Жумыссыздык

     Болғанша, бiздер жай ғана түсiне алмаймыз, жұмыссыздық  деген не, және мәртебеге қатысты  жұмыссыздары мәселенiң оны шығындар туралы ұсынысты алмаюға тудыратын, оны таңдайтыны сол үшiн. 

     1.2 Формалары жұмыссыздық және олардың себебiнiң  

     Себептердiң  пайда болуларына байланысты жұмыссыздықтарды танып бiледi: әрине, және технологиялық  бүркеме фрикциялық, құрылымдық циклдiк, маусымды, күт, институционалдық.

     (Ағымдағы) фрикциялық жұмыссыздық - бұл (бiр жұмыстан басқасына, тұратын жерiнiң өзгерiсi өткел тағы сол сияқтылар) жұмыс орынының адамы ерiктi өзгерiске немесе (жұмысқа түсу әскер, оқу орынның аяқтауынан кейiн тағы сол сияқтылар) тiршiлiк жолдың кезеңдерiнiң ауысымының жанында жанында пайда болатын уақытша жұмыссыздық.

     Фрикциялық  жұмыссыздықтары болмай қалмайтын  және кейбiр өлшемде мүмкiн болып  есептеледi, өйткенi жұмыстардың арасындағы көп қызметкерлер, ерiктi көрсеткен  Сяолар, және еселi жақсы төленетiнiрек төмен төленетiн жұмыстарымен өтедi.

     Демек, бұл ұлттық өнiмнiң сурсов және үлкен  нақты көлемi Трудовоелердiң биiгiрек  табыстар және тиiмдi үлестiрiлуi қайта  бiлдiредi. Психологтер тiптi кемiнде  алты рет өз өмiрiне адамның тiршiлiк  тонустың сақтауы, жұмысқа қабiлеттiлiк және адамгершiлiктi-психологиялық тепе-теңдiгiне жұмыс орыны өзгертуi керек болатынын санайды.

     Термин  фрикциялық нақтылы тербелiстер, тепе-теңдiк  пытывает ИЖ еңбек базары ретiнде  қайталап айтады иә базарға ысқылаймын лезде жетпейдi. Еңбек базарының иiлгiштiгi және сызықтың әрбiр оның қатысушысын таңдаудың бостандығын зывает болғанша фрикциялық жұмыссыздықтың бар болуы болғандықтан өзден, дегенмен бұл нормалы ғана емес, бiрақ оң күй ары қарай мiнез-құлықтар: мүмкiншiлiгi кең әлеуметтiк саясаты iздестiруiн Ниясы жақсы төленетiнiрек немесе үлкен табыс және альноны сияқты қаралатын қызықты жұмыстан астам тұра - мемлекеттiң экономикалық саясат ұзағырақ қалуға бередi.

     Құрылымдық  жұмыссыздық - бұл толық емес жұмыспен қамту, яғни жұмыс, толық емес жұмыс күнi шұғылданды немесе әкiмшiлiктiң ұйғарымы бойынша демалысқа бардыра алды және тағы басқалар.

     Бөлшек  сауданың саласындағы майда кәсiпорындарының жалданбалы қызметкерлер, иелерi және қызметтердiң әйелдiң душарын  жұмыссыздықтарды бұл түрге, дағдарыстардың мерзiмiне және депрес сии әсiресе. Ол бiрақ үлкен дәрежеде адамдар кез келген уақытта кетуге дайын болатын аграрлық секторда айқындалады.

     Санақ олардың қалайдың жұмыссыздары есепке алмайтындығыменнен, аграрлық тығыз  қоныстануы бүркеме болып табылады, өйткенi тек қана майда шаруалары үстiрт қожайындармен болып есептеледi, iс жүзiнде үлкен олардың бөлiгi жұмыссыздармен жатады. Мысал ретiнде осындай жұмыссыздықты келтiретiн, немесе әлдеқашанғы мамандықтардың тән өкiлдерiн немесе өндiрiстiң басқа факторларымен Юталардың өлмелi салалары көрсете жай ғана сығылады құрылымдық жұмыссыздық туралы айта. Мысалы, еңбек капиталмен алмастырыла алады, еңбекке сұраныс нәтижеде құлайды.

