Дебиторлық борыштардың есебі

Сонымен қатар «Басқадай дебиторлық борыш» шотында төленуге тиісті жал төлемдері  жайлы ақпараттар,бюджетке  және бюджеттен тыс ұйымдарға артық  төленген сомалар, жабдықтаушылар мен мердігеолерге, көлік ұйымдары мен басқа да заңды тұлғаларға деген шағым талап сомалары, тауарлық-материалдық қорлардың жетіспеушілігі, өсімақылар, тағы да басқалар есептеледі.

Басқадай  дебиторлық борыштар шоты бойынша жүргізілетін операциялар

 

5. Алдағы  кезең шығындарының есебі

«Алдағы кезең шығындары» деп есеп беретін  кезеңде шығарылған, бірақ келесі есеп беретін кезеңнің шығындарына  жататын шығындарды айтады. Олардың  қатарына жататындар:

• алдын ала (мерзімінен бұрын) төленген сақтандыру полисінің сомасы;
• келесі кезеңдерге жазылған газет, журнал және басқа да ақпарат құралдарының құны;
• маусыммен жұмыс істейтін өндірістердің маусымдық шығындары және тағы басқалар.

Осы аталғандармен қатар алдағы кезең  шығындарына жаңа өндірісті дайындау және меңгеруге байланысты шығындар , кен өндіруші өнеркәсіпті пайдалануға дайындау жұмыстарының шығындары, жаңа кәсіпорындарды іске қосу шығындары жатады.

«Сақтандыру полисі»  шотында төленген сақтандыру полисінің сомасы есептеледі.

«Жал  төлемі»  шотында алдағы кезеңдер үшін төленген жал төлемдерінің сомасын  көрсетеді.

«Басқадай алдағы кезең шығындары» шоты «Сақтандыру  полисі» мен «Жал төлемі» деп  аталатын шоттарда аталмай кеткен басқадай алдағы кезең шығындары жайлы  ақпараттарды есептеу үшін арналған. 

Алдағы  кезең  шығындары  шоты бойынша жүргізілетін операциялар

 

6. Берілген  аванстар есебі

Берілген  аванстардың есебі келесі шоттарда есептелінеді:

• «Тауарлы-материалдық қорларды жеткізіп беруі үшін берілген аванстар» шоты;
• «Орындалатын жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер үшін берілген аванстар» шоты.

Ал  берілген аванстар дегеніміз ұйымның жабдықтаушылар мен қызмет көрсетушілерге олардан алынатын тауарлық-материалдық қорлар, негізгі құралдар, материалдық емес активтер үшін және олардың көрсететін қандай да бір қызметі үшін алдын ала төленіп қойылған сомалары болып табылады.

Жалпылама аталмыш бөлімшенің шоттары тауарлы-материалдық қорларды жеткізгені үшін алдын ала берілген аванстар сомасын сипаттайды. Осылайша аталып өткен шоттар мен олардың сипаттамасы, дебиторлық борыштар мен үшінші бөлімдегі басқадай активтер жайлы түсініктеме алуға мүмкіндік береді. 

Берілген  аванстар есебі шоты бойынша жүргізілетін операциялар

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Қорытынды

      Осы ақпараттың басым көпшілігі бухгалтерлік есептің еншісіне 
тиетіндігіне дау жок. Сондықтан да, бухгалтёрлік есепті; кейде бизнестің қаржылық тілі деп те атайды. Бұл арада қажет ақпараттармен қамтамасыз ету көп жағдайда, бухгалтерия қызметкерлеріне жүктелетіндігі белгілі. Сонымен қоса, олар есепті оңайлатуға, салық жүйесінің талаптарын орындауға, нормативтік актілерді қатан сактауға, басшыға берілетін мәліметтердің дәл және анық болуына жауапты больіп келеді. .

Экономиканың  барлық саласындағы кәсіпорындардың иелері мен енбек ұжымдары шикізат пен материалдарды ұқыпты жүмсауға, өндіріс қалдықтарын азайтуға, оның сапасын көтеруге, езіндік құнын төмендетуге, қоршаған ортаны сақтауға мүдделі. Бұл орайда шаруаға кырсыздықпен карауға, кәсіпорынның материалдық құндылықтарын, ақша каражаттарын және басқа ресурстарын заңсыз және тиімсіз жұмсауға және тонауға карсы күресте бухгалтерлік есептің аткарар ролі ерекше.

        Нарықтық экономика жағдайында, болатьін катал бөсекелестік күресте, табыс пен кәсіпорынды сактап қалудын. басты факторы болып, кәсіпорын-ның каржылық жағдайы мен қаржылық нэтижесі саналады, ол үшін осы аталған жайдың мәні туралы дер кезінде және сенімді ақпарат кажет.

Борыштардың қайтарылуының жинақталған көрсеткіші айналымдағы болып табылады. Дебиторлық борыштарлың өтімділік көрсеткіштері, нақты ақша қаражаттарының айналуын сипаттайтын жылдамдығы, яғни бұл да, сол айналымдағы, дебиторлық борыштың сапалық және өтімділік көрсеткіші оның айналымдылығы болуы мүмкін.

  Аудитор  кезеңнің соңындағы дебиторлық борыштардың ең соңғы мәліметтеріне назар аударады. Дебиторлық борыштардың айналым көрсеткіштері бірнеше кезеңдердің сала бойынша орташа шартта қаралған мәліметтерімен салыстырылады. Нақты айналымның шарттың жағдайы бойынша есептен шығарылғаны мен салыстыру сатып алушылардың уақтылы төлеу дәрежесін бағалауға мүмкіндік береді. Нақты айналымның шоттағыдан ауытқуы борышкерден қайтаруды талап етудің нашар жүргілігендігін жауапты тұлғалардың жүргізген жұмыстарына қарамастан бұл сомаларды алудың қиынға түсуінің сатып алушының қаржысының тапшылығының салдарынан болуы мүмкін. Бірінші салдардың шаруашылықтың әкімшілігінің араласуымен түзетілуі мүмкін. Басқа екеуі дебиторлық борыштардың сапасы мен және өтімділігімен тығыз байланысты.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1.Мырзалиев  Б.С., Сәтмырзаев А.А.,Әбдішүкіров  Р.С. «Бухгалтерлік есеп теориясы  және тәжірибесі» Оқу құралы  – Алматы: Экономика, 2008 .

2.Сейдахметова  Ф.С. «Қазіргі замандағы бухгалтерлік есеп» Оқу құралы. Алматы : LEM баспасы, 2008.

3.Қабылова  Н.Қ., Доспалинова Ш.А., Оразалинов  Е.Н. «Бухгалтер»(бухгалтерлік есеп  негіздері): Оқулық –  Астана, 2007.

4. Мырзалиев  Б.С., Әбдішүкіров Р.С. «Бухгалтерлік есепті жүргізудің қазіргі әдістері» Практикум -  Алматы Заң әдебиеті,2007.

5. Кеулімжаев  Қ.К., Құдайбергенов Н.А. «Бухгалтерлік  есеп теориясы және негіздері»  Оқулық. Алматы : Экономика, 2006.