Патронат ұғымы

 

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ  БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ҚАЗАҚ ГУМАНИТАРЛЫҚ-ЗАҢ  УНИВЕРСИТЕТІ

Ұлттық құқық  жоғары мектебі

АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҚ  КАФЕДРАСЫ

 

 

 

 

 

 КУРСТЫҚ  ЖҰМЫС

 

Тақырыбы: «Патронат: ұғымы, субъетілері, негізі»

Пәні: «ҚР және ШЕ азаматтық  құқығы »

 

 

 

 

 

                                  Орындаған:  Ильясова Ғ.Н.

                                                                                               2- курс студенті

                                                                                                МП(к)-201 тобы

 

                                                               

                                                                 Ғылыми жетекші:  аға оқытушы

                                                                      Қойшыбекова Гүлнұр Керейқызы

                                                                          Курстық жұмысты тапсыру уақыты:

                                қорғау күні:

                                                                                                       бағасы:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Жоспар:

Кіріспе..........................................................................................................3

1. Бала асырап алу. Қорғаншылық пен қамқоршылық.
1. Қорғаншылық пен қамқоршылық ұғымы.
2. Ата-аналардың қамқорлығынсыз қалған балаларды орналастыру.
3. Қорғаншылардың және қамқоршылыққа алғандардың құқықтық жағдайы.
2. Патронат .
1. Патронат ұғымы
2. Патронат негізі және субъектілері.
3. Патронат туралы ережелер. Жалпы ережелер.
4. Баланы патронат тәрбиешіге беру құқығы.
3. Қорытынды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе

Қазіргі таңда «патронат» жетім баланы  отбасына орналастырудың жаңа нысаны болып келеді. Мұндай орналастырудың түрінде заңды өкілдік тәрбиелеушіге толығымен берілмей, баланың құқықтарын қорғау туралы құқықтары мен міндеттері тәрбиелеуші мен қамқоршылық органының арасында бөлінеді.

Патронаттық тәрбиелеу - ол тәрбиешінің ата-ана ретіндегі балаға махаббатын ғана білдірмейді ол қосымша баламен кәсіпкерлік жұмысты қажет етеді. Сонымен, патронат тәрбиешінің атқаратын ең маңызды екі міндеті бар: бір жағынан ата-ана ретінде, екінші жағынан шартқа тұрған кәсіпкер ретінде.

Патронатты тәрбие балалардың құрылымы бойынша мамандандырылған қызметтерде ғана болады. Дәлірек  айтқанда патронат тәрбиешілері келісімшартқа  отыратын қамқоршылық органдарының уәкіл ұйымдары арасында.  
Келiсiм шартта отбасы мен мекеменың құқығы мен міндеті көрсетіледі. Мұндай келiсiм шарттың бар болуы баланың жанұядағы белгілі бір уақыт ішінде тәрбиелену үдерісін кәсiби бақылап отыру үшiн заңды негiз болып табылады. Бала асыраушы отбасы да, бала да заңды, әлеуметтік, психологиялық және өзге де көмектермен кепілдеме ретінде міндетті түрде қаматамасыз етілуі тиіс.

Қазіргі таңда аймақтар тізбегінде қамқорлық және қамқоршылық органдарының уәкіл мекемелері сияқты тәжірибеге негізделген алаңдар жасалған. Мұндай мекемелердің барлығы қамқоршылық  органдары қолданатын әдеттегі формальды  іс-әрекеттерден едәуір айырмашылық  жасайтын патронат тәрбиеші болуға арнайы кандидаттар дайындығын өткізеді, баланы отбасының тәрбиесіне жібергеннен кейін керекті көмекпен қамтамасыздандырады, осы арқылы жетістіктің және балаларды патронат отбасыларына орналастырудың тұрақтылығының пайызын өсіреді.  
Патронат тәрбиесі дегеніміз – баланы отбасымен қамтамасыз етудің жаңа формасы. Ол баланы отбасымен қамтамасыз ету қызметі мен патронат тәрбиешінің арасында болатын құқықтар мен міндеттемелерлің негізінде жасалады

Курстық жұмыстың өзектілігі -  елімізде балалықтың базарын сезінбей, шын қуанып күле алмайтын, ата-анасына еркелей алмайтын сәбилер мәселесін шешу. Бала- еліміздің болашақ азаматы. Еліміз жаңа деңгейге көтерілу үшін оның дамуына үлесін қосатын тұлғалар көп болуы қажет. Ондай тұлғаларды өсіру үшін балаларды жастайынан адамгершілікке, патриоттық сезімге, қоршаған ортаға деген сүйіспеншілікке үйретіп тәрбиелеу керек. Бұл мәселені шешу жолдарының қазіргі таңдағы жаңашыл нысаны, толығымен шешімі «патронат тәрбиеші» болу. Бұл шешім баланы толығымен асырап алуға мүмкіндігі жоқ, алайда белгілі бір уақытқа дейін бала тәрбилеуге шын ниеті бар ата-аналарға да ыңғайлы.

