Негізгі өндіріс есебі

МАЗМҰНЫ

1 Жеке сақтандыру түрі, салалары, формалары

2 Әлеуметтік сақтандыру мәні және маңызы

3 Автокөлік құралдарын сақтандыру

1 ЖЕКЕ САҚТАНДЫРУ ТҮРІ, САЛАЛАРЫ, ФОРМАЛАРЫ

  Жеке сақтандыру халықтың жағдайын қамтамасызету жөніндегі негізгі қаржылық механизм. Адам өмірін қауып – қатерден сақтандыру жеке сақтандыру негізгі элементті, заты болып табылады. Оған өлім, ауыру (медициналық көмек, еңбекке жарамсыздық, келеңсіз жағжай).

      Өмірді сақтандырудың 3 сақтандырудың 3 сипаттамасы бар:

- әлеументтік мемелекеттік сақтандыру.

- жұмыс орнына байлансты ұйымдық сақтандыру

- тұрғындарды жеке – дара сақтандыру

Ресей аумағында лицензиялық негізде құрылған 3 жеке негіз бар.

1)              өмірді сақтандыру

2)              келеңсіз жағдайдан сақтандыру

3)              медициналық сақтандыру

Жеке сақтандыру классификациясы келесі белгілер мен анықталады.

Тәуелдідік көлемі бойынша:

- өлім немесе ұзақ өмір сүруді сақтандыру

- мүгедек немесе еңбекке жарамсыздықты сақтандыру

- медициналық шығындарды сақтандыру

Түрі бойынша сақтандыру.

- өмірді сақтандыру

- келеңсіз жағдайдан сақтандыру

Келсім – шартқа негізделген адам саны бойынша сақтандыру.

- жеке – дара сақтандыру (сақтандырушы жеке тұлға)

- ұйымдық сақтандыру ( сақтандырушы жеке тұлға топтары)

Сақтандыру мерзімі бойынша

- қысқа мерзімді (1 жылдан артық)

- орта мерзімді (1 – 5 жыл)

- ұзақ мерзімді (6 – 15 жыл)

Сақтандырудың төлем формасы бойынша:

- сақтандырудың суммасын рента рента түрінде төлеу

- сақтандырудың суммасын бір мезгілдік уақыт арасында төлеу.

Сақтандыыру қызығушылығы бойынша:

- бизнес жағынан серіктес

- жұмысбастылықтың өміріндегі жұмыс беруші

- қарыз алушының өміріндегі несие беруші

- бала өміріндегі ата – ана

         Өмірді сақтандыру – сақтандырушының үшінші адамға анықталған ақша сомасын немесе бір мерзімдік өмірінде алмастыру қарастырылады.

        Сақтандырылған тәуекелділік – адам өмірін жалғастырушы – 3 аспкетіден тұрады:

- жас шағында немесе орташа өмір сүру денгейіндегі өлімнің болуы.

- қайтыс болу немесе белгілі уақыт аралығында тірі қалу

- қартайғанша өмір сүрудің болуы

        Өмірді сақтандырудың негізгі принциптері:

1) сақтандыруға қызығушылық. өмірді сақтандыру үшін, сақтандырушының сақтандыру қызығушылығы болу керек, яғни материалдық қызығушылықта компенсацияның потенциялдық мүмкіншілігі.

2) өмірді сақтандыру келсім шарты бойынша математикалық резервтерге арналған дисконт және тұрғыландырудың өлім кестесі қолданлады.

3) сақтандыру келсім шартын сатып алу. Сатып алу сомасы – ол ұзақ мерзімдік өмірді сақтандыру құндылығы.

Өмірлік сақтандырудың шығу себебі және дамуы

1 Отбасын қаражат немесе кіріс мөлшері жоқ болған жағдайда қорғау мүмкіншілігі.

2 Бизнесті немесе кәсіпорынның өмірін жалғастыруын қорғау егер өлім болса: бизнестік серіктес кәсіпорын басшысы тағы басқа.

3 Зайым, сауда , ипотека алудағы кепілдік

Мұрагерлікті қорғау, соның ішінде:

- өмірді сақтандыру полисі есебінде мұрагерлікке салық төлеу.

- мұрагерлік мүлікке жеңілдік берілуі.

1. Өлім шығындарның төлемі.

2. Салықтық кірістердің және жеке сақтандырудың төлеу жәрдемақылары.

