Қазақстан Республикасының жоғарғы мектебіндегі инновациялық процестері: теориясы мен практикасы

5. Білім берудің Қазақстандық  жүйесі, басқа барлық жүйелер тәрізді әлемдік білім беру кеңістігіне интеграцияланып, келесі талаптарға сай болуы тиіс:

- білім беру жүйесінің тұтастығы, білім берудің мазмұны мен сапасына қойылатын мемлекеттік талаптардың бірегейлігі;

- білім берудің ыңғайлылығы мен көп деңгейлілігі;

- білім беру мазмұнынының жаңалануы мен диверсификациясы;

- білім беру жүйесінің компьютерленуі мен білім алушылардың білімін тексерудің объктивті формаларын енгізу;

- шет тілдерін оқу;

- меншік түрлерінің және оқу орындарын қаржыландыру көздерінің көп түрлілігі;

- шет елдік жетекші жоғары білім беру мекемелерімен тұрақты түрде қызмет ету.

6. Халықаралық қоян-қолтық қызмет ету кеңес дәуірінен кейінгі кеңістіктегі білім беруді жетілдіруге жағымды жағдай жасайтын маңызды фактор болып табылады.  Білім беру мен ғылыми зерттеулер саласындағы алмасу елдер арасындағы өзара түсіністіктің өзіндік көпірі болып табылады. Бүгіндері бұл өте маңызды болмақ, өйткені Қазақстан, ғылымы биік дамыған мемлекет болғандықтан, қазіргі кезде білім берудің және оқытудың жаңа бағдарламаларын жасау саласында көмекке және қолдауға зәру, атап айтсақ: бизнес саласы, менеджмент, экономика, үкіметтік саясат, журналистика, бұқаралық ақпарат құралдары сияқты мәдениеттің және әлеуметтің даму аспектілері.

7. Білім беру жүйесінің ауқымды тенденциялардың мықтап әсер етуіне Интернет көп көмегін тигізуде. Бірқатар шет елдік ғалымдар Интернетті маңыздылығы бойынша және жаңа ақпараттық технологияларды өндірістік революция зардаптарымен, энергияның жаңа түрімен, электр түрін ойлап табумен салыстыруда. Интернет-білім беру- білім берудің коммуникативті және интерактивті құралы, сондай-ақ білім берудің жаңа өнімдерін нарыққа шығару. Іс жүзінде бұл білім берудің заманауи жүйесінің инфрақұрылымы.

8. Білім берудің жүргізілген  сараптамасы негізінде, оның дамуында ең алдымен келесі бағыттар болуы керегі туралы қорытынды жасалды:

- білім беру жүйесінің жинақталған әлуетін сақтап қалу;

- Қазақстан Республикасының білім берудің бүкіләлемдік жүйесіне интеграциялануы;

- білім беру жүйесінің еңбек нарығындағы өзгерістерге қарай балансты түрде дамуы;

- ақпараттық білім берудің жаңа технологияларының құралдарын  қолдану;

- білім берудің ыңғайлы үлгісін жасау.

9. Елде сәйкес ғылыми және білім беру базасын құрмай сапалы жаңа технологиялық деңгейге өту мүмкін емес. Жаһандану процесімен, ондаған жылдар шамасында қоғамның элитасының ұдайы өндіріс процесін қамтамасыз еткен ұлттық мектептердің дәстүрлері мен ерекшеліктерін сақтай отырып біріктіру - бұл Қазақстан үшін күрделі мәселе. Қазақстанда білім беру реформасын жүргізудің алғы шарттары біржақты емес бағаланады. Бір жағынан, білім беру әдістемесі мен оқытушы кадрларды даярлау деңгейі тұрғысынан бұрыңғы кеңестік мектептің базалық негіздері сақталған. Оның өзінің артықшылықтары мен кемшіліктері бар. Қазақстан ел сыртына немесе қоғамдық өндірістің басқа сферасына ғылымда және білімдегі талантты кадрлардың «ағып кету» кезеңінен сүрінбей өтті. Бірақ, оқытушы кадрлардың «алтын қоры» баяғыдай көп емес, соған байланысты кеңестік іргелі білімнің жағымды жақтарын «Болондық процесте» бекітілген білім алудың жаңа технологиясын шығармашылық негізде біріктіруге қабілетті жоғарғы мектептің жоғары маманданған оқытушыларын даярлау мәселесінің өзектілігі арта түседі.

ДИССЕРТАЦИЯ ТАҚЫРЫБЫ БОЙЫНША ЖАРИЯЛАНҒАН ЖҰМЫСТАР ТІЗІМІ

1 Инновационный потенциал: современные подходы к содержанию категории // КазЭУ хабаршысы - 2008 ж. №6. 25-28 б.п.

2 Инновациялық үрдістер: өткенге және қазіргіге ой толғау- болашаққа көзқарас. // КазЭУ хабаршысы -2007ж. №5.141-145 б.п.

3 Инновационные аспекты реализации стратегии развития экономики  // КазЭУ хабаршысы - 2009ж. №1

4 Теория и практика рыночных отношений в Республике Казахстан (регистрационный номер – 0101 РК 00665), под ред. Макаренко Н. А. (общий объем 9 п.л.).2007,Усть-Каменогорск  Глава.8.§§1-3, 273-296с.с

5 Феномен инновации в концепциях зарубежных и отечественных ученых. //Сборник материалов IV Международной НПК «Актуальные проблемы современных наук» г. Przemysl, Польша, 16-31 июня 2008 года.16-18 б.п.

6 Инновация как экономическая категория и ее классификация //«Жаңартпашылық экономика үшін мамандарды дайындаудағы ЖОО-ның ролі. Білім, ғылым және өнеркәсіп интеграциясы» Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясының материалдары, Өскемен, ШҚМТУ, 2006.131-135 б.п.

7 Теория инновации: аналитический обзор современных концепций и категорий //«Инновациялық экономиканы құрудағы университеттердің ролі» Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясының материалдары, Өскемен, ШҚМТУ, 2008. 115-119 б.п.

Резюме

Кунафина Гульжан Тохтаргазыновна

Инновационные процессы в высшей школе РК: теория и практика

на автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата экономических наук по специальности

08.00.01.- Экономическая теория

Объектом исследования является Высшая школа Республики Казахстан.

Предметом исследования является совокупность экономических отношений инновационного обеспечения высшей школы РК.

Целью диссертационной работы является комплексное изучение и оценка инновационного обеспечения высшей школы, и на этой основе -разработка- научно- практических рекомендаций по корректировке инновационной политики в отрасли с учетом складывающейся социально-экономической ситуации в РК.

Основные задачи вытекающие из цели исследования:

- критически рассмотреть взгляды ученых экономистов на категорию «инновации», проанализировать ее сущность, формы проявления, роль и место в системе высшего образования;

- разработать и представить классификацию инноватики;

- дать оценку использования инновационных технологий в образовательном процессе РК;

- дать анализ внедрения инновационных технологий в микроуровневом измерении;

- проанализировать международную практику создания инновационных вузов в контексте ее заимствования Казахстаном;

- представить рекомендации по оптимизации форм и методов инноватики в высшей школе.

Методологическая, теоретическая и информационная основа работы. В диссертационном исследовании широко использовались труды ведущих зарубежных и казахстанских экономистов, раскрывающие закономерности развития рыночной экономики, инновационные аспекты экономической политики государства, проблемы инновационного обеспечения высшей школы в условиях глобализации мировой экономики. В качестве методической основы использованы Законы Республики Казахстан, Указы Президента Республики Казахстан, постановления Правительства Республики Казахстан, официальные программные документы по вопросам инновационного регулирования.

Информационной базой исследования явились данные Агентства Республики Казахстан по статистике, фактические материалы Министерства образования и науки, Национальной Академии наук, периодических изданий. При написании диссертационной работы использовались методы экономико-статистического, сравнительного анализа, экспертных оценок и др.

Научная новизна исследования и полученных результатов заключается в решении актуальной проблемы- разработке теоретических и практических рекомендаций по стимулированию перехода системы высшего образования Казахстана на инновационый путь развития.

Основные положения, выносимые на защиту.

- авторская трактовка категории «инновации» и ее показателей в высшей школе;

- взаимосвязь категорий «инновационная деятельность» и «инновационный процесс», а также парность категорий «инновации» и «конкурентоспособность».

- принципы выбора и использования инновационных технологий в образовательном процессе, предложена авторская трактовка приемов и способов применения активных и интерактивных методов обучения, основных форм проведения занятий;

- оценка развития системы образования РК в период реформ

- научно-практические рекомендации по усилению интеграции образования, науки, производства и трансформации университетов в инновационные университеты с использованием зарубежного опыта

Практическая значимость работы заключается в том, что основные выводы и предложения полученные в ходе исследования могут быть использованы  в дальнейшем при совершенствовании высшего образования, внедрены в учебно-научно- образовательный процесс вузов РК, а также могут быть использованы при формировании государственной политики в области инновационных процессов в экономике страны, в частности в высшей школе. Материалы работы могут быть использованы в преподавании курсов экономической теории, теории управления и инновационного менеджмента.

Апробация работы. Результаты и научные положения, полученные  в диссертационной работе, докладывались автором и получили одобрение на международных научно-практических конференциях. Результаты диссертационного исследования апробированы путем внедрения в учебный процесс ВКГТУ им.Д.Серикбаева при чтении курсов «Государственное регулирование экономики», «Экономической теории», результаты исследования работы внедрены в практическую деятельность  ТОО РНТП «Алтай» г.Усть-Каменогорска.

Resume

Kunafina Gulzhan Tokhtargazynovna

Innovational processes in high school of RK: theory and practice

On conferring scientific degree of a candidate of economic sciences on specialty 08.00.01.- Economic theory

The object of research is High school of the republic of Kazakhstan.

The subject of the research is complex of economic relations of innovational provision of a high school of Kazakhstan republic.

The purpose of the dissertation work is complex study and appraisal of innovational provision of a high school, and on this base to elaborate scientific- practical recommendations on correction of innovational policy in the sphere taking into account current social- economic situation in RK.

The following tasks arise according to the aim of the research:

- to consider critically view points of scientists- economists on “innovation” category, to analyze its essence, forms of manifesting., the role and place in the system of high education;

- to elaborate and present classification of innovation;

- to evaluate usage of innovation technology in educational process of RK;

- to analyze inculcation of innovation technology in micro level dimension;

- to analyze  international practice of creation innovational high educational establishments in context of its adoption by Kazakhstan;

- to offer recommendations on optimization forms and methods of innovation in high school.

Methodological, theoretical and informational base of the research.

Works of  leading foreign and Kazakhstan economists, revealing regularities of development market economy, innovational aspects of economic policy of  the government, the problems of  innovational provision of  high school in conditions of globalization of  world economy have been used. As methodical base Laws of Kazakhstan Republic, Ukase of Kazakhstan President, regulations of Kazakhstan Republic Government, official programmed on matters of innovational regulation were used.

Informational base of the research were data of Statistic Agency of Kazakhstan Republic, factual materials of the Ministry of Education and Science, National Science Academy, periodicals. While writing the dissertation work methods of economic- statistical, comparative analysis, evaluation of experts have also been used.

The scientific novelty of the research and received results are in solution of urgent problems, in elaboration theoretic and practical recommendations on encouraging transition of the system of high education of Kazakhstan to innovational way of development.

The main regulations submitted for defense:

- author’s interpretation of the category “innovation” and its functions, proceeding from the character of its influence on the processes of social development;

- peculiarities of development of innovation processes in Kazakhstan economy, stipulated by influence of endogen and exogenous factors;

- author’s appraisal of using innovational technology in educational process of RK;

- complex analysis of development innovational system in micro level dimensions emphasizing “tight spots” and disproportions, which hinder innovational development of high educational establishment;

- authors interpretation of innovation strategy of domestic high educational establishments depending on the level of technological development.

Practical importance is that, the main conclusions and suggestions received in the process of research can be used further in improving high education, can be introduced into scientific- educational process of high educational establishments of Kazakhstan Republic, and also can be exploited in forming state policy in the sphere of innovation processes in economy of the country, particularly in high school. The materials can be used in delivering lectures on economic theory, theory of management and innovation management.

Approbation of research results. The main regulations and conclusions of the dissertation work have been reported by the author at international scientific- practical conferences. The results of dissertation research were approbated by introducing in educational process of EKSTU after D.Serikbayeva in delivering courses “State regulation of economy”, “Economic theory”, results of the research were inculcated in practical activity of “Altai” Ltd Ust-Kamenogorsk city.

3