     Сонымен бiрге құрылымдық жұмыссыздықтың ұғымына  сол туризм дағдарыстың Стругi қағылез салдарынан пайда бола алатын жұмыссыздықты қосуы керек, бiрақ леялардың отрастың бастан кешiру мәселелерi.

     Мысалы, бұл салалардың Қазақстанындағы  конверсияның нәтижесiнде көп қызметкерлерi жұмыссыздармен құрылым көрсеттi. Қайда  ендi мұндай жұмыссыздығы фрикциялыққа қарағанда адамдар үшiн ауыратынырақ. Тицтар құрылымдық безрабоның пайда болуы көп адамдарға жаңа кәсiптi үйренуге тура келгенiн бiлдiредi.

     Құрылымдық  жұмыссыздық мүмкiн емес құтылу. Мысалы, бұл техникалық өрлеу табандатқан (оған дербес компьюлер, лазер дисктерiнiң өндiрiсi және талшықты оптиктердi жатады) салалар және тiптi жаңа тауарлар, технология әрдайым пайда болатын байланған.

     Жұмысшы күшке сұраныстың құрылымы нәтижеде күштi өзгередi, адамдар керексiз  мамандықтарды бұрынғы санда  көптермен iстерде емес қатарлар жұмыссыз толықтыра . н толып қаладыМысалы, парсы ақшалай компьютерлердiң түбегейлi санының Қазақстанына әкелiм қызмет көрсетуiне бағдарламашылар көп керек болатын үлкен ЭЕМнiң қолдануының бас тартуына келтiрдi.

     Сарының руы артынан компьютерлермен бiргелер машинамен арашашы-бағдарламашысыз қатынасуға мүмкiндiк беретiн программалық продук товтардың жаңа ұрпағы келдi. Жұмысты сақтап немесе алыну үшiнреучиваться пе ескi мектептiң бағдарламашыларына, программиро ванияның жаңа тiлдерi және жаңа программалар пакеттерiмен меңгеруге жедел тура келдi.

     Ортақты фрикциялық және құрылымдық жұмыссыздықтарда кез келген елдiң экономикасындағы каюталардың әлегi жұмыссыздықтың екi бұл түрлерi сөзсiз болғандығында. Ол жұмыссыздықтың фрикциi бұл шамада дәреже әлеуметтiк мiнездейдi - еңбек тұрғынның мүмкiндiктерiнiң мическихы бiреу базарға, құрылымдық жұмыссыздықтың шамасы құрылымдық өзгерiстердiң дәрежесiн мiнездейдi.

     Фрикциялық  және құрылымдық жұмыссыздықтың аралығында бұл және айырмашылық. Бiрiншiден, қиын құрылымдық дағдарыстар уақыттың қысқа аралықтарында жеңгендiгi, құрылымдық жұмыссыздық созылғанырақ сипаты салыстырғанда фрикциялық тасысады.

     Екiншiден, орнықты не құрылымдық жұмыссыздарының  қақтығыс топтардың бiлiм насырға  шабатын құрамы көп елдегi әлеуметтiк-саяси ахуалды щихты шиеленiстiремiн.

     Үшiншiден, егер олар бос еместiк құрылымдық дағдарыс iшiнде табылса егер фрикциялық жұмыссыздарға арналған қайта үйрету - болса олардың меншiктi таңдауының iс болса, онда құрылымдық безработ ныелер сөзсiз қайта оқуларда қажетсiнедi.

     Төртiншiден, құрылымдық жұмыссыздықтың ерiктi фрикциялық жұмыссыздығынан айырмашылыққа  әрдайым тасысады сипат ный мәжбүр еткен.

Құрылымдық  жұмыссыздық негiзiнен атап өту  керек - бұл және жұмыссыздардың осы  дәрежелерi жататын тұлғалар елге негiзiнен, және сол үшiн құбылыс фрикциялық жұмыссыздыққа қарағанда аурулау.

     Циклдiк  жұмыссыздық - бұл басылуды фаза шақырылған экономикалық циклданың жұмыссыздығы. Демек, басылуда өндiрiстiк белсендiлiк  төмендейдi, жеке кәсiпорындарды жабылады, Тицтың безрабосы өседi. Тицтар безрабо нақты және табиғи деңгейлердi айырмашылық және циклдiк жұмыссыздықтың шамасын құрайды.

