Валюталык багам

Валюталық саясаттың басты  бағыттары мен формалары елдердің валюталық-экономикалық жағдайына, әлемдік  шаруашылықтың эволюцияларына, әлемдік  аренадағы күштердің орналасуына  байланысты анықталады.

Заңды түрде валюталық  саясат валюталық заңдылықтар, яғни елдегі және одан тысқары жерлердегі Валюталық бағалылармен байланысты операциялардың жасалу тәртібін реттейтін  құқықтың нормалар жиынтығымен, сондай-ақ  екі жақты көп жақты Валюталық  проблемалар бойынша мемлекеттер  арасында жасалатын келісімшарттарға сүйенеді. Валюталық саясатты іске асырудың басты бір құралы валюталық  реттеу болып табылады.

Валюталық саясат өзінің мақсаттарына және формаларына байланысты екіге  бөлінеді:

- құрылымдық валюталық саясат; 

- ағымдық валюталық саясат. 

Құрылымдық валюталық  саясат — дүниежүзілік валюталық  жүйедегі құрылымдық өзгерістерді жүзеге асыруға бағытталатын ұзақ мерзімді шаралар жиынтығы.

Ол валюталық саясат реформа  формасында іске асырылады. Құрылымдық валюталық саясат ағымдық валюталық  саясатқа әсер етеді.

Ағымдық валюталық саясат — валюталық бағамды, валюталық  операцияларды, валюталық нарық  пен алтын нарығының қызметтерін  күнделікті оперативті түрде реттеуге бағытталған қысқа мерзімді шаралар.

Валюталық шектеу – резиденттермен бейрезиденттердің валюталар және басқа валюталық құндылықтармен жасалатын операцияларына заңды түрде  немесе әкімшілік түрде тыйым салу немесе шектеуі.

Валюталық шектеу валюталық  бақылаудың құрамдас бөлігі болып табылады. Валюталық шектеу валюталық заңдылықтарымен  бекітіледі.

Валюталық шектеудін мақсаттары мынадай:

-  төлем балансын теңестіру;

-  валюталық бағамды  қолдау;

- ағымдағы және стратегиялық  міндеттерді шешу үшін мемлекеттің  қолында валюталық бағалылықтардың  шоғырлануы.

Валюталық шектеу мынадай  қағидаларға сүйенеді:

- Валюталық  операциялардың  орталық  және   өкілетті (девиздік) банктерде орталықтандырылуы;

- Валюталық операция жасау  үшін рұқсат қағазының (лицензия) берілуі;

-    Валюталық шоттарды  толық немесе жартылай жабу;

-    Валюталардың  қайтарымдылығын шектеу.

В-Қ НАРЫҚ Валюталық нарық — бұл шетел валюталары мен шетел валютасындағы бағалы қағаздарды сату және сатып алу операциялары жүзеге асырылатын арнайы орталық. Басқаша айтқанда валюталық нарықтар – сұраныс пен ұсыныс негізінде ондағы айналатын валюталарға сауда – саттық жүргізетін ресми орталық. 

Қазіргі валюталық нарықтарда мынадай ағымдарды бөліп қарауға  болады:

- шаруашылық байланыстардың интернационалдануы негізінде валюталық нарықтардың интернационалдануының күшейуі;

- байланыстың жаңа жүйелерін пайдалану;

- әлемнің барлық бөліктеріне тәулік ішінде үздіксіз операция жасау;

- банктердің корреспонденттік шоттары бойынша жазбаша түрде негізделетін валюталық операцияларды жүргізу техникасын біртұтастандыру;

Валюталық операциялардың көлеміне,  сипатына және пайдаланатын валюта тобына қарай қазіргі валюталық нарықтар халықаралық,  ұлттық және аймақтық болып бөлінеді.

Халықаралық валюталық нарықтар – ірі дүниежүзілік қаржы орталықтарында шоғырланған. Олар Лондандағы, Нью –  Иорктағы, Токиодағы, Гонконгтағы валюталық  нарықтарды айтуға болады. Бұл нарықтарды халықаралық төлем айналымында  кеңінен қолданылатын валютамен  операциялар жүзеге асырылады.

Аймақтық валюталық нарықтар – белгілі бір конвертирленетін валюталармен операциялар жүзеге асырылады. Оған Сингапур доллары, Сауд риалы, Кувейт динары жатады.

Ұлттық валюталық нарықтар -  ережеге сәйкес халықаралық  операцияларды жүргізуге маманданбаған, өз клиенттеріне валюта бойынша қызмет көрсететін сол елдің аумағындағы  орналасқан банктердің жүзеге асыратын операцияларының жиыны. Валюталық нарық белгілеріне қарай мынадай түрде жіктеледі:

1) Орналасу аумағына қарай  :

• халықаралық,

• ішкі

• аумақтық.

2) Валюталық шектеуге қатысты:    

• еркін нарық;           

• еркін емес.

Валюталық шектеу қойылған валюталық нарықты — еркін  емес нарық деп, ал валюталық шектеу қойылмаған жағдайда оларды еркін валюталық  нарық деп атауға болады.

3) Валюталық бағамның қолданылу түріне қарай:      

• бір ғана режимді; қос режимді.