Курстық жұмыстың мақсыты- «патронат» ұғымын азаматтық құықтың бір институты ретінде зерттеп, тақырыптың негізін ашу.

Курстық жұмыстың міндеті –тақырыпты толығымен қамтып, курстық жұмыстың мақсатын іске асыру.

Курстық жұмыстың құрылымы- кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытындыдан құралған. Жалпы ..... бет.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.Бала асырап алу. Қорғаншылық пен қамқоршылық.

 

 

1. Қорғаншылық және қамқоршылық ұғымы.

Қорғаншылық  және қамқоршылық  әрекетке қабілетсіз немесе әрекетке  қабілеті шектеулі кәмелетке толған адамдардың мүліктік  және жеке мүліктік емес құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау үшін де белгіленеді.

Қорғаншылық 14 жасқа толмаған, сонымен бірге психикалық аурудың салдарынан немесе ақыл-есінің кемдігінен сот шешімімен әрекетке қабілетсіз деп танылған балаларға, ал қамқоршылық 14 жастан 18 жасқа толмаған  балаларға спирттік ішімдіктерге немесе есірткі заттарға салынуы салдарынан соттың шешімімен әрекет қабілеттілігі шектеулі деп тануы салдарынан соттың шешімімен әрекет қабілеттілігі шектеулі деп танылған адамдарға белгіленеді.

Қоғаншы және қамқоршы органдар ретінде жергілікті  атқарушы органдар болып табылады.

Аудандық және қалалық  атқарушы органдар қорғаншылық пен  қамқоршылық бойынша  өз функцияларын құзіретті білім беру, халықты  әлеуметтік қорғау  және емдеу, кенттік, селолық, ауылдық атқарушы органдар арқылы дербес жүзееге асырады.

Аталмыш органдар баланың  және оны тәрбиелеуге үміткер  адамның тұрмыс жағдайларына зерттеу  жүргізуге  және зерттеу актісін  сотқа табыс етуге міндетті.

Қорғаншылықты тағайындау қорғаншылық  және қамқоршылық органдарымен жүзеге асырылады. Қорғаншылық функцияларын азаматтар, тәрбиелік, емдеу, білім  беру және басқа да балалар мекемелерімен, сонымен бірге қорғаншы және қамқоршы  органдар жүзеге асыра алады.

Қорғаншы мен қамқоршы ретінде кәмелетке толған адамдар  бола алады. Ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балалар туралы мәліметтер бар мекемелердің лауазымды адамдарды және өзге де азаматтар олар туралы қорғаншы және қамқоршы органдарға  балалардың  нақты тұрған жерін хабарлауға міндетті.

Ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балаларды орналастыруды қорғаншы мен қамқоршы органдардан басқа заңды және жеке тұлғалар жүзеге асыра алмайды. [1;69 бет]

Қорғаншы және қамқоршы орган  осындай мәліметтер алған күннен бастап үш күн ішінде баланың тұрмыс жағдайына зерттеу жүргізуге және ата-аналарының немесе оның туыстарының  қамөорлығы жоқ екендігі фактісі анықталған кезде баланы орналастыру туралы мәселе шешілгенге дейін оның құқықтары мен мүдделерін  қорғауды  қамтамасыз етуге  міндетті. 

Ата-аналарының қамқорлығынсыз  қалған балалар тұратын тәрбие , емдеу және басқа да мекемелердің басшылары, баланы отбасы тәрбиесіне беру мүмкін екендігі болған күннен бастап жеті күн ішінде бұл  туралы осы мекеменің  тұрған жері бойынша  қорғаншы және қамқоршы органдарына хабарлауы міндетті.

Егерде баланы отбасына тәрбиелеуге  беруге мүмкіндігі болмаған кезде орталықтандырылған есепке алу үшін және кейіннен баланы Қазақстан Республикасы аумағында  тұрақты тұратын Қазақстан Республикасы азаматының отбасына тәрбиелеуге орналастыруға  бөліністің білім беру басқармасының  органына жібереді.

Балаларды орталықтандырған есепке алуды ұйымдастыру тәртібін Қазақствн Республикасы Үкіметі  белгілейді.

Ата-аналарының  қамқорлығынсыз қалған балалар асырап алынып, отбасында тәрбиеленуге, қорғаншылыққа немесе патронат шарты бойынша, ал мұндай мүмкіндік болмаған кезде , жетім балаларға немесе ата-аналарының  қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған барлық үлгідегі мекемелерге берілуі тиіс.

Баланың мүддесіне сай  оны орналастыру кезінде оның этникалық шығу тегі, белгілі бір  дінге және мәдениетке жататындығы , ана тілі , тәрбие мен білім берудегі сабақтастықты қамтамасыз ету мүмкіндігі ескерілуі мүмкін .

Ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балаларды тәрбиелеуге орналастырылғанға дейін балаларға қорғаншылық міндеттерін атқару қорғаншы және қамқоршы органдарға уақытша жүктеледі.

Қорғаншы мен қамқоршының  келісімімен олар тағайындалады. Осындай  тағайындалуда баланың келісімі ескеріледі.  Ата-аналардың келісімімен  олардың қайтып келуіне дейінгі  белгілі бір мерзімге қорғаншылық тағайындалады.

Қорғаншы мен қамқоршылар  міндетті түрде баламен бірге  тұруы қажет. Бұл ереже 16 жасқа толған балалар үшін қолданылмауы мүмкін. Қорғаншы мен қамқоршы органдар балаға бөлек тұруға  рұқсат береді. Қамқоршының және кәмелетке томаған баланың бөлек тұруы соңғысының тәрбиелеу процесіне қатты әсер бермеуі тиіс.  Қамқоршылар тиісті органдардың келісімімен балаларды балалар мекемесіне орналастырулары мүмкін.

Қорғаншы мен қамқоршы ретінде бола алмайтын тұлғалар :

• Сот әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеттігі шектеулі деп таныған адамдар;
• Сот бойынша ата-ана құқықтарынан айырылған немесе ата-ана құқықтарын сот шектеген адамдар;
• Өзіне заңмен жүктелген міндеттерді тиісінше орындамағыны үшін қорғаншылық міндеттерден шектелген адамдар;
• Соттың шешімімен бала асырап алудың күші жойылған адамдар.

 

1.2.Ата-аналардың қамқорлығынсыз қалған балаларды орналастыру.

 

 

  Балаларды патронаттық тәрбиешiлерге тәрбиелеуге беру.   
  Қорғаншы және қамқоршы органдар баланы патронаттық тәрбиешiлерге тәрбиелеуге беру кезiнде оның этникалық шыққан тегiн, белгілi бiр дiнге және мәдениетке қатысын, ана тiлiн ескере отырып, баланың мүддесiн басшылыққа алады.  
      Баланы (балаларды) шарт бойынша патронаттық тәрбиешiлерге беру үшiн алдын ала таңдауды қорғаншы және қамқоршы органмен келiсiм бойынша баланы (балаларды) отбасына қабылдауға тiлек бiлдiрген адамдар жүзеге асырады.  
      Ағайындыларды, олардың мүдделерiне жауап беретiн жағдайларды қоспағанда, ажыратуға жол берілмейдi.  
      

 Баланы (балаларды) патронаттық тәрбиешiлерге беру оның пiкiрi ескерiле отырып, ал он жасқа толған баланы (балаларды) беру - тек оның келiсiмiмен жүзеге асырылады.  
      Патронаттық тәрбиешiлердiң қамқорлығына ата-анасының қамқорлығынан айрылған және жеке адамдардың қорғаншылығында (қамқорлығында) емес балалар алынады.  
      

 Патронаттық тәрбиешiлерге қорғаншылыққа және қамқорлыққа берiлген әрбiр балаға мекеменiң әкiмшілiгi немесе бiлiм бөлiмдерi мынадай құжаттарды:  
      

1) тууы туралы куәлiгiн;  
      

2) денсаулық жағдайы туралы  дәрiгерлiк анықтама мен баланың даму тарихының көшiрмесiн;  
      

3) бiлiмi туралы құжатты;  
      

4) ата-анасы туралы құжаттарды (қайтыс болуы туралы куәлiк, сот үкiмi немесе шешiмi, ата-анасының науқасы немесе iздестiрiлуi туралы анықтама және баланың ата-анасының қамқорлығынан айрылғандығын растайтын басқа да құжаттар);  
      

5) зейнетақы алатын балаларға зейнетақылық кiтапшаны, соттың алимент өндiрiп алу жөнiндегi шешiмiнiң көшiрмесiн;  
      

6) аға-iнiлерi, апа-сiңлiлерi және олардың тұратын жерлерi туралы анықтаманы ұсынады.  
      Патронаттық тәрбиешiлерге берiлген бала (балалар) алиментке, зейнетақыға, жәрдемақыға және басқа да әлеуметтiк төлемдерге құқығын, сондай-ақ тұрғын үй-жайға меншiк құқығын немесе тұрғын үй-жайды пайдалану құқығын сақтайды. Тұрғын үй-жайы болмаған жағдайда тұрғын үй заңдарына сәйкес оған тұрғын үй-жай берiлуге құқығы болады. 
   Патронаттық тәрбиешiлерге берiлген бала (балалар) "Неке және отбасы туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес өзге де құқықтарға ие болады. [2]

Қорғаншылық - 14жасқа толмаған балаларға, сондай-ақ психикалық аурудың салдарынан немесе ақыл есінің кемдегінен  сот әрекетке қабілетсіз  деп таныған адамдарға белгіленеді.  Қамқоршылық -14 тен 18жасқа дейінгі кәмелетке толағандарға, сондай-ақ спирттік ішімдіктерге немесе есірткі заттарға салынуы салдарынан сот әрекетке қабілеттілігі шектеулі деп танылған  адамдарға белгіленеді. Жергілікті атқарушы органдар қорғаншы және қамқоршы органдар болып табылады. [3; 32 бет]