Өмірді сақтандыру келесі белгілермен анықталады:

Сақтандыру заты бойынша:

- өлім жағдайындағы сақтандыру

- өмір сүру ұзақтығын сақтандыру

- аралас сақтандыру

Сақтандыру премияларын төлеу реті бойынша:

- бір уақыттық премиямен келісім – шарт

- кезеңдік пемиямен келісім – шарт

Сақтандыру денгейнің кезеңдік әрекеті бойынша:

- өмірлік сақтандыру (бүкіл өмірін сақтандыру)

- белгілі бір уақыт аралығында сақтандыру

Сақтандыру денгейнің түрі бойынша:

- толық құрылған сақтандыру сомасы

- өспелі сақтандыру сомасы

- кемімелі сақтандыру сомасы

- сақтандыру сомасының көтерінкі бағамен берілуі

Сақтандыру төлемінің түрлері бойынша:

- сақтандыру сомасы бір уақыттық төлемді сақтау

- рента төлемі бойынша сақтандыру

- зейнетақы төлемі бойынша сақтандыру

Аннуитет дегеніміз – сақтандыру келсім шарты, оның негізінде белгілі бір сақтанған өмір кезеңінде жылдық рента төленеді. Практика жүзінде жылдық рента кварталдық немесе ай сайын бір жылдық сома бойынша төленуі мүмкін. Кейде аннуитетті қарызға алып төлеуге болады. Көбінесе аннуитетті зейнетақыға шығар алдында немесе балаларға білім беру үшін сатып алады.

   Аннуитеттің келесі түрлері бар:

- жай аннуитет. Біртүрлі сыйақы төлеуде сақтаушыға бір жылдық пента төленеді. (Өмір бойы)

- тез арадағы аннуитет

- кепілденген аннуитет. Келісім шарт бойынша өмір бойына рента түрінде беріледі.

- капиталды қорғаудағы аннуитет. Осы келісім – шарт бойынша сақтандырылған немесе алыу мұрагерлері сыиақының толық түрін барлық жағдайда қолдана алады

Келісім – шартты жасау жөніндегі формада мыналар ерекшеленеді:

- жеке – дара сақтандыру

- ұйымдық сақтандыру

Сақтандыру практикасында өмір сақтандырудың 3 базалық түрлерін көрсетеді:

- тез арадағы өмірді сақтандыру - өлім болған жағдайдағы белгілі бір мерзімдегі сақтандыру.

- өмірлік сақтандыру – сыиақы төлеу орнына сақтандырушы сақтандырушының өлімі жағдайында сақтану сомасын толық төлейді.

- өмірді аралас сақтандыру – қайтыс болған жағдайдағы немесе ұзақ өмір сүру кезіндегі сақтандыру.

      Аралас сақтандырушыға бір мезгілде 2 қарама – қарсы сақтандыру тәуекелділігін толық қорғай алады. Сыиақы кезеңдік және бір мезгілдік болуы миүмкін. Белгілі кезеңнен бастап келісім – шартар сатып аларлық пен, жоғары инвестициялық көріктілігімен және тікелей инвестициямен анықталады. Аралас сақтандыру келсім – шарттары жинақтау мақсатында түсімдірек болып келеді. Алайда өлім жағдайы кезінде басқа келісім шарттарға қарағанда кепілділігі жоғары емес болып келеді. Сақтандыру сомасын төлеу бірмезгілді немесе рента түрінде берілуі мүмкін.

     Өмірді сақтандырудың аралас түрінің келесі түрлері бар:

1) жай аралас сақтандыру – Уақытша сыиақы төлеу кезін сақтанушы кепілденген сақтану сомасына келісім – шарт бойынша алмастыра алады. Сақтандыру сомасы бір мезгілді немесе әр түрлі болады.

2) түсім кезіндегі аралас сақтандыру – Төленетін сақтандыру сомасы бонустық келісім – шарт кезіндегі базалық соманы анықтайды.

3) редукцияланған аралас сақтандыру – Базалық сақтандыру сомасы сақтанушы ағымдық соманы төлей алмайтын жағдайда кемиді.

4) инвестициялық аралас сақтандыру- Сақтандырушы арнайы инвестияциялық қорды енгізу мақсатында сақтандыру сыиақыларын қолданады. Сақтандыру сомасы шығарылған инвестиция өзгерсінің құндылығына байлансты болып келеді.

Өмірді сақтандырудың дереу түрі өмірді сақтандырудың ең ежелгі және дәстүрлі түрі болып саналады. Сақтандыру келісім- шарты белгілі уақыт кезеңіне құрылады (1 жыл, 5 жыл, 10 жыл,). Не сақтандыру сомасы қайтыс болған жағдайда келісім – шарттың мерзімі аяқталғанға дейінгі кезде ғана төленеді. Өмірді  дереу ссақтандыру қайтыс болған жағдайдағы ең төменгі сыиақылық сақтандыруда ең жоғарғы сақтандыру кепілділігін береді.

      Оның негізгі мақсаты – сақтанушы белгіленбеген уақытта қайтыс болған жағдайда отбасын немесе мұрагерлерін қорғау болып табылады . сыиақысы кезеңдік болып табылады.

       Келісім – шарт түсімдердің қатысын инвеситициялық, кірісті немесе сатып аларлық соманы қарастырмайды.

        Өмірді сақтандыру келісім – шартының мынадай түрлері бар:

1.      Күнделікті сыиақыдағы дереу сақтандыру.

2.      Конвертиялық дереу сақтандыру.

3.      Кемімелі сақтандыру сомасындағы дереу сақтандыру.

4. Өспелі сақтандыру сомадағы дереу сақтандыру.                         

              Өмірлік сақтандыру – бұл келісім – шартты құрғаннан кейін өлім болған жағдайда өмір бойы өмірді сақтандыру болып табылады. Келісім – шарттың мерзімі шектелмеген. Сақтандыру сыиақысы кезеңдік немесе бір мезгілдік болуы мүмкін. Сақтанушы кезеңдік сыиақыны төлеуден 75 – 80 жасында ғана басталады. Келісім – шарттар капитализация элементін қолданады; дисконттық, бонустық тарифтерт, сақтандыру сыиақыларының тікелей инвестициясы сақтандыру төлемі рента немесе бір уақыттық сома түрінде жүзеге асырылады.

       Өмірлік сақтандырудың келесі түрлері бар:

1.      Толық сомадағы өмірлік сақтандыру.

2.      Сақтанушы түсімінің қатысындағы өмірлік сақтандыру.

3.      Екі сақтандыру сомасындағы өмірлік сақтандыру.

4. Инвестициялық өмірлік сақтандыру.

     Қалауы бойынша медициналық сақтандыру ауыру немесе келеңсіз жағдайлар боған жағдайдағы халықтың шығындарына компенсация төлеу механизмі. Бұл әлемдік стандарт бойынша 2 бөлімді шығындардан тұрады.

- медициналық қызыметке денсаулықты сақтау, реабилитация не күтім үшін кеткен шығындар.

- емделу кезіндегі еңбек кірісінің жоғалуы, реабилитация немесе мүгедектік.

Қалауы бойынша медициналық сақтандырудың келесі түрлері бар:

- адамға эконмикалық тұрғы әсерінен.

- медициналық қызыметті төлеуге кететін шығындарды сақтандыру.

- еңбекке сақтандыру кезіндегі кірістің жоғалуын сақтандыру.

Сақтандыруға медициналық қызыметтің түрлері бойынша:

- басты емделуге кеткен шығындарды сақтандыру

- амбулаторлық емдеу немесе отбасылық дәріге кеткен шығындарды сақтандыру.

- стационарлық емге кеткен шығындарды сақтандыру.

Сақтандыру дегейдің көлемі бойынша.

- толық сақтандыру

- саларалық сақтандыру

- шығындарды бір тәуекел бойынша сақтандыру

Сақтандыру тарифін қолдану түрі бойынша:

- толық тариф бойынша сақтандыру

- сақтанушының өз қатысы бойынша медициналық шығындар денгейінің тарифін сақтандыру.

- сақтандырушының жауапкершілігі мен мемлекеттік тарифтік сақтандыру.

Сақтандыру есебінің көлемі шектеулі емес, қалауы бойынша медициналық сақтау мерзімін анықтайды.

- толық құрылған сақтандыру сомасы бойынша

- сақтандыру іс - әрекетінің талабы бойынша медициналық қызыметке

Сақтандыру денгейінен тыс:

- әскерлік және тағы басқа қызыметте ауыру болуы.

- аккредитациясы немесе арнайы лицнезиясы жоқ мекемелерде емделсе.

       Келеңсіз жағдайда адамның іш – құрлысына күтпегендік және тағы басқа жағдайлар уақытша немесе күнделікті деенсаулықтың бұзылуы, сонымен қатар сақтаушының өміріде болуы мүмкін. Келеңсіз жағдайдан сақтандыру жеке сақтандырудың бір тармағы ретінде негізделеді.

      Келеңсіз жағдайдан сақтандыру 4 базалық кепілділік береді. Оларт әр түрлі жағдайда қолданлады.

1.      Қайтыс болған жағдайдағы кепілділік

2.      Мүгедек болғань жағдайдағы кепілділік

Сақтандыру төлемі = сақтандыру сомасы  Ч еңбекке жарамсыздық коэфиценті

3.      Уақытша еңбекке жарамсыздық кезіндегі кепілділік

4.      Медициналық шығындарды төлеу кепілділігі.

Дәстүрлік сақтандыру болып: жарақат алу, улану, күйю, суық тию, уксус тағы басқа.

Сақтандыру денгейінен тыс: қасақана өзіне қол жұмысау; нашақорлық не ішімдік кезіндегі  келеңсіз жағдай, табиғи жағдайлар, ауырулар.