     Циклдiк  жұмыссыздық - терiс экономикалық құбылыс. Демек, оның бар болуы толық жұмыспен қамту деңгейде жұмыс iстемегенiндеемес, ҰЖТ дости гается емес потенциалдық деңгей экономика көрсетедi.

     Циклдiк  жұмыссыздықтың көрсеткiштерiнде болады тiптi әр түрлi және толқиды тәуелдi бол  басылуды қарқыннан төсе. Ұлы жабығуға Тицтың циклдiк безрабосының АҚШында 25% жеттi.

     Егер  төменде табиғи деңгейдiң жұмыссыздық болса, егер жоғары табиғи деңгейдiң жұмыссыздығы циклдiк жұмыссыздық пайда бола алса, онда мұндай еңбектiң нарық күйi сонда толық жұмыспен қамтумен деп аталады.

     Мысалы, бос еместiк Сверхполная мұндай елдер, кiмдiкi экономикасы үшiн нормалы құбылыспен болып есептеледi соғыс шарттарындағы ерекше шарттарда болады. Еңбек мұндай жағдай осы жағдайда базарға экономикалық себептердiң жоқтығына пайда болады.

     Егер  толық жұмыспен қамту байқалады  кәдiмгi экономикалық шарттарда ұзақ жеткiлiктi, бұл еңбек базары икемсiз болған туралы куәландырады, Ция биiк инфляны экономика. Демек лгзҰмЄй аса толық бос еместiк - қолайсыз экономикалық құбылыс.

     Маусымдық жұмыссыздық - табиғи факторлар артынан  көрiнiп қалады, сылтаумен өз циклдiгi оңай болжайды. Жұмыссыздықтың осы түрi туристтiк кәсiпкерлiк, ауыл шаруашылығы, кейбiр өндiрiстер, құрылыс өнеркәсiбi тән. Маусымдық жұмыссыздықтар жиi фрикциялық жатқызады.

     Күт жұмыссыздық - фабрикалар және зауытемес, өзiнде үй емес жұмыс iстейтiн болып  қосады. Ерекшелiк оларды олар тек қана белгiлi бiр уақытқа шұғылданатын, барлық өңге уақыт безработ нымилар болып табылады. Күт тығыз қоныстануды төменгi жiк жарлы-жақыбайларды құрастырады - можности арба оған қайтып келуге мәңгiлiк айрылған өндiрiс алып тастаған кедейлер.

     Ванна бөлмесi элементтер қарттар, мүгедек және еңбектiң жарымжандары, сонымен бiрге деклассироларды мұнда жатады - ұрылар, жезөкше, қайыршылар, кезбе.

     Институционалдық  жұмыссыздық еңбек базарының  өздiң ұйымы жеткiлiксiз тиiмдi пайда  болады: толық емес, жұмыссыздық жәрдемақысы бос орындар туралы мәлiмет тым көтерген, табыстарға салықтар төмендеткен.

     Бүркемелi жұмыссыздық отандық экономика  тән. Емес, оның мәнi кәсiпорынның экономикалық дағдарыс шақырылған кәсiпорынының  қорларының толық емес қолдануы шарттарындағы  қызметкерлердi жұмыстан шығармайтын, толық емес жұмыс аптасы немесе жұмыс күнi жұмыс уақытының қысқартылған тәртiптерi қайталап көшiретiн, немесе мәжбүр төленбейтiн демалыстарда жiберетiндiгiнде.

     Үстiртi мұндай қызметкерлер жұмыссыздармен мақұлдауға болмайды, дегенмен олар iс жүзiнде осындай болып табылады. Электрондық техника негiзделген халқы аз және елсiз технология енгiзуге қатысты жұмысшы күштердi бос еместiктiң қысқартуын өте жаңа форма технологиялық жұмыссыздық.

     Мысалы, егер дәл қазiр 40 типографиялық жұмыс жоғары мамандықтары сағатқа шамамен 170 мың таңбалары ожаулай алса, онда 10 адамының компъютер технологияларының бұл қабiлеттi уақыттары көмегiмен таңбалар 1 шақты миллионды жинасын, не технологиялық жұмыссыздық нәтижеде 20 есе өседi.

