Нарықты сегменттеудің пәні

менеджмент,кәсіпорын  экономикасы саласындағы отандық  мамандардың оқулықтары құрайды.

Шағын жобының тәжірибелік маңыздылығы: жобалық зерттеудің нәтижелері кәсіпорынның ағымдық қаржылық қызметінде айналым  құралдарының айналымдылығын жылдамдату мақсатымен, қайта айналымға енгізу және жартылай босап шығу есебінен айналым қаражаттарының мөлшерін төмендету  мақсатымен қолданылуы мүмкін.

Шағын жобаның құрамы мен құрылымы. Жоба - кіріспеден, екі негізгі бөлімдерден, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан құралады.

Кіріспеде зерттеу тақырыбының өзектілігі айқындалады, мақсаттар мен алдына қойылатын мәселелер қалыптастырылады, зерттеудің объектісі мен пәні, әдістемелік  және ақпараттық негіз анықталады, сонымен қатар зерттеудің тәжірибелік  маңыздылығы көрсетіледі.

Шағын жобаның  бірінші бөлімінде кәсіпорынның құрылымы мен атқаратын қызметі  және техника – экономикалық көрсеткіштеріне  талдау жасалған.

Екінші  бөлімде кәсіпорынның айналым құралдарын басқарудың теориялық негіздері  келтірілген; олардың қаржыландару көздері мен нарықтық экономикадағы  ролі көрсетілген, кәсіпорындағы айналым  құралдарын тиімді пайдалану көрсеткіштерін талдау мен айналымдығын жеделдету. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

1 « СЫР ПЕРЗЕНТІ»  жауапкершілігі шектеулі серіктестіктігіне  жалпы сипаттама

1.1 «СЫР ПЕРЗЕНТІ» жауапкершілігі шектеулі серіктестіктігінің құрылымы мен атқаратын қызметі 

   «СЫР ПЕРЗЕНТІ» Жауапкершлігі шектеулі серіктестік (бұдан әрі-серіктестік) Қазақстан республикасының заңдары бойынша заңды тұлға болып 1999 жылдан бастап табылады. Серіктестік мемлекеттік тіркеуден өткен сәттен бастап заңды тұлға құқықтарын иеленеді және серіктестіктің мөрі, дербес балансы, банктерде шоттары, өз атауы жазылған бланкілері бар.

     Серіктестік өз қызметінің мақсатына жету үшін өз атынан мәмлелер жасасуға, мүліктік және жеке мүліктік емес құқықтады  иеленуге, міндеттер көтеруге, сотта  талапкер және жауапкер болуға құқылы. Серіктестік  қазақстан республикасының  аумағында  және шетелде серіктестіктер мен өкілеттіктер құруға, басқа заңды  тұлғалармен бірлестіктерге (одақтарға) кіруге, сондай-ақ өзге де заңды тұлғалардың  қатысушысы болуға құқылы.

Серіктестік өз міндеттемелері бойынша өзіне  тиесілі барлық мүлікпен жауап береді. Мемлекет серіктестіктің борыштары  бойынша жауап бермейді. Серіктестік  қолданылып жүрген заңдарда көзделгеннен басқа жағдайларда өз қатысушыларының  міндеттемелері бойынша жауап бермейді. Серіктестіктің қатысушылары оның міндеттемелері бойынша жауап бермейді және серіктестіктің қызметіне байланысты шығындар бойынша  енгізген салымдар құнының шегінде  тәуекелге барады. Серіктестік қолданылып жүрген заңдарға сәйкес облигациялар шығаруға құқылы.

     Серіктестік қызметінің басты мақсаты жарғыда  айтылған қызметті жүзеге асыру арқылы таза пайда алу болып табылады.

  Басты  мақсатқа жету үшін серіктестік төмендегі қызметтерді жүзеге асырады (қызмет түрлері)

- техникалық  қызмет көрсету

-май  құю стансасы

-ауылшаруашылық  өнімдерін қайта өңдеу

-ауылшаруашылық  жұмыстары

-халық  тұтынатын тауарларды өндіру, өңдеу,  тарату

-сауда-сатып  алу қызметі

     Серіктестік шаурашылық құрылымын, мәдени- сауықтыру  қызметтерін жүзеге асыру масқатында құрылады. Серіктестік заң актілері мен құрылтай келісім –шарттары  тыйым салған қызметтерден басқа, барлық түрлерін жүзеге асырады.

     Серіктестіктің  жарғылық капиталы 71500 (жетпіс бір мың  бес жүз) теңгені құрайды.

