша жергілікті және республикалық деңгейде салық құқығын толығымен жіктеу, яғни әрбір деңгейдегі үкімет өзіндік салық тізімін бекітеді. Мұндай үлгі әсіресе АҚШ-та кеңінен қолданылады. Бұл ел – мемлекет пен оның өңірлері арасындағы фискалдық қатынастардың тұрақтылығы жағынан, осыған байланысты еш қандай заңдылық шоттардың жоқтығына қарамастан, алдынғы елдердің бірі [10-2б].
Екінші үлгі Қазақстанда әлеуметтік әділеттілікке қол жеткізу мақсатында, жұмысшылардың табысына салынатын салықтардың ставкасы мен оларды қайта бөлу проблемасымен байланысты. Бұл үлгіні екі бағытқа бөліп қарастыруға болады. Біріншіден шет елдің тәжірибесін мұқият зерттей келе, Қазақстан басқа елдердің жасаған қателіктерін қайталамауы үшін, жұмысшылардың күнкөріс минимумынан жоғары табыс алмайтын көздерінтікелей салықтың барлық формаларынан (табысұа салынатын және әлеуметтік салық басқа да ұсталымдардан) босату қажет. Мұндай практика қосымша есептеулер мен қаржылық жұмыстардан басқа қоғамға ешқандай пайда әкелмейді[10-3б].
7-суреттің жалғасы
Cурет 7. Фискалдық саясатты жүзеге асырудың әдістемелік үлгілері
Екіншіден, біздің еліміздегі салық жүйесінің негізгі қызметін фискалдықтан ынталандырушы қызметіне қайта бағыттау қажет, яғни қоғамда орта тап санының ресми арттыру үшін жалақыға салынатын салықтардың ставкасын төмендету. Бүгінгі күнде көптеген компанияларда өз қызметтерінің жоғары жалақыларының сомасын жасыру үшін қос бухгалтерия жүргізуде [11-1б].
Көптеген елдердің статистикалық мәліметтері дәлелдеп берген макроэкономикалық заңдылыққа сәйкес – салық алымдарының деңгейі неғұрлым жоғары болған сайын, экономикалық өсу қарқыны соғұрлым төмен, және керісінше, салық жүктемесі неғұрлым төмен болған сайын макро және микро деңгейдегі экономикалық өсудің мүмкіншілігі де жоғары.
Үшіншіден, кез-келген салық саясатының негізгі мақсаты ретінде фискалдық және ынталандырушы рөлдері арасында оңтайлы қатынасқа қол жеткізу тұрғысынан қарастырамыз. Сонда салық саясаты салық жүктемесін анағұрлым әділетті бөлу, оңтайланған салық ставкасына көшу мен салық жүйесін жеңілдету қажет. А.И. Худяков пен Г.М. Бродскийдің Салық салу теориясы атты еңбегінде, салықтарды пайдалану сипатына байланысты жалпы және арнайы «мақсатты) салықтар деп жіктейді. Салық салу жүйесінде кейбір салықтар бюджетке келіп түскең соң, бюджеттің басқа да кірістерімен араласып, жалпы қажеттіліктерге жұмсалады, яғни бұл – жалпы бағыттағы (абстракциялы) салықтар. Ал енді кейбір салықтар нақты бір шараларды қаржыландыру үшін қолданады, яғни бұл арнайы салықтар. Мәселен бұған әлеуметтік салықтарды жатқызуға болады. Қазіргі кезде арнайы салықтар (бұрын бюджеттен тыс қорларға аударылатын) бюджетте ерекшеленіп көрсетіледі. Айта кету керек, көп жағдайларда арнайы салықтар бюджеттен тыс арнайы қорлардың табыс көзі ретінде бекітіледі[11-4-5б].
Үшінші улгі, салықтың әрбір түрін бюджет деңгейлері арасында бөлшектеместен, әртүрлі деңгейдегі бюджетке салықтарды тұтасымен түрлері бойынша нақтылы бөлу. Бұл әсіресе жергілікті бюджеттердің нақтылау рәсімдерін жеңілдетер еді [12-6б].
Қарастырылған осы үлгілер еліміздің қаржы саласындағы бірқатар мәселелерді шешіп береді. Атап айтатын болсақ: Біріншіден, субвенциялар мен алымдар көлемдерін бекіту тұрақтылығы жергілікті атқарушы органдарға жеткілікті бюджеттер жобаларын қалыптастыруды республикалық бюджет жобасының жасалуын күтпестен-ақ жүзеге асыруға міүмкіндік беру.
Екіншіден, салықтың әрбір түрін бюджет деңгейлері арасында бөлшектеместен, салық түрлері бойынша бюджеттер арасында нақтылы бөлу мүмкіндігін қалыптастыру, ал ол республикалық, сонымен қатар, жергілікті бюджеттерді де нақтылау рәсімдерін жеңілдетеді.
Үшіншіден, барлық аймақтар бюджеттік алымдарды бөлуге де сол сияқты субвенцияларды алуда да міндеттемелердің тұрақты мөлшеріне ие болады [13.Б 22-23].