Курс лекций по страхованию

     2000ж   Сақтандыру саны  70%  болды. Бұл уақытта мемлекеттік реттеу  жақсы  дамыды. 18 желтоқсанда 2000ж ҚР- ң № 126  қабылдаған  заңға  сәйкес  Сақтандыру қызметі туралы . Үкімет қаулысы  заңдық акт ж/е бұл жерде лигитим сұрағы  туды. Заңгерлер , сақтандыру құқықтарын  міндетті емес деп таныды. 2001 ж Сақтандыру міндетті түрде емес болды. Автосценаға  универсалды  сақтандыру  компаниялары – Нск, БТА,  Казахинстрах , жаңа тенденция болды

     Алдыңғы  Коммеск - өмір және ТСО өздерінің позициясын  жоғалта бастады.  Регинаодық  сақтандыру  компаниялардың ішінен  нарықта өзін еркін сезінген – ЦАСО . 1 шілдеде 2003 ж №446-11 . Міндетті түрдегі  Азаматтық – құқықтық  жауапкершілік  транспорт иелерінің  сақтандыруы.  Бұл заңды  ҚР-ң  Ұлттық  Банкі  құрастырды

   Сақтандыру жауапкершілігінің  көлемі  сақтандырудың  бір жағдайы бойынша –бір айлық көрсеткіштер :600мрп өлім ,  1 немесе 2 топтағы мүгедектік байқалмаса  онда  амбулаторлық н/е стационарлық емге  -200 мрп  кем емес .

Тақырып 14. Кәсіпкерлерлік   тәуекелді    сақтандыру .

     Тәуекел  категориясының  анықталуы  потенциялдық  мүмкіндіктің жоғалуына байланысты  немесе  табыстың қолға түспеуімен анықталалы.Сонымен тәуекел  -бұл  кәсіпкерлердің қосымша  шығындалуы немесе  табыстың  өзінің   есептегенінен  төмен алуымен  сипаттталады.  Кәсіпкерлік тәуекел  сөзінің  түбінде  кәсіпкердің  әр түрлі  жұмысымен  :  азық- түлік өндіруімен  , тауар ж/е   қызмет реализациясы мен ж/е  коммерциялық  және  ғылыми жобалар  деген  түсініктерді түсіну керек .Кәсіпкерлік  тәуекел  классификациясының  ең қиыны оның  көптүрлілігінде  ҚР – ең танымалдары.

1.Саяси   тәуекел – мемлекеттің  саясаттың   пайда болуына  байланысты . Залалдың  пайда болуы .  Саясаттың   тәуекелі  үкіметте курстың   өзгеруіне байланысты . Саясат тәуекелі 4-  бөліктен тұрады.

• Азаматтық тәртіпсіздік пен әскери істердің салдары
• Трансферт тәуекелі.Жергілікті – валютаның шектелу  мүмкіндігінің  конвертирациясына байланысты
• Тәуекел әрекетінің ажырауы , компания  контрагенті  орналасқан қаланың  саясатына байланысты.

2.Өндіру  тәуекелі  бұл өндіру азық –  түлігі мен байланысты  және  тауар, қызмет көрсетуімен   байланысты Осы процессте , кәсіпкерлер   көптеген мәселелермен   кездеседі  .Оларға жататындар :  өзіндік  құнның жоғарлауы . жаңа методика  өндіріске қолданғанда  Негізгі  өндіріс  тәуекелі  себептері 

- Көзделген  өндірістің обьемі  төмендегенде , тауардың  төмендеуі  бұған  себеп өндірістің  күрт  төмендеуі  . өндіріс продукциясының  жоғарғы  брагі .

- Бағаның  төмендеуі  қызмет көрсету,  сапасының жетіспеушілігіне байланысты . Сұраныстың төмендеуі  Нарық  коньюктурасының қолайсыз өзгеруі  .

-Салық  төлемінің төмендеуі және т.б.  өзгерістер 

3- Коммерциялық  тәуекел  кәсіпкердің өндірілген  немесе сатып – алынған   тауар және  тауарлардың  реализациясына  процессінде  пайда болады.

Негізгі себептері :

• Тауардың  сатып –алу  бағасының жоғарлауы
• Тауарлардың жоғалуы
• Айналыс процесінде тауарлардың  сапасының  жоғалтуы

Коммерциялық  тәуекелге  мыналар тән :

• Нарықта ,  тауардың реализациясына байланысты тәуекел
• Тауар транспортировкасына байланысты тәуекел 
• Тауар   қабылдауына  байланысты  тәуекел
• Сатып- алудың  төлем  қабілетіне байланысты тәуекел .