     Сайып келгенде, жұмыссыздық нарықтық экономиканың ерекше белгiсi болып табылады. Ол шектерiндегi ұтымды өсудi тәртiп және экономикалық тұрақтылықтың күйiне жететiн нақтылы шеңберлерде орнатуы керек.

     Табиғи  жұмыссыздықпен фрикциялық және құрылымдық жұмыссыздықтармен сома деп аталады.

     1990-91 жылда, кеңес одақтары ыдырау  уақытында, жұмыссыздық деңгейi ел  бойынша 4, 6% құрады. Әлбеттелер осылай  оның деңгейi бiрнеше жылдарға  елеулi өсiргенiн алды ма?

     Демек, атап өту керек, сонымен бiрге, оның өсуiн 1993 жылға дейiн оның деңгейiнiң сонша маңызды масштабтарын қабылдамады белсендi тұрғынның ағынының табиғи ағымымен жарысайтын. Бiрақ нарыққа өткелдiң уақытын есiмiзге түсiремiз.

     Сонда, тұрақты еңбекақылар, сиқыршы ретiнде  ақшаның рабайсыз құнсыздануының жанында  өзiн қамтамасыз ету және жанұяға таламайтын тиындарда тұрғынның еңбек ақысы айналдырды.

     Адамдар коммерциямен шұғылдана бастады  және, сәйкесiнше табыссыз жұмыстарды қалдырды. Еңбекақыға құралдардың тапшылығын сонымен бiрге кеңесi құрылыс мемлекеттi қамтамасыз еттi.

     Ендi әрбiр кәсiпорын өндiрiске өздiң нарықтық экономиканың барлық мәнiне, ойсырау құтылу үшiн және шығындардың кiшiрейтуi мақсаттарындағын сынап көрдi, өз қызметкерлерiнiң штаты қысқартқыза алды, технологиялық табыстардың деңгейi өйткенi болды ап-аласа.

     Сайып келгенде, көшелерiндегi көрсеттi мыңдаған жұмысты табылғысы келген. Республиканың еңбек базарын 2008 жылда бос емес экономикалардағы санның арқасында тұрақты өсуiн тұрғынның экономикалық белсендiлiгiнiң үлкеюiмен бейнеленедi және жұмыссыздық деңгейiнiң төмендетуi.

     Тұрғынның жұмыссызының саны 641, 3 мың адам және 2007 жылдың салыстырғанда ұқсас мерзiмiмен  құрады жұмыссыздық деңгейi 14, 5 мың  адамға азаййды (2007 жыл-шының төртiншi тоқсанында, 4%) 8, 1% орын алды.

     Республикадағы  халықты жұмыспен қамту бағдарламалары шеңберiнде бос еместiктiң саясатының белсендi шараларын кең қолданылады: қоғамдық жұмыстардың жұмысқа орналастыру, ұйымы, жұмыссыздардың кәсiптiк оқытуы.

Сонымен бiрге, еңбек базарға мәселенiң  Ключевоелерiмен қалуға жалғастырады:

1) тиiмсiз  бос еместiктiң басымдылығы;

2) жұмыс  күшiне сұраныс пен ұсынысты  мамандыққа қатысты - кәсiби құрылымның  сәйкессiздiгi;

3) экономиканың  қажеттiктерiне кадр даярлауды  сәйкессiздiк; 

4) (әйел, жастар, зейнет алдындағы жас  шамасының тұлғасы, жарымжандар)  тұрғынның жеке топтарының жұмысқа орналастыруын күрделiлiк;

5) аймақтық  еңбек базарларының үлкен дифференциациясы;

6) жабығу, жұмыс қолы мол ауылшаруашылық  аудандар, аз қалалардағы жұмыссыздығының  биiк деңгейi;

7) шектi мемлекеттерден жұмысшы күштiң  жасырын құйылуы.

     Үкiметтi бос еместiктiң саласындағы мәселелердiң шешiмдерi үшiн программалардың қатары қабылданған, соның iшiнде 2008-2010 жылдарға әлеуметтiк реформаларды ары қарай қуыстың программасы. Бос еместiктiң шешiм бойынша осы программа ескерiлген мәселелерiнiң шаралары, мүмкiндiк бередi: