Экономиканың ілімдердің мәні және қалыптасу ерекшеліктері

 

 

 

 

 

 

 

^{МАЗМҰНЫ}

 

^{Кiрiспе……………………………………………………………. .2}

1. ^{Экономиканың ілімдердің мәні және қалыптасу ерекшеліктері}
1. ^{Экономика мәнi……………………………………………. .3}
2. ^{Экономикалық теорияның атқаратын қызметтері …..}
3. ^{Экономика ілімдерінің қалыптасу ерекшелiктерi……5} 

 

^{II Қазақстандағы экономикалық ілімдердің негізгі бағыттарының даму тарихы}

 

^{III Қазіргі жағдайда экономикалық ілімдердің негізгі бағыттарының дамуы ……….……………………………… 15}

 

^{Қорытынды ………………………………………………………17}

^{Пайдаланылған әдебиеттер…………………………………18}

 

 

 

 

 

^Кiрiспе

^{Экономикалық iлiм мынадай саяси сұрақтарды қамтиды: мемлекеттiң жұмыссыздарға  көрсететiн көмегi, құнсыздық  жағдайында  халықты әлеуметтiк қорғау және кепiлдiлiк.}

^{Экономикалық теория экономиканың ілімі бұл қоғамның шаруашылық негiзi мен  өндiрiстiң даму заңдары туралы ғылым.}

^{Экономикалық теория- тек шектелген ресурстарды пайдалану  арқылы игiлiктердi  өндiру оптималдауды зерттейтiн ғылым ғана емес, сонымен қатар, қоғамдық өндiрiс, бөлу, айырбастау және тұтыну  аралығындағы  байланыстарды зерттейтiн iлiм. Ол  қоғамдқ ұдайы өндiрiстi, халық шаруашылығының  жеке бөлiмдерiн  ұдайы өндiрудiң  экономикалық формалары мен заңдылықтарын зерттейдi.}     

^{Экономикалық теория, ғылым ретiнде қоғам мен ұлттың алдында тұрған маңызды пробелмаларға жауап беруi керек. Мәселен, халық санының өсу проблемалары, олардың өсу қарқыны және оның қандай факторларға байланысты екенiн.}

^{“Экономия”  деген  ұғымды   тұңғыш рет  қолдаған ежелгi заман оқмыстылары Ксенафонт пен  Аристотель едi. Бұл ұғымның аудармасы “үй шаруашылығын жүргiзу”.}

^{Тәжірибе экономикалық ғылым дағдарысының тек сол ғылымның өзінің дағдарысында ғана емес, оның зерттеу нысаны – экономиканың дағдарысымен байланысты екендігін көрсетеді. Ғылым дағдарысы оның дамуына күшті қозғау салады. бұған ғылымды тығырықтан, ал экономиканы терең дағдарыстан шығарған Кейнстік теорияның пайда болуына себеп болған ұлы дағдарысты қарастыруымызға болады.}

^{Қазіргі жағдайда экономикалық ілімдердің негізгі бағыттарының дамуы тақырыбындағы курстық жұмысымның бірінші бөлімінде экономиканың ілімдердің мәні және қалыптасу ерекшеліктері: экономика мәнi, экономикалық теорияның атқаратын қызметтері, экономика ілімдерінің қалыптасу ерекшелiктерi,  ал екінші бөлімінде Қазақстандағы экономикалық ілімдердің негізгі бағыттарының даму тарихы, үшінші бөлімінде қазіргі жағдайда экономикалық ілімдердің негізгі бағыттарының дамуы қарастырылған.}

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

^{I. Экономиканың ілімдердің мәні және қалыптасу ерекшеліктері}

1. ^{Экономика мәнi}

^{Бүгiнгi таңда  халық шаруашылығының қандай да бiр болмасын, маманының экономикалық тұрғыдан  сауатты ойлауының маңызды  екенi әркiмге аян.  Нобель сыйлығының  лауреаты  амеркикан экономисi  Поль Самуэльсон  былай деп жазды:  “Экономикалық  теорияны жүйелi тұрде оқымаған адам үшiн…. сұрақтарға тек жауап беру ғана емес, тiптi оны дұрыс ойлауға  талпынудың өзi де орасан қиындық туғызады. Ол музыкалық шығармаға  өзiнiң бағасын беруге  талпынған саңырауға үқсайды” [1].}

^{Экономикалық iлiм мынадай саяси сұрақтарды қамтиды: мемлекеттiң жұмыссыздарға  көрсететiн көмегi, құнсыздық  жағдайында  халықты әлеуметтiк қорғау және кепiлдiлiк.}

^{Экономикалық теория- бұл қоғамның шаруашылық негiзi мен  өндiрiстiң даму заңдары туралы ғылым.}

^{Экономикалық теория- тек шектелген ресурстарды пайдалану  арқылы игiлiктердi  өндiру оптималдауды зерттейтiн ғылым ғана емес, сонымен қатар, қоғамдық өндiрiс, бөлу, айырбастау және тұтыну аралығындағы  байланыстарды зерттейтiн iлiм. Ол  қоғамдқ Ұдайы өндiрiстi, халық шаруашылығының  жеке бөлiмдерiн  Ұдайы өндiрудiң  экономикалық формалары мен заңдылықтарын зерттейдi.}    

^{Адамдар  мыңдаған  жылдар бойы айналадағы ортада өмiр сұре  жүрiп, өздерiнiң  еңбек әрекеттерi арқылы  көзбен көрiп, көңiлге түйген   бiлiмдерiн зердеде  сақтап, бiр ұрпақтан келесi ұрпаққа  қалдырып отырады.  Іоғамдық өмiрдiң басты шарты  материалдық игiлiктердi өндiру болғандықтан, адамзат  есiне әрдайым осы әрекет туралы мәлiмет тұрақты орын алып, отрады.  Адамзаттың ойы әрдайым  өмiрге қажеттi игiлiктi  өндiретiн еңбек өнiмдiлiгiн  қалай арттыру керек екендiгiне  бағытталып келдi [2].}   

 

^{1.2. Экономикалық теорияның қызметi}

^{Экрономикалық теорияның  негiзгi қызметтерi:}

• ^{танымдық қызметi- экономикалық теорияның  қоғамның экономикасын  оқып үйретедi, түсiндiредi.}
• ^{тәжiрибелiк қызметi- шаруашылықты  ұтымды жүргiзудiң  нақты тәсiлдерi мен негiздерiн жасайды, мемлекеттiң тиiмдi саясатын  ғылыми тұрғыдан негiздейдi.}
• ^{теориялық –әдiстемелiк қызметi- экономикалық  ғылымдардың  жүйесiнiң  теориялық және  әдiстемелiк  негiзi болып табылады.}

^{Экономикалық зерттеудiң тәсiлдерi:}

• ^{ғылыми абстракция – әртұрлi  дерексiз пайымдаулар (мысалы: баға, ақша тс.с.).}
• ^{талдау және синтез- экономикалық құбылыстарды бөлiп зерттеу}
• ^{тарихи және логикалық- бұл тәсiл экономикалық процестердi  тарихи жүйелiкпен, бiрақ артық бөлiктерге  көңiл бөлмей жалпы зерттейдi [3].}

^{Экономикалық теория, ғылым ретiнде қоғам мен ұлттың алдында тұрған маңызды пробелмаларға жауап беруi керек. Мәселен, халық санының өсу проблемалары, олардың өсу қарқыны және оның қандай факторларға байланысты екенiн.}

 

^{1.3. Экономика  ілімдерінің қалыптасу  ерекшелiктерi “Экономия” деген ұғымды   тұңғыш рет  қолдаған ежелгi заман оқмыстылары Ксенафонт пен  Аристотель едi. Бұл ұғымның аудармасы “үй шаруашылығын жүргiзу”.}

^{“Экономия” ұғымы  ұзаққа созылған тарихи кезеңдерде  “үйшiлiк” байлықты қалай  ұлғайтуға болады деген iзденiстердi  шоғырландырды. Сөйтiп, ол бiртiндеп бiрнеше мағынаға ие бола бастады. Мәселен, шаруашлықты жүргiзу, еңбектi ұтымды  пайдалану т.с.с. үнемдеу тәсiлдерi де  осы ұғымды қамтитын  дәрежеге жеттi.}

^{Феодалдық қоғамның ыдырауынан кейiнгi  орталықтандырылған мемлекет құрылысы  кезiнде тек жеке  шаруашылықты ұйымдастыру емес, сонымен бiрге , жалпы халықтық, мемлекеттiк шаруышылықты да ұйымдастыру  мәселелерiн алға тартты. Осыған байланысты “экономия” ұғымымен  қатар, “саяси экономия” ұғымы да қолдана бастады.  Бұл ұғымды  тұңғыш рет  француз А. Манкретьен (1576—1621жж.) енгiзген болатын (Трактат политической экономии- атты еңбегiнде) [4].}

^{“Саяси  экономия”  теринi “политея”- қоғамдық құрылыс, “ойкос”- үй шаруашылығы және  “номос”- заң деген ежелден грек сөздерiнiң қосылуы нәтижесiнде қалыптасқан.}

^{Жалпы экономикалық ой пiкiрлер ерте кезден –ақ қалыптасқан, бiрақ оны теориялық ғылыми тұрғыдан негiздеу   тек капитализмге өту кезiнде  ғана басталды. Бұл теория-меркантилизм деп аталды.}

^{Ол  орта ғасырдың аяқ шенiнде: феодализмнiң ыдырап- капитализмнiң, натуралды шаруашылықтың ыдырап- ақша-тауар қатынастарының пайда болу кезеңiнде, сауда және сауда капитализмнiң тез өсу кезеңiнде  пайда болды.}

^{Ерте  меркантилизм (15-16 ғғ.) негiзiнде “ақша тепе теңдiгi” теориясы жатқандықтан монетризм деген ат алды.  Осы теорияға сәйкес елде  ақша санын көбейту үшiн  мынадай әкiмшiлiк шараларын жүзеге асыруды ұсынады:}

• ^{елден сыртқа ақша  шығаруға тиым салу;}
• ^{импорттың көлемiне шек қою (ақша үнемдеу үшiн);}
• ^{тауар енгiзу үшiн қымбат шекаралық салық енгiзу;}
• ^{алтын өндiрудi күшейту және т.б.}