4.Қаржы  тәуекелі – қаржылық кәсіпкелік  немесе  қаржылық келісімде  пайда болады. Бұл жерде тауар  орнына , бағалы қағаздар  немесе ақша құралы  болады.Қаржылық тәуекел

- валюталық   тәуекел

- несие тәуекелі : кәсіпкерлер фирмасы  инвестормен  алдында өзінің қаржылық міндетін  орындамағаннан  пайда болады. Бұл тәуекел кәсіпкер  банк пен басқа да қаржы мекемелермен қатынасқанда пайда болады.

5.Инвестициялық  тәуекел   фирманың  ақша құралын  әрбір жобаларға салу спецификасына байланысты.

6.Техникалық  тәуекел – жаңа технологиямен , техникамен  резервті іздеумен байланысты.   Бірақ техника, технология енгізгенде технология  катастрофасына  әкеледі .

Техникалық тәуекелге жататындар:

• Ғылыми жұмыстың  әсерінен
• Технологиялық  разроботка констрккторлық параметрі  кезіндегі тәуекел
• Өдірістердің  технологияның  мүмкіндігіне  байланысты  Жаңа  Технологияны игере алмауыунан  пайда болады.
• -Құрал – жабдықтар  сынуы , бұзылуына байланысты.
• 6 Салалық тәуекел – экономикада болған жағдайға байланысты.
• 7 Инновациялық тәуекел – бұл жаңа кәсіпкерлікте өте маңызды .  Инновациялық тәуекел мынандай жағдайда  пайда болады.
• Арзан методикаларды  тауар және қызмет көрсету  өнеркәсібіне енгізгенде пайда болады. Бұл жағдайда  бір  мәселемен кезігеді ол - өндірілген тауарға дұрыс емес  сұраныстың болуы.
• Ескі  құрал- жабдық тарды –жаңа  тауар немесе  қызмет  көрсетуде тәуекел жаңа технология мен қолданғанда  пайда болады және  бұл жерде тағы бір тәуекел : тауарға сатып – алуды сұраныс тудырмайды.

Коммерциялық  тәуекелді сақтандыру.

  Нарықтық  экономикада кәсіпкердің жұмысын  сақтандырусыз елестету қиын.Сақтандырушының  негізгі бағыты соңғы  нәтижеге жету барысында  кәсіпкердің күтпеген жағдайға  қарсы кепілдігін қалыптастыру .Нарықтық экономика жағдайында  коммерциялық,биржалық,валюталық, техникалық және құқықтық, саяси тәуекелдерді сақтандыру

өзекті  мәселелердің бірі болып келеді.Коммерциялық тәуекелдерді сақтандыруда сақтандыру объектісі болып сақтанушының белгілі  өндіріс түріне,жұмыстар мен қызметтерге  ақшалай және басқа да ресурстарды  пайда алу мақсатымен инвестициялаутабылады.

  Сақтандыру  ұйымының коммерциялық тәуекелдерді сақтандыру бойынша жауапкершілігі сақтанушыға  нарық конъюктурасындағы  өзгерістердің  салдарынан болған шығындардың орнын  толтыруға байланысты.

  Сақтандыру  сомасын бекітудің екі нұсқасы  бар:

• Сақтандыру сомасы сақтанушының сақтандырылатын операцияларына салынған капиталды салымдарының көлеміне сәйкес  бекітіледі;
• Сақтандыру сомасы  капиталды  шығындармен  қоса  шығындардан күтілетін белгілі пайданы қосады.

   Сақтандырудың мақсаты инвестициялық салымдардан  болатын шығындардан қорғау болғандықтан сақтандыру келісім-шартын қолдану  мерзімі капиталды шығындардың  өтелу мерзімімен шартталады.Сақтандыру бойынша шығындарды өтеу ғаламдық масштабтағы  оқиғалардың салдарынан  салымдарды қайтару мүмкіндігі  болмаған жағдайда сақтандыру төлемдері келісім аяқталғанға  дейін төленедуі мүмкін.

   Сақтандыру  сипаты келісім-шартқа отыру үшін  бірқатар міндетті талаптармен сипатталады.Сақтандырушы берілген қызмет түрімен айналысу үшін рұқсаты, лицензиясы, патенті болуы  керек.Сақтандыру арызында  ол коммерциялық қызмет туралы, олардан алынатын табыстар мен шығыстар туралы мәліметтер көрсетілуі керек.

Банктік тәуекел және валюталық биржаның тәуекелі.