     Серіктестікнің  жарғылық капиталына салынған салымдар ақша, бағалы қағаздар, заттар, мүліктік құқықтар, оның ішінде жерді пайдалану  құқығы мен интеллектуалдық қызмет нәтижелеріне құқық және өзге де мүлік  болуы мүмкін.Жеке мүлік емес құқықтарды және өзге де материалдық емес игіліктерді  салым   ретінде енгізуге берілмейді.

     Серіктестіктің  қатысушысы салымның өзіне тиесілі  бөлігін жарғылық капиталға бір  жылдың ішінде енгізу жөніндегі өзінің міндеттемесін орындамаған жағдайда ол серіктестіктің шағынын өтеуге, сондай-ақ серіктестікке төленбеген бөлік сомасына тұрақсыздық айыбын төлеуге міндетті. Тұрақсыздық төлемінің  мөлшерлері ақша міндеттемесі немесе оның тиісті бөлігі атқарылатын күнгі  ҚР Ұлттық Банкінің қайта қаржыландыру жөніндегі ресми ставкасына қарай  есептеледі.

Серіктестіктің  оның жыл ішіндегі қызметінің нәтижелері бойынша алған таза пайдасы серіктестікке  қатысушылардың серіктестіктің тиісті жылдағы қызметінің нәтижелеріне сәкес  бөлінеді.Серіктестіік қатысушыларының  қай-қайсысын болмасын таза табысты  бөлуге қатысудан шеттеткен келісімдер жарамсыз болып табылады. 
 

1.2 « СЫР ПЕРЗЕНТІ» жауапкершілігі шектеулі серіктестіктігінің техника-экономикалық көрсеткішін  талдау

          «Сыр перзенті» Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктігінің материалдық қоры қызмет көрсетуге қажет құрал-жабдықтар мен техникамен жарақтандырылған. Серіктестік Қызылорда облысының тұрғындары мен кәсіпорындар үшін  жанар жағар май сферасында  өз қызметін жүргізуде. Ол нарықта 11 жылдан астам жұмыс атқаруда. Бұл уақыт ішінде « Сыр перзенті» ЖШС-і өзін дамушы кәсіпорын ретінде дәлелдеген, оның табысты қызмет етуі үшін басты ұстанымы жетістік, сенімділік және сапа болып табылады. Кәсіпорын жұмысшылар құрамы білікті мамандар құрайды. Жұмысшылар құрамы 7 адамнан тұрады. Әрқайсысы өз ісін жетік меңгерген. Осы және басқа да жағдайларды анықтау мақсатында кәсіпорынның техника-экономикалық көрсеткіштеріне талдау жасаймыз. 
 
 
 
 

1 –кесте  «Сыр перзенті» ЖШС-нің техника-экономикалық көрсеткіштерін талдау 

 

     Қызылорда  «Сыр перзенті» ЖШС 2009-2010 жылдар аралығындағы өндірістік қызметіне талдау жасаймыз. Яғни, ЖШС-ң есепті мерзімін өткен  жылмен салыстыра отырып, жоғарылау  деңгейін объективті сипаттауға толық  мүмкіндік береді. 1-кесте мәліметтеріне сүйене отырып, 2010 жылды 2009 жылмен салыстрғанда өнімді өткізуден түскен табыс көлемі  2610,46    мың теңгеге артып отыр. Бұл соңғы жылы кәсіпорында қызмет көрсету қөлемінің артқанын көрсетеді. Қызмет көрсету көлемі артқан сайын бұған жұмсалған шығын көлемі өсетіні белгілі. Осыған сәйкес кәсіпорында өзіндік құн мөлшері сәйкесінше 1689,26 мың тг жоғарылағанын байқаймыз.  Кәсіпорынның соңғы жылы кредиторлық қарыз мөлшері 1092,32 мың теңгеге өскен. Себебі еңбекақы қорының жетіспеушілігі және шығындардың артуына байланысты. ЖШС –ң еңбек ресурсының саны сәйкесінше 5 адамға кеміген. Себебі  жұмыскерлердің белгілі бір жағдайларға байланысты

жұмыстан  босатылуы себеп болып отыр. Осыған байланысты еңбекақы қорының көлемі 585 мың теңгеге кеміген. Ал 2010 жылғы орташа еңбекақы 9,9 мың тг-ге ұлғайған. Қызмет көрсетуге кеткен жұмыс уақыт қоры персоналдардың азаюына байланысты, 2009 жылға қарағанда 2010 жылы 9976 сағатқа кеміп отырып. Кәсіпорынның тиімділік көрсеткіші еңбек өнімділігі 1419 мың теңгеге артқан.Себебі, өткен жылмен салыстырғанда кәсіпорында өткізілген өнімнің көлемі артып, жұмысшылар саны 5адамға қысқарып отыр.Шаруашылық зерттеу жүргізілген жылдары таза пайда табыспен аяқталып, рентабельділік деңгейі  3,6 есеге артқанын байқадық. Жоспарланған  уақытта кәсіпорынның қаржылық нәтижесін жақсарту мақсатында жүргізілетін нақты іс-шаралар:

-кәсіпорынның  басшылық құрылымын жақсарту.

- халықтың  сұранысына  байланысты қызмет  көрсету.

-баланстық  есептеулер жүргізу.

-отандық  және жергілікті шикізаттарды  пайдалана білу.

- жаңа  технологияларға кадрларды уақытылы  дайындау.

-еңбек  жағдайын қалыптастыру

-кредиторлық  қарыздар мен міндетті төлемдерді  уақытылы төлеу.

-еңбек  өнімділігін арттыру.

-қажетті  нормалар мен нормативтерді қолдану. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

2. СЕГМЕНТТІК  ТАЛДАУ ӘДІСІ

                                

                                     2.1. Нарықты сегменттеудің пәні 

     Бүгінгі таңдағы ауқымды өзгерістер кезеңі қоғам өмірінің барлық саласын жан-жақты  қамтуда. Сол себепті қалыптасқан  құрылымды мүлдем жаңартып, зерттеу  және сегменттеу-әлеуметтік және рухани дамуға жол ашатын демократиялық  қоғам құруға сай зерттеу және сегменттеуны нарықты қатынастарға көшіру міндеті тұр.

     Нарықты зерттеу және сегменттеуда әр адам нарық заңдары мен мемлекеттің  заңдылық актілеріне негізделе отырып өз еркімен шешімдер қабылдауы керек. Нарықты зерттеу және сегменттеуда адамдардың жемісті  қызметінің қажетті  шарты болып сол адамдардың нарықтың қызмет ету механизмін және ұйымдастырылуын  білу табылады.

     Нарықты зерттеу және сегменттеудің мазмұнын ашпай тұрып, зерттеу және сегменттеу дегеніміз не деген мәселеге тоқталған  жөн. “Экономия” терминін алғашқы  рет ұсынған Ксенофонт, мұның  мағынасы үй шаруашылығы (ойкос-үй, шаруашылық; номос-заң) деген ұғымды білдіреді.

     Зерттеу және сегменттеу ғылым ретінде қоғам  және ұлттың алдында тұрған маңызды  проблемаларға жауап беруі қажет. Зерттеу және сегменттеудің негізгі  қызметі адамның өмір сүруі, дамуы  үшін қажетті материалдық игіліктер  жасау болып табылады. Адам қоғамының  өмір сүру негізі-өндіріс. Зерттеу және сегменттеу екі негізгі аксиомаға  негізделеді: шексіз мұқтаждықтар мен  шектеулі ресурстар.

Мұқтаждықтар-бұл  адамдардың белгілі бір пайдалылығы  бар игіліктерді иелену мен пайдалануға  деген ынталылығы.

     Мұқтаждықтарды  қанағаттандыратын құралдар игіліктер  болып табылады. Бір игіліктер  шексіз мөлшерде болады, ал екіншісі-шектеулі. Соңғылары зерттеу және сегменттеу игіліктер деп аталады. Өндірістің түпкі мақсаты-тұтыну болып табылады.Қазіргі  уақытта зерттеу және сегменттеу әрбір адамның өмір сүруін қамтамасыз ететін күрделі организм. Материалдық  игіліктер циклдық қозғалыста болады. Олар өндіріс-бөліс-айырбас-тұтыныс  айналымы бойынша жүреді.

       Зерттеу және сегменттеу игіліктерді  өндіру үшін ресурстар, яғни  қоғамның әлеуметтік мүмкіндіктері  пайдаланады. Өндіріс үрдісінде  ресурстар өндіріс факторларына  айналады, олар келесі топтарға  бөлінеді: жер, еңбек, капитал,  кәсіпкерлік. Шектеулі ресурстар  жағдайында таңдау мәселесі туындайды.  Оларды пайдаланудың ең тиімді  тәсілін табу керек, ол үшін  мына 3 сұраққа жауап